Kultura strategiczna
Dr hab. Artur Gruszczak
Wykład dla studentów I roku
kierunku „Bezpieczeństwo
narodowe”,
Instytut Nauk Politycznych i
Stosunków Międzynarodowych UJ
Kultura strategiczna
Dr hab. Artur Gruszczak
Wykład dla studentów I roku
kierunku „Bezpieczeństwo
narodowe”,
Instytut Nauk Politycznych i
Stosunków Międzynarodowych UJ
Kultura strategiczna – definicje I
generacji
•
„zbiór ogólnych sądów, postaw i wzorców
zachowań związanych ze strategią nuklearną,
który osiągnął stan względnej trwałości,
właściwej raczej sferze kultury niż czystej
polityki”
Jack Snyder, The Soviet Strategic Culture, Santa Monica 1977
Kultura strategiczna – definicje II
generacji
•
„przekonania i założenia określające przyjmowane
zasady zachowań wojskowych w stosunkach
międzynarodowych – przede wszystkim
dotyczących decyzji o podjęciu działań zbrojnych,
preferencji co do sposobu prowadzenia wojny
oraz dopuszczalnego podczas wojny poziomu
ofiar”
S.P. Rosen, Military Effectiveness: Why Society Matter,
International Security, Spring 1995
Kultura strategiczna – definicje III
generacji
„Zintegrowany system symboli (tzn. struktur argumentacji,
języków, analogii, metafor etc.) zmierzający do wytworzenia
rozpowszechnionych i długotrwałych preferencji strategicznych
poprzez sformułowanie koncepcji roli i skuteczności siły wojskowej
w międzypaństwowych stosunkach politycznych oraz poprzez
przyobleczenie tych koncepcji w otoczkę faktyczności powodującą
traktowanie preferencji strategicznych jako wyjątkowo
realistycznych i skutecznych.”
A.I. Johnston, Cultural Realism: Strategic Culture and Grand Strategy
in Chinese History, Princeton 1995
„utrwalone, przekazywane społecznie idee, postawy, tradycje,
zwyczaje i preferowane metody, które są mniej lub bardziej
specyficzne dla określonej, umiejscowionej geograficznie
wspólnoty bezpieczeństwa cechującej się wyjątkowym
doświadczeniem historycznym”
Colin S. Gray, Modern Strategy, Oxford 1999
Kultura strategiczna - podłoże
•
Studia nad kulturą (Benedict, Mead, Levi-Strauss;
Almond i Verba
•
Refleksja nad „narodowym sposobem walki” (Liddell
Hart, The British Way in Warfare, 1941; Benedict,
Chryzantema i miecz, 1946, Weigley, The American
Way of War, 1973; Snyder, The Soviet Strategic
Culture, 1977)
•
Teorie cywilizacyjne (Toynbee, A Study of History,
1934-61; Booth, Strategy and Ethnocentrism, 1979;
Hanson, The Western Way of War, 1989; Huntington,
The Clash of Civilizations, 1994)
•
Sztuka wojny (Sun Zi, Kautilija, Tucydydes, Clausewitz)
Kultura strategiczna - źródła
•
Materialne (geografia, klimat, bogactwa
naturalne, ludność, technologia, arsenał
wojskowy)
•
Polityczne (tradycja polityczna, ustrój, normy,
instytucje, rządzenie, polityka zagraniczna)
•
Ekonomiczne (potencjał gospodarczy, struktura
gospodarki, aktywność międzynarodowa,
zdolności rozwojowe)
•
Kulturowe (doświadczenie historyczne, mity i
symbole, poczucie tożsamości, wiedza)
Kultura strategiczna - nośniki
•
organizacje międzynarodowe
•
władze państwowe (prezydent, rząd,
parlament)
•
elity
•
jednostki (przywódcy)
•
klasy
•
biurokracja
•
instytucje społeczne
•
masy
Kultura strategiczna - skutki
•
„kultura wojny”
•
sposób prowadzenia wojny
•
identyfikacja zagrożeń
•
globalna kultura strategiczna
•
narodowe kultury strategiczne
•
planowanie strategiczne (zdolność
przewidywania)