SERCE
Serce to pompa ssąco-tłocząca,
położona w klatce piersiowej. Z
zewnątrz otoczone jest workiem
zwanym osierdziem. Serce jest
mięśniem o specyficznej, właściwej
tylko dla niego budowie. Serce jest
podzielone na cztery części: dwie
górne nazywane są przedsionkami, a
dwie dolne komorami.
Od wewnątrz jamy serca wyściełane
są warstwy tkanki łącznej zwanej
wsierdziem. Pojemność wszystkich
jam serca wynosi między 500-750 ml.
Budowa Serca-schemat
Budowa Ogólna serca
Serce człowieka jest narządem
czterokomorowym, składa się z 2
Przedsionek prawy (łac. atrium dexter) - zbiera
krew
z całego organizmu oprócz
płuc
. Uchodzą do niego:
żyła główna górna
(łac. vena cava superior) -
zasadniczo zbiera krew z nadprzeponowej części
ciała
żyła główna dolna
(łac. vena cava inferior) –
zbiera krew z podprzeponowej części ciała
zatoka wieńcowa (łac. sinus coronarius) - uchodzą
do niej żyły duże i średnie serca.
Przedsionek prawy c.d
Rozwojowo przedsionek prawy powstaje z dwóch części:
• końcowego odcinka embrionalnej zatoki żylnej - do niej
uchodzą obie żyły główne i zatoka wieńcowa - jej ściany
są gładkie
• właściwego przedsionka prawego, którego powierzchnia
wewnętrzna pokryta jest przez równoległe beleczki
mięśniowe - mięśnie grzebieniaste (łac. musculi
pectinati). Szczególnie silne beleczkowanie zaznaczone
jest w wypustce przedsionka prawego,
(łac. auricula dextra). Obie części rozwojowe rozdziela
grzebień graniczny
(łac. crista terminalis).
Sześć ścian przedsionka
prawego
• przednia - uwypuklająca się w uszko prawe
• górna - tu znajduje się ujście żyły głównej górnej (łac. ostium
veanae cavae superioris)
• tylna - znajdujemy tu dwa otwory: ujście żyły głównej dolnej
(łac. ostium venae cavae inferioris), otoczone przez
szczątkową zastawkę żyły głównej dolnej (łac. valvula venae
cavae inferioris syn. valvula Eustachii). Stopień jej rozwoju
jest bardzo zmienny, od w pełni wykształconej zastawki do
zupełnego jej braku (najczęściej w kształcie sierpa). Ma ona
znaczenie u płodu, gdyż przekierowuje strumień krew ku
otworowi owalnemu. Po urodzeniu narząd szczątkowy. W tej
ścianie znajduje się również ujście
ostium sinus coronarii), zamkniętej również szczątkową
zastawką (łac. valvula sinus coronarii syn. valvula Thebesii).
, w
której znajduje się zagłębienie - dół owalny (łac. fossa ovalis),
którego dno stanowi zarośnięta zastawka dołu owalnego (łac.
valvula foraminis ovalis) - pozostałość pierwotnej przegrody
międzyprzedsionkowej (łac. septum primum)
• boczna - zwykle znajdują się tu drobne ujścia niewielkich żył
przednich serca (łac. venae cordis anterior) oraz żył
najmniejszych (łac. venae cordis minimae). Poza tym
przebiega tu grzebień graniczny.
• dolna - stanowi ją ujście przedsionkowo-komorowe prawe
(ujście żylne prawe) (łac. ostium atrioventriculare dextrum)
Komora Prawa
• Komora prawa (łac. ventriculus dexter) - z przedsionka prawego
przez
krew przepływa do komory prawej, a
stąd przez
(łac. truncus pulmonalis) do obu płuc
tworzą krążenie czynnościowe płuc.
• W położeniu opisowym komora prawa ma kształt trójściennego
skierowanego podstawą ku górze. Komora ta pompuje
krew pod znacznie niższym ciśnieniem niż komora lewa. Z tego
powodu ściana komory prawej jest znacznie cieńsza (ok. 5 mm),
co wywołuje sierpowaty kształt komory na przekroju
poprzecznym. Wierzchołek komory leży ok. 10 mm od
wierzchołka serca. Odpowiada to najniższym odcinkom bruzd
międzykomorowych przedniej i tylnej. W położeniu prawidłowym
podstawa komory skierowana jest ku górze, tyłowi i w prawo.
Znajdują się w niej dwa otwory zamknięte zastawkami: ujście
przedsionkowo-komorowe prawe i ujście pnia płucnego. Oddziela
je mięśniowy wał - grzebień nadkomorowy (łac. crista
supraventricularis). Oddziela on drogę dopływną od odpływnej
(stożek tętniczy prawy łac. conus arteriosus dexter).
jest gładka, zaś właściwa komora
wysłana jest licznymi beleczkami mięśniowymi (łac. taberculae
carneae). Ujście przedsionkowo-komorowe prawe zamyka
(łac. valva tricuspidalis). Tworzą ją trzy
płatki: przedni, tylny i przyśrodkowy (syn. przegrodowy) (łac.
cuspis anterior, posterior et medialis vel septalis).
Przedsionek Lewy
Przedsionek lewy (łac. atrium sinister) - z
płuc
krew
zbierają cztery żyły uchodzące
do przedsionka lewego:
• żyła płucna górna lewa (łac. vena pulmonalis superior sinister)
• żyła płucna górna prawa (łac. vena pulmonalis superior dexter)
• żyła płucna dolna lewa (łac. vena pulmonalis inferior sinister)
• żyła płucna dolna prawa (łac. vena pulmonalis inferior dexter)
• Podobnie jak w przedsionku prawym wywodzi się z dwóch
rozwojowo odrębnych części: o gładkich ścianach, powstałej ze
zlania się końcowych odcinków żył płucnych oraz pokrytego
licznymi mięśniami grzebieniastymi właściwego przedsionka,
ograniczonego właściwie do uszka lewego (łac. auricula
sinistra). W porównaniu z uszkiem prawym jest ono dłuższe,
węższe i nieco załamane, gdyż zachodzi na pień płucny. Na
ścianie przyśrodkowej widać niekiedy pozostałość zastawki
otworu owalnego. Można zauważyć również na ścianie
przedsionka ujścia żył najmniejszych serca. Na ścianie tylnej
zaznacza się wycisk
przełyku
, a na przedniej wyciski
aorty
i
pnia płucnego. Dolną ścianę stanowi ujście przedsionkowo-
komorowe lewe.
Komora Lewa
Komora lewa (łac. ventriculus sinister) - z
przedsionka lewego przez
zastawkę dwudzielną
(mitralną) krew przepływa do komory lewej, a
stąd do tętnicy głównej (łac.
aorta
). Krew z
aorty zaopatruje odżywczo cały organizm
człowieka. Grubość ściany wynosi średnio 15
mm. Ma kształt stożka i jest bardziej wysmukła i
dłuższa niż prawa. Jej wierzchołek jest tożsamy z
koniuszkiem serca.
Ujście przedsionkowo-komorowe lewe zamyka
zastawka dwudzielna (mitralna) (łac. valva
mitralis) utworzona przez płatki przedni i tylny,
które za pomocą strun ścięgnistych łączą się z
mięśniami brodawkowatymi przednim i tylnym.
Między głównymi płatkami zastawki często
występują drobne płatki pośrednie.
Serce
człowieka
Schemat
układu
krążenia
Czynność elektryczna
serca
Schemat budowy serca
Opis budowy serca
Serce człowieka, jak wszystkich ssaków, jest sercem
czterodziałowym, umieszczone jest w worku
osierdziowym, wypełnionym niewielką ilością płynu.
Ściana serca pokryta jest cienką błoną, na której leżą
naczynia wieńcowe, tworzące sercowy układ krążenia.
Układ wieńcowy odpowiedzialny jest za doprowadzanie i
odprowadzanie różnych substancji do tkanki mięśniowej.
Pod błoną nasierdzia znajduje się śródsierdzie zbudowane
z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Włókna tej
tkanki charakteryzują się silnym rozgałęzieniem. Wnętrze
komór i przedsionków wysłane jest błoną zbudowaną z
tkanki łącznej pokrytej warstwą nabłonka płaskiego.
Pomiędzy przedsionkami i komorami znajdują się zastawki.
Pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą komorą znajduje
się zastawka trójdzielna, pomiędzy lewym przedsionkiem i
lewą komorą - zastawka dwudzielna. Serce działa na
zasadzie pompy i unerwione jest przez układ nerwowy
autonomiczny, jednocześnie serce posiada specjalny układ
przewodzący odpowiedzialny za jego automatyczną pracę.
Układ przewodzący składa się z włókien mięśniowych
tworzących tzw. tkankę węzłową. Głównym rozrusznikiem
serca jest węzeł zatokowo-przedsionkowy, który znajduje
się u ujścia żyły głównej do prawego przedsionka.
Anatomia serca
Serce (cor s. cardia) jest narządem ośrodkowym układu
naczyniowego określanym przez anatomów jako mięsień
wydrążony, odgrywający rolę pompy.Serce pobiera krew krążącą
w organiźmie z obu żył głównych, górnej i dolnej (vena cava
superior et inferior), oraz z żył płucnych.Krew z komór serca
tłoczona jest do aorty (największa tetnica człowieka) i pnia
płucnego (łac.truncus pulmonalis).
Serce podzielone jest na dwie podobne do siebie połowy: serce
prawe, w którym krąży krew żylna, oraz serce lewe, w którym
krąży krew tętnicza.Serce prawe tłoczy krew do małego
(płucnego) krążenia, lewe do wielkiego, przy czym obie połowy
kurczą się stale równocześnie i wypychają tę samą ilość
krwi.Każda z wymienionych wcześniej połów dzieli się z kolei na
dwie części :a.) mniejszą, górną, o cienkich ścianach, zwaną
przedsionkiem (atrium), do którego krew dopływa z zewnątrz;b.)
większą, dolną, o ścianach grubszych i bardziej odpornych, zwaną
komorą (ventriculus), która wypycha krew z serca. Każdy z
przedsionków, łączy się z odpowiednią komorą obszernym
otworem nazywanym ujściem przedsionkowo-komorowym
(ostium atrioventriculare), a każda komora - z początkiem
wielkich tętnic: komora prawa ujściem pnia płucnego (ostium
trunci pulmonalis) z pniem płucnym, komora lewa ujściem aorty
(ostium aortae) z tętnicą główną (aortą). Obie połowy serca,
prawa i lewa, całkowicie przedzielone są przegrodą mięśnia
sercowego (septum cordis ), która na poziomie przedsionków ma
nazwę przegrody międzyprzedsionkowej (septum interatriale).
Serce jako pompa
mięśniowa
Dla większości ludzi serce stanowi symbol miłości i uczucia. Lecz
czy rzeczywiście wygląda ono tak, jak często przedstawiane jest
na rysunkach czy wycinane na drzewach i ławkach czy też
malowane na murach?
Jedną z możliwych odpowiedzi jest stwierdzenie, że serce jest
pompą ssąco-tłoczącą, przepompowującą krew do wszystkich
narządów i dzięki temu utrzymującą cały organizm przy życiu.
Aby w przybliżeniu wyobrazić sobie kształt serca, trzeba spojrzeć
na własną prawą pięść. to co się zobaczy, odpowiada właśnie
zarysowi serca. Jego waga wynosi około 280-340 g u mężczyzn
i 230-280 g u kobiet.
Kolejną rozbieżnością między popularnie przyjętymi poglądami,
a rzeczywistym obrazem, jest położenie serca w klatce piersiowej.
Większość z zapytanych osób wskazałaby, jako jego lokalizację,
lewą stronę ciała, co nie odpowiada prawdzie. Serce znajduje się
bowiem prawie dokładnie pośrodku klatki piersiowej, częściowo
za mostkiem, w okolicy zwanej śródpiersiem, pomiędzy płucami,
ze szczytem pochylonym ku prawej stronie ciała, a koniuszkiem
ku lewej.
Serce utworzone jest głównie z mięśnia zwanego mięśniem
sercowym. Mięsień ten otoczony jest od zewnątrz i wewnątrz
przez dwie cienkie, zabezpieczające blaszki, z których zewnętrzna
nosi nazwą nasierdzia (epicardium), a wewnętrzna wsierdzia
(endocardium).
PREZENTACJĘ PRZYGOTOWAŁ
JACEK LISSEWSKI
Wyższa Szkoła Medyczna w
Legnicy
Kierunek Ratownictwo Medyczne.