background image

1

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

1

T: Zjawisko odbicia światła

OPTYKA GEOMETRYCZNA (O1G)

Zjawisko odbicia i rozproszenia światła (prawo odbicia)

Zwierciadło płaskie

Zwierciadło kuliste – wklęsłe i wypukłe (powstawanie obrazów)

background image

2

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

2

1. Optyka geometryczna

W ośrodkach jednorodnych (np. w próżni) światło porusza się 

W ośrodkach jednorodnych (np. w próżni) światło porusza się 

po liniach prostych.

po liniach prostych.

 

 

Jeżeli światło napotyka na swej drodze przedmiot wówczas odbija się 

Jeżeli światło napotyka na swej drodze przedmiot wówczas odbija się 

od niego.

od niego.

Jeżeli światło na swej drodze napotyka ciało nieprzezroczyste, na ekranie 

Jeżeli światło na swej drodze napotyka ciało nieprzezroczyste, na ekranie 

powstaje cień tego ciała.

powstaje cień tego ciała.

OPTYKA

OPTYKA

 – jest nauką o świetle (z greckiego 

 – jest nauką o świetle (z greckiego 

optikos

optikos

 – 

 – 

wzrokowy)

wzrokowy)

Optyka geometryczna 

Optyka geometryczna 

– zajmuje się rozchodzeniem się promieni 

– zajmuje się rozchodzeniem się promieni 

świetlnych w ośrodkach jednorodnych

świetlnych w ośrodkach jednorodnych

background image

3

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

3

2. Odbicie światła

α

O

Promień odbity

Promień 

padający

N

     

Kąt  padania

  ()  jest  to  kąt  zawarty  między  promieniem 

padającym a prostą prostopadłą (N - normalna) do powierzchni 
odbijającej w punkcie padania (O).

Kąt odbicia jest równy kątowi 

padania.

 Promień padający, 

promień odbity i prostopadła do 
powierzchni odbijającej 
przechodząca przez punkt padania 
leżą w jednej płaszczyźnie”

α’

Prawo odbicia 
światła

'

Prawo odbicia 
światła

'

background image

4

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

4

2. Odbicie światła c.d.

Prawo odbicia światła jest spełnione zawsze – jednak nie wszystkie 

powierzchnie są gładkie więc równoległa wiązka promieni 
padających obija się pod różnymi kątami (rozproszenie światła)

Przedmioty, które nie są źródłami światła, 

Przedmioty, które nie są źródłami światła, 

widzimy dlatego, że padające na nie 

widzimy dlatego, że padające na nie 

światło zostaje 

światło zostaje 

rozproszone

rozproszone

 i część 

 i część 

promieni świetlnych dociera do naszych 

promieni świetlnych dociera do naszych 

oczu.

oczu.

background image

5

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

5

3. Zwierciadła

Zwierciadła

 to ciała o gładkich 

(wypolerowanych) 
powierzchniach odbijające 
światło

Ze  względu  na  kształt 

zwierciadła dzielimy na:

    a) Płaskie

        b)  Kuliste  (wklęsłe  i 

wypukłe)

3.1. Zwierciadła płaskie

      W 

zwierciadłach  płaskich

  powierzchnia  odbijająca  jest  płaska. 

Zwierciadła te nie zniekształcają obrazu i nie zmieniają jego wielkości.

O – przedmiot

O – przedmiot

I – obraz

I – obraz

Powstały obraz jest 

Powstały obraz jest 

pozorny i 

pozorny i 

symetryczny 

symetryczny 

względem 

względem 

powierzchni 

powierzchni 

zwierciadła

zwierciadła

background image

6

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

6

3.2. Zwierciadła kuliste

Zwierciadła, których powierzchnia jest częścią powierzchni kuli, 

nazywa się 

zwierciadłami kulistymi

Zwierciadło wklęsłe – gdy promienie światła padają na 

Zwierciadło wklęsłe – gdy promienie światła padają na 

wewnętrzną powierzchnię kuli,

wewnętrzną powierzchnię kuli,

Zwierciadło wypukłe – gdy promienie światła padają na 

Zwierciadło wypukłe – gdy promienie światła padają na 

zewnętrzną powierzchnię kuli.

zewnętrzną powierzchnię kuli.

Każde zwierciadło kuliste posiada:

Każde zwierciadło kuliste posiada:

Środek krzywizny (S),

Środek krzywizny (S),

Promień krzywizny (r),

Promień krzywizny (r),

Oś główną (optyczną).

Oś główną (optyczną).

background image

7

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

7

3.2A Zwierciadło kuliste wklęsłe

Promienie padające na powierzchnie 

Promienie padające na powierzchnie 

zwierciadła równolegle do osi optycznej, po 

zwierciadła równolegle do osi optycznej, po 

odbiciu od jego powierzchni przecinają się w 

odbiciu od jego powierzchni przecinają się w 

jednym punkcie F (ognisko)

jednym punkcie F (ognisko)

Zastosowanie zwierciadła 

Zastosowanie zwierciadła 

wklęsłego w latarce (reflektorze). 

wklęsłego w latarce (reflektorze). 

Źródło światła umieszczone w 

Źródło światła umieszczone w 

punkcie F

punkcie F

SF – ogniskowa zwierciadła 
(f)
SF = OF

y

x

f

1

1

1

S

S

Równanie 
zwierciadła

2

r

background image

8

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

8

3.2A Zwierciadło kuliste wklęsłe – powstawanie obrazu

Cechy obrazu 
- rzeczywisty, 
- odwrócony, 
- pomniejszony. 

Odległość przedmiotu od 

zwierciadła oznaczamy jako „x

Przedmiot został umieszczony za 

punktem O więc

Przedmiot na rysunku został 

oznaczony jako strzałka o początku 

A i końcu B.

Odcinek AB jest wysokością 

przedmiotu i oznaczamy jako h

1

.

1) x > 2f

Po wykonaniu konstrukcji (poprowadzeniu 

przynajmniej dwóch promieni z wierzchołka B 

przedmiotu) uzyskaliśmy punkt B’, który jest 

wierzchołkiem obrazu A’B’ (h

2

).

Powiększenie wyznaczamy poprzez 

a)

Porównanie wysokości odcinków

b)

Porównanie odległości obrazu i 
przedmiotu

x

y

p

1

2

h

h

p

background image

9

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

9

3.2A Zwierciadło kuliste wklęsłe – powstawanie obrazu c.d.

Cechy obrazu: rzeczywisty, odwrócony, 
rozmiar normalny. 

Przedmiot został umieszczony w 

punkcie O, więc

Po wykonaniu konstrukcji, widzimy, że 

odcinek A’B’ = AB,  więc p =1

Przedmiot został umieszczony w 

punkcie O, więc

2) x = 2f

Przedmiot został umieszczony 

przed punktem O ale za F, więc

3) f < x < 

2f

Cechy obrazu 
- rzeczywisty, 
- odwrócony, 
- powiększony. 

background image

10

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

10

3.2A Zwierciadło kuliste wklęsłe – powstawanie obrazu c.d.

Jeśli ciało umieścimy w ogniskowej, nie zostanie utworzony żaden 

obraz.

4) x < f

Cechy obrazu 
- pozorny, 
- prosty (nieodwrócony), 
- powiększony. 

Ostatnią możliwością jest umieszczenie przedmiotu między 

ogniskiem a zwierciadłem

background image

11

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

11

3.2B Zwierciadło kuliste wypukłe

Zwierciadło kuliste wypukłe posiada ognisko pozorne. Wiązka promieni 

równoległych do osi głównej po odbiciu od powierzchni zwierciadła 

staje się wiązką promieni rozbieżnych.

Przykłady zastosowania zwierciadła 
wypukłego:

- lusterka wsteczne w samochodach,
- lustra na skrzyżowaniach
- bombka choinkowa

background image

12

(OG) OPTYKA GEOMETRYCZNA 

T01 – Zjawisko odbicia światła

 robert.szczotka(at)gmail.com                                                         Fizyka i astronomia, Liceum 

2010/2011

12

1)
2) 

Źródła


Document Outline