Przykłady 

aktywizujących metod 

nauczania i ich 

charakterystyka.

 

 

 

„Burza mózgów”

 

 

Burza mózgów zwana inaczej 

„giełda pomysłów” - stanowi odmianę

metod problemowych i należy do grupy

metod gier dydaktycznych. Ma ona na 

celu

zachęcanie uczniów do wymyślania

śmiałych pomysłów, dotyczących

rozwiązania zadania czy problemu, do 

wysuwania hipotez.

 

Definicja

 

 

Metoda angażuje wszystkich uczniów,

każdemu dając możliwość nieskrępowanej

wypowiedzi. Jest to metoda, która polega 

na

możliwości szybkiego zgromadzenia wielu

hipotez rozwiązania postawionego 

problemu

w krótkim czasie. 

Charakterystyka 

 

 

Można zgłaszać wszystkie najbardziej 

śmiałe lub niedorzeczne pomysły 

rozwiązania, choćby nietypowe, ryzykowne

 i

nierealne, w obojętnej formie, żeby nawet

chwila namysłu nad poprawnością 

językową nie zmniejszała pomysłowości. 

 

 

Praca z uczniami

Metoda polega na postawieniu przez 

prowadzącego pytania lub zagadnienia. 

Praca składa się z trzech etapów:

I.

Wprowadzenie. 
Nauczyciel przygotowuje uczniów do 

zrozumienia problemu, który mają 

rozwiązać. Zadaniem nauczyciela jest 

także zapoznanie uczniów z zasadami 

uczestnictwa w burzy mózgów. 

 

 

Należy zwrócić uwagę na następujące reguły:



Każdy ma prawo zgłosić dowolną ilość pomysłów. 



Ważna jest liczba, a nie jakość pomysłów. 



Pomysły nie mogą być przez nikogo oceniane, 
krytykowane i komentowane. 



Można korzystać z wcześniej zgłoszonych 
pomysłów, zmieniać je lub rozwijać. 



Nie notuje się autora pomysłu. 



Pomysły mogą być najbardziej śmiałe i 
niedorzeczne. 



Głosu udziela prowadzący sesję. 



Pomysły powinny być notowane na tablicy, 
ewentualne w zeszycie

 

 

II. Zbieranie pomysłów. 

Uczniowie podają pomysły rozwiązania 
tego problemu. Sesja trwa 5 - 15 
minut. Jej koniec wyznacza wyraźny 
spadek liczby zgłaszanych pomysłów 
lub decyzja nauczyciela, że 
zgromadzony materiał wystarczy już 
do dalszego prowadzenia lekcji i 
rozwiązania problemu. 

 

 

III. Analiza pomysłów.

Ocena rozwiązań następuje dopiero po 
zgłoszeniu wszystkich propozycji. 
Następuje dyskusja na temat każdego 
rozwiązania i jego ocena. Uczniowie 
wspólnie z nauczycielem wybierają 
najtrafniejsze rozwiązania problemu 
postawionego przez nauczyciela i 
uzasadniają swoje stanowisko. Najlepsze 
rozwiązanie zostaje wprowadzone w życie 
i sprawdzone pod względem 
efektywności. 

 

 

Cechy „burzy mózgów”



ogromną popularność metody,



„burzę mózgów” stosuje się łatwo, 



jej przygotowanie nie wymaga długiego czasu, 



nie potrzeba specjalnych pomocy 

dydaktycznych, 



możliwość otrzymania w krótkim czasie dużej 

liczby różnorodnych rozwiązań danego 

problemu,



pobudzenie uczniów do twórczego myślenia, 



pozwala na rozwinięcie wśród uczniów 

umiejętności słuchania,



powstrzymywania się od krytyki cudzych 

wypowiedzi,

 

 

 

Powodzenie tej metody jest uzależnione od 

aktywności całej grupy.

Nie można pominąć ostatniego etapu: 

Wśród 

istniejącego zbioru pomysłów należy 

jeszcze 

dokonać wyboru według wcześniej 

ustalonego 

kryterium. 

 

 

Metodę  ”burzy mózgów” należy stosować 

wtedy, gdy istnieje potrzeba w krótkim 

czasie rozwiązać problem o dużym stopniu 

trudności, stąd jest ona stosowana nie 

tylko w procesie kształcenia, ale w wielu 

dziedzinach życia gospodarczego i

społecznego. 

 

 

Metaplan

 

 

Definicja

Metaplan jest to plastyczny zapis 

dyskusji 

prowadzonej w grupach, dyskutujących 

na określony temat i tworzących

jednocześnie plakat – graficzny 

skrócony

zapis „narady”. 

 

 

Charakterystyka

Celem metody jest spokojne 

rozważenie 

problemu i skupienie się przede 

wszystkim 

na poszukiwaniu wspólnego 

rozwiązania. 

 

 

„Prawda często leży pośrodku" i celem 

użycia metaplanu jest spokojne rozważenie 

zagadnienia i skoncentrowanie się przede 

wszystkim na poszukiwaniu wspólnego 

rozwiązania. Uczestnicy zajęć zastanawiają 

się, analizują problem, próbują go ocenić, 

formułują opinie i sądy, proponują różne 

rozwiązania.

 

 

Podstawowymi zagadnieniami 

metaplanu są: 



„Jak jest”



„Jak powinno być”



„Dlaczego nie jest tak jak powinno 
być.”



„Wnioski” 

 

 

 

 

Praca z uczniami.

Prowadzący przedstawia klasie 

problem, 

który będzie tematem dyskusji. Dzieli 

klasę 

na grupy 4-6 os., każdej grupa 

przydziela 

wcześniej przygotowany schemat na 

arkuszu dużego papieru

 

 

Przykładowy schemat formy zapisu metaplanu.

 

 

Sposób przeprowadzenia (praca w 

grupach): 



Nauczyciel przedstawia problem, który 
będzie przedmiotem dyskusji; 



Dzieli klasę na 4-6 osobowe grupy; 



Każda grupa otrzymuje przygotowane 
wcześniej przez nauczyciela materiały:



Arkusz ze schematem metaplanu i np. 
Kolorowe kartki samoprzylepne

 

 



Nauczyciel ustala limit czasu na 
wykonanie zadania (ok. 30 min.), 



Uczniowie dyskutując tworzą plakat 
wg wzoru. Wszystkie elementy tj. 
temat, odpowiedzi, wnioski mają 
określone miejsce na plakacie. Jeżeli 
zajdzie taka potrzeba, wnioski 
można podzielić na “zależne" i 
“niezależne od nas". Zapisywane 
treści powinny być zaakceptowane 
przez całą grupę. 

 

 



Reprezentanci grup przedstawiają 
plakaty; odpowiadają na pytania 
pozostałych uczniów, udzielają 
wyjaśnień. W trakcie omawiania 
mogą nastąpić zmiany, niektóre 
kartki mogą zostać inaczej zapisane, 
wymienione, wycofane, bądź 
przesunięte do innego obszaru.

 

 

Cechy metaplanu



to plastyczny zapis dyskusji (uczestnicy 
tworzą plakat, będący zapisem ich 
rozważań); 



celem tej metody jest przeanalizowanie 
problemu i poszukiwanie, co nie zawsze 
oznacza znalezienie, rozwiązania. Skłania 
do myślenia, analizowania problemów, 
poszukiwania przyczyn, przewidywania 
skutków, formułowania wniosków; 

 

 



zajęcia wykorzystujące tę technikę można 
prowadzić dwoma sposobami - pracując z 
całą klasą lub dzieląc ją na kilka grup; 



nauczyciel przedstawia problem, który 
będzie przedmiotem dyskusji i 
przygotowuje niezbędne do wykonania 
plakatów materiały, ich liczba zależy od 
przyjętej formy pracy - w pierwszym 
wariancie powstanie jeden plakat, w 
drugim kilka; można oczywiście poprosić 
uczniów, by sami wcześniej wykonali te 
pomoce; 

 

 



nauczyciel wyznacza grupom czas na 
przedyskutowanie problemu i 
wykonanie plakatów, a następnie 
poszczególne zespoły prezentują efekty 
swojej pracy; podsumowaniem lekcji 
jest zebranie wszystkich wniosków, 
które zostały zgłoszone; można też je 
jeszcze przedyskutować, by 
wyeliminować ewentualne 
sprzeczności; 

  

 

 



gdy nauczyciel pracuje z całą klasą, 
powstaje jeden wspólny plakat; 
uczniowie w trakcie dyskusji 
podchodzą do planszy i zapisują na 
odpowiednich polach swoje 
spostrzeżenia; mogą też 
porządkować plakat, przesuwając 
owale umieszczone przez kolegów na 
inne pola.

 

 

Dziękujemy za uwagę.