Mechanizm chodu

Staw skroniowo-żuchwowy

Powierzchnie

stawowe:

–

dołek stawowy

w dole żuchwy

–

guzek stawowy

–

głowa żuchwy

Składniki niestałe

stawu

–

krążek stawowy

Stawy skroniowo-żuchwowe

Typ elipsoidalny o 2 stopniach

ruchomości

Stawy sprzężone

Ruchy stawów to:

–

opuszczanie i unoszenie

–

ruchy żuchwy w bok

–

obwodzenia inaczej ruchy żucia

(ruch złożony)

Ruchy opuszczanie – unoszenie

(oś poprzeczna, pł. strzałkowa)

Opuszczania składa się z dwóch faz:

Wysunięcie żuchwy do przodu - głowa

przesuwa się na guzek stawowy (mm.

skrzydłowe boczne) z jednoczesnym

przesunięciem chrząstki stawowej

Opuszczenie żuchwy (m. żuchwowo-

gnykowy i m. dwubrzuśćcowy)

Unoszenie żuchwy jest ruchem przeciwnym

do opuszczania, odbywa się najpierw ruch

cofnięcia a następnie uniesienia

(mm. skroniowe, żwaczowe, skrzydłowe

przyśrodkowe)

Ruchy boczne żuchwy

w płaszczyźnie poprzecznej

wokół osi pionowej

Są to połączone ruchy - w jednym

stawie zachodzi obrót wokół osi

podłużnej a w drugim

przesunięcie głowy żuchwy do

przodu

(m. skrzydłowy boczny przesuwa

brodę w stronę przeciwną do

działającego mięśnia)

Żuchwa z układem mięśni na

nią działających pracuje na

zasadzie dźwigni jednostronnej.

Osią obrotu jest oś

przebiegająca przez głowę

żuchwy. Środek ciężkości

żuchwy leży między gałęziami

na wysokości ostatnich zębów

trzonowych

Chód jest jedną z doskonałych

funkcji człowieka.

Przemieszczanie się służy między

innymi osiąganiu optymalnych pozycji

do widzenia, słyszenia oraz

wykonywania funkcji manualnych.

Głównym warunkiem rozwoju chodu

jest niezawodne działanie systemu

kontroli nerwowo-mięśniowej

Chód jest zjawiskiem

charakteryzującym jedynie nasz

gatunek

Normalny chód

Definiowany jest jako precyzyjnie

kontrolowane czynności polegające na

skoordynowanych, powtarzalnych

ruchach kończyn i tułowia, których

celem jest bezpieczne przemieszczenie

ciała człowieka w pozycji pionowej z

miejsca na miejsce, z równoczesnym

minimalnym wydatkiem energetycznym.

(Gage, DeLuca, Renshaw)

Definicja chodu według J.

Perry

Dwunożny chód jest rytmicznym

gubieniem i odzyskiwaniem

równowagi.

Podstawowe pojęcia analizy

chodu

Cykl chodu – to czynności i ruchy

wykonywane przez idącego pomiędzy

kontaktem pięty z podłożem jednej

kończyny i powtórnym jej zetknięciem

się z podłożem. Każda kończyna dolna

wykonuje fazę podporu i przenoszenia

(wykroku).

Jako początek cyklu chodu przyjęto

pierwszy kontakt stopy prawej kończyny

z podłożem.

Cykl chodu

Pierwsza faza podwójnego podporu zwana

fazą przejęcia ciężaru, kończy się w momencie

oderwania palucha stopy przeciwnej.

Następnie zaczyna się faza pojedynczego

podporu kończyny prawej dzielona na okres

wczesny, środkowy i końcowy.

Wraz z kontaktem z podłożem stopy kończyny

przeciwnej zaczyna się faza drugiego

podwójnego podporu zwana fazą uwalniania

ciężaru.

Kolejna faza pojedynczego podporu trwa do

kontaktu z podłożem kończyny prawej

Cykl chodu

Stance Phase – faza podporu

Pre-Swing – przygotowanie do

przenoszenia
Heel Strike – kontakt pięty z podłożem Swing Phase – faza
przenoszenia
Loading Response – przejęcie obciążenia

- initial swing

Single Support – faza pojedynczego podporu

- mid swing

Double Stance – faza podwójnego podporu

- terminal swing

Toe-off – oderwanie palucha

Cechy chodu fizjologicznego

Dwunożny

Naprzemienny

Symetryczny

(izometryczny – równa długość

kroków

izochroniczny – równy czas obciążenia,

izotoniczny – koordynacja kończyn

górnych z dolnymi i tułowiem)

Podział cyklu chodu

Osiem okresów, z czego pięć dotyczy

fazy podporu a trzy z nich dotyczą

fazy przenoszenia.

Nazwy tych ruchów określane są na

podstawie ruchów, jakie wykonują

kończyny

Zmiany położenia w osi pionowej

miednicy oraz głowy podczas cyklu

chodu

Zmiany

w ustawieniu

poszczególnych

części ciała

podczas

chodu.

Linia gruba – oś

poprzeczna miednicy

Linia cienka – oś

poprzeczna obręczy

kończyn górnych

Linia kropkowana –

środek ciężkości

Według

Perry

warunkami

chodu są:

Stabilność obciążonej stopy w fazie

obciążenia

Swoboda ruchu stopy nieobciążonej

podczas przenoszenia

Właściwe „przygotowanie” stopy do

przyjęcia obciążenia w końcowej

fazie przenoszenia

Właściwa długość kroku

Pierwsza faza podwójnego

podporu – od 0 – 11% cyklu

chodu

Następuje przejecie

ciężaru, stabilizacja

kończyny na podłożu

oraz przemieszczenie

ciała do przodu.

Pozycja stawów:

Zgięcie, rotacja na

zewnątrz i odwodzenie

w stawie biodrowym

prawie pełen wyprost

w stawie kolanowym

pośrednie ustawienie

stopy – ruch do zgięcia

podeszwowego

Aktywność mięśniowa

od 0 – 11% cyklu chodu

Prostowniki stopy (na początku

ekscentrycznie potem koncentrycznie)

M. czworogłowy stabilizuje staw

kolanowy

M. grupy tylnej uda i m. pośladkowy

wielki zapoczątkowują wyprost uda w

stawie biodrowym.

Pośladkowy średni i mały po przejęciu

ciężaru ciała przez kończynę stabilizują

miednicę przed jej opadaniem.

Faza pojedynczego podporu –

od 12 do 40% cyklu chodu

Kontynuowanie

przemieszczenia się

tułowia do przodu

wobec obciążonej

kończyny oraz

podłoża

W tej fazie

wykorzystuje się

bezwładność

przemieszczającego

się ciała ponad

obciążoną kończyną

Aktywność mięśniowa

od 12 do 40% cyklu chodu

Aktywność m. czworogłowego wygasa.

Przemieszczenie goleni do przodu

kontrolowane jest przez grupę tylną

mięśni podudzia głównie m. trójgłowy.

Mm. zginacze palców i palucha

naciskają na podłoże przygotowując

się do fazy oderwania palucha.

Mm. pośladkowe i naprężacz powięzi

szerokiej stabilizują miednicę.

Faza pojedynczego podporu –

przygotowanie do kontaktu stopy

przenoszonej – od 41 do 50% cyklu

chodu

Cel – nadanie nowej

siły przemieszczającej

ciało.

Staw kolanowy i

biodrowy w wyproście

Następuje pogłębienie

wyprostu (zgięcia

grzbietowego) stopy

Aktywność mięśniowa

od 41 do 50% cyklu chodu

M. biodrowo-lędźwiowy i aparat torebkowo-

więzadłowy stawu biodrowego zabezpiecza

ten staw przed przeprostem.

Brzuchaty łydki i aparat torebkowo-

więzadłowy stabilizuje staw kolanowy.

Zginacze podeszwowe wykonują zgięcie

podeszwowe co stanowi podstawowy

element propulsji.

Wzrasta szybkość przemieszczania się ciała.

Druga faza podwójnego

podporu – czyli kontakt pięty

stopy przenoszonej – od 51 do

60% cyklu chodu

Kontakt pięty stopy

przeciwnej

zapoczątkowanie

drugiej fazy

podwójnego podporu

Przygotowanie drugiej

kończyny do przejęcia

ciężaru, kończy się w

momencie odbicia

stopy podporowej

Aktywność mięśniowa

od 51 do 60% cyklu chodu

Rozpoczyna się aktywność przywodzicieli,

(w momencie oderwania palucha kończy się)

zabezpieczają przed odwodzeniem kończyny

i zapoczątkowują zgięcie.

Biodrowo-lędźwiowy włącza się zginając udo.

Brzuchaty łydki i podkolanowy zapoczątkowują

zgięcie w stawie kolanowym.

Prosty uda zgina udo (działanie koncentryczne)

i kontroluje zgięcie podudzia (działanie

ekscentryczne).

Druga faza pojedynczego podporu

– faza przenoszenia – od 61 do

75% cyklu chodu

Przeniesienie

nieobciążonej

kończyny

Niewielkie zgięcie

uda przy znacznym

zgięciu podudzia

w stawie kolanowym

Stopa w pozycji

pośredniej

Aktywność mięśniowa

od 61 do 75% cyklu chodu

Aktywność mm. prostowników stopy

(piszczelowy przedni, prostownik

długi palców i palucha).

Nadal biodrowo-lędźwiowy i

naprężacz zginają udo.

Zgięcie w stawie kolanowym

stymulowane jest przez głowę krótką

dwugłowego i krawieckiego.

Faza przenoszenia – od

76 do 100% fazy chodu

Przeniesienie uniesionej

stopy oraz przygotowanie

do przejęcia obciążenia

podczas następnego

kroku.

Dalsze zgięcie w stawie

biodrowym

Rozpoczyna się wyprost

w stawie kolanowym

Kończy się w momencie

kontaktu stopy

przenoszonej

Aktywność mięśniowa

od 76 do 100% fazy chodu

Kończy się aktywność biodrowo-

lędźwiowego

Włącza się prosty uda – wyprost

podudzia w stawie kolanowym

Grupa tylna mm. uda wyhamowuje

pod koniec tej fazy ruch zgięcia uda.

Prostowniki stopy utrzymują zgięcie

grzbietowe i przygotowują kończynę

do przejęcia ciężaru ciała.

Mechanizm chodu (Dega

(red.)– Ortopedia i

rehabilitacja)

W opracowaniu tym celowo pominięto

mięśnie stabilizujące ustawienie miednicy,

kolana oraz stopy, skupiając się jedynie na

grupach mięśni będących „motorem”

chodu.

Według autorów niedoceniana jest funkcja

mięśni dwustawowych, które zmniejszają

koszty energetyczne chodu, pozwalają na

szybkie i płynne ruchy kontrolowanych

przez nie stawów.

Aktywność mięśniowa

Prowadzi do indukcji lub hamowania

oraz stabilizowania poszczególnych

odcinków ciała.

Odbywa się poprzez działanie

koncentryczne lub ekscentryczne

mięśni.

Główną rolę odgrywają mięśnie

kontrolujące pozycję goleni wobec

stopy oraz uda wobec goleni i miednicy

Działanie

mięśni

u osób

zdrowych

podczas

cyklu

chodu

(Sutherland

D.H

-2001)

Zmiany przystosowawcze do

dwunożnego sposobu poruszania

się:

Objęły mięśnie obręczy kończyn

dolnych i uda, struktury kostne i

mięśniowe stopy oraz goleni.

Mięśnie pośladkowe (pierwotnie

odwodziciele) przejęły odrębne role

prostowników – pośladkowy wielki oraz

odwodzicieli – pośladkowy średni i mały

– niezbędne do stabilizacji miednicy.

Zmiany przystosowawcze do

dwunożnego sposobu poruszania

się:

Dotyczą szczególnie przywodzicieli –

zwieranie ud determinuje pozycję stojąca i

chód, było również elementem przetrwania

(wspinaczka po drzewach).

Pozycja wyjściowa lokomocji człowieka jest

pozycją stojącą a nie kuczną – redukcja

kosztów energetycznych

Zmiana położenia przyczepów mięśni

dwustawowych (prosty uda i grupa

kulszowo-goleniowa)

Zmiany przystosowawcze do

dwunożnego sposobu poruszania

się:

Stopa człowieka wykształciła łuki,

nastąpiło wysunięcie guza piętowego

do tyłu (zwiększenie ramienia

działania trójgłowego łydki)

Wyodrębnił się u człowieka

specyficzny system kontroli lokomocji

związany z rozwojem wyższych

ośrodków nerwowych.

Rozwój chodu u dzieci

Jest ściśle związany ze stopniem dojrzałości

OUN oraz z procesem wzrastania dziecka.

Dziecko poprzez funkcję pełzania potem

czworakowania osiąga umiejętność

chodzenia.

Wzorce chodzenia ulegają zmianom, aż do

zakończenia dojrzewania.

Dziecko osiąga stałe cechy chodu od

zakończenia 2r.ż. aż po 5r.ż.

Rozwój chodu u dzieci

Dziecko zaczyna chodzić około 1r.ż.

Jego chód charakteryzuje duża

częstotliwość kroków, brak

naprzemiennych ruchów kończyn

górnych, ugiętym kolanem podczas fazy

podparcia.

Kontakt stopy z podłożem odbywa się

cała stopą lub przodostopiem.

Dziecko roczne zwiększa prędkość

chodu zwiększając częstość kroków.

Rozwój chodu u dzieci

Około 2r.ż. kontakt stopy z podłożem

rozpoczyna się piętą.

Między 2-3r.ż. szybko rośnie długość

kroków w stosunku do wysokości.

Pomiędzy 3-4r.ż. rośnie prędkość chodu.

Około 4r.ż. pojawia się naprzemienne

zginanie i prostowanie stawu kolanowego,

a także faza odbicia

Pomiędzy 5-6r.ż. zmniejsza się udział fazy

podwójnego podparcia cyklu chodu.

Zaburzenia chodu

Niesymetryczny

Parkinsonowski

Krzyżowy – objaw niedowładu

spastycznego kończyn dolnych

Ataksja czuciowa – dodatnia próba

Romberga

Kaczkowaty

Opadanie stopy

Faza podporu (Zembaty)

Kontakt pięty z podłożem

„

stopa płasko” –cała stopa przylega do

podłoża

Pełna obciążenie – środek masy ciała

znajduje się nad środkiem

geometrycznym powierzchni styku stopy

z podłożem.

Propulsja czyli przetaczanie stopy

Oderwanie palucha od podłoża

Document Outline