LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
Wykład
rok akademicki 2007/2008
Wykładowca: dr hab. Włodzimierz Gromski
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
Wykład
rok akademicki 2007/2008
Wykładowca: dr hab. Włodzimierz Gromski
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
€
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
ZNAK
stan rzeczy spowodowany przez człowieka
po to, by według przyjętej konwencji znaczeniowej
wiązać z tym stanem myśli o określonej treści.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
ZNAK JEST BYTEM ZŁOŻONYM:
- ELEMENT OZNACZAJĄCY (substrat materialny)
- ELEMENT OZNACZANY
- FUNKCJA ZNAKOTWÓRCZA
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
OZNAKA
(SYMPTOM)
zjawisko powstające samoistnie jako element
współwystępujący
z określonym stanem rzeczy, kierujący myśli w stronę tego
stanu rzeczy
(np. dym).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
ZNAK IKONICZNY
obiekt pełniący funkcję zbliżoną do znaku
ze względu na podobieństwo do rzeczy oznaczanej
(np. makieta, rysunek, fotografia).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK
wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych, z
którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli
określonego typu, a inne reguły określają dopuszczalny
sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
TRZY WYMIARY JĘZYKA
- syntaktyczny:
wyrażający formalny lub strukturalny wymiar języka (reguły
poprawnościowe budowy zdań, zastępowania wyrażeń,
przekształcania zdań);
- semantyczny lub znaczeniowy:
problem przypisywania poszczególnym znakom lub zdaniom
określonego sensu (myśli określonego rodzaju) bądź też
poszczególnych obiektów (klas obiektów) należących do
rzeczywistości pozajęzykowej (osób, rzeczy, zachowań, cech);
- pragmatyczny:
związany ze społecznymi, w tym także instytucjonalnymi i
kontekstowymi uwarunkowaniami użycia języka.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK PRZEDMIOTOWY (I STOPNIA)
Jaś śpi na wykładzie.
METAJĘZYK (N-tego STOPNIA)
Staś powiedział, iż Jaś śpi na wykładzie.
To prawda, że Staś powiedział, iż Jaś śpi na
wykładzie.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
FUNKCJA WYPOWIEDZI
skutek, który powoduje posłużenie się przez użytkownika
języka określonego rodzaju wypowiedzią;
skutek pozajęzykowy:
polegający czy to na wyrażeniu w języku pewnych sądów o
rzeczywistości (opisujących lub oceniających),
czy też kształtujących tę rzeczywistość (zmieniających
zachowania ludzkie, a nawet kreujących).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
FUNKCJE WYPOWIEDZI
• Opisująca
• Ekspresyjna
• Sugestywna (Sugestyjna)
• Performatywna
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
Opisowa funkcja wypowiedzi:
język służy tu zdawaniu sprawy o rzeczywistości zazwyczaj o
charakterze pozajęzykowym, referowaniu wiedzy wcześniej
pozyskanej a dotyczącej zarówno poszczególnych faktów, jak i
związków występujących pomiędzy nimi oraz orzekaniu pewnych
cech o tych faktach.
Typową formą językową służącą wyrażaniu tej właśnie funkcji
języka jest zwrot mający postać zdania, tj. wypowiedzi
wyrażającej sąd (prawdziwy/fałszywy) o pewnym wycinku
rzeczywistości.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
Ekspresyjna funkcja wypowiedzi:
występuje bardzo szeroko w sztuce, przeżyciach
będących jej efektem. Ekspresja wiąże się z
wewnętrznymi przeżyciami.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
Sugestywna funkcja wypowiedzi:
możliwość wpływania na zachowania ludzkie poprzez
odpowiednie użycie języka. Język służy tu jako narzędzie
kształtowania (zmiany: modyfikowania lub podtrzymywania)
zachowań społecznych – zarówno zachowań będących
czynnościami konwencjonalnymi, jak i
psychofizycznymi.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
Performatywna funkcja
wypowiedzi:
kształtująca, kreatywna postać użycia języka. Jeżeli
wypowiedź językową będziemy traktować jako formę
działania podejmowanego poprzez język, to jej
znaczenie determinowane będzie przez funkcję, jaką
pełni ona w określonej sytuacji społecznej.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK NATURALNY
język tworzący się w sposób historyczny i kulturowy,
zazwyczaj mający charakter języka narodowego
lub określonej grupy etnicznej,
służący społecznej komunikacji
(np. język polski, niemiecki).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK SZTUCZNY
(SFORMALIZOWANY)
język będący w całości wytworem przyjętej konwencji.
Wyrażenia składające się na jego słownik (poszczególne znaki),
sposób wiązania ich w złożone sekwencje (składnia), jak i łączone
z nimi (poszczególnymi znakami lub sekwencjami znaków)
znaczenia są w całości rezultatem określonych reguł
skonstruowanych dla określonych celów przez człowieka.
Np. język logiki formalnej (rachunek zdań, rachunek
kwantyfikatorów), język programowania komputerowego czy
pewne języki matematyki (algebry).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK PRAWNY
język tekstów aktów prawnych
głównie ogólnych aktów normatywnych prawa
publicznego
(np. ustaw, rozporządzeń, uchwał, zarządzeń)
także publicznoprawnych aktów indywidualnych
(np. decyzji administracyjnych)
oraz aktów prawa prywatnego
(np. umów, czynności jednostronnych).
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
JĘZYK PRAWNICZY
język standardowo łączony z prawniczą praktyką językową,
zarówno dydaktyczno-naukową, jak i zawodową
(np. sędziów, prokuratorów, adwokatów, urzędników, etc.).
Język ten określany bywa jako socjolekt wyróżniający
prawników jako odrębną grupę zawodową.
LOGIKA DLA PRAWNIKÓW
WYKŁAD 2007/2008
Język prawny a język naturalny
Język prawny jest pewnym wariantem języka naturalnego.
Przyjmuje się, że nie ma on specyficznych cech
syntaktycznych (podlega w tej mierze ogólnym regułom
języka naturalnego).
Natomiast na poziomie semantycznym dostrzec można w
nim pewne cechy szczególne – np. pojawienie się terminów
(znaczeń) nie występujących w języku powszechnym (np.
prekluzja, operat szacunkowy czy kataster).
Najbardziej widoczna jest specyfika języka prawnego na
poziomie pragmatycznym, pełni głównie funkcję
sugestywną i performatywną .