Bezwzględne pasożyty
komórkowe: riketsje i
chlamydie. Mikoplazmy.
Bezwzględne pasożyty
komórkowe: riketsje i
chlamydie. Mikoplazmy.
Rodzina Rickettsiaceae składa się z trzech rodzajów
bezwzględnych pasożytów wewnątrzkomórkowych
Rickettsia, Coxiella, Ehrlichia oraz
zewnątrzkomórkowego rodzaju Rochalimaea.
Rodzaj Rickettsia
Grupa organizmów o rozmiarach od 300 do 2000nm.
Pasożyty, które rozmnażają się tylko w komórkach żywiciela.
Zawierają zarówno DNA jak i RNA.
Mają kształt pałeczkowaty.
Są słabo barwiącymi się metodą Grama bakteriami
gramujemnymi nieruchliwe.
Zarażenie następuje w wyniku kontaktu z zarażonym
owadem, pajęczakiem, stawonogiem wywołują w ich
organizmach „riketsjozy” .
Są wrażliwe na wysuszenie, nadmierną wilgotność,
podwyższoną temperaturę i działanie środków
dezynfekcyjnych.
Nie rosną na sztucznych podłożach.
Rickettsia rickettsii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Riketsje
•
Krótka pałeczka.
•
Pasożyt obligatoryjny wnikający do wnętrza
komórek żywiciela.
•
Wywołuje chorobę tzw. gorączkę plamistą Gór
Skalistych.
•
Wektorem tej bakterii są kleszcze.
•
Rezerwuarem są psy, gryzonie.
•
Choroba zakaźna.
Rickettsia prowazekii
http://luskiewnik.strefa.pl/luskiewnik/bacteria.htm
•
Powoduje dur brzuszny (plamisty), czyli tzw. tyfus
plamisty.
•
Rezerwuarem i źródłem zakażenia jest człowiek.
•
Zakażenie następuje przez wtarcie w uszkodzoną
skórę bakterii występujących w kale wszy ludzkiej
lub przez ukąszenie.
•
Objawy wysoka gorączka, wysypka, halucynacje
może doprowadzić do śmierci chorego.
•
Ma charakter epidemiologiczny.
Rickettsia typhi (mooseri)
•
Powoduje tyfus plamisty szczurzy (mysi) .
•
Nosicielem zarazka są szczury (nie wykazują
objawów).
•
Przenoszona na człowieka przez pchły i wszy, do
zakażenia dochodzi drogą wziewna lub przez
kontakt uszkodzonej skóry z odchodami wszy/
pchły.
•
Ma charakter endemiczny.
Rickettsia sibirica
•
Powoduje dur kleszczowy syberyjski.
•
Przenoszony przez kleszcze.
Rickettsia conorii
http://luskiewnik.strefa.pl/luskiewnik/bacteria.htm
•
Powoduje tzw. gorączkę guzkową (gorączkę
śródziemnomorską).
•
Rezerwuarem bakterii są gryzonie i psy.
•
Wektorem kleszcze.
•
Zakażenie następuje w wyniku kontaktu ze
zwierzętami, spożycia pokarmu i wdychania
powietrza zanieczyszczonego wydalinami i
resztkami zwierząt - nosicieli.
Rickettsia akari
•
Powoduje ospę riketsjową (riketsjoza
pęcherzykowata).
•
Przenoszą ją roztocza pasożytujące głównie na
gryzoniach.
Rodzaj Coxiela
Coxiella burnetii
http://luskiewnik.strefa.pl/luskiewnik/bacteria.htm
•
Powoduje chorobę tzw. gorączkę Q.
•
Gram-ujemna pałeczka.
•
Przenoszona przez kleszcze na owce, kozy, krowy.
•
Zarażenie następuje poprzez wdychanie bakterii,
które znajdują się w sierści lub kale zwierząt
domowych.
•
Jest odporna na działanie niekorzystnych warunków
tj. ogrzewanie i wysychanie typowych dla riketsji.
Rodzaj Rochalimaea
Rochalimaea quintana
•
Powoduje gorączkę okopową.
•
Rezerwuarem jest człowiek.
•
Przenoszona przez wszy.
•
Objawy to podwyższona temperatura, dreszcze, ból
gałek ocznych i głowy, oraz bóle kostno-stawowo-
mięśniowe, czasem pojawia się plamista wysypka.
•
Może być hodowana na sztucznych, wzbogaconych
pożywkach.
Rodzaj Ehrlichia
•
Choroba odzwierzęca.
•
Przenosicielami zarazków na ludzi są kleszcze.
•
U ludzi występują trzy jednostki chorobowe:
* Ehrlichia chaffeensis – ehrilchioza monocytowa;
* Ehrlichia phagocytophila - ehrilchioza granulocytowa,
* Ehrlichia sennetsu – gorączka sennetsu.
Objawy to gorączka, ból głowy, bóle mięśniowe,
nudności,
wymioty.
Zdolne do wtórnego zakażenia wielu narządów i
tkanek.
Inne riketsjozy opisane dzięki
wykorzystaniu metod biologii
molekularnej:
•
Rickettsia japonica – japońska gorączka plamista;
•
Rickettsia honei – gorączka plamista wyspy
Flindera;
•
Rickettsia africae – kleszczowa gorączka
afrykańska;
•
Rickettsia felis – riketsjoza kalifornijska;
•
Rickettsia slovaca - tibola;
•
Rickettsia heilonjiangensis;
•
Rickettsia aeschlimannii;
•
Rickettsia parkeri;
•
Rickettsia helvetica.
Rodzaj Chlamydia
•
Najmniejsze bakterie o wielkości 0.2 – 0.4 mikrometra.
•
Bakterie gramujemne.
•
Bakterie nieruchliwe w postaci ziarniaków lub
pałeczek.
•
Nie wytwarzają własnego ATP.
•
Bakterie bezwzględnie wewnątrzkomórkowe, dlatego
nie mogą być hodowane na podłożach
bakteriologicznych.
•
Rozmnażają się przez podział komórki.
•
Przenoszą się drogą płciową - odpowiedzialne za
choroby układu moczowo-płciowego, poronienia (u
kobiet) i stany zapalne narządów płciowych.
Chlamydia trachomatis
http://pl.wikipedia.org/wiki/Chlamydia_trachomatis
•
Gram-ujemne ziarniaki lub pałeczki.
•
Przenoszona z człowieka na człowieka głównie
drogą płciową.
•
Ma charakter epidemiologiczny.
•
Bezwzględny pasożyt powodujący jaglicę, czyli
chorobę spojówek oczu oraz nieklasyczne choroby
weneryczne i ziarniaka wenerycznego.
•
Rezerwuarem jaglicy są śluzówki oczu.
Chlamydia psittaci
•
Powoduje chorobę zwaną papuzicą, czyli groźną
chorobę płuc.
•
Zakażenie u zwierząt, a infekcję u ludzi wywołuje
kontakt z zakażonym ptakami (papugi, gołębie,
kanarki).
•
Zakażenie następuje drogą kropelkową, rzadziej
przez spojówki oka, przewód pokarmowy lub
uszkodzoną skórę.
•
Objawy to ból głowy, złe samopoczucie,
jadłowstręt, kaszel, dreszcze, gorączka, czasem
występuje wysypka.
•
Leczenie tetracykliny.
Chlamydia pneumoniae
•
Przenosi się drogą kropelkową powodując, np.
zapalenie płuc u noworodków.
•
Źródłem jest chory człowiek.
•
Objawy to ból gardła, chrypka, kaszel, wysoka
temperatura.
MYKOPLAZMY
•
Bakterie o wielkości 0.2- 0.3 mikrometra.
•
Bakterie nie posiadające ściany komórkowej.
•
Rozwijają się na podłożach bezkomórkowych
sztucznych lub naturalnych.
•
Postacie : ziarniaki, nici, rozgałęzione.
•
Nie mają rzęsek, ale wytwarzają wielocukrowe
otoczki.
•
Gram-ujemne drobnoustroje.
•
Zakażenia człowieka dotyczy głównie układu
oddechowego i moczowo-płciowego.
Mycoplasma pneumoniae
•
Powoduje mykoplazmę śródmiąższowego
zapalenia płuc, czyli nietypowe stany zapalenia
płuc, zapalenia gardła, zapalenie ucha, zapalenie
jamy ustnej.
Mycoplasma hominis
Zdolność do szybkich i znacznych zmian antygenowych
białek
powierzchniowych, co może prowadzić do dużej
odporności na
aktywność systemu immunologicznego człowieka
zwiększając
tym samym możliwość choroby.
Zdolność do metabolizowania argininy i w rezultacie
uwalniania dużej liczby amoniaku, który jest toksyczny
dla tkanek.
Powoduje odmiedniczkowe zapalenie nerek, powikłania
ginekologiczne, położnicze, powikłania neurologiczne.
Ureaplasma urealyticum
Charakteryzuje się dużą aktywnością ureazy co może
przyczynić się do powstawania kamieni nerkowych.
Posiada swoiste proteazy, które mogą niszczyć ludzkie
przeciwciała
klasy IgA.
Powoduje nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej.
Inne Mykoplazmy
•
Mycoplasma fermentans – powoduje zapalenie
płuc;
•
Mycoplasma genitalium- powoduje zapalenie
płuc, cewki moczowej, narządów miednicy małej;
•
Mycoplasma penetrans -izolowana z moczu
osób zarażonych wirusem HIV;
•
Mycoplasma pirum – izolowana z krwi osób
zarażonych wirusem HIV
Bibliografia:
„Mikrobiologia ogólna” H.G. Shlegel, Warszawa
2003;
„Mikrobiologia lekarska” pod redakcja prof. dr
hab. n. med.
Zbigniewa Krzemińskiego, Łódź 1999;