Polityka ochrony zdrowia

Uwarunkowania polityki społecznej

według R. X. Browinga



Polityczne

: układ sił partyjnych w organie władzy

ustawodawczej, pozycja władzy wykonawczej,

programy i orientacje poszczególnych partii

politycznych i miejsce w nich problemów

zdrowotnych, stan zorganizowania grup

zabierających głos w sprawie zdrowia



Ekonomiczne

: ogólna sytuacja gospodarcza: trendy

wzrostowe lub regresyjne, stan zamożności

społeczeństwa, inflacja, poziom bezrobocia,



Demograficzne i zdrowotne:

będące

następstwem dotychczasowych trendów

rozwojowych i realizowanej wcześniej polityki

zdrowotnej

Polityka – ujęcia definicyjne



W podejściu behawioralnym jest ona określana w

kategoriach władzy, wpływu i konfliktów istniejących w

różnych płaszczyznach życia społecznego



W orientacji funkcjonalnej polityka to funkcja systemu

społecznego, zapewniająca jego rozwój poprzez

rozwiązywanie konfliktów, agregację i selekcje interesów,

socjalizację polityczną, komunikację polityczną itp.



W ujęciu racjonalnym polityka to podejmowanie decyzji w

warunkach procesu sprawowania władzy i walki o władzę



Stanowisko postbehawioralne ujmuje politykę

jako dziedzinę życia społecznego, której

zasadniczym zadaniem jest rozwiązywanie

problemów społeczeństwa i osiąganie celów

wynikających z rozpatrywania potrzeb

społecznych



Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

jednostkowym (konkretnej osoby) i

zbiorowości pojawia się w Anglii w

1848r. W ustawie zdrowia

publicznego Public Health Act.



Wyodrębniono wówczas dwojakiego

rodzaju działania: opiekę zdrowotną i

zdrowie publiczne.



Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

zapobiegawcza, medycyna społeczna

Sposoby pojmowania zdrowia wg.

Svennsona



Zdrowie jako nieobecność choroby – medyczne

ujęcie koncentrujące się na indywidualnej patologii,



Zdrowie jako brak poczucia dyskonfortu –

subiektywne ujecie skupiające się na odczuciu

bólu, cierpienia itp..



Zdrowie jako zdolność – funkcjonalna możliwość

wypełniania ustalonych ról społecznych,



Zdrowie jako funkcjonalny warunek wstępny

utrzymania systemu społecznego,



Zdrowie jako dobrobyt rozumiany w sensie

zapewnienia dostępności systemu opieki i leczenia,

uniezależnionej od socjoekonomicznych warunków,



Zdrowie jako element ładu społecznego.

Ujęcia definicyjne w kategorii



Celu (działania mają poprawić

stan zdrowia)

To podejście wiązało się z podejściem etycznym

„

polityka zdrowotna kraju lub społeczności to

przyjmowana przez nie strategia, służąca

kontrolowaniu i optymalizowaniu

wykorzystywania przez nie wiedzy medycznej

i dostępnych zasobów” dla rozwiązywania

problemów zdrowotnych

E. Pellegrino

Ujęcia definicyjne w kategorii



Procesu

„

Jest dającym się wyodrębnić procesem

intencjonalnie wywołanych zdarzeń

odnoszących się do spraw w skali

ponadjednostkowej w którym to procesie

obecne są rozstrzygnięcia o charakterze

władczym”.

W.C. Włodarczyk

„

To dynamiczny, interaktywny proces, polegający

na projektowaniu i wdrażaniu działań, które

kształtują system opieki zdrowotnej.”

Definicja zdrowia Juliana Blickarskiego

To "samosterujący układ równowagi między

procesami



anabolizy i katabolizy w płaszczyźnie

somatycznej,



integracji i dezintegracji, w płaszczyźnie

psychicznej,



syntonii i dystonii, w płaszczyźnie społecznej.



Ponadto wszystkie te płaszczyzny spięte są ze

sobą nadrzędnym mechanizmem regulującym".



Charakterystyczną cechą tej definicji jest ukazanie zdrowia

jako "efektu ścierania się przeciwstawnych członów, jako

procesu, w wyniku którego ciągle powstają coraz

doskonalsze (lub gorsze) konstrukcje zdrowia.

Zdrowie według Kazimierza

Dąbrowskiego



"zdrowie oznacza zdolność do rozwoju w

kierunku wszechstronnego rozumienia,

przeżywania, odkrywania i tworzenia

coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i

wartości, aż do konkretnego ideału

indywidualnego i społecznego".



Zaletą tej definicji jest rozumienie zdrowia

jako procesu, którego charakterystyczną

cechą jest osiąganie coraz wyższych szczebli

doskonałości, stwarzających lepsze warunki

dalszego rozwoju.

Ochrona zdrowia



Obejmuje prawne i ekonomiczne

podstawy tworzenia warunków

sprzyjających utrzymaniu zdrowia:



Polityka podatkowa



Ochrona środowiska,



Polityka zdrowotna



Prawo zdrowotne,



Etyka zdrowia,



Instytucje zdrowia

Ochrona zdrowia



Nauka o ochronie zdrowia nie jest

dyscypliną (nauką) przyrodniczą, ale

jest to zjawisko społeczne proces

historyczny podlegający przemianom

społecznym.



Podlega uwarunkowaniom

politycznym, prawnym,

ekonomicznym dlatego wykorzystuje

wiedze z nauk medycznych jak i

społecznych.

Zdrowie publiczne



To nauka i umiejętność (sztuka)

zapobiegania chorobom, przedłużania

życia oraz upowszechnienia zdrowia

psychicznego i fizycznego oraz jego

jakości poprzez zorganizowany wysiłek

społeczeństwa. Jest także rozumiane

jako struktury i procesy, poprzez które

zdrowie populacji jest badane,

chronione i promowane dzięki

zorganizowanym wysiłkom

społeczeństwa. (WHO)

Zdrowie publiczne



Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

jednostkowym (konkretnej osoby) i

zbiorowości pojawia się w Anglii w 1848r. W

ustawie zdrowia publicznego Public Health

Act.



Wyodrębniono wówczas dwojakiego rodzaju

działania: opiekę zdrowotną i zdrowie

publiczne.



Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

zapobiegawcza medycyna społeczna

Profilaktyka zdrowotna



Polega na przeciwdziałaniu chorobom

i ich skutkom.



Dzieli się na profilaktykę

pierwszego

stopnia

, gdy nie zachodzi niepożądane

zjawisko chorobowe,

drugiego stopnia

stosunku do osób ze zwiększonym

ryzykiem wystąpienia choroby i

trzeciego

stopnia

obejmującego osoby chore.

Promocja zdrowia



Jest to działalność umożliwiająca ludziom

zwiększenie kontroli nad sprawami

dotyczącymi zdrowia i prowadzącymi do

poprawy zdrowia (WHO 1996).

Obejmuje:



Edukację zdrowotną, której celem jest kształtowanie

postaw i zachowań prozdrowotnych,



Organizację ochrony zdrowia,



Profilaktykę chorób.

Promocja zdrowia = edukacja zdrowotna + polityka publiczna

(Tones 1994)

Potrzeba zdrowotna



Jako czynnik motywujący do podjęcia

określonych zachowań zdrowotnych,



Jako czynnik uzasadniający podjęcie w

stosunku do określonego pacjenta działań

przez służbę zdrowia,



Jako kryterium alokacji środków na opiekę

zdrowotną,



Jako kryterium racjonalności, czy zasadności

celów polityki zdrowotnej lub służby zdrowia

Miary ilościowe

Prosta statystyka zgonów:



Umieralność (stosunek liczby zgonów które nastąpiły w

określonym przedziale czasu do liczby ludności),

Zgony w szczególnych grupach wiekowych:



Umieralność niemowląt (umieralność w pierwszym roku

życia w stosunku do liczby urodzeń żywych)



Współczynniki (zgonów płodów, urodzeń martwych,

umieralności okołoporodowej, niemowląt, późnej niemowląt)

Rozbudowana statystyka zgonów:



Średnie (przeciętne) oczekiwane trwanie życia,



Zgony przedwczesne



Liczba utraconych lat życia,



Umieralność według przyczyn

Choroby:



zapadalność (liczba nowych przypadków zachorowania na

określone choroby),



Chorobowość (łączna liczba chorujących na dana chorobę)

Miary jakościowe

Podejścia cząstkowe (K.L. White):



Dni ograniczonej sprawności,



Dni ograniczonej aktywności,



Dni spędzone w łóżku z powodu choroby,



Dni odczuwania bólu,



Dni zażywania leków,



Dni odczuwania konieczności picia alkoholu,



Dni depresji,



Dni w których poruszanie się wymagało stosowania sprzętu

wspomagającego

Podejście syntetyczne (A. Bowling):



Narzędzia służące pomiarowi sprawności funkcjonalnej,



Poszerzone miary stanu zdrowia,



Miary psychicznego samopoczucia,



Miary zakorzenienia społecznego i społecznego wsparcia,



Miary satysfakcji życiowej

Uwarunkowania stanu zdrowia

Holistyczne pojęcie zdrowia rozumiane jest w

aspekcie sześciu sfer wzajemnie się przenikających:



Fizycznej

- dotyczy ona funkcjonowania organizmu

człowieka, jego poszczególnych układów,



Intelektualnej

- ujmuje ona sposoby i źródła pozyskiwania

informacji oraz to, w jaki sposób zdobyta wiedza jest

spożytkowana.



Emocjonalnej

– która dotyczy rozumienia naszych uczuć oraz

umiejętności ich wyrażania.



Społecznej

– która obejmuje sposoby widzenia siebie, jako

indywidualnej jednostki; jako osoby płci żeńskiej lub męskiej

oraz jako sposoby swojego współistnienia z innymi ludźmi.



Osobistej

- która decyduje o tym, w jaki sposób widzimy

siebie, jako istotę ludzką, jak realizujemy nasze ego, co

zamierzamy osiągnąć oraz w jaki sposób rozumiemy pojęcie

naszego sukcesu



Duchowej

– która dotyczy istoty naszego istnienia, tego co

cenimy najbardziej i o co dbamy, szczególnie dotyczy naszych

wartości.

System ochrony zdrowia



Obecny model jest kombinacją podstawowych

wzorców, które powstały pod koniec XIX wieku



Zorientowanie na podaż



W latach

1940-1950

narodowe systemy ochrony

zdrowia, w oparciu o społeczne ubezpieczenie



Promocja podstawowej opieki zdrowotnej oraz

powszechnej dostępności (

universal coverage

Konferencja

WHO/UNICEF

w Ałma-Ata w

1978

roku



Zorientowanie na popyt



Lata 1980-1990. Pieniądz podążający za pacjentem.

Odsunięcie od bezpośredniej alokacji z budżetu



Centralne planowanie i finansowanie



Zależny od środków pozyskanych z podatków oraz

na sieci publicznych świadczeniodawców

Typy idealne dwóch systemów opieki zdrowotnej

J. A. Indulski, M. Matulewicz, M. Bryła: Ekonomika zdrowia a problem efektywności

ochrony zdrowia. Łódź 1994, s.40.

Model rynkowy

Model znacjonalizowany

Popyt

Jednostka jest najlepszym

sędzią w sprawach własnego

dobrobytu

Priorytety społeczne są

właściwie określone przez

skłonność i zdolność jednostki

do ponoszenia opłat za usługi i

dobra medyczne

Istota popytu na usługi

medyczne i potencjalny

dramatyzm zagrożeń w tej

dziedzinie są neutralizowane

przez system ubezpieczeń

zdrowotnych

Zagadnienie równości

powinno być rozpatrywane

poza systemem opieki

zdrowotnej (np. przez systemy

podatkowe lub systemy opieki

socjalnej)

W czasie choroby jednostka

często nie jest najlepszym

sędzią własnego dobrobytu

Priorytety społeczne są

właściwie określone przez

społeczne oceny potrzeb w

danej dziedzinie

Istota popytu na usługi

medyczne i potencjalny

dramatyzm zagrożeń w tej

dziedzinie są neutralizowane

przez zabezpieczenie usług

bezpłatnych

Z uwagi na to, że dystrybucja

dochodów i dobrobytu nie są

sprawiedliwe w stosunku do

zapotrzebowania na opiekę

zdrowotną, system ochronny

zdrowia musi neutralizować

skutki tej dystrybucji

Podaż

Zysk jest odpowiednim i

skutecznym środkiem

stymulowania pożądanych

zachowań dostawców

usług zgodnie z popytem

konsumentów

Priorytety są określone

przez skłonność i zdolność

płatniczą jednostek oraz

krańcowe koszty

zaspakajania ich życzeń

Dostawcy usług maja silne

bodźce ku temu, by

stosować metody usług o

najniższych kosztach

Etyka profesjonalna oraz

powołanie do pełnienia

służby społecznej są

odpowiednią motywacją

skierowaną na pomyślną

opiekę i leczenie

Priorytety określone są

przez te potrzeby, wobec

których opieka lub leczenie

daje największy przyrost

korzyści ogółem

Z góry określony limit

dostępnych zasobów tworzy

silne bodźce dla dostawców

ku temu, by stosować

metody usług o najniższych

kosztach

Mechanizm regulacyjny

Wielu konkurencyjnych

dostawców zapewnia

sytuacje, w której ceny są

niskie i odzwierciedlają

poziom kosztów

Dobrze poinformowany

konsument jest w stanie

poszukać dla siebie

najbardziej efektywne formy

leczenia

Jeśli przy cenie, którą

określa rynek, praktyka

medyczna jest rentowna,

większa liczba ludzi będzie z

niej korzystać zwiększając

podaż

Jeśli, przeciwnie, praktyka

medyczna jest nie opłacalna,

część zatrudnionych opuści

ją, mniej ludzi będzie

„wchodzić” do systemu aż

do momentu uzyskania

przez system stanu

równowagi

Centralna kontrola działań

tworzy skuteczny

mechanizm weryfikacji

usług i nacisk na

efektywność systemu

poprzez system zarządzania

Dobrze poinformowany

lekarz jest w stanie zalecić

każdemu pacjentowi

najbardziej efektywne

formy leczenia

W przypadku rosnącej presji

na korzystanie z jakiś

urządzeń ochrony zdrowia i

na kadry medyczne

określonej specjalności,

system społeczny kieruje w

tę stronę dodatkowe zasoby

Zasoby i kadry medyczne

określonej specjalności,

wobec których następuje

spadek zapotrzebowania,

będą zmniejszone i

kierowane w inną stronę

Kryteria powodzenia

Konsument będzie oceniał

system w oparciu o

stwarzane mu możliwości

otrzymania tego, co chce w

odpowiedni dlań sposób, w

odpowiednim czasie i

miejscu

Producenci będą oceniali

system w oparciu o

wygody, jakie system im

zapewnia

Elektorat ocenia system w

oparciu o to, w jakim

zakresie poprawia on stan

zdrowia populacji jako

całości przy uwzględnieniu

zasobów, jakimi system

dysponuje

Producenci oceniają

system w oparciu o

możliwości, jakie system im

stwarza w dziedzinie

świadczenia usług

cenionych jako efektywne

Ubezpieczony ma prawo do



leczenia szpitalnego w szpitalu, który podpisał umowę z Funduszem, na

podstawie skierowania



lekarza, lekarza stomatologa lub felczera, jeżeli cel leczenia nie może być

osiągnięty przez leczenie ambulatoryjne



świadczeń rehabilitacji leczniczej w celu zapobieżenia niepełnosprawności, jej

usunięcia,



ograniczenia lub złagodzenia jej skutków



bezpłatnych podstawowych świadczeń zdrowotnych lekarza stomatologa oraz

podstawowych materiałów stomatologicznych stosowanych przy udzielaniu

tych świadczeń



świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym analityki medycznej,

wykonywanych na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego

lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego



bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, jeżeli są one konieczne do

wykonania świadczenia ubezpieczonemu przyjętemu do szpitala lub innego

zakładu opieki zdrowotnej, a także przy udzielaniu przez te podmioty pomocy

doraźnej bezpłatnych leków, lub ze cenę zryczałtowaną



osoby chorujące na choroby zakaźne lub psychiczne oraz upośledzone

umysłowo, a także chorujące na niektóre choroby przewlekłe, wrodzone lub

nabyte leków po cenie 1 zł za opakowanie jednostkowe jeżeli ubezpieczony

jest w wieku powyżej 65 roku życia, na podstawie recepty wystawionej przez

lekarza,



wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej

spośród lekarzy, pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego nie

częściej niż dwa razy w roku.

Document Outline