DEFINICJA, PODZIAŁ

I CHARAKTERYSTYKA 

CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA 

ZDROWIA, UCIĄŻLIWYCH

I NIEBEZPIECZNYCH

 

 

Podział czynników występujących

w środowisku pracy

 

Podział  na  czynniki  występujące  w   
środowisku 

pracy 

pozwala 

na 

rozróżnienie trzech rodzajów czynników:

  Czynników niebezpiecznych
  Czynników szkodliwych
  Czynników uciążliwych

 

 

Definicje

• Czynnikiem niebezpiecznym

 jest czynnik, który 

może prowadzić do powstania u pracującego urazu 

(wypadku przy pracy), 

• Czynnikiem szkodliwym

 jest czynnik, którego 

oddziaływanie na pracującego może prowadzić lub 

prowadzi do schorzenia, traktowanego jako choroba 

zawodowa,

• Czynnik uciążliwy

 to czynnik, którego 

oddziaływanie na pracownika może być przyczyną 

złego samopoczucia lub nadmiernego zmęczenia, 

które nie prowadzi jednak do trwałego pogorszenia 

stanu zdrowia. Może on jednak prowadzić do dłuższej 

nieobecności pracownika z powodu choroby i 

obniżenia wydajności.    

 

 

Czynniki szkodliwe i uciążliwe

Do głównych kategorii czynników szkodliwych

i uciążliwych można zaliczyć:

 Czynniki fizyczne

 Czynniki chemiczne

 Czynniki biologiczne

 Czynniki psychofizyczne

Czynniki szkodliwe mogą spowodować zatrucia a nawet śmierć.

Czynniki uciążliwe mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i 

psychicznej pracownika.

 

 

Do czynników fizycznych 

zaliczamy:

 hałas
 drgania mechaniczne (wibracje)
 promieniowanie optyczne, 
elektromagnetyczne, laserowe, jonizujące
 prąd elektryczny
 mikroklimat
oświetlenie

 

 

Do czynników chemicznych 

zaliczamy:

 substancje toksyczne
 substancje drażniące
 substancje uczulające
 substancje rakotwórcze
 substancje mutagenne
 substancje upośledzające funkcje 

rozrodcze

 

 

Do czynników biologicznych 

zaliczamy:

 mikroorganizmy roślinne i zwierzęce 
(bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, 
pierwotniaki)

 makroorganizmy roślinne i zwierzęce

 

 

Do czynników psychofizycznych 

zaliczamy:

obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne)

 obciążenie psychiczne (obciążenie umysłu, 

niedociążenie, przeciążenie

percepcyjne, obciążenie

emocjonalne)

 

 

Do głównych czynników o 

charakterze uciążliwym zaliczyć 

można następujące kategorie:  

 

• Mikroklimat

• Monotonia

• Obciążenie psychiczne

• Obciążenie statyczne

• Oświetlenie 

• Wysiłek fizyczny

 

 

Czynniki niebezpieczne 

(urazowe):

 zagrożenie elementami ostrymi
 zagrożenie elementami ruchomymi i luźnymi
 zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
 zagrożenie poparzeniem
 zagrożenie związane z przemieszczaniem się ludzi
 zagrożenie pożarem lub/i wybuchem.

Zagrożenia  te  należą  do  czynników  fizycznych  działających na  człowieka
w sposób nagły.

 

 

Źródła czynników niebezpiecznych 

(urazowych)

 obracające się wały, sprzęgła, wrzeciona, głowice
  miejsca  zbiegania  się  dwóch  obracających  się 
elementów
  koła  zębate,  koła  cierne,  walce  zgniatające,  wałki 
pociągowe
  części  wchodzące  w  skład  napędów  i  przekładni 
(koła, pasy, kliny, ślimaki)
 miejsca zbiegania się koła i zębatki
 miejsca zetknięcia się korbowodu lub drążka z kołem, 
wykorbieniem lub tarczą
 miejsca stykania się części wykonujących ruch (stoły 
przesuwne, podajniki)
  miejsca  między  stałymi  częściami  maszyn  a 
poruszającymi się dźwigniami

 

 

Źródła czynników niebezpiecznych 

(urazowych)

  miejsce  zetknięcia  się  walca  i  stołu  (kruszenie, 
zgniatanie)
 obracające się narzędzia tnące
  narzędzia  poruszające  się  ruchem  liniowym 
(posuwisto-zwrotnym)
 wystające niebezpieczne, ostre elementy.

 

 

Czynniki szkodliwe

Pomiaru wartości oddziaływania czynników 
szkodliwych dokonuje się w oparciu o miary 
określone w przepisach prawa. Najważniejszym 
jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki 
Społecznej
z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie 
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń 
czynników szkodliwych dla zdrowia w 
środowisku pracy
(DZ.U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm). 

 

 

Czynniki szkodliwe, cd.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki 

Społecznej zawiera dwa rodzaje informacji:

1) wartości najwyższych dopuszczalnych 

stężeń chemicznych i pyłowych czynników 
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy 
(NDS, NDSCh, NDSP)

2) Wartości najwyższych dopuszczalnych 

natężeń fizycznych czynników chemicznych 

 

 

Czynniki szkodliwe

Czynniki chemiczne i pyłowe

Wartości najwyższych dopuszczalnych 
stężeń chemicznych i pyłowych 
czynników szkodliwych dla zdrowia w 
środowisku pracy określane są miarą 
NDS, NDSCh i NDSP.

 

 

NDS (Najwyższe Dopuszczalne 
Stężenie)

 - 

jest to wartość średnia ważona 

stężenia, którego oddziaływanie na pracownika 
w ciągu 8 godzinnego dobowego i przeciętnego 
tygodniowego wymiaru czasu pracy, 
określonego w Kodeksie Pracy, przez okres jego 
aktywności zawodowej, nie powinno 
spowodować ujemnych zmian w jego stanie 
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych 
pokoleń 

 

 

NDSCH (Najwyższe Dopuszczalne 
Stężenie Chwilowe)

 

– jest to wartość 

średnia stężenia, które nie powinno 
spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia 
pracownika, jeżeli występuje w środowisku 
pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 
razy
w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie 
krótszym niż 1 godzina 

 

 

NDSP 

(Najwyższe 

Dopuszczalne 

Stężenie  Pułapowe)

 

–  jest  to  wartość 

stężenia,  które  ze  względu  na  zagrożenie 
zdrowia  lub  życia  pracownika  nie  może  być 
przekroczone 

w 

środowisku 

pracy

w żadnym momencie. 

 

 

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 

 

 

Literatura:

B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 2009
Zagrożenia mechaniczne. CIOP – BIP, Warszawa 2006