Slajd 1

PRZYCZYNY ZMIAN STANU

PSYCHICZNEGO U OSÓB

CHORYCH

A. CZYNNIKI NALEŻĄCE DO OBRAZU

KLINICZNEGO CHOROBY

B. DOLEGLIWOŚCI I OGRANICZENIA

ZWIĄZANE Z CHOROBĄ

C. PSYCHOLOGICZNA OCENA I

INTERPRETACJA CHOROBY

A. ZMIANY STANU PSYCHICZNEGO JAKO

CECHY OBRAZU KLINICZNEGO NIEKTÓRYCH

CHORÓB SOMATYCZNYCH



ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

Przy niektórych chorobach zakaźnych (dur brzuszny, płatowe

zapalenie płuc, zimnica, zapalenie opon mózgowych), chorobach

trzustki, w zatruciach;



EGZOGENNE TYPY REAKCJI

(astenia prodromalna i schyłkowa: np.

drażliwość, przygnębienie, lęki, osłabienie, apatia, zaburzenia

pamięci i uwagi)

Reakcja na czynniki zewnątrzpochodne w stosunku do układu

nerwowego (bakteryjne, toksyczne, urazy mechaniczne)



OBJAWY RZEKOMONERWICOWE

(choroba wrzodowa,

nadciśnieniowa, przy tyreotoksykozie, w niedoczynności gruczołu

tarczycowego, w cisawicy)



STANY HIPOMANIAKALNE I PARANOIDALNE

(np. w chorobie Graves-

Basedowa)



INNE OBJAWY PSYCHOTYCZNE

(np. przy niedokrwistości Addisona –

Biermera)



ZMIANY ORGANICZNE W OBRĘBIE MÓZGOWIA W PRZEWLEKŁYCH

CHOROBACH ,

KTÓRYCH WYNIKIEM MOGĄ BYĆ CHARAKTEROPATIE I

INNE ZABURZENIA ZACHOWANIA ORAZ ZABURZENIA FUNKCJI

POZNAWCZYCH

(np. liczne przedłużające się stany śpiączkowe w

cukrzycy, gośćcowe zapalenie mózgu)

REAKCJA NA CHOROBĘ

OCENA CIĘŻKOŚCI

2. ZNACZENIE CHOROBY DLA PACJENTA

3. REAKCJE EMOCJONALNE

4. SPOSOBY ZMAGANIA SIĘ Z CHOROBĄ

5. PSYCHOPATOLOGICZNE NASTĘPSTWA

CHOROBY

OCENA CIĘŻKOŚCI

- ZAPRZECZANIE

MECHANIZM OBRONNY:

•

WYPARCIE I NIE PRZYJMOWANIE

CZĘŚCI INFORMACJI

OCENA CIĘŻKOŚCI

-POMNIEJSZANIE



MECHANIZM OBRONNY: RACJONALIZACJA



STOSOWANE NIEŚWIADOMIE W CELU
REDUKCJI LĘKU



ZAZWYCZAJ REAKCJA LUDZI POWAŻNIE
CHORYCH



CAŁKOWICIE NIEFRASOBLIWY STOSUNEK
DO CHOROBY MOŻE ŚWIADCZYĆ O
ZMIANACH ORGANICZNYCH

OCENA CIĘŻKOŚCI - PRZYJĘCIE

DIAGNOZY LEKARSKIEJ



AKCEPTACJA DIAGNOZY, CHORY ZDAJE SIĘ

NA OPINIĘ LEKARZA



CZASEM WYNIKA Z SILNEJ POTRZEBY

OPARCIA SIĘ – SKRUPULATNE WYPEŁNIANIE

ZALECEŃ SPRZYJA REDUKCJI LĘKU



MOŻE SPOWODOWAĆ PODDANIE SIĘ,

REZYGNACJĘ

2. ZNACZENIE CHOROBY DLA

PACJENTA



CHOROBA JAKO PRZESZKODA



CHOROBA JAKO STRATA



CHOROBA JAKO ULGA



CHOROBA JAKO KORZYŚĆ



CHOROBA JAKO WARTOŚĆ

CHOROBA JAKO PRZESZKODA



CHOROBA JEST SPOSTRZEGANA JAKO
SYTUACJA TRUDNA „JAKO WYZWANIE
LUB WRÓG”



NASTAWIENIE MOŻE SPRZYJAĆ
DZIAŁANIU LEKARZA – „NALEŻY
WSPÓLNIE POKONAĆ CHOROBĘ”



MOŻE CZASEM OZNACZAĆ GOTOWOŚĆ
DO PODDANIA SIĘ

CHOROBA JAKO STRATA



CHOROBA INTERPRETOWANA JAKO

NIEODWRACALNA STRATA LUB

USZKODZENIE



NALEŻY LICZYĆ SIĘ Z MOŻLIWOŚCIĄ

GŁĘBOKIEGO PRZYGNĘBIENIA, A

NAWET SAMOBÓJCZEJ REAKCJI

REZYGNACYJNEJ (INTERWENCJA

PSYCHOTERAPEUTYCZNA WSKAZANA)

CHOROBA JAKO KORZYŚĆ



CHOROBA PROWADZI DO ZASPOKOJENIA
POTRZEBY DOZNAWANIA OD INNYCH UCZUCIA,
DOWODÓW ZAINTERESOWANIA I TROSKI



OCENA TAKA MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ POGORSZENIA
STANU ZDROWIA GDY CHORY ZDROWIEJE



CHOROBA MOŻE TEŻ BUDZIĆ I NASILAĆ
MOTYWACJĘ DO ZYSKANIA KORZYŚCI
MATERIALNYCH W POSTACI ODSZKODOWANIA CZY
RENTY (NIE SPRZYJA TO POKONYWANIU CHOROBY)

3. REAKCJE EMOCJONALNE



STRACH



LĘK



GNIEW



PRZYGNĘBIENIE



NASTRÓJ WYRÓWNANY



NASTRÓJ PODWYŻSZONY

STRACH



CZĘSTO POPRZEDZA GO LUB PRZEPLATA
SIĘ Z NIM „EMOCJONALNY SZOK” – APATIA,
PUSTKA, ODRĘTWIENIE



PROWADZI DO CZUJNEGO OBSERWOWANIA
SIEBIE



BUDZI POTRZEBĘ OTRZYMANIA
ZAPEWNIENIA BUDZĄCEGO UFNOŚĆ,
ZMNIEJSZAJĄCEGO NIEPOKÓJ
(WYBIÓRCZOŚĆ W ODBIORZE INFORMACJ)



DĄŻENIE DO PRZYSTOSOWANIA SIĘ DO
CHOROBY

LĘK



NIE STANOWI REAKCJI NA BEZPOŚREDNIE
ZAGROŻENIE, PACJENT CZĘSTO UWAŻA GO
ZA BEZPRZEDMIOTOWY



MOŻE BYĆ WYRAŻONY:

WPROST

POPRZEZ ŚLEDZENIE LOSÓW INNYCH
PACJENTÓW

TŁUMIONY POD POZOREM „KAMIENNEGO
SPOKOJU” I PRZEJAWIAJĄCY SIĘ PÓŹNIEJ W
GNIEWIE, AGRESJI



LĘK I STRACH POTĘGUJĄ BÓL



BÓL MOŻE POWODOWAĆ WZMOŻENIE

NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO



ZMNIEJSZANIE LĘKU I NAPIĘCIA

(ODPOWIEDNIE INFORMOWANIE,

TECHNIKI RELAKSACYJNE) ZMNIEJSZA

WRAŻLIWOŚĆ NA BÓL A TAKŻE

ZMNIEJSZA „ZNUŻENIE” PACJENTA

PRZYGNĘBIENIE



W PRZYPADKU POWAŻNEJ CHOROBY JEST
REAKCJĄ FIZJOLOGICZNĄ, PRAWIDŁOWĄ Z
PUNKTU WIDZENIA NEGATYWNYCH SKUTKÓW
CHOROBY

LEKARZ POWINIEN UNIKNĄĆ:
- BŁĘDU POCHOPNEGO DOPATRYWANIA SIĘ

PATOLOGII W FIZJOLOGICZNYCH REAKCJACH
NA CHOROBĘ

BŁĘDU PRZEOCZENIA PATOLOGII

NASTRÓJ PODWYŻSZONY



WYNIKA Z WŁAŚCIWOŚCI OSOBOWOŚCI
(pacjent pomniejsza cechy negatywne
choroby, życzeniowe zniekształcanie)



MOŻE BYĆ NASTĘPSTWEM ZASPOKOJONEJ
DZIĘKI CHOROBIE POTRZEBY



BYWA NASTĘPSTWEM ORGANICZNEGO
USZKODZENIA TKANKI MÓZGOWEJ

4. SPOSOBY ZMAGANIA SIĘ Z

CHOROBĄ



WALKA



REZYGNACJA



PRZECIWSTAWIANIE SIĘ I ULEGANIE

WALKA



CHOROBA JAKO PRZESZKODA DO

POKONANIA



CZASEM PROWADZI DO ZBYTNIEGO

OBCIĄŻANIA CHOREGO NARZĄDU



CZĘŚCIEJ: SILNA MOTYWACJA DO POKONANIA

CHOROBY I SŁABOŃŚCI Z RACJONALNYM

PODPORZĄDKOWANIEM SIĘ ZALECENIOM

PRZECIWSTAWIANIE

SIĘ I ULEGANIE



ZMAGANIE SIĘ Z CHOROBĄ Z OKRESAMI

ZWĄTPIENIA BLISKIEGO REZYGNACJI (po

pojawieniu się nowych dolegliwości,

powikłań itp..)



MOBILZUJĄCE ODDZIAŁYWANIA LEKARZA

ORAZ POPRAWA SAMOPOCZUCIA ZNÓW

PROWADZI DO PONOWNEGO ZWIĘKSZENIA

MOTYWACJI DO PRZEZWYCIĘŻENIA

CHOROBY

PSYCHOPATOLOGICZNE

NASTĘPSTWA CHOROBY



Zaburzenia nerwicowe

(często łączą

się z rzekomonerwicowymi)



Psychozy reaktywne

(depresje, stany

urojeniowe, epizodyczne zaburzenia

świadomości)

Pomoc psychologiczna dla

pacjenta i rodziny

POMOC LEKARZA:



Pomoc w
nawiązaniu i
utrzymaniu
współdziałania z
lekarzem

POMOC

PROFESJONALNA:



Konsultacja
psychologiczna lub
psychoterapia



Grupy wsparcia dla
pacjentów i rodzin



Psychoedukacja na
temat choroby

PSYCHOTERAPIA



Do osób odczuwających niewspółmierny
do sytuacji lęk, objawy depresyjne,
nerwice, stany psychotyczne oraz
przeżywających trudności w relacji z
drugim człowiekiem



Czas trwania: od kilku miesięcy do kilku
lat



Może być indywidualna lub grupowa
(prowadzi psychoterapeuta lub psycholog)

GRUPA WSPARCIA



Członkowie grupy świadczą sobie różnego rodzaju pomoc

i nie jest to pomoc materialna. Zrzeszają się zazwyczaj ze

względu na jakąś wspólną, obciążającą psychicznie cechę



Grupy mogą się odbywać w obecności psychologa lub

bez jego obecności



Mają najczęściej charakter otwarty



Pomoc może przyjmować formę dostarczania

pożytecznych informacji, relacjonowania własnych

doświadczeń związanych z danym problemem, słuchania

i akceptacji doświadczeń innych, empatycznego

zrozumienia i nawiązania kontaktów społecznych z

osobami o podobnych doświadczeniach

PSYCHOEDUKACJA



Polega na edukowaniu pacjentów i ich rodzin

z zakresu wiedzy o chorobie i jej leczenia



Prowadzona jest zazwyczaj w formie spotkań

grupowych



Służy poprawie współpracy lekarz – pacjent,

bardziej świadomemu uczestnictwu w procesie

leczenia, redukcji obaw



Ważne jest tu, aby to sami pacjenci decydowali

się na uczestnictwo w zajęciach, bowiem wtedy

są świadomi tego, że dowiedzą się szczegółów na

temat swojej choroby

POMOC LEKARZA DLA

PACJENTA



Nie popełnianie błędów w postępowaniu wobec

pacjenta, przede wszystkim błędów jastrogennych



Usunięcie czynników stwarzających niepotrzebny

dystans między lekarzem a pacjentem (okazywanie

mu szacunku, serdeczności)



Dostarczanie pacjentowi, w sposób umiejętny i

rozważny informacji dotyczących stanu jego zdrowia,

postępowania diagnostycznego i leczniczego



Dążenie do zrozumienia potrzeb pacjenta



Pogłębianie umiejętności właściwego działania w

interakcji lekarz-pacjent (treningi interpersonalne,

podyplomowe szkolenia w zakresie psychoterapii,

szkolenia z zakresu psychologii lekarskiej)



Udzielane rodzinie informacje o chorobie powinny
być jasne, a ich rodzaj i rozległość uwzględniające
oczekiwania rodziny



Informacje muszą być prawdziwe, lekarz nie może
kłamać



Informowanie powinno przebiegać jako proces



Rodzina często przeżywa niepokój, bezradność,
poczucie winy – lekarz powinien okazać spokój i
życzliwość



Lekarz nie powinien okazywać niepokoju

NIEWŁAŚCIWE POSTAWY RODZINY



Rodzina przejawiająca skłonność do

„nadmiernej aktywności” :

należy jasno

wyjaśnić potrzebę jednolitego

postępowania leczniczego, które skupia w

swych rękach lekarz



W przypadku „władczej opiekuńczości”

– gdy rodzina traktuje pacjenta jak

dziecko:

lekarz powinien wyjaśnić

rodzinie , że najważniejszą osobą jest

pacjent; powinien też podkreślać swój

szacunek do pacjenta



Sytuacja „obcego w rodzinie”, gdy

dochodzi do skrajnego a nieuzasadnionego

izolowania się od chorego w obawie przed

zarażeniem:

lekarz powinien porozmawiać i

udzielić wiedzy rodzinie



Sytuacja gdy rodzina nie stosuje się do

zaleceń z powodu ich uciążliwości:

należy

obszernie wyjaśnić rodzinie potrzebę

wprowadzenia zmian i dążyć do pozyskania

rodziny dla zaleceń

Document Outline