Motywowanie do osiągania wyników w zarządzaniu kadrami

LITERATURA



Smoliński D.: Ocena ryzyka
zawodowego, ODiDK, Gdańsk 1999.



Red. Zawieska W.M.: Ocena ryzyka
zawodowego, Podstawy metodyczne,
wyd. III, CIOP, Warszawa 2004.



Borysiewicz M., Kazprzyk W., Żurek J.:
Zintegrowane oceny ryzyka i
zarządzania zagrożeniami w obszarach
przemysłowych, CIOP, Warszawa 2001.

PODSTAWY PRAWNE

OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO:



Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w
sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy



Kodeks Pracy



PN-N-18002 Systemy zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy



Dyrektywa UE 89/391/EWG

z dnia 12

czerwca 1998r.

Ocena ryzyka zawodowego to

proces analizowania ryzyka i

wyznaczania dopuszczalności

ryzyka.

Proces ten obejmuje

wszystkie stanowiska pracy –

zarówno stacjonarne, jak i

niestacjonarne.



Przedmiotem oceny jest ryzyko

zawodowe związane z pracą na

określonym stanowisku



Podmiotem oceny ryzyka

zawodowego jest pracownik

zatrudniony na konkretnym

stanowisku pracy, w określonych

warunkach środowiska pracy



Celem oceny jest poznanie stanu

faktycznego i opracowanie działań

korygujących i zapobiegawczych

RODZAJE RYZYKA

ZAWODOWEGO

PRACOWNI
K

Ryzyko
osobiste

Ryzyko
grupow
e

Zależne od

indywidualnej

ekspozycji

Ryzyko
zawodow
e

PRACA

Ryzyko

społeczne

DOM

SPORT

HOBBY

TRANSPORT

itd.

Ryzyko przedsiębiorstwa

Ryzyko awarii

Wyposażenie

Zależne od

liczby

narażonych

pracowników

Zależne od

liczby obiektów

technicznych

SCHEMAT OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

Analiza stanowiska pracy

( procesu technologicznego, wyposażenia,

organizacji pracy itp.)

Ustalenie listy czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych

i niebezpiecznych występujących przy określonej pracy

c.d.

Porównanie wyników badań i pomiarów z normatywami określonymi

we właściwych przepisach i Polskich Normach

( NDS, NDN i inne wymagania)

Wszystkie normatywy spełnione

Normatywy nie spełnione

Ograniczenie

(wyeliminowanie) zagrożeń

jest możliwe

Ograniczenie

(wyeliminowanie) zagrożeń

nie jest możliwe

Ustalenie przedsięwzięć w

celu wyeliminowania

(ograniczenia) zagrożeń

Wyeliminowanie

(ograniczenie) zagrożeń

Ocena poziomu ryzyka związanego z wykonywaniem określonej pracy

Dokonać redukcji ryzyka

Poziom ryzyka akceptowany

NIE

TAK

KONIEC

Ocena ryzyka zawodowego

Właściwe dostosowanie pracy do

potrzeb i oczekiwań pracownika

stwarza konieczność analizy ryzyka

zawodowego, która pozwala

uzyskać informacje o zagrożeniach

oraz ich możliwych skutkach.

Termin ryzyko bywa różnie

definiowane w zależności od

obszaru działalności człowieka.

Ogólnie ryzyko ma wydźwięk negatywny i

wiąże się z możliwością straty.

Po raz pierwszy termin ryzyko zawodowe

został zdefiniowany w ustawie z 27

czerwca 1997 roku o służbie medycyny

pracy, jako możliwość wystąpienia

niepożądanych, związanych z wykonywaną

pracą zdarzeń powodujących straty, w

szczególności niekorzystnych skutków

zdrowotnych, będących wynikiem zagrożeń

zawodowych występujących w środowisku

pracy lub związanych ze sposobem

wykonywania pracy.

Zgodnie z definicją (rozporządzenie

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej

z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy – Dz. U. Nr 129, poz.

844) ryzyko zawodowe oznacza

„prawdopodobieństwo wystąpienia

niepożądanych zdarzeń związanych z

wykonywaną pracą, powodujących

straty, w szczególności wystąpienia u

pracowników niekorzystnych skutków

zdrowotnych w wyniku zagrożeń

zawodowych występujących w

środowisku pracy lub sposobu

wykonywania pracy”.

Polska norma PN-N-18002: 2000

określa ryzyko, jako kombinację

częstości lub

prawdopodobieństwa

wystąpienia określonego

zdarzenia, wywołującego

zagrożenie i w konsekwencji

związanych z tym zdarzeń.

Natomiast według normy PN-EN

1050: 1999 „Maszyny.

Bezpieczeństwo. Zasady oceny

ryzyka” ryzyko definiowane jest

jako kombinacja

prawdopodobieństwa wystąpienia

i stopnia ciężkości możliwego

urazu lub pogorszenia

stanu

zdrowia w sytuacji zagrażającej,

przy czym sytuacja zagrażającą

jest taką sytuacją, w której

człowiek eksponowany jest na co

najmniej jeden czynnik

niebezpieczny, szkodliwy lub

uciążliwy.

Głównym celem oceniania

zagrożeń i oceny ryzyka

zawodowego jest podjęcie, na

podstawie jej wyników działań,

które zapewnią możliwie najlepszą

ochronę zdrowia pracowników

oraz umożliwiają ograniczenie

poziomu zagrożeń.

Wynikiem oceny ryzyka

zawodowego jest ustalenie:

•czy ryzyko jest akceptowalne,

•i czy można je skutecznie
kontrolować,

•oraz jakie środki
bezpieczeństwa mogą być
zastosowane w celu
zmniejszenia ryzyka,
poprawy bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia pracowników,

• jak również priorytetów przy
podejmowaniu działań
zmniejszających ryzyko.

Na pojęcie ryzyka zawodowego, poza

czynnikami stwarzającymi

niebezpieczeństwo składają się

również:

•czynniki organizacyjne,

•techniczne,

•oraz ludzkie działania mające na
celu ograniczenie jego poziomu

Stąd rzeczywisty poziom ryzyka

zawodowego jest obrazowany przez

różnicę pomiędzy zagrożeniami

wynikającymi

z procesu technologicznego.

Wprowadzenie rozwiązań

technicznych (w postaci osłon,

ekranów, wentylacji),

organizacyjnych (organizacja pracy

i metod jej wykonywania) oraz

rozwiązań ludzkich (dobór

odpowiednio przygotowanej kadry

pracowniczej) pozwala na

zmniejszenie poziomu ryzyka

zawodowego, niezależnie od stopnia

zagrożeń wynikających z samego

procesu technologicznego.

Ryzyko zawodowe związane z danym

zagrożeniem, oceniane jest na

podstawie prawdopodobieństwa:

1.wystąpienia urazu ciała,
2.lub utraty zdrowia,
3.oraz największej, dającej się

przewidzieć ciężkości urazu ciała
lub pogorszenia stanu zdrowia.

Szacując ciężkość możliwego urazu

lub utraty zdrowia, które mogą być

wynikiem zidentyfikowanego

zagrożenia, przyjmuje się

najcięższy uraz lub pogorszenie

stanu zdrowia.

Ocena ryzyka zawodowego jest

procesem wieloetapowym i

prowadzona jest tzw. metodą ,,krok

po kroku".

Określając ryzyko zawodowe

należy przede wszystkim

określić:

a) co złego może się wydarzyć,
b) jak często,
c) jakie mogą być tego skutki,
d) a następnie określić, czy skala

zagrożeń umożliwia bezpieczne
wykonywanie pracy na danym
stanowisku pracy – por. rys.

Istota

ryzyka

Co złego

może się

zdarzyć?

Jakie mogą

być skutki

niepożądan

ych

zdarzeń?

Jak często

mogą

wystąpić

zagrożeni

Jak można

ograniczy

ć ryzyko?

Czy

podjęcie

ryzyka jest

możliwe i

czy się

kalkuluje?

RYZYKO

Istotnym elementem oceny

ryzyka zawodowego jest

sprawdzenie jego

akceptowalności, ze względu na

to, iż samo stwierdzenie

ilościowe i jakościowe zagrożeń

występujących na stanowisku

pracy jest mniej istotne niż

ustalenie, czy praca na danym

stanowisku jest możliwa i

uzasadniona.

Ocenę ryzyka zawodowego

dotyczącego danego stanowiska

pracy należy przeprowadzać przed

dopuszczeniem stanowiska do

eksploatacji.

Potrzebę oraz zasady

przeprowadzenia oceny określa

się na podstawie danych

dotyczących procesu

technologicznego oraz prognoz

wystąpienia zdarzeń

wypadkowych lub

chorobotwórczych.

Jeżeli na stanowisku występuje

czynnik szkodliwy lub

niebezpieczny, który może

spowodować ujemne skutki dla

organizmu ludzkiego, analiza ryzyka

zawodowego musi zostać

bezwzględnie wykonana.

Ocena ryzyka zawodowego nie jest

czynnością jednokrotną, a cykliczną

powtarzalną w celu dokonania

kontroli, czy środki techniczne,

organizacyjne i ludzkie zastosowane

w celu wyeliminowania zagrożeń,

przyniosły oczekiwany efekt.

Zatem okres, po upływie którego

należy powtórzyć ocenę, ustalany

jest na podstawie pierwszej

oceny.

Ocenę należy przeprowadzać

każdorazowo po dokonaniu:

•zmian w procesie
technologicznym lub organizacji
pracy,

•wprowadzeniu nowych maszyn,
urządzeń, narzędzi lub
materiałów

•oraz po wprowadzeniu zmian w
sto sowanych środkach
ochronnych.

POORÓWNANIE METOD

STOSOWANYCH W OCENIE

RYZYKA ZAWODOWEGO

W literaturze dotyczącej oceny

ryzyka zawodowego istnieje wiele

różnych metod analizy.

Metody te różnią się od siebie:

sposobem podejścia do

identyfikowania zagrożeń

zawodowych,

oraz sposobem szacowania

elementów ryzyka.

Istnieje wiele metod oceny

ryzyka zawodowego, które

różnią się między sobą

sposobem postępowania

podczas analizy informacji o

danym stanowisku, obiekcie lub

procesie oraz zasobem

informacji niezbędnym do

przeprowadzenia analizy.

Różny jest ich zakres

zastosowań

Są sytuacje, że przeprowadzenie

oceny ryzyka zawodowego wymaga

zastosowania kilku metod

równocześnie.

Stosowane analizy ryzyka

zawodowego można podzielić na

indukcyjne i dedukcyjne:

a) w metodach indukcyjnych analizę

rozpoczyna się od czynników
zagrażających i przewiduje się
związane z nimi zagrożenia i ryzyka,

b) w metodach dedukcyjnych dąży się

do ustalenia przyczyn zagrożeń.

Większość analiz ryzyka

zawodowego przeprowadza się

metodami indukcyjnymi, których

wykorzystanie jest z reguły

prostsze. Do takich metod można

zaliczyć:

1. Job Safety Analisis,
2. HAZOP (Hazard and Opreability

Studies),

3. FMEA (Failure Modes & Effects

Analysis),

4. metoda drzewa zdarzeń,

5. metoda Risc Score.

Oceny można dokonywać stosując

metody pozwalające przypisać

elementom ryzyka określone

wartości punktowe.

Ryzyko zawodowe szacowane jest

metodami:

1. jakościowymi,
2. oraz ilościowymi.

Wyniki analizy można przedstawić

w postaci ilościowej,

wyznaczając

prawdopodobieństwa

wystąpienia określonego,

niekorzystnego następstwa

zagrożenia, lub jakościowej,

podając ustalony wskaźnik

ryzyka związanego z

zagrożeniem.

Niektóre z metod, na przykład

metoda drzewa błędów i drzewa

zdarzeń, mogą być w różnych

zastosowaniach bądź metodami

jakościowymi, bądź ilościowymi.

Systematyczna analiza zagrożeń

jest związana z koniecznością

stworzenia modelu funkcjonowania

analizowanego fragmenty człowiek

– obiekt techniczny - środowisko”.

Jest on dzielony na pojedyncze

elementy (mogą to być elementy

lub podzespoły konstrukcji,

wykonywane na stanowisku pracy

zadania, wydzielone etapy procesu

it.), z których każdy jest

analizowany osobno w celu

ustalenia, jakie zagrożenia i ryzyko

mogą być z nim związane.

W różnych metodach modele te

tworzy się w sposób mniej lub

bardziej sformalizowany.

Wybierając metodę analizy należy

się upewnić, że:

• jest ona odpowiednia dla
analizowanego obiektu, procesu lub

Szacowanie ilościowe jest

możliwe w przypadku

dysponowania dostateczną liczbą

danych statystycznych

dotyczących:

• ilości i rodzajów wypadków
przy pracy,

• zdarzeń niebezpiecznych,

• chorób zawodowych,

• czasu narażenia na czynniki
środowiska pracy itp.

Metody wykorzystujące jako dane

wejściowe wyniki analiz

statystycznych nie dają efektów o

dużym poziomie ufności.

Brak danych o wypadkach lub

zdarzeniach prawie wypadkowych

obniża wartość uzyskiwanych

rezultatów.

Praktycznie stosowane są

jakościowe metody wskaźnikowe,

w których ustala się wskaźniki

prawdopodobieństwa i stopnia

ciężkości urazów.

Na podstawie ustalonych

wskaźników określany jest

(najczęściej według występujących

w danej metodzie tablic) poziom

lub wskaźnik ryzyka.

Metody

jakościowe

są metodami

subiektywnymi, a rzetelność

wykonania oceny ryzyka może

zobiektywizować wyniki.

Do tej kategorii należą m.in.:

–

metoda wstępnej analizy zagrożeń

PHA (ang. Preliminary Hazard

Analysis),

–

metoda wskaźnika poziomu ryzyka

(WPR),

–

metoda trój- lub pięciostopniowego

szacowania ryzyka według normy

PN-N-18002:2000,

–

metoda Risk Score.

METODA PHA

Metoda wstępnej analizy zagrożeń

(PHA) (ang. Preliminary Hazard

Analysis) - wstępna analiza

zagrożeń - stosowana jest na

wstępnych etapach projektowania

stanowisk pracy tj.:



przy planowaniu prac,



przy wstępnej ocenie linii

technologicznych i instalacji

przemysłowych.

Lista zagrożeń. sytuacji i zdarzeń

niebezpiecznych mogących

powstać we wszystkich

elementach rozpatrywanego

obszaru jest określana przez

zespół dokonujący oceny.

Oceniane są zagrożenia i ustalane

jest prawdopodobieństwo ich

wystąpienia oraz stopień

przewidywanych skutków (urazu

lub utraty zdrowia).

W końcowym etapie ustala się

sposoby kontrolowania stanu

bezpieczeństwa.

W celu ustalenia stopnia szkód i

prawdopodobieństwa ich

występowania stosuje się zwykle

kilka poziomów.

Wartość iloczynu oznaczeń

poziomów stopnia szkód i

prawdopodobieństwa stanowi

podstawę podejmowania decyzji

dotyczących zmniejszenia ryzyka

przy planowaniu prac.

Przyjmuje się zasadę, że ryzyko:



w przedziale 1-3 jest do przyjęcia,



4-9 możliwe do przyjęcia pod

warunkiem podjęcia

odpowiednich działań

zapobiegawczych,



10 - 25 – ryzyko jest

nieakceptowalne, a prace można

podjąć po zastosowa niu

odpowiednich środków

bezpieczeństwa.

Stopnie oceny stosowane

w metodzie PHA

Pozio

Stopień szkód Prawdopodobie

ństwo

Znikome urazy,

lekkie szkody

Bardzo

nieprawdopodobn

Lekkie
obrażenia,
wymierne szkody

Mało
prawdopodobne,
zdarzające się raz
na 10 lat

Ciężkie
obrażenia,

znaczne szkody

Doraźne
wydarzenie (raz w

roku)

Stopnie oceny stosowane w

metodzie PHA

Pozio

Stopień szkód Prawdopodobień

stwo

Pojedyncze

wypadki

śmiertelne,

ciężkie szkody

Dosyć częste

wydarzenie (np.

raz w miesiącu)

Zbiorowe
wypadki
śmiertelne,
szkody na
bardzo dużą
skalę na
terenie
zakładu

Częste
regularne
wydarzenie (np.
raz w tygodniu)

Kryteria dopuszczalności ryzyka

(PHA)

Kryt

ria

dopu szcza

ności ryzyk

Sto

pień

szkó
d

W podobny sposób dokonuje

się szacowania elementów

ryzyka w większości metod

jakościowych, polegających na

wyznaczaniu wskaźnika lub

ustalaniu poziomu ryzyka na

podstawie przyjętych w danej

metodzie tabel.

Metoda wskaźnika poziomu

ryzyka (WPR) przyjmuje zasadę,

że wskaźnik poziomu ryzyka jest

iloczynem czterech czynników.

WPR = A x B x C x D

gdzie:

A - prawdopodobieństwa

wystąpienia zdarzenia,

B - częstotliwości ekspozycji na

zagrożenie,

C - największej spodziewanej

straty (urazu lub utraty

zdrowia),

D - liczba osób narażonych na

zagrożenie.

Wskaźnik poziomu ryzyka może

osiągać wartości z przedziału (0,

13 500) wg tabeli jn.

Kryteria dopuszczalności

ryzyka w metodzie

wskaźnika poziomu ryzyka

(WPR)

Metoda oparta na

zmodyfikowanym sposobie

obliczania wskaźnika ryzyka

według metody Risk Score

należy do wskaźnikowych metod

jakościowych szacowania ryzyka.

Metoda ta obejmuje oszacowanie

strat oraz przypadki, których

skutki noszą znamiona

katastrofy.

Metoda Risc Score

Do oszacowania ryzyka

zawodowego przyjmuje się

zmodyfikowany sposób

obliczania wskaźnika

ryzyka przyj mując, że

wskaźnik ryzyka „W R" obli

czany jest według wzoru:

WR = C x E x P

gdzie:

C - stopień ciężkości

potencjalnych następstw

zagrożenia,

E - ekspozycja (czas

narażenia pra cownika na

zagrożenie),

P - prawdopodobieństwo

urazu lub utraty zdrowia.

Poniższe tabele

przedstawiają sposób

szacowania poszczególnych

parametrów.

Ocena parametru C - stopień

ciężkości potencjalnych

następstw zagrożenia

Ocena parametru C - stopień

ciężkości potencjalnych

następstw zagrożenia

Wartość

Ciężkość

Opis

Bardzo

duża

Ofiara (lub

ofiary)

Duża

Ciężkie

Średnia

Absencja w

pracy

Mała

Np.

udzielenie

pierwszej

pomocy

Ocena parametru E –

ekspozycja

Wartość

Opis

Stała ekspozycja (8h)

Częsta (kilka razy

dziennie)

Sporadyczna (raz na

tydzień)

Okazjonalna (raz na

miesiąc)

Minimalna (kilka

razy rocznie)

0,5

Znikoma (raz w roku)

Ocena parametru P -

prawdopodobieństwo urazu lub

utraty zdrowia

Wartość

Opis

Wysoce prawdopodobne

Prawdopodobne

Mało prawdopodobne

Tylko sporadycznie możliwe

0,5

Tylko sporadycznie możliwe

0,2

Teoretycznie możliwe

Końcowy wynik oceny ryzyka

jest iloczynem trzech

powyższych wyników

oszacowań.

Przy zastosowaniu

zmodyfikowanej metody Risk

Score należy także skorzystać

z poniższej tabeli, która zwiera

informacje jak należy

interpretować wynik oceny i

kiedy podjąć działania

zmierzające do zmniejszenia

ryzyka.

Kategorie ryzyka: duże i bardzo

duże (WR > 201) należą do

ryzyka nieakceptowanego i

działania zmierzające do

redukcji ryzyka powinny zastać

podjęte natychmiast.

Ustalanie kategorii ryzyka

zawodowego w zmodyfikowanej

metodzie Risk Score

Kategoria
ryzyka

Wartość

ryzyka W R

Działania

profilaktyczne

Pomijalne

małe

do 20

Nie jest
konieczne

podejmowanie
działań

Małe

21 - 70

Utrzymać ryzyko
na tym samym
poziomie lub
dążyć do jego
zmniejszenia

Kategoria
ryzyka

Wartość

ryzyka W

Działania

profilaktyczne

Średnie

71-200

Zaleca się

zaplanowanie i

podjęcie działań,

których celem jest

zmniejszenie ryzyka

Duże

201-400 Podjąć

natychmiastowe dzia
łania w celu
zmniejszenia ryzyka
do poziomu
akceptowalnego.
Planowana praca nie

może być rozpoczęta
do czasu zmniej
szenia ryzy ka
zawodowego

Kategoria
ryzyka

Wartość

ryzyka W

Działania

profilaktyczne

Bardzo

duże

ponad 401 Praca nie może być

rozpoczęta ani

kontynuowana do

czasu obniżenia

poziomu ryzyka

Metoda Risk Score jest

często stosowana w

praktyce przemysłowej ze

względu na możliwość

różnicowania wyników oceny

ryzyka zawodowego między

poszczególnymi

stanowiskami pracy.

Document Outline