Kompleksowa rehabilitacja
kardiologiczna w strategii
prewencji wtórnej choroby
sercowo-naczyniowej
Przygotowali:
Anna Stępień
Karolina Zabłocka
Przemysław Ubysz
Kompleksowa rehabilitacja
kardiologiczna w strategii
prewencji wtórnej choroby
sercowo-naczyniowej
Przygotowali:
Anna Stępień
Karolina Zabłocka
Przemysław Ubysz
Pojęcie choroby sercowo-
naczyniowej
Choroby sercowo- naczyniowe w krajach
wysoko rozwiniętych są najważniejszą
przyczyną śmiertelności całkowitej.
Stanowią ponad 50% przyczyn zgonów.
Pozostający przy życiu chorzy wymagają
coraz skuteczniejszych sposobów
zapobiegania kolejnym zdarzeniom
związanym z nawrotem choroby. Jednym z
takich sposobów rehabilitacja
kardiologiczna
Epidemiologia
Choroby sercowo-naczyniowe (CVD) są główną
przyczyną zgonów oraz jedną z głównych przyczyn
zachorowań i inwalidztwa w rozwiniętych krajach
świata. W Europie CVD stanowią 49% wszystkich
zgonów i 30% zgonów wśród osób poniżej 65 roku
życia. Z powodu CVD na naszym kontynencie umiera
55% kobiet oraz 43% mężczyzn (1) . U kobiet choroba
wieńcowa (CHD) jest przyczyną 23% zgonów, a u
mężczyzn 21%, udar mózgu u kobiet 18% zgonów, a
wśród mężczyzn 11%. Pozostałe patologie sercowo-
naczyniowe są odpowiedzialne za 15% zgonów u kobiet
i 11% u mężczyzn. U kobiet CVD ujawnia się średnio 10
lat później niż u mężczyzn (2).
Region Europy, w którym leży Polska,
charakteryzuje się najwyższą umieralnością z
powodu CVD. Jak wynika z danych
epidemiologicznych Europa Środkowa i
Wschodnia ma blisko 10-krotnie większą liczbę
przedwczesnych zgonów z powodu CVD w
porównaniu z Europą Zachodnią (1). Dane
dotyczące umieralności z powodu CVD w
poszczególnych regionach Europy i w Polsce
przedstawia rysunek
Udział głównych chorób w
umieralności ogólnej w Polsce
Czynniki ryzyka wystąpienia
zawału serca.
Definicja rehabilitacji
kardiologicznej
Definicja WHO z 1964 roku jest to „działanie, pod
wpływem którego osoba z chorobą serca przywracana
jest do optymalnego stanu zarówno fizycznego,
medycznego, psychologicznego, emocjonalnego,
seksualnego, socjalno-ekonomicznego jak i
zawodowego”. Obecna definicja WHO z roku 1993
określa rehabilitację kardiologiczną jako: „kompleksowe
i skoordynowane stosowanie środków medycznych,
socjalnych, edukacyjnych, ekonomicznych i
zawodowych w celu przystosowania chorego do
nowego życia i umożliwienia mu uzyskania jak
największej sprawności”.
Zadania personelu
medycznego
Współcześnie rozumiany kompleksowy program
rehabilitacji kardiologicznej zakłada działania,
specjalnie przeszkolonego personelu medycznego i
pomocniczego, które mają doprowadzić do:
przyspieszenia powrotu chorego do optymalnego stanu
zdrowia,
ułatwienia zaakceptowania przez niego nowej sytuacji
życiowej,
zmniejszenia prawdopodobieństwa nawrotu choroby i
jej powikłań,
utrzymania przez chorego, najdłużej jak to możliwe,
pełnej samodzielności.
Według standardów Rehabilitacji
Kardiologicznej Polskiego Towarzystwa
Kardiologicznego stałymi elementami
kompleksowej rehabilitacji
kardiologicznej są:
ocena stanu klinicznego chorego,
ustalenie optymalnego leczenia
farmakologicznego,
rehabilitacja fizyczna,
rehabilitacja psychospołeczna,
ocena i zwalczanie czynników ryzyka choroby
wieńcowej,
modyfikacja stylu życia,
edukacja pacjentów i ich rodzin,
monitorowanie postępów rehabilitacji.
Prewencja wtórna
elementem współczesnej kompleksowej rehabilitacji
kardiologicznej stała się prewencja wtórna schorzeń
sercowo- -naczyniowych, czyli modyfikacja czynników
ryzyka:
zwalczanie palenia tytoniu
zwiększenie aktywności fizycznej
obniżenie ciśnienia tętniczego
zwalczanie otyłości i stosowanie odpowiedniej diety
korekta profilu lipidowego
leczenie cukrzycy
oddziaływania psycho-socjalne
Przykładowo zerwanie z
nałogiem tytoniowym powoduje
zwiększenie podaży tlenu
zmniejszenie pobudzenia układu współczulnego
zmniejszenie tendencji do kurczu naczyń
zmniejszenie stresu oksydacyjnego
poprawę funkcji śródbłonka
redukcję LDL i zmniejszenie ich utleniania
redukcję VLDL i trójglicerydów
wzrost HDL
zmniejszenie tendencji do zakrzepów i zatorów
zmniejszenie agregacji płytek
redukcję poziomu fibrynogenu
redukcję poziomu CRP
Aktywnością fizyczną a
zmniejszone ryzyko
zachorowalności
Brak aktywności fizycznej jest bardzo ważnym,
aczkolwiek ciągle mało docenianym, czynnikiem
ryzyka wielu przewlekłych schorzeń. Ryzyko
CVD rośnie 1,5-krotnie u osób prowadzących
siedzący trybie życia. Według danych WHO
brak aktywności fizycznej odpowiedzialny jest w
skali świata za 2 mln zgonów .
. Doceniając, udowodnione oddziaływanie
niektórych grup leków, zapominamy zbyt często
o znaczeniu innych niefarmakologicznych
sposobów postępowania. Wśród nich o wysiłku
fizycznym.
Wysiłek fizyczny oddziałuje
na :
równowagę współczulno-przywspółczulną,
działanie przeciwzakrzepowe,
przeciwniedokrwienne
antyarytmiczne,
w sposób przewlekły, metaboliczny powoduje
spowolnienie procesu miażdżycowego
pobudzaja procesy naprawcze np. w postaci
tworzenia tętniczego krążenia obocznego
W prewencji wtórnej CVD zalecenia
dotyczące intensywności wysiłku
fizycznego ustala się w sposób
indywidualny, oparty o dane kliniczne
oraz wynik testu wysiłkowego. Dla
większości chorych przeznaczone są
specjalne programy ćwiczeń w ramach
rehabilitacji kardiologicznej.
Rodzaje wysiłków zalecanych w treningu
fizycznym, w ramach prewencji wtórnej
przedstawiają się następująco:
Izometryczny (statyczny) – mniej zalecany
dźwiganie, wyciskanie ciężarów, ćwiczenia
oporowe
znaczne „ciśnieniowe" obciążenie dla serca, z
istotnym ograniczeniem rzutu serca przy
bardziej natężonym wysiłku
Izotoniczny (dynamiczny) – bardziej zalecany
chodzenie, bieganie, pływanie, jazda na rowerze
zrównoważone obciążenie serca, bez
nadmiernego ograniczenia rzutu serca
Mieszany:
– praca w ogrodzie przez 30-45 minut
– chód 3 km przez 30 minut (10 min/km)
– jazda rowerem 8 km w 30 minut
– szybki taniec (towarzyski) przez 30 minut
– aerobik wodny przez 30 minut
– pływanie przez 20 minut
– wioślarstwo przez 20 minut
Dieta w chorobie sercowo-
naczyniowej
Dieta u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi
ma na celu uzyskanie prawidłowego profilu
lipidowego (spadek poziomu cholesterolu
całkowitego, cholesterolu frakcji LDL i
trójglicerydów, wzrost cholesterolu frakcji HDL)
oraz odpowiednich wartości ciśnienia tętniczego.
W związku z powyższym w profilaktyce jak i
leczeniu chorób sercowo-naczyniowych dużą rolę
odgrywa zmniejszenie masy ciała u osób z
nadwagą i otyłością, zmiana nawyków
żywieniowych i umiarkowana aktywność
fizyczna.
Obniżenie masy ciała u osób
otyłych wpływa na:
obniżenie się ciśnienia krwi,
stężenia glukozy,
poprawienia profilu lipidowego
(poziomu cholesterolu, trójglicerydów
Dziękuję za uwagę!