Zaburzenia
seksualne
Mariusz Furgał
Zaburzenia
seksualne
Mariusz Furgał
Czynniki istotne dla
prawidłowego
funkcjonowania seksualnego
Zewnętrzne i wewnętrzne narządy
płciowe
Hormony i neurohormony
Czynniki intrapsychiczne
Relacje interpersonalne
Warunki społeczno – ekonomiczne
Czynniki kulturowe
Poziomy funkcjonowania
seksualnego
Tożsamość
Orientacja
Preferencje
Rola
Realizacja
Dysfunkcje seksualne
Subiektywne poczucie niezdolności do
uczestniczenia w związkach seksualnych
odpowiednich do swoich pragnień
Pierwotne – wtórne
Sytuacyjne – uogólnione
Przyczyny
Czynniki fizjologiczne (patofizjologiczne)
Czynniki psychologiczne
Złożone
Kategorie dysfunkcji
seksualnych
Zaburzenia pożądania
Zaburzenia pobudzenia
Zaburzenia orgazmu
Zaburzenia seksualne przebiegające z bólem
Dysfunkcje seksualne spowodowane ogólnym
stanem zdrowia
Dysfunkcje spowodowane używaniem leków i
substancji psychoaktywnych
Inne, nieokreślone dysfunkcje seksualne
Pożądanie
W odróżnieniu od innych faz nie ma
swoistych cech fizjologicznych; jest
odbiciem motywacji, popędów oraz
osobowości człowieka; charakteryzują
ją fantazje seksualne oraz pragnienie
kontaktu seksualnego
Pożądanie - dysfunkcja
osłabienie pożądania seksualnego
awersja seksualna
osłabienie pożądania seksualnego
spowodowane chorobą somatyczną
dysfunkcja seksualna spowodowana używaniem
leków lub substancji psychoaktywnych, z
zaburzeniem pożądania seksualnego
Podniecenie
subiektywne odczucie przyjemności
seksualnej z towarzyszącymi zmianami
fizjologicznymi; obejmuje wszystkie
reakcje fizjologiczne charakteryzujące
fazę podniecenia i fazę plateau
Podniecenie - dysfunkcje
Brak reakcji genitalnych
Kobiety
Zaburzenia pobudzenia – 33% (czynniki
emocjonalne, fizjologiczne)
Mężczyźni
zaburzenie erekcji – 8% młodych mężczyzn
(czynniki emocjonalne i fizjologiczne)
Orgazm
Największe nasilenie przyjemności
seksualnej z rozładowaniem napięcia
seksualnego i rytmicznymi skurczami
mięśni krocza oraz narządów
rozrodczych miednicy małej
Orgazm - dysfunkcje
Kobiety
Stałe opóźnienie lub brak orgazmu przy prawidłowej fazie pobudzenia
Lęk przed ciążą, lęk przed odrzuceniem, wrogość wobec mężczyzn,
poczucie winy z powodu odczuwanego podniecenia, konflikty
małżeńskie.
Mężczyźni
Trudność w osiągnięciu ejakulacji, opóźniony wytrysk
Zwykle trudności interpersonalne
Przedwczesny wytrysk
Czynniki biologiczne – nadreaktywność układu współczulnego
Czynniki psychologiczne – troska o zaspokojenie partnerki, kryzysy w
związku, warunkowanie.
Inne dysfunkcje seksualne spowodowane chorobą somatyczną (u
kobiet lub mężczyzn);
Dysfunkcja seksualna spowodowana używaniem leków lub
substancji psychoaktywnych, z zaburzeniem orgazmu
Odprężenie
uczucie ogólnego odprężenia,
zadowolenia, rozluźnienie mięśni;
mężczyźni są niezdolni do ponownego
orgazmu przez pewien czas (okres
refrakcji), który wydłuża się z wiekiem;
kobiety są zdolne do osiągnięcia
kolejnych orgazmów, bez okresu
refrakcji
Odprężenie - dysfunkcje
Dysforia
Ból głowy
Zaburzenia seksualne
przebiegające z bólem
Pochwica
Mimowolny skurcz 1/3 zewnęrznej mięśni pochwy
Częściej u kobiet o wyższym statusie społecznym
Rygorystyczne wychowanie z restrykcją
seksualności, konflikt w relacjach
Dyspareunia
Stały lub okresowy ból w okolicach narządów
płciowych przed stosunkiem, w czasie stosunku lub
po nim
Napięcie i lęk, urazy seksualne w dzieciństwie, gwałt
U mężczyzn – rzadko, zwykle podłoże somatyczne
Dysfunkcje seksualne,
spowodowane zaburzeniami
somatycznymi
Zaburzenia erekcji
50% ma takie podłoże
Dyspareunia
30-40% u kobiet ma takie podłoże,
Osłabienie pożądania seksualnego
Dysfunkcje seksualne,
spowodowane zaburzeniami
somatycznymi
Inne
Zaburzenia orgazmu u mężczyzn po
zabiegach, urazach, w przebiegu chorób,
zaburzeń hormonalnych
Zaburzenia orgazmu u kobiet w wyniku
chorób, zwłaszcza zaburzeń hormonalnych
Dysfunkcje seksualne
spowodowane używaniem leków
i substancji
Środki serotoninergiczne
Środki antydopaminowe (neuroleptyki)
Środki anykoncepcyjne
Leki o działaniu antycholinergicznym
narkotyki
Leczenie zaburzeń
seksualnych
Trening umiejętności i zachowań seksualnych
Systematyczna desensytyzacja
Dyrektywna terapia małżeńska
Terapia psychodynamiczna
Terapia grupowa
Farmakoterapia
Metody chirurgiczne
Hipnoterapia
Zaburzenia
identyfikacji
płciowej
Zaburzenia identyfikacji
płciowej
Grupa zaburzeń w której dominującym
objawem jest stałe pragnienie pełnienia
roli płci przeciwnej oraz poczucie
niewłaściwości własnej płci biologicznej
(urodzenie z niewłaściwą płcią).
(Niezadowolenie – dysforia płciowa).
Wymiary płciowości
Płeć genetyczna – określona poprzez
chromosomy płciowe;
Płeć biologiczna – wyrażona biologicznymi
cechami płciowymi;
Płeć psychologiczna – definiowana poprzez
poczucie bycia mężczyzną bądź kobietą;
Płeć kulturowa – dotycząca tego jak dana płeć
psychologiczna realizuje się w relacjach i
realiach społecznych;
Orientacja seksualna – oznaczająca kierunek
popędu seksualnego.
Zaburzenia identyfikacji
płciowej
Zaburzenia identyfikacji płciowej w
dzieciństwie,
Transseksualizm,
Transwestytyzm o typie podwójnej roli
Zaburzenia identyfikacji
płciowej
W klasyfikacji DSM-IV-TR - Zaburzenie
identyfikacji płciowej (Gender Identity
Disorder)
w kategorii tej brak jest podziału na
subkategorie, a pojęcie
transseksualizmu nie już używane
Zaburzenia identyfikacji
płciowej w dzieciństwie
Przed okresem pokwitania
Dziecko wykazuje trwałe i nasilone
niezadowolenie z powodu swojej płci lub
też dowodzi, że przynależy do innej płci
Występuje u niego utrwalona niechęć do
ubioru zwyczajowo przypisywanemu
danej płci
Brak akceptacji swoich organów
płciowych
Transseksualizm
Związany z chęcią zmiany płci.
Chęć przekształcenia ciała za pomocą
zabiegów
Towarzyszące zaburzenia osobowości
borderline i depresja
Etiologia
Czynniki biologiczne – wpływy
hormonów płciowych
Czynniki psychospołeczne
Brak w otoczeniu wzorca własnej płci
Jawne lub ukryte zachęty opiekunów do
podejmowania ról płci przeciwnej
Maltretowanie fizyczne i molestowanie
seksualne
Transseksualizm
epidemiologia
Rozpowszechnienie
Mężczyźni – 1/10 000
Kobiety – 1/30 000
Prawie wszystkie kobiety – orientacja
homoseksualna
50% mężczyzn – orientacja homoseksualna
Leczenie
Psychoterapia indywidualna i rodzinna
Operacja zmiany płci
Zmiana płci metrykalnej
Hormonoterapia
Chirurgia
Transwestytyzm o typie
podwójnej roli
Noszenie ubrania płci przeciwnej w celu
chwilowego doświadczenia
przynależności do przeciwnej płci
Brak motywów seksualnych oraz brak
trwałego pragnienia zmiany płci na
inną,
Częściej u mężczyzn, zwykle
heteroseksualnych
Parafilie
Ekshibicjonizm
obnażanie narządów płciowych w miej
scach publicznych, rzadko występuje u
kobiet
osoba obnażająca się chce zaskoczyć
kobietę - jej reakcja jest
potwierdzeniem sprawności prącia
Ekshibicjonizm - leczenie
psychoterapia analityczna wglądowa,
techniki awersyjne;
ignorowanie obnażającego się
mężczyzny,
Fetyszyzm
pobudzenie seksualne w wyniku
kontaktu z przedmiotami (np. butami,
włosami. ubraniem)
występuje prawie wyłącznie u
mężczyzn; postępowanie takie często
wywołuje poczucie winy
Fetyszyzm - leczenie
psychoterapia analityczna wglądowa,
techniki awersyjne, wygaszanie (np.
pacjent masturbuje się w obecności
fetysza tak długo, aż straci on swój
pobudzający seksualnie efekt - przesyt
masturbacyjny)
Froteryzm
ocieranie się narządami płciowymi o
kobietę w celu osiągnięcia podniecenia
seksualnego i orgazmu
stosowane w zatłoczonych miejscach,
np. w metrze, przez biernych,
niepewnych siebie mężczyzn
Froteryzm - leczenie
Psychoterapia analityczna wglqdowa,
techniki awersyjne, terapia grupowa;
podawanie antyandrogenów
Pedofilia
aktywność seksualna z dziećmi poniżej
13 r.ż.;
95% to kontakty heteroseksualne,5% -
homoseksualne;
wysokie ryzyko powtarzania zachowań;
lęk przed kontaktami seksualnymi z
dorosłymi,
niska samoocena
Pedofilia - leczenie
leczenie stacjonarne w odpowiedniej
placówce; terapia grupowa,
psychoterapia analityczna wglądowa,
leczenie antyandrogenami w celu
zmniejszenia popędu seksualnego
Masochizm
pobudzenie seksualne jest osiągane w
sytuacji fizycznego lub psychicznego
maltretowania i poniżania przez inną
osobę
obrona przed poczuciem winy związanej
z seksualnością - karanie siebie
Masochizm - leczenie
terapia grupowa, psychoterapia
analityczna wglądowa
Sadyzm
Pobudzenie seksualne jest osiągane
przez zadawanie cierpienia fizycznego
lub psychicznego innej osobie
najczęściej spotykany wśród mężczyzn;
nazwa pochodzi od nazwiska markiza
de Sade; w niektórych przypadkach
może dochodzić do gwałtu
Sadyzm - leczenie
psychoterapia analityczna wglądowa,
techniki awersyjne
Fetyszyzm
transwestycyjny
przebieranie się w stroje płci przeciwnej
zwykle służy do osiągnięcia podniecenia
seksualnego u heteroseksualistów;
najczęściej są to mężczyźni. którzy
przebierają się w stroje kobiece; nie
należy mylić z transseksualizmem, w
którym dominuje pragnienie zmiany płci
Fetyszyzm
tranwestycyjny - leczenie
psychoterapia analityczna wglądowa
Oglądactwo
podniecenie seksualne osiągane jest
podczas podglądania zachowań seksualnych
innych osób (np. stosunek seksualny, nagie
osoby); odmianą tej parafiIii jest słuchanie
telefonicznych rozmów o treści erotycznej
częstsze jest u mężczyzn
podglądaniu zwykle towarzyszy
masturbacja; osoby z tym zaburzeniem są
często zatrzymywane przez policję
Oglądactwo - leczenie
Psychoterapia analityczna wglądowa,
techniki awersyjne
Inne parafilie
Koprofilia
Urofilia
Zoofilia
Apotemnofilia
Nekrofilia
Wykonywanie obscenicznych telefonów,
Zadzierzgiwanie się lub niedotlenienie celem
intensyfikacji pobudzenia seksualnego,
Preferowanie partnerów kalekich, bądź ułomnych