Metodyka

Przygotowanie nauczyciela do

realizacji zadań dydaktycznych.



Roczny plan nauczania



Okresowy plan nauczania



Konspekt lekcji

Roczny plan nauczania



wykaz jednostek tematycznych odnoszących się do

poszczególnych jednostek metodycznych (jedna

jednostka tematyczna obejmuje przynajmniej dwie

jednostki metodyczne).



podstawę do opracowania planu powinien stanowić

program

odpowiedniego przedmiotu nauki szkolnej,



diagnoza wstępna

zespołu klasowego



z kim współpracuje szkoła, jakimi środkami

dydaktycznymi dysponuje placówka (czy treści

dydaktyczne owych środków są aktualne).



treści programowe szkoły – szczególnie dziedzin

wiedzy, z którymi może nauczyciel integrować

treści nauczanego przez siebie przedmiotu

(korelacja całościowa).



Kalendarz roczny, szkolny - wynikające z nich

przerwy

Okresowy plan nauczania



okresowy plan nauczania to

uszczegółowienie rocznego planu

nauczania, ponieważ zawiera on

tematy poszczególnych jednostek

metodycznych. Szczególnie są one

cenne w sytuacji, gdy w ciągu jednego

okresu nauki nastąpiły zmiany w

realizacji haseł programowych typu

opóźnienia bądź też szybsze tempo

przyswajania danych partii materiału.

Cele nauczania



Cele kształcenia są to świadome z

góry oczekiwane, planowe w miarę

konkretne efekty edukacji, odnoszą

się do pożądanych zmian, które

zachodzą w wiedzy, umiejętnościach,

zdolnościach, zainteresowaniach

uczniów pod wpływem procesu

dydaktyczno – wychowawczego.

Cel



powinien być określony w taki sposób by

można było ustalić stan jego realizacji



aby była możliwość realizacji celu w

określony czasie



logiczny



nie zawierający wewnętrznych sprzeczności



rzeczowy



precyzyjny



przedstawiający syntetyczny opis tego,

co chcemy osiągnąć



wymierny.

Zasady operacjonalizacji



Cele operacyjne to precyzyjne

wyrażenie celów ogólnych



opis zachowań, jakie mają

przejawiać uczniowie po

zakończeniu lekcji.

Zasada 1.



Poszanowanie osobowości

wychowanka (nie wolno ignorować

prawa ucznia do zajmowania

własnego stanowiska w wielu

kwestiach).

Zasada 2.



Umiar w uszczegóławianiu (należy

dążyć do tego aby jak najmniejsza

liczba celów operacyjnych wyrażała

cel główny).

Zasada 4.



Otwartość zbioru celów

operacyjnych (możliwość realizacji

celu ogólnego w nowy sposób,

uczniowie mogą wykazać inicjatywy,

dające się wykorzystać do

osiągnięcia celów operacyjnych

zupełnie nowych).

Zasada 5.



Pełna realizacja celów operacyjnych

(nauczyciel nie powinien zakładać

sobie wielu, ambitnych celów

operacyjnych, a następnie nie

podejmować pracy nad osiągnięciem

ich przez uczniów)

Metody kształcenia



Pokaz

–

demonstracja przedmiotów, zjawisk,

doświadczeń, ale warunek o metodzie pokazu mówimy

wówczas, gdy zajmuje ona znaczną część lekcji i jest

podstawą do opanowania przez uczniów określonych

wiadomości, umiejętności. Metoda ta ściśle wiąże się

z obserwacją, która powinna być zorganizowana, aby

uczeń mógł na jej podstawie

odpowiedzieć na

wcześniej postawiono pytania nauczyciela.



Pogadanka

- nauczyciel kieruje rozmową z uczniami

zmierzając do osiągnięcia znanego sobie celu, tak krok

po kroku uczniowie przechodzą z stanu niewiedzy w

stan wiedzy.



Wykład

krótki wykład wprowadzający w szersze

zagadnienie, może być urozmaicony np. pokazem,

fragmentem dialogu z klasą, pytaniami kontrolnymi

itp.



Metoda zajęć praktycznych

–

różne ćwiczenia w

zależności od przedmiotu.

Zasady dotyczące materiału

nauczania



Łącz to, czego uczeń ma się nauczyć, z tym,

co już wie.



Materiał ustrukturyzowany jest opanowywany

szybciej niż materiał nie ustrukturyzowany.



Zasada, według której zorganizowano

materiał, powinna odzwierciedlać rodzaj

materiału i rodzaj zmiany psychicznej, do

jakiej ma doprowadzić nauczenie się tego

materiału (pomiędzy kolejnymi

wiadomościami, czynnościami powinien

istnieć dostrzegalny przez uczącego się

związek; uczeń powinien znać cel i mieć

ogólny projekt jego osiągnięcia).

Zasady dotyczące materiału

nauczania – c.d



Optymalny stopień zorganizowania materiału jest

własnością indywidualną ucznia (im bardziej

inteligentny uczeń, tym niższy stopień

zorganizowania materiału jest mu potrzebny).



Traktuj dany materiał nauczania jako osobną partię,

ale pamiętaj, że jest on częścią większej całości.



Nie wprowadzaj wiadomości, o których nie wiesz,

do czego są potrzebne.



Opracuj „pomysł na lekcję” integrujący uczniów z

materiałem nauczania (jako nauczyciel zadaj sobie

pytania: „jak prowadzić ucznia przez materiał?”;

„jaki materiał i jak uporządkowany, przedstawić

uczniom?”).

Zasady nauczania.



zasada

poglądowości;



zasada

przystępności w nauczaniu

(stopniowanie trudności);



zasada

świadomego i aktywnego udziału

uczniów w procesie nauczania – uczenia

się

;



zasada

systematyczności;



zasada

trwałości wiedzy

uczniów;



zasada

operatywności wiedzy

uczniów;



zasada

wiązania teorii z praktyką.

I Etap diagnozy.



dane wyjściowe - dokonanie diagnozy



odpowiedź na pytania: jaka jest przydatność

dotychczasowego programu, jakie są jego wady,

zalety, czy wiedza proponowana przez program jest

zgodna z potrzebami w zakresie kształcenia i

wychowania, nowymi osiągnięciami,

możliwościami, potrzebami i zainteresowaniami

uczniów.



Diagnoza uwzględnia stopień osiągania celów

kształcenia, zakres realizacji materiału nauczania,

jego dobór, ocenia dotychczasowe metody, środki

dydaktyczne i formy organizacyjne procesu

dydaktyczno - wychowawczego konkretnego

przedmiotu nauczania.

II Etap projektowania.



Kompetencja konstruowania programu.



nauczyciel, który posiada odpowiednią

wiedzę przedmiotową



zna dydaktykę ogólną i przedmiotową w

zakresie konstruowania programów



przemyślał zakres materiału nauczania



zasady jego doboru, selekcji i struktury



ma wiedzę z psychologii rozwojowej, która

pozwala dostosować wymagania do

możliwości i potrzeb poznawczych uczniów.

Określenie koncepcji

programu.



adresat programu, czyli szczebel i typ szkoły,

klasy, poziom uzdolnień, wiadomości i

umiejętności uczniów.



Ustalamy, czy będzie on masowy, elitarny,

zastosowany w szkole, w której uczymy,

innych szkołach np. na terenie miasta, kraju.



Następnie ustalamy, jaki to program - dla

jednego przedmiotu, modułowy w blokach

tematycznych.



Ustalamy, czy będzie to program minimum lub

maksimum treści, czy program pośredni.



Rozstrzygamy, czy program ma być jednolity

dla danego typu klas, szkół, czy zróżnicowany

( w jakiej postaci ).



Podstawowa część



część uzupełniająca, do utrwalenia, poszerzenia,

pogłębienia wiedzy i umiejętności uczniów - może

być w innej formie np. zajęcia fakultatywne,

niekoniecznie jednakowa dla wszystkich uczniów w

danej grupie.



części:



PODSTAWOWA-ujmującą wspólny materiał dla wszystkich;

ROZSZERZAJĄCĄ- dla pewnej części uczniów o

określonych zdolnościach i zainteresowaniach;



KONTEKSTOWA - określoną przez czynniki związane ze

środowiskiem otaczającym szkołę



ZINDYWIDUALIZOWANA - określoną przez indywidualne

potrzeby, zainteresowania i uzdolnienia uczniów.



ustalamy: co zamierzamy zmienić w treściach

kształcenia danego przedmiotu



jak uelastycznić i uatrakcyjnić proces kształcenia, w

jaki sposób osiągnąć aktywność intelektualną i

emocjonalną uczniów.



określamy liczbę godzin na realizację programu i

ich usytuowanie w planie nauczania.

Sformułowanie celów



sprecyzowanie celów, którym program ma służyć - musimy

odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie funkcje w procesie

dydaktyczno-wychowawczym danego przedmiotu mają

określone treści.



Jako cele nauczania rozumiemy zamierzone właściwości

uczniów w postaci nabytych dyspozycji do wykonywania

określonych czynności.

Tradycyjne cele kształcenia mają takie układy:



cele poznawcze



cele kształcące



cele wychowawcze



Taksonomia celów nauczania:



ZAPAMIĘTANIE WIADOMOŚCI



ZROZUMIENIE WIADOMOŚCI



STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH TYPOWYCH



STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACACH

PROBLEMOWCH

Cele nauczania



są formułowane w sposób ogólny,



cele kierunkowe, określają jedynie

najważniejsze zakresy osiągnięć uczniów w

poszczególnych kategoriach wiedzy,

umiejętności i postaw.

Wymagają więc

uszczegółowienia



formułujemy bardzo precyzyjnie. Cele

operacyjne określają to, co uczniowie powinni

odtworzyć z pamięci, wymienić, wyjaśnić,

opisać, rozpoznać, zbadać, wykryć, uzasadnić,

uporządkować, zaplanować itp. W programie

muszą być cele ogólne i operacyjne

Dobór i układ materiału

nauczania



jako informację wykorzystywaną w nauczaniu,

zarówno poznawaną przez ucznia w gotowej

formie(podawaną), jak i wytworzoną

(odkrywaną) przez niego w toku uczenia się.



Punktem wyjścia do precyzowania materiału

programowego są przyjęte cele i podstawa

programowa.



dobór materiału i porządkowaniem go w

określone układy.



Źródłem materiału nauczania jest dorobek

wiedzy zawarty w poszczególnych dyscyplinach

naukowych. Wyklucza to nauczanie wszystkiego



W wyniku selekcji materiał musi być

ułożony w odpowiedni układ zgodny z

charakterem danej dyscypliny wiedzy i

właściwościami procesu dydaktyczno-

wychowawczego. W dobrze

skonstruowanym programie ogólnemu

układowi materiału są podporządkowane

układy szczegółowe (uzupełniają i

wyjaśniają one układ podstawowy).

Ustalenie wymagań

programowych



Ważną czynnością jest ustalenie wymagań

programowych (oczekiwanych osiągnięć

uczniów). Wszystkie wymagania programowe

muszą być jasne, ponieważ umożliwiają

zobiektywizowaną ocenę.



WYMAGANIA PROGRAMOWE:



KONIECZNE (K),



PODSTAWOWE (P.),



ROZSZERZAJĄCE (R),



DOPEŁNIAJĄCE (R),



WYKRACZAJĄCE (W).

Obudowa programu



zalecany lub opracowany przez nas system kontroli i

oceny,



metody nauczania,



formy organizacyjne pracy uczniów,



środki dydaktyczne,



testy osiągnięć,



podręczniki dla uczniów i nauczycieli,



wykaz literatury przedmiotowej i dydaktycznej dla

nauczycieli,



wykazy literatury uzupełniającej dla uczniów.



kształcenia wielostronne.



stosowanie przemiennie różnych metod nauczania.



O doborze metod decyduje charakter materiału

programowego, cele lekcji, poziom intelektualny

uczniów.

Warunki wdrożenia

programu



wszystko, co jest niezbędne do pomyślnego

zastosowania naszego programu.



określamy więc warunki ze względu na

uczniów, poziom kompetencji

merytorycznych, metodycznych,

emocjonalnych i doświadczenia

zawodowego nauczycieli wdrażających

program. Określamy wysokość nakładów

finansowych (zakup środków

dydaktycznych, druk materiałów itp.).

III etap - ewaluacja



ocena, oszacowanie, próba odpowiedzi na pytania:



Czy program jest możliwy do realizowania;



Jakie czynniki sprzyjają, a jakie utrudniają jego realizację;



Czy i w jakim stopniu cele określone przez program zostały

osiągnięte;



Jakie powinny być warunki osiągania zamierzonych celów;



Jakie są uboczne(dodatnie, ujemne) następstwa realizacji

programu;



Co zrobić dla udoskonalenia programu?

Ewaluacja programu jest badaniem i oceną samego

programu oraz efektów jego realizacji

zorientowanym na: osiągnięcie zamierzonych celów,

warunki realizacji programu, analizę zmiennych

mających wpływ na tę realizację, określenie

sposobu optymalizacji i modernizacji programu.

Fazy ewaluacji

FAZA REFLEKSYJNA



badanie opracowanego programu przed realizacją



czy uwzględniono wszystkie kryteria doboru i

układu materiału nauczania danego przedmiotu



analizujemy relacje między poszczególnymi

elementami i częściami programu



oceniamy trafność doboru materiału nauczania,

metod, środków dydaktycznych, form

organizacyjnych ze względu na przyjęte cele,

analizujemy hipotetyczne funkcjonowanie

programu z pozycji ucznia, zastanawiamy się czy

jego realizacja nie spowoduje negatywnych,

ubocznych skutków.

FAZA KSZTAŁTUJĄCA



badanie programu w toku jego

realizacji.



dostosowujemy metody nauczania do

określonych warunków i zadań,

środki dydaktyczne i rozwiązania

organizacyjne, przygotowujemy

narzędzia pomiaru osiągnięć uczniów.

FAZA PODSUMOWUJĄCA



Dokonujemy pomiaru osiągnięć

uczniów



analizujemy końcowe efekty

realizacji programu



oceniamy program jako całość



nanosimy zmiany w naszym

programie

Document Outline