Syndrom wypalenia 

Syndrom wypalenia 

zawodowego

zawodowego

 

 

Alaya 

Pines 

definiuje 

Alaya 

Pines 

definiuje 

wypalenie 

wypalenie 

zawodowe

zawodowe

 

jako: 

"Stan 

fizycznego, 

 

jako: 

"Stan 

fizycznego, 

emocjonalnego 

i 

umysłowego 

emocjonalnego 

i 

umysłowego 

wyczerpania  przejawiającego  się  poprzez 

wyczerpania  przejawiającego  się  poprzez 

chroniczne  zmęczenie.  Towarzyszy  mu 

chroniczne  zmęczenie.  Towarzyszy  mu 

negatywna  postawa  wobec  pracy,  ludzi  i 

negatywna  postawa  wobec  pracy,  ludzi  i 

życia, 

poczucie 

bezradności 

oraz 

życia, 

poczucie 

bezradności 

oraz 

beznadziejności 

położenia. 

Obniżona 

beznadziejności 

położenia. 

Obniżona 

samoocena  manifestuje  się  poczuciem 

samoocena  manifestuje  się  poczuciem 

własnej  nieadekwatności,  niekompetencji 

własnej  nieadekwatności,  niekompetencji 

i  zniechęceniem".  Stan  ten  występu  je  u 

i  zniechęceniem".  Stan  ten  występu  je  u 

osób,  które  pracują  w  zawodach  (ale  nie 

osób,  które  pracują  w  zawodach  (ale  nie 

wyłącznie),  związanych  z  pomaganiem 

wyłącznie),  związanych  z  pomaganiem 

innym ludziom. 

innym ludziom. 

 

 

Niektórzy 

autorzy 

różnicują 

stan 

Niektórzy 

autorzy 

różnicują 

stan 

wypalenia i znużenia. 

wypalenia i znużenia. 

Wypaleniu 

ulegają 

ludzie, 

którzy 

Wypaleniu 

ulegają 

ludzie, 

którzy 

pracowali z ogromnym zaangażowaniem i 

pracowali z ogromnym zaangażowaniem i 

energią,  podczas  gdy  osoby  ulegające 

energią,  podczas  gdy  osoby  ulegające 

znużeniu  nie  miały  nigdy  takiego  okresu 

znużeniu  nie  miały  nigdy  takiego  okresu 

entuzjazmu.  Jednak  jedni  i  drudzy 

entuzjazmu.  Jednak  jedni  i  drudzy 

pozbawieni są energii, witalności i radości 

pozbawieni są energii, witalności i radości 

codziennego  życia.  To,  czy  wypalenie 

codziennego  życia.  To,  czy  wypalenie 

nastąpi, zależy od układu wielu czynników 

nastąpi, zależy od układu wielu czynników 

osobistych i środowisko wychowawcze. 

osobistych i środowisko wychowawcze. 

 

 

Jako szczególnie ważne w budowaniu syndromu 

Jako szczególnie ważne w budowaniu syndromu 

wymieniane są:

wymieniane są:

•

Stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich 

Stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich 

możliwościach wpływu na sytuację. 

możliwościach wpływu na sytuację. 

•

Działania niezgodne ze swoimi wartościami, nadmiarowe 

Działania niezgodne ze swoimi wartościami, nadmiarowe 

za chowania agresywne lub uległe w różnych rolach 

za chowania agresywne lub uległe w różnych rolach 

(dom, praca, sytuacje społeczne). 

(dom, praca, sytuacje społeczne). 

•

Życzeniowa interpretacja wydarzeń, defensywna postawa 

Życzeniowa interpretacja wydarzeń, defensywna postawa 

wobec trudności, wyolbrzymianie porażek. 

wobec trudności, wyolbrzymianie porażek. 

•

Brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia 

Brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia 

fizyczne, rytm snu, relaks i podstawową higienę. 

fizyczne, rytm snu, relaks i podstawową higienę. 

•

Perfekcjonizm i nadodpowiedzialność (uleganie 

Perfekcjonizm i nadodpowiedzialność (uleganie 

przekonaniu, że pielęgniarka musi wiedzieć wszystko i 

przekonaniu, że pielęgniarka musi wiedzieć wszystko i 

jest za wszystko odpowiedzialny). 

jest za wszystko odpowiedzialny). 

•

Zaniedbywanie rozwoju zawodowego. 

Zaniedbywanie rozwoju zawodowego. 

•

Brak partnerskich relacji i systemu wsparcia, 

Brak partnerskich relacji i systemu wsparcia, 

zaniedbywanie intymności, sztywność ról. 

zaniedbywanie intymności, sztywność ról. 

•

Brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu 

Brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu 

pracy. 

pracy. 

 

 

Zanim wypalenie rozwinie się w pełni, 

Zanim wypalenie rozwinie się w pełni, 

pojawiają się symptomy, które 

pojawiają się symptomy, które 

informują o pogłębiających się 

informują o pogłębiających się 

problemach. Dokładna autodiagnoza 

problemach. Dokładna autodiagnoza 

umożliwia podjęcie kroków 

umożliwia podjęcie kroków 

zaradczych i uruchomienie zmiany w 

zaradczych i uruchomienie zmiany w 

po żądanym kierunku. Lista sygnałów 

po żądanym kierunku. Lista sygnałów 

ostrzegawczych charakterystycznych 

ostrzegawczych charakterystycznych 

dla zespołu wypalenia jest zawsze 

dla zespołu wypalenia jest zawsze 

pomocna w ocenie własnego stanu. 

pomocna w ocenie własnego stanu. 

 

 

FIZYCZNE 

FIZYCZNE 

•

Dominujące poczucie zmęczenia. 

Dominujące poczucie zmęczenia. 

•

Zaniedbywanie aktywności fizycznej 

Zaniedbywanie aktywności fizycznej 

(ćwiczeń fizycznych). 

(ćwiczeń fizycznych). 

•

Zakłócenia snu. 

Zakłócenia snu. 

•

Zaburzenia apetytu. 

Zaburzenia apetytu. 

•

Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u 

Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u 

lekarza i stomatologa, problemy 

lekarza i stomatologa, problemy 

zdrowotne. 

zdrowotne. 

•

Obniżenie potrzeb seksualnych. 

Obniżenie potrzeb seksualnych. 

•

Nadużywanie alkoholu, leków, palenie 

Nadużywanie alkoholu, leków, palenie 

tytoniu. 

tytoniu. 

 

 

EMOCJONALNE

EMOCJONALNE

•

Trudności w relaksowaniu się. 

Trudności w relaksowaniu się. 

•

Czytanie głównie pism i książek 

Czytanie głównie pism i książek 

zawodowych. 

zawodowych. 

•

Utrzymujące się poczucie znużenia. 

Utrzymujące się poczucie znużenia. 

•

Obniżony nastrój. 

Obniżony nastrój. 

•

Stała obecność negatywnych postaw i myśli. 

Stała obecność negatywnych postaw i myśli. 

•

Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec 

Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec 

innych ludzi. 

innych ludzi. 

•

Regularnie występujące poczucie 

Regularnie występujące poczucie 

osamotnienia lub izolacji. 

osamotnienia lub izolacji. 

•

Nawracające lęki. 

Nawracające lęki. 

•

Poczucie pustki i braku celów. 

Poczucie pustki i braku celów. 

•

Rosnąca ilość zachowań impulsywnych bez 

Rosnąca ilość zachowań impulsywnych bez 

względu na konsekwencje. 

względu na konsekwencje. 

•

Niekontrolowane zachowania agresywne. 

Niekontrolowane zachowania agresywne. 

 

 

RODZINNE I SPOŁECZNE 

RODZINNE I SPOŁECZNE 

•

Obniżenie zainteresowania członkami rodziny. 

Obniżenie zainteresowania członkami rodziny. 

•

Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na 

Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na 

członków rodziny. 

członków rodziny. 

•

Spędzanie większej ilości czasu poza domem lub 

Spędzanie większej ilości czasu poza domem lub 

bez rodziny bez wyraźnego powodu. 

bez rodziny bez wyraźnego powodu. 

•

Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub 

Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub 

niemożność cieszenia się nim. 

niemożność cieszenia się nim. 

•

Trudności w uczestniczeniu we wspólnych 

Trudności w uczestniczeniu we wspólnych 

rozrywkach. 

rozrywkach. 

•

Zwiększająca się ilość czasu spędzanego 

Zwiększająca się ilość czasu spędzanego 

samotnie. 

samotnie. 

•

Nadmierne oglądanie telewizji jako sposób 

Nadmierne oglądanie telewizji jako sposób 

ucieczki od problemów. 

ucieczki od problemów. 

•

Niezwykle nasilony stres towarzyszący dużym 

Niezwykle nasilony stres towarzyszący dużym 

zmianom w życiu (narodziny lub śmierć, kłopoty 

zmianom w życiu (narodziny lub śmierć, kłopoty 

finansowe). 

finansowe). 

•

Obniżenie poczucia wsparcia. 

Obniżenie poczucia wsparcia. 

 

 

DOTYCZĄCE PRACY 

DOTYCZĄCE PRACY 

•

Utrata zapału. 

Utrata zapału. 

•

Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu. 

Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu. 

•

Obawy przed pójściem do pracy. 

Obawy przed pójściem do pracy. 

•

Rosnące poczucie niekompetencji. 

Rosnące poczucie niekompetencji. 

•

Poczucie "marnowania" czasu. 

Poczucie "marnowania" czasu. 

•

Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań. 

Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań. 

•

Narastające niezadowolenie z pracy, brak pomysłu na 

Narastające niezadowolenie z pracy, brak pomysłu na 

dokonanie zmiany. 

dokonanie zmiany. 

•

Trudności w wyrażaniu własnych opinii, unikanie 

Trudności w wyrażaniu własnych opinii, unikanie 

wypowiadania swojego zdania. 

wypowiadania swojego zdania. 

•

Schematyczne traktowanie pacjentów. 

Schematyczne traktowanie pacjentów. 

•

Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów. 

Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów. 

•

Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw osobistych. 

Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw osobistych. 

•

Unikanie trudnych tematów z pacjentami. 

Unikanie trudnych tematów z pacjentami. 

•

Niecierpliwość w kontaktach z pacjentami. 

Niecierpliwość w kontaktach z pacjentami. 

•

Zauważanie podobieństw w problemach własnych i 

Zauważanie podobieństw w problemach własnych i 

zgłaszanych przez pacjentów. 

zgłaszanych przez pacjentów. 

•

Rosnące poczucie winy wobec pacjentów. 

Rosnące poczucie winy wobec pacjentów. 

•

Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy do 

Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy do 

przełożonych, kolegów, superwizorów. 

przełożonych, kolegów, superwizorów. 

 

 

W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zespołem wypalenia? 

W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zespołem wypalenia? 

Jest to możliwe, kiedy rozumiemy przyczyny i efektywnie radzimy 

Jest to możliwe, kiedy rozumiemy przyczyny i efektywnie radzimy 

sobie ze stresem, kiedy jesteśmy w stanie rozpoznać wczesne 

sobie ze stresem, kiedy jesteśmy w stanie rozpoznać wczesne 

sygnały ostrzegawcze, wreszcie kiedy dbamy o siebie i staramy się 

sygnały ostrzegawcze, wreszcie kiedy dbamy o siebie i staramy się 

utrzymać równowagę w naszym życiu. Zapewne każdy ma swoje 

utrzymać równowagę w naszym życiu. Zapewne każdy ma swoje 

własne sposoby osiągania tej równowagi.

własne sposoby osiągania tej równowagi.

Warto pamiętać o najważniejszych zaleceniach: 

Warto pamiętać o najważniejszych zaleceniach: 

•

Postaraj się, aby Twoje cele były realistyczne tzn. aby 

Postaraj się, aby Twoje cele były realistyczne tzn. aby 

ich realizacja zależała od Ciebie. 

ich realizacja zależała od Ciebie. 

•

Staraj się być elastycznym patrz na problem z różnych 

Staraj się być elastycznym patrz na problem z różnych 

perspektyw. 

perspektyw. 

•

Bądź świadomy swoich braków i akceptuj własne 

Bądź świadomy swoich braków i akceptuj własne 

ograniczenia. 

ograniczenia. 

•

Bądź wrażliwy na własne potrzeby fizyczne, psychiczne, 

Bądź wrażliwy na własne potrzeby fizyczne, psychiczne, 

emocjonalne, duchowe i społeczne. 

emocjonalne, duchowe i społeczne. 

•

Dbaj o własne ciało ćwicz tak, jak potrafisz, wypoczywaj, 

Dbaj o własne ciało ćwicz tak, jak potrafisz, wypoczywaj, 

utrzymuj dietę. 

utrzymuj dietę. 

•

Podejmuj nowe wyzwania. 

Podejmuj nowe wyzwania. 

•

Zwracaj uwagę na drobne radości codziennego życia. 

Zwracaj uwagę na drobne radości codziennego życia. 

•

Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi. 

Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi. 

•

Używaj poczucia humoru. 

Używaj poczucia humoru. 

•

Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą. 

Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą. 

 

 

Zasady postępowania 

Zasady postępowania 

zapobiegające 

zapobiegające 

wystąpieniu zespołu 

wystąpieniu zespołu 

wypalenia zawodowego 

wypalenia zawodowego 

 

 

•

Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia 

Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia 

stresem i przeciwdziałaniu ich rozwojowi,

stresem i przeciwdziałaniu ich rozwojowi,

•

Poznawanie siebie, własnych możliwości i 

Poznawanie siebie, własnych możliwości i 

ograniczeń,

ograniczeń,

•

Wypracowanie w sobie zachowań asertywnych,

Wypracowanie w sobie zachowań asertywnych,

•

Przestrzeganie naprzemienności pracy i 

Przestrzeganie naprzemienności pracy i 

odpoczynku,

odpoczynku,

•

Rozwijanie zainteresowań pozazawodowych,

Rozwijanie zainteresowań pozazawodowych,

•

W sytuacjach stresowych korzystanie z 

W sytuacjach stresowych korzystanie z 

najbardziej skutecznych dla siebie sposobów 

najbardziej skutecznych dla siebie sposobów 

rozładowywania emocji,

rozładowywania emocji,

•

Rozwijanie kontaktów towarzyskich 

Rozwijanie kontaktów towarzyskich 

pozazawodowych,

pozazawodowych,

•

Wypracowanie dystansu do własnych 

Wypracowanie dystansu do własnych 

problemów. 

problemów. 

 

 

Oprócz stosowania indywidualnych sposobów 

Oprócz stosowania indywidualnych sposobów 

przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu należy 

przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu należy 

w miejscu pracy podejmować działania 

w miejscu pracy podejmować działania 

zespołowe:

zespołowe:

•

Tworzenie w szpitalu klimatu przyjaźni, 

Tworzenie w szpitalu klimatu przyjaźni, 

koleżeństwa i życzliwości,

koleżeństwa i życzliwości,

•

Pomoc w adaptacji zawodowej młodym 

Pomoc w adaptacji zawodowej młodym 

pracownikom,

pracownikom,

•

Udzielanie wsparcia społecznego przez 

Udzielanie wsparcia społecznego przez 

współpracowników, przełożonych i przyjaciół,

współpracowników, przełożonych i przyjaciół,

•

Zmniejszenie i eliminowanie uciążliwości 

Zmniejszenie i eliminowanie uciążliwości 

zawodowych,

zawodowych,

•

Wspólne omawianie problemów opiekuńczych,

Wspólne omawianie problemów opiekuńczych,

•

Umożliwienie korzystania z konsultacji i rad 

Umożliwienie korzystania z konsultacji i rad 

doświadczonych pracowników.

doświadczonych pracowników.