Obróbka chemiczna 

zdjęć rentgenowskich

 

 

Powstanie obrazu utajonego

    Foton promieniowania rtg. ,który trafił w 

kryształ  soli srebra powoduje tworzenie się w 

krysztale tzw. zarodków wywoływania. 

Kryształy soli srebra,  zbudowane są z 

dodatnich jonów srebra (Ag+) i ujemnych 

jonów bromu (Br-). Dzięki procesowi 

fotochemicznemu ulegają redukcji do Ag+Ag 

oraz utlenieniu Br-Br.  W kąpieli wywołującej 

tylko te ziarna soli srebra rozkładają się na 

metaliczne srebro i brom, w których powstały 

zarodki. Ziarna nie naświetlone nie reagują na 

działanie wywoływacza.

 

 

Procesy chemiczne zachodzące w 

ciemni

• Wywoływanie

• Utrwalanie

• Suszenie

 

 

Wywoływanie

•

Przemiana obrazu utajonego w obraz widzialny 
następuje w wywoływaczu.

•

Etapy wywoływania:

•

Rozpulchnienie warstwy emulsji dzięki którym 
substancje wywołujące łatwiej wnikają w głąb emulsji.

•

 Zachodzą reakcje redukcji kryształków halogenków 
srebra posiadających zarodki wywoływania i  zamiana 
ich w ziarna srebra metalicznego.                                     

•

[Ag+ Br-] + e- = Ag + Br- -oddawanie ujemnych 
ładunków elektrycznych przez główny skł. wywoływacza 
dodatnim jonom srebrowym, które przechodzą w 
obojętne srebro.

 

 

Skład i właściwości wywoływacza

• Substancje wywołujące np. metol, hydrochinon, 

pirokatechina itp. Metol działa na emulsję szybko 
ale powierzchownie, hydrochinon wywołuje wolno, 
wnikając w głębokie warstwy emulsji. Łatwo 
rozpuszczają się w wodzie

• Substancje przyspieszające- zadaniem jest 

utrzymanie odczynu zasadowego wywoływacza 
przez neutralizację powstającego w czasie 
wywoływania kwasu bromowodorowego (HBr). 
Może to być bezwodny węglan sodowy. Odczepia 
on zasadę w ilości zależnej od stopnia 
zakwaszenia wywoływacza

 

 

Wywoływacz c.d.

• Środki konserwujące – zapobiegają utlenianiu 

się substancji wywołujących. Rolę tą spełnia 
siarczyn sodowy, który wiąże tlen z wody 
przedłużając aktywność wywoływacza.

• Substancja hamująca i klarująca- powodują 

zahamowanie oddziaływania wywoływacza na 
ziarna nie naświetlone 

 

 

Utrwalanie

• Ma na celu usunięcie z emulsji 

światłoczułej nie naświetlonych, nie 
wywołanych soli srebra. Po 
utrwaleniu emulsja traci czułość na 
światło.

 

 

Etapy utrwalania

1. Składniki utrwalacza wnikają głeboko do 

warstwy światłoczułej

2.  Tiosiarczan sodowy – (główny składnik 

utrwalacza) łączy się z bromkiem srebra, przy 
czym powstaje rozpuszczalna w wodzie sól 
tiosiarczanu srebra i sodu

3.  Rozpuszczalne sole przechodzą do roztworu

 

 

Składniki utrwalacza

• Tiosiarczan sodowy lub amonowy- łatwo 

rozpuszczalny w wodzie

• Kwaśny siarczyn sodowy- nie dopuszcza do 

utlenienia resztek wywoływacza tkwiącego w 
emulsji błony. Działa zakwaszająco na roztwór i 
konserwująco na utrwalacz (zapobiega rozkładowi 
tiosiarczanu)

 

 

• Roztwory do zasilania maszyn 

wywołujących przygotowuje się z 
chemikaliów dozowanych, które są w 
postaci stężonych roztworów do 
rozcieńczania

 

 

Przygotowanie wywoływacza

• Dla otrzymania 20 litrów roztworu roboczego 

należy:

• Nalać 14,5l wody o temp. 5-25º C
• Wlej i wymieszaj zawartość 1 opakowania cz. A z 

wodą

• Wlej zawartość opakowania cz.B i wymieszaj
• Wlej zawartość opakowania cz. C i mieszaj co 

najmniej 2 min.

• Otrzymałeś 20 l gotowego roztworu roboczego 

wywoływacza

 

 

Przygotowanie utrwalacza

• Dla otrzymania 20 l roztworu roboczego należy:
• Nalać 14 l wody( o temp. 5-25º C)
• Wlać i wymieszać część A utrwalacza z wodą
• Po dokładnym wymieszaniu wlać część B i 

mieszać co najmniej 2 min.

 

 

Postępowanie z odczynnikami 

chemicznymi

• Podczas przygotowywania roztworów nie należy 

spożywać posiłków, nie pić napojów, nie palić 
tytoniu.

•  Unikać kontaktu z oczami, skórą i ubraniem. 
• Stosować odpowiednią wentylację.
•  Umyć dokładnie ręce po zakończeniu czynności 

przygotowawczych.

•  Nosić odzież ochronną.

 

 

Magazynowanie

• Przechowywać w miejscach suchych, chłodnych, 

dobrze wentylowanych, z dala od wszelkich źródeł 
ciepła i ognia.

•  Opakowania, gdy nie są używane, przechowywać 

zamknięte.

•  Przechowywać w temp. 5-30ºC.
•  Chronić przed zasadami, kwasami, środkami 

silnie utleniającymi.

 

 

• Czas obróbki chemicznej zależy od 

rodzaju maszyny wywołującej, może 
trwać np.. 90sek., 3,5 min lub więcej

KONIEC