Wydział Pielęgniarstwa 

Uniwersytetu 

Rzeszowskiego

Wykłady z Chirurgii

Wykład VIII

Neurochirurgia

Ortopedia

Chirurgia klatki piersiowej

 

 

NEUROCHIRURGIA

 

 

Dostępy do wnętrza 

czaszki

•

Nacięcie skóry planuje się tak aby uniknąć 

przecięcia naczyń- t.skroniowej, t.czołowej i 

t. Potylicznej.

•

Wytwarza się płaty podstawą skierowane ku 

dołowi.

•

Otwarcie kości czaszki- trepanacja, 

poszerzenie otworu kleszczami kostnymi-

pozostaje ubytek.

•

Najczęściej – kraniotomia-płatowe otwarcie 

czaszki z płatem kostnym całkowicie wolnym 

lub związanym z powłokami.

 

 

Powikłania po operacjach 

neurochirurgicznych

• Krwiak w loży pooperacyjnej
• Postępujący obrzęk mózgu
• Niedokrwienie mózgu
• Płynotok
• Zakażenie
• Uszkodzenie struktur i dróg 

nerwoweych

• Padaczka

 

 

Wady wrodzone leczone 

neurochirurgicznie

• Przepukliny oponowe i rdzeniowe (rozszczepy 

kręgosłupa)

• Wodogłowie
• Guzy-włókniaki,tłuszczaki
• Jamistość rdzenia

• Znaczenie diagnostyki wewnątrzmacicznej dla 

sposobu przeprowadzenia porodu i ew. 

natychmiastowej operacji NCh.

• Często u jednego dziecka występuje kilka wad 

wymagających leczenia  NCh.

 

 

Nowotwory układu 

nerwowego

• Glejak-------------------------60%
• Przerzut-----------------------20%
• Oponiak-----------------------10%
• Gruczolak----------------------6%
• Nerwiak i inne-----------------4%

 

 

Nowotwory układu 

nerwowego

• Część z nich rozwija się ze struktur 

otaczających mózg , ale dają objawy 
mózgowe, dlatego nazywa się je guzami 
mózgu.

• Poprawny termin- 
               nowotwory wewnątrzczaszkowe.
 W Polsce przeprowadza się rocznie ok. 6500 

operacji nowotworów wewnątrzczaszkowych 
co stanowi ok.. ¼ wszystkich operacji NCh.  

 

 

Guzy przerzutowe mózgu

• Powstają tylko drogą krwiopochodną, 

bo mózg nie ma naczyń chłonnych.

• Najsilniejsze powinowactwo mają: 

czerniak60%, rak płuca20%, rak 

nerki10%,rak piersi10%.

• Wskazaniem do NCh są pojedyncze 

guzy korzystnie położone. W guzach 

mnogich-jeżeli możliwe z jednego 

dostępu.

 

 

Tętniaki 

wewnątrzczaszkowe

•

Częstość ok. 5% populacji-w RP ok.2mln.

    Krwawienia z tętniaków –ok 4000 na rok

•

Ok. 25% krwawiących tętniaków nie dojeżdża 
do szpital z powodu nagłego zgonu.Dalsze 
25% umiera w trakcie leczenia. 50% z tych, 
którzy przeżyją ma trwałe kalectwo.

•

Powstają w miejscu podziału głównych pni 
tętniczych na tle wrodzonej wady budowy 
tętnicy.

 

 

Krwotok z tętniaka mózgu

• Najczęściej w wieku 40-60 lat
• Ryzyko pęknięcia tętniaka zwiększają:palenie 

tytoniu, nadużywanie alkoholu. Nadciśnienie 

tętnicze nie, ale znacznie pogarsza skutki już 

dokonanego pęknięcia.

• Objawy guza mózgu uciskającego nerwy 

czaszkowe doprowadzają do diagnostyki 

tętniaków niepękniętych.

• Pęknięcie- nagły, bardzo silny ból głowy, 

wymioty, utrata przytomności, objawy oponowe

 

 

Leczenie tętniaków mózgu

• Płatowe otwarcie czaszki najczęściej 

w okolicy czołowo skroniowej.

• Po wypreparowaniu naczynia 

zasilającego tętniak zakłada się 
klips tytanowy.

• Alternatywna do chirurgii jest 

przeznaczyniowa embolizacja 
tętniaków.

 

 

Chirurgia klatki 

piersiowej

 

 

Zabiegi na klatce 

piersiowej

• Mediastinoskopia- bezpośredni wgląd 

do śródpiersia w okolicę 
okołotchawiczą głównie celem 
pobrania materiału z powiększonych 
węzłów chłonnych, określenia stopnia 
zaawansowania raka płuca lub 
różnicowania innych guzów 
śródpiersia.

• Dostęp przedni szyjny.

 

 

Punkcja opłucnej

• Wykonuje się w przypadku stwierdzenia 

płynu w opłucnej.

• Skórę znieczula się miejscowo, igłę 

wkłuwa się po górnej krawędzi żebra, po 

przejściu opłucnej ściennej aspiruje się 

płyn.

• Płyn posyła się na badania cytologiczne, 

ogólne i bakteriologiczne.

• Powikłania- odma, przesunięcia 

śródpiersia.

 

 

Torakoskopia i 

wideotaorakoskopia

• W znieczuleniu ogólnym 

wprowadza się do jamy opłucnej 
wideoskop i ewentualnie narzędzia 
do pobrania materiału do badań.

• Pozwala uściślić rozpoznanie i 

wykonać zabiegi terapeutyczne.

 

 

Torakotomia- otwarcie 

klatki piersiowej

• Prawo lub lewoboczna
• Tylno-boczna, przednio-boczna, 

przednia, pachowa, sternotomia 

podłużna, torakotomia poprzeczna 

obustronna, dostępy piersiowo-

brzuszne.

• Przy wyjściu z opłucnej konieczność 

założenia 1 lub 2 drenów ssących 

odbarczających odmę i płyn.

 

 

Urazy klatki piersiowej

• Obrażenia nieprzenikające (tępe, 

zamknięte).

• Obrażenia przenikające 

( ostre,otwarte).

 

 

Urazy zamknięte

• Mechanizm deceleracji – nagłe 

zmiany prędkości.

• Uraz bezpośredni tępym 

narzędziem

• Uraz miażdżący- przygniecenie, 

zasypanie

 

 

Obrażenia przenikające

• Rany kłute, postrzałowe, nadziania 

się na ostry przedmiot.

 

 

Podziały urazów na strefy

• Strefy zewnętrznej- uszkodzenia 

powłok i rusztowania kostnego.

• Strefy wewnętrznej- uszkodzenia 

opłucnej i miąższu płuca.

• Strefy środkowej- uszkodzenia 

serca i dużych naczyń, drzewa 
oskrzelowego i tchawicy, przełyku, 
przepony.

 

 

Obrażenia ściany klatki 

piersiowej

• Obrażenia tkanek miękkich
• Obrażenia kośćca
 - złamanie żebra (żeber)
 - wiotka klatka piersiowa
 - złamanie mostka
 - złamanie obojczyka
 - złamanie łopatki
 - złamanie kręgosłupa piersiowego.

 

 

Złamania żeber

• Rzadko I- III
• Najczęściej VI- X
• Podstawowy objaw ból, ból oddechowy
• Wyłamanie kilku żeber z wolnymi 

odłamami – wiotka klatka piersiowa, 

oddech opaczny. Unieruchomienia 

zewnętrzne –ramki;  lub wewnętrzne- 

intubacja z oddechem kontrolowanym. 

 

 

 

Pourazowa odma opłucnej

• Rodzaje - otwarta, zamknięta lub prężna
• Otwarta – powietrze z otoczenia dostaje się 

do opłucnej i z powrotem. Płuco ulega 
zapadowi. Przy wdechu powietrze zasysane 
jest do opłucnej powiększając odmę i zapad 
 płuca. Na miejscu wypadku należy 
zamienić odmę otwartą na zamkniętą. W 
warunkach szpitalnych drenaż ssący i 
zamknięcie otworu ściany klp.

 

 

Odma prężna

• Inne określenia -  odma zastawkowa,  odma 

z nadciśnieniem.

• Stan kiedy obecność powietrza w jamie 

opłucnej dopełnia się przy każdym wdechu 
na skutek uszkodzenia płuca. Nadciśnienie 
powoduje przesunięcie śródpiersia, 
uciśnięcie przepony, zaburzenia 
wentylacyjne i krążeniowe.

• Leczenie- nakłucie z wentylem, następnie 

drenaż ssący

 

 

Inne powikłania urazu klp

• Pourazowa odma podskórna
• Odma śródpiersia
• Pourazowy krwiak opłucnej
• Stłuczenie płuca
• Rozerwanie miąższu płucnego
  Wskazanie do torakotomii- 
     >1500ml krwi  w 12 –24 h,  200ml/h
    obfity przeciek płucny.
• Przepuklina przeponowa
    

 

 

Układ ssący do drenażu 

opłucnej

• Jednobutlowy
• Dwubutlowy 

 

 

Rak płuca

• Najczęstszy nowotwór u mężczyzn
• Około 20 000 zachorowań rocznie dla 

obu płci i tyle samo zgonów.

• Jest to nowotwór tytoniozależny, 

również u palaczy biernych.

• Objawy późno, w wysokim stadium 

zaawansowania – kaszel, krwioplucie, 

ból, chrypa, duszność , objawy 

ogólnoustrojowe. 

 

 

Rak płuca- histopatologia

• Rak płaskonabłonkowy
• Rak drobnokomórkowy
• Rak gruczołowy
• Inne- mieszane

 

 

Rak płuca - leczenie

• W leczeniu drobnokomórkowego raka 

płuca (DRP) leczeniem pierwszego 
rzutu jest CHEMIOTERAPIA.

• Są dwie postacie- 
  - ograniczona – lepsza- przeżycie 10-

20%

  - rozlana – gorsza- przeżycie         1-

2%

 

 

Leczenie raka płuca

• W przypadku niedrobnokomórkowego 

raka płuca NDRP postępowaniem z 

wyboru radykalne wycięcie 

ewentualnie z leczeniem skojarzonym 

chemio i radioterapią.

• Wyniki- 5 lat przeżycia
 I stopień – 60-70%,  II stopień – 40-

50%,

 III A  stopień- 10-20%, IIIB i IV- 1% 

 

 

Rodzaje operacji w raku 

płuca

• Wycięcie płuca- pulmonectomia
• Wycięcie płata- lobectomia
• Wycięcie 2 płatów płuca prawego
• Wycięcie mankietowe
• Wycięcie miąższu płucnego ze 

ścianą klp, przeponą, osierdziem.

• We wszystkich zabiegach wykonuje 

się lifadenektomię N1 i N2.

 

 

PRZERWA ?

 

 

ORTOPEDIA

 

 

Wrodzona dysplazja stawu 

biodrowego

• „Najlepszym czasem rozpoznania i 

rozpoczęcia leczenia jest pierwszy 
dzień życia; żaden inny okres nie jest 
wystarczająco wczesny”.

• Zaburzenia w ustawieniu głowy i 

panewki doprowadzają do stopniowego 
wysuwania się głowy z panewki i 
zwichnięcia biodra-luxatio coxae 
congenita

 

 

Wrodzone zwichnięcie 

stawu biodrowego.

• Objawy- ograniczenie odwiedzenia z 

przykurczem przywodzicieli, pogłębienie 

fałdu pachwinowego i asymetria fałdów 

udowych, skrócenie kończyny

• Leczenie w początkowym etapie- poduszka 

Frejki, w dalszym etapie wyciąg bezpośredni 

za kończyny dolne.

• W razie niepowodzenia lub zaniedbania 

leczenie operacyjne- repositio simplex lub  

acetabulopalstyka z osteotomią kierunkową 

kości udowej

 

 

Choroba Pertesa

• Jest to jałowa martwica głowy kości udowej
• Najczęściej występuje u chłopców, 

jednostronnie,  najczęściej w wieku 5-8 lat.

• Na rtg spłaszczenie i rozfragmentowanie 

głowy kości udowej.

• Leczenie- zachowawczo-czynnościowe w 

opatrunku gipsowym ćwiczebnym.

• Zabieg chirurgiczny- zmiana orientacji 

przestrzennej panewki i osteotomie 

kierunkowe.

 

 

Zmiany zwyrodnieniowe 

stawu biodrowego-

coxarthrosis

• Objawy ból biodra, kolana, 

utykanie, skrócenie kończyny, 
ograniczenie rotacji wewnętrznej.

• Leczenie zachowawcze – NSLPZ, 

fizykoterapia, odciążenie biodra, 
zalecanie odchudzenia, odciążanie 
przez noszenie laski po przeciwnej 
stronie.

 

 

Leczenie operacyjne

• Uporczywe dolegliwości nie reagujące 

na leczenie zachowawcze – całkowita 
alloplastyka stawu.

• Polega na usunięciu zniszczonej głowy 

i szyjki kości udowej, osadzeniu 
cementowym lub bezcementowym 
metalowego trzpienia w kości udowej, 
osadzeniu sztucznej panewki.

 

 

Wady postawy

Trzy główne rodzaje deformacji 

kręgosłupa

  Skoliozy
  Kifozy
  Lordozy.

 

 

Skoliozy

• Skrzywienie boczne kręgosłupa 

przekraczające 10 stopni w płaszczyżnie 

czołowej mierzonej na radiogramie.

• 85% to skoliozy idiopatyczne, częściej u 

dziewcząt w okresach przyspieszonego 

wzrostu.

• Zniekształcenie tułowia prowadzi do 

ograniczenia wydolności fizycznej.

• Stanowi również poważny problem 

psychologiczny i estetyczny . 

• Ryzyko rodzinnego występowania- ok. 20%

 

 

Skoliozy

• Konieczne zwracanie uwagi na postawę dziecka.
• Podejrzenie skoliozy: nierówno ustawione barki, 

brak symetrii talii, odstająca łopatka, krzywo 

przebiegający kręgosłup, nierówno ustawione 

biodra, pochylanie się w jedną stronę.

• Do 25 stopni -  obserwacja
• 29- 45stopni  -  gorset
• Powyżej 45stopni po zakończeniu wzrostu 

operacja ortopedyczna wyprostowanie odcinka 

10-14 kręgów.

 

 

Kifoza

• Początek 12-14rok życia. Dziewczęta 

=chłopcy pod względem częstości.

• Objawy-postępujące zaokrąglenie 

pleców, ból kręgosłupa

• W początkowym etapie 

modyfikowane do wzrostu gorsety.

• Przy przekroczeniu 60stopni, przy 

objawach neurologicznych zabieg 

ortopedyczny.

 

 

Traumatologię 

ortopedyczną musicie 

doczytać Państwo we 

własnym zakresie.