PORAŻENIE PRĄDEM 

ELEKTRYCZNYM

Dr n. med. Dariusz 

Sokołowski 

 

 

PORAŻENIE PRĄDEM 

ELEKTRYCZNYM

 

  W  czasie  porażenia  prądem  człowiek 

znajduje się w

  obwodzie elektrycznym. 
    Siłę  działania  prądu,  która  zależna  jest 

przede  wszystkim  od  napięcia  i  oporu 
elektrycznego, określa prawo Ohma. 

  Mokra skóra stanowi bardzo słaby opór dla 

prądu  elektrycznego  dlatego  szczególne 
zagrożenie  panuje  w  obiektach,  do 
których dochodzi woda oraz wilgoć.

 

 

Prawo Ohma

  

Natężenie prądu stałego I jest 

proporcjonalne do całkowitej 

siły elektromotorycznej w obwodzie 

zamkniętym lub do 

różnicy potencjałów (napięcia 

elektrycznego) między 

końcami części obwodu niezawierającej 

źródeł siły 

elektromotorycznej: I ~ U

 

 

Natężenie prądu 

(nazywane potocznie prądem elektrycznym) 

jest wielkością fizyczną charakteryzujacą przepływ 

prądu 

elektrycznego zdefiniowaną jako stosunek ilości 

ładunku 

elektrycznego przepływającego przez wyznaczoną 

powierzchnię do czasu przepływu ładunku. 

W przypadku przewodników powierzchnią jest 

przekrój 

poprzeczny przewodnika.

 

 

PORAŻENIE PRĄDEM 

ELEKTRYCZNYM

 

Decydujące znaczenie dla powstania 

uszkodzeń 

prądem elektrycznym mają: 

o napięcie ( przy niskim napięciu < 1000 V 

mamy do czynienia przede wszystkim z 
miejscowym drażniącym działaniem na 
tkanki; z kolei przy wysokim napięciu 
powyżej 1000 V występuje głębokie i 
groźne zniszczenie skóry oraz tkanek), 

 

 

o natężenie,
o opór ( skóra, tkanki, ubranie ),
o częstotliwość ( gdy wzrasta to 

następuje wzmożone wydzielanie 
ciepła, częstotliwość 50 Hz jest bardzo 
groźna zwłaszcza dla mięśnia 
sercowego), 

o czas działania, 
o droga przechodzenia przez ciało ( np. 

mięsień sercowy, mózg )

 

 

Intensywność porażenia wzmagają:
 podeszły wiek
 płeć żeńska,
 ogólny stan zdrowia,
 spożycie alkoholu,
 wzmożona wilgotność otoczenia,
 odporność poszczególnych tkanek,
 pobudzenie emocjonalne.

 

 

Uszkodzenie  prądem  elektrycznym  jest  przede 

wszystkim porażeniem 

cieplnym, 

wywołanym 

łukiem 

elektrycznym

, 

którego temperatura 

może dochodzić do 2500°C. 

Przypomina  ono  tzw.  zespół  zmiażdżenia  z 

uszkodzeniem nerek 

(w  wyniku  wstrząsu  i  uwolnienia  mioglobiny), 

zatruciem wskutek

  przedostania  się  do  krwi  cząsteczek  mięśni  oraz 

zakażeniem.

Uszkodzenia  wewnętrzne  są  zwykle  znacznie 

większe niż 

zewnętrzne.

 

 

Występują następujące objawy 

patologiczne:

OGÓLNE
olśnienie, niepokój, nadmierna pobudliwość, bóle 

mięsni, lęk,

SKÓRA
niedokrwienne rany pokryte białym skrzepem, 

oparzenia o 

małej bądź dużej powierzchni, zwęglenie. 

Przepływający prąd

 powoduje powstawanie okrągłych lub owalnych 

zmian w 

miejscu kontaktu (są to tzw. oparzenia Joule’a). 
Podobne zmiany występują w miejscu „wyjścia” 

prądu,

 

 

UKŁAD MIĘŚNIOWY I KOSTNY
obrażenia układu mięśniowego i kostno-

stawowego wskutek 

skurczów tężcowych, złamania kości w 

następstwie skurczu 

mięśni, pęknięcie mięśni wskutek ich destrukcji,

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
zaburzenia świadomości, zawroty głowy, drgawki 

pochodzenia 

mózgowego, może także wystąpić pierwotne 

porażenie 

oddychania, zaburzenia pamięci i uszkodzenie 

nerwów 

obwodowych,

 

 

SERCE
zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, 

możliwość migotania

 komór, zatrzymanie krążenia ( nawet do 24 h ), 

bóle 

wieńcowe,

NERKI
niewydolność nerek,

- wzrost ciśnienia tętniczego,
- wstrząs,
- w późniejszym okresie może wystąpić zaćma i 

jaskra 

 

 

Dla dokładniejszego zrozumienia reakcji ludzi 

porażonych 

prądami zmiennymi o częstotliwości 50 herców 

przedstawia 

się przyjmowane w piśmiennictwie medycznym 

zestawienie:

przy natężeniu 0,7 - 0,9 mA

 przepływ prądu jest 

słabo wyczuwalny. Zaczyna się mrowienie, 
stopniowe drętwienie i przykurcz ręki, 
sukcesywnie przesuwający się ku ramieniu.

 
W razie 

prądu o natężeniu 3,2 - 7,2 mA

 

obserwujemy sztywnienie ręki, bolesne 
skurcze ramienia, kłucie na całej powierzchni 
ręki. Oderwanie się od elektrod Jest ledwo 
możliwe. Kobiety są bardziej wrażliwe na ten 
rodzaj prądu i znoszą zwykle najwyżej prąd o 
mocy 7 mA, mężczyźni zaś do 10 mA.

 

 

W przypadku 

prądu o natężeniu 7-18 mA

 

obserwuje się skurcz barków. Wypuszczenie 
elektrod jest niemożliwe. Przepływ takiego 
prądu człowiek wytrzymuje przez kilkanaście 
sekund. Powstają trudności w oddychaniu, 
wzmaga się ból i niemiarowość akcji serca. 
Możliwe jest jeszcze przywrócenie czynności 
serca. Pojawia się utrata przytomności. 
Rażony umiera, jeżeli 
nie nastąpi przerwanie dopływu prądu i nie 
otrzyma on natychmiast pomocy doraźnej.

Gdy zadziała 

prąd o natężeniu 50 - 70 mA

, 

następuje migotanie komór, utrata 
przytomności i zgon. Obserwuje się ślady 
lekkiego oparzenia ciała.

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

W  pierwszym  rzędzie  należy  usunąć  przyczynę 

porażenia.

Należy  pamiętać,  że  ratownik  powinien  być 

zawsze dokładnie

 

izolowany 

(musi 

dbać 

o 

własne 

bezpieczeństwo). 

Nie  wolno  chwytać  ratowanego  przedmiotem 

przewodzącym

 elektryczność lub gołymi rękami za ciało! 
Najpierw  należy  przerwać  źródło    prądu, 

najczęściej przez

 wyciągnięcie wtyczki z gniazdka lub wykręcenie
 bezpiecznika. 

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

1. 

Gdy  to  nie  jest  możliwe,  ratownik  oddziela 

porażonego od

obwodu  elektrycznego  przez  odciągnięcie  za 

odzież. 

Sam  izoluje  się  od  podłoża  przy  pomocy  suchej 

deski lub

suchej  tkaniny,  względnie  innego  materiału 

izolacyjnego,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

2.
w drugiej kolejności należy ocenić parametry 

życiowe. 

Kontroluje się oddech oraz tętno. Przy podejrzeniu 

urazu 

kręgosłupa szyjnego należy pamiętać o stabilizacji 

głowy,

3.
następnie należy wezwać karetkę pogotowia,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

4.

w przypadku utraty przytomności, ale przy 

zachowanym 

oddechu i przy prawidłowym krążeniu stosuje się 

tzw. 

bezpieczne ułożenie na boku i przytrzymuje go, 

aby wskutek 

bezładnych ruchów nie doszło do opadnięcia 

języka i zatkania

wejścia do krtani

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

5.

w razie zatrzymania oddechu stosuje się sztuczne 

oddychanie

zgodnie zasadami obowiązującymi przy 

prowadzeniu reanimacji. 

Podać tlen (4-6 l/min), w razie konieczności 

wykonać intubację 

dotchawiczą i stosować wentylację mechaniczną,

6.

w razie zatrzymania akcji serca należy 

natychmiast wykonać 

zewnętrzny masaż serca,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

7.
podać leki uspokajające np. Relanium 5-10-20 mg 

i.v,

8. 
oparzenia leczyć zimną wodą, założyć na nie 

jałowy opatrunek,

unieruchomić złamania,
9. 
przygotować co najmniej dwa dostępy dożylne o 

szerokim świetle,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

10.

przetaczać dożylnie krystaloidy w początkowej 

dawce 20-40 ml/kg. 

Diurezę należy utrzymywać na poziomie 1,0 

ml/kg/godz. 

W przypadku rozległych uszkodzeń mięśni należy 

wymusić diurezę 

poprzez podanie np. furosemidu w dawce 20-40 

mg i.v. 

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

11.

kolejnym krokiem w naszym postępowaniu jest 

wykonanie pełnej 

morfolgii, należy sprawdzić mocznik, elektrolity, 

kinazę kreatynową, 

wykonać test moczu na obecność krwi,

12.

jeśli stwierdzi się rabdomiolizę to wówczas należy 

podać 50mEq 

wodorowęglanu sodu na każdy litr przetaczanych 

płynów w celu 

zalkalizowania moczu,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

13.

powinno się także zastosować profilaktykę tężca,

14.

w przypadku uszkodzeń wielonarządowych należy 

zasięgnąć 

konsultacji chirurga, u osób z uszkodzeniami 

okolicy ust wskazana jest 

konsultacja laryngologiczna lub chirurga plastyka, 

osoby z ciężkimi 

urazami spowodowanymi prądem elektrycznym 

należy leczyć w 

ośrodkach wyspecjalizownych w leczeniu oparzeń 

lub urazów,

 

 

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH 
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

15.

pacjenci bez objawów z prawidłowym EKG oraz 

badaniami 

pomocniczymi mogą zostać wypisani do domu po 

6-8 godz. 

W tym przypadku wskazana jest kontrola po 2 

dniach lub wcześniej 

jeśli wystąpią jakiekolwiek niepokojące objawy,

16.

pacjenci z niejasnym wywiadem w każdym 

przypadku powinni być 

hospitalizowani 

 

 

DODATEK

Rzadką odmianą porażenie prądem 

jest tzw. 

„

porażenie krokowe

” np. na skutek 

podejścia do 

leżącego na ziemi kabla wysokiego 

napięcia 

oderwanego od słupa.  

Pomiędzy stopami idącego wytwarza 

się wówczas 

różnica potencjałów, dochodząca 

nawet do kilku 

tysięcy woltów.

 

 

 

Dziękuję za uwagę