Banki komercyjne w 

systemie bankowym

Pojęcie banku

Bank jest osobą prawną działającą na 
podstawie zezwoleń uprawniających do 
wykonywania czynności bankowych 
Obciążających ryzykiem środki 

powierzone 

pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Wyrazy „bank” lub „kasa” mogą być 
używane w nazwie oraz dla określenia 
działalności lub w reklamie wyłącznie 

banku 

w rozumieniu powyższej definicji.

Modele bankowości



Model amerykański



Model kontynentalny

Model amerykański

System bankowy tworzą tzw. 

-  banki  komercyjne – 

depozytowo/kredytowe 

-  banki specjalistyczne – inwestycyjne  

wykonujące czynności na rynku 
kapitałowym.

Model kontynentalny

Liberalne przepisy zezwalają instytucjom 
kredytowym na prowadzenie działalności na 
rynku kapitałowym.

Na rynku działają banki uniwersalne wykonujące 
tradycyjne czynności depozytowo-kredytowe i 
jednocześnie obsługujące emisję i obrót papierów 
wartościowych.  

Banki uniwersalne i 

specjalistyczne

Dominujący w Europie model bankowości 
uniwersalnej nie oznacza zakazu 

tworzenia i 

funkcjonowania różnych banków 
specjalistycznych

Specjalizacja może być 

przeprowadzona według 

kryterium

  



Funkcjonalnego



Branżowego



Terytorialnego



Podmiotowego  

Specjalizacja funkcjonalna 



Banki kredytowo-depozytowe



Banki inwestycyjne

Specjalizacja terytorialna



Banki międzynarodowe



Banki krajowe



Banki regionalne

Specjalizacja branżowa 

(przedmiotowa)



Banki przemysłowe



Banki rolne



Banki ochrony środowiska



Banki hipoteczne



Banki samochodowe



inne

Specjalizacja podmiotowa



Banki detaliczne



Banki korporacyjne

Formy własności banków 

komercyjnych



Spółki akcyjne



Banki państwowe



Banki spółdzielcze

Kryteria klasyfikacji operacji 

bankowych



Podmiot



Zasięg



Forma pieniądza



Waluta



Czas 



Przedmiot

Podmiot 



Operacje własne

-

wewnątrzbankowe

-

międzybankowe



Operacje obce 

dla:

-

sektora finansowego (banków, pozabankowych 
instytucji  finansowych)

-

sektora niefinansowego (przedsiębiorstw, klientów 
indywidualnych) 

-

budżetu

Zasięg



Zagraniczne



Krajowe



Regionalne 

Forma pieniądza



Gotówkowe



Bezgotówkowe 

Waluta 



Złotowe 



Dewizowe 

Czas 



Krótkoterminowe



Średnioterminowe



Długoterminowe 

Przedmiot 



Bierne 



Czynne



Pośredniczące (usługowe)

Operacje bierne



Pozyskanie i gromadzenie kapitału 
obcego



Księgowane w pasywach



Przyjmowanie depozytów, emisja 
dłużnych papierów wartościowych



Bank jest w nich dłużnikiem



Bank ponosi koszt obsługi długu

Operacje czynne



Inwestowanie kapitału zgromadzonego 
w operacjach biernych



Księgowane w aktywach



Udzielanie kredytów, zakup papierów 
wartościowych



 Bank jest wierzycielem



Bank ma przychód z operacji 

Operacje pośredniczące



Świadczenie różnych usług na rzecz klientów



Księgowana po obu stronach bilansu lub nie 
podlegająca ewidencji



Prowadzenie rachunków, rozliczenia, 
wynajem skrytek, działalność doradcza itp.



Bank może mieć przychód lub nie



Nie jest ani dłużnikiem, ani wierzycielem

Czynności bankowe



Wykonywane wyłącznie przez banki 



Wykonywane przez banki lub inne 
instytucje

Czynności zastrzeżone dla 

banków



Przyjmowanie wkładów i lokat



prowadzenie ich rachunków



 udzielanie kredytów



Udzielanie i potwierdzanie gwarancji i akredytyw



Emisja bankowych papierów wartościowych



Przeprowadzanie bankowych rozliczeń 
pieniężnych



Wydawanie instrumentu pieniądza 
elektronicznego

Czynności nie zastrzeżone



Udzielanie pożyczek pieniężnych



Operacje czekowe i wekslowe



Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu



Terminowe operacje finansowe



Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych



Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz wynajem 

skrytek sejfowych



Prowadzenie skupu i sprzedaży dewiz



Udzielanie i potwierdzanie poręczeń 



Wykonywanie czynności zleconych związanych z emisją i obrotem 

papierów wartościowych 



Pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w 

obrocie dewizowym