Rany i gojenie się ran

Uraz

jest to naruszenie homeostazy

ustroju

(

ciągłości i funkcji) pod

wpływem czynnika

mechanicznego,

termicznego,

akustycznego

i chemicznego.

Rodzaje urazów

Stłuczenie (contusio)

Wstrząśnienie (commotio)

Ściśnięcie (compressio)

Zmiażdżenie (conquasatio)

Rozdarcie (laceratio)

Pęknięcie (ruptura)

Złamanie (fractura)

Zwichnięcie (luxatio)

Skręcenie (distorsio)

Odmrożenie (congelatio)

Oparzenie (combustio)

Rana (vulnus

Cechy rany

Morfologiczne:



Brzegi



Dno



Ściany



Rozwarcie

Patofizjologiczne:



Rubor



Calor



Dolor



Tumor



Functio laesa

Podział ran
ze względu na głębokość:



Rany powierzchowne (vulnera

superficialia)



Rany głębokie (vulnera profunda)



Rany powikłane (vulnera complicata)

uszkodzenie naczyń, pni nerwowych



Rany drążące (vulnera penetrantia)

drążą do jam ciała



Rany przenikające



Rany ślepe (vulnera coeca)

Podział ran

ze względu na ilość zranionych
tkanek lub narządów



Rany proste

(vulnera simplicia)



Rany złożone

(vulnera combinata)

obejmujące więcej niż jeden narząd lub tkankę

Podział ran

ze względu na czas,
który upłynął od zranienia



Rany świeże

(vulnera recentia)

do 8 godzin



Rany zakażone

(vulnera infecta)

powyżej 8 godzin

Podział
morfologiczny ran



Otarcie

(excoriatio)



Rana cieta

(vulnus sectum)



Rana rąbana

(vulnus caessum)



Rana tłuczona

(vulnus contusum)



Rana darta

(vulnus laceratum)



Rana kąsana

(vulnus morsum)



Rana płatowa

(vulnus lobatum)



Rana kłuta

(vulnus ictum)



Rana postrzałowa

(vulnus sclopetarium)



Rana zatruta

(vulnus venenatum

Podział ran

ze względu na zaopatrzenie chirurgiczne



Zamkniete

zszyte chirurgicznie bez lub z drenażem



Otwarte

niezaopatrzone

Sposoby gojenia się ran



Rychłozrost

brzegi rany sklejają się, odtwarza się ciągłość

skóry, powstaje linijna blizna. Jest to

najbardziej korzystny sposób gojenia ran.



Ziarninowanie

jest dłuższym procesem i ma miejsce wtedy,

gdy z różnych powodów (brak zaopatrzenia

rany, ubytek naskórka, zakażenie) nie doszło

do pierwotnego zamknięcia rany. W dnie rany

powstaje ziarnina z wrastających naczyń

krwionośnych. Ziarnina jest podłożem do

regeneracji powierzchownych warstw skóry i

naskórka, który narasta z brzegów rany na

ziarninę. Takie gojenie rany wymaga starannej

pielęgnacji i częstych zmian opatrunków.

Blizna pozostała po wygojeniu się rany przez

ziarninowanie jest duża i widoczna. Niekiedy

pojawiają się zmiany w zabarwieniu skóry.



Pod strupem

zdarza się wtedy, gdy początkowy skrzep

ulegnie wyschnięciu, tworząc strup będący

naturalnym biologicznym opatrunkiem, zaś

ziarninowanie i regeneracja naskórka odbywa

się pod nim.

Odbudowa sieci naczyń



Rekanalizacja zakrzepu



Budowa nowej sieci naczyń



Połączenie dwóch sieci naczyń czynnej i

biernej

Okresy gojenia się rany



Faza zapalna

zwiększenie przepływu krwi, pO

w tkankach, wynaczynianie

płytek, migracja komórek żernych



Wytwarzanie tkanki łącznej

synteza kolagenu i związków substancji podstawowej:

niezbędne są AA, Fe

, Zn, Cu, vit. A, C. Synteza trwa 1-2 tyg.,

a przywrócenie struktury mechanicznej do 3-4 tyg.



Obkurczanie rany

obkurczenie fibroblastów, blokowanie ich pozycji przez

odkładany i dojrzewający kolagen



Przebudowa rany

faza ta trwa od 3 tygodni do kilku lat, polega na tworzeniu

połączeń krzyżowych kolagenu. Następuje wówczas

degradacja nadmiaru kolagenu i glikozaminoglikanów oraz

zmniejszenie gęstości sieci kapilarnej i nacieków

komórkowych. Dojrzała blizna jest o 30% słabsza od zdrowej

skóry.

Czynniki opóźniające gojenie
się ran

Czynniki ogólnoustrojowe (1/2)



Niedobory energetyczne

zakażenie, DM, nowotwory złośliwe



Niedobory białka

rozległe urazy, nwd nerek, ch. Crohna, CU, przetoki



Niedobory witamin

A, E, C, kw. foliowego



Niedobory mikroelementów: Fe, Mn,

Cu, Mg



Niedokrwistość



Choroby nowotworowe

Czynniki opóźniające gojenie
się ran

Czynniki ogólnoustrojowe (2/2)



Choroby autoagresyjne



Choroby przemiany tkanki łącznej

(kolagenozy)



Zapalenia swoiste (gruźlica, kiła)



Choroby metaboliczne (cukrzyca)



Stany jatrogenne (sterydoterapia,

cytostatyki, leki immunosupresyjne,

radioterapia)

Czynniki opóźniające gojenie
się ran

Czynniki miejscowe



Ukrwienie



Martwe tkanki, krwiak w ranie



Ciało obce w ranie



Zakażenie w ranie

(np. beztlenowymi bakteriami Clostridium)

flora własna, środowiskowa, szpitalna

sprzyjają: duża powierzchnia, umiejscowienie, niedokrwienie,

flora z przewodu pokarmowego



Interpozycja tkanek

Czynniki opóźniające gojenie
się ran

Czynniki zewnątrzustrojowe



Temperatura otoczenia



Wilgotność



Ucisk na ranę

Środki antyseptyczne, w tym spirytus,

preparaty jodowe i chlorowe, niszczą

napełzający naskórek i ziarninę!

Sposoby chirurgicznego

zaopatrywania ran



Zgoda pacjenta



Zniesienie czucia bólu



Profilaktyka przeciwtężcowa



Oczyszczenie rany



Antybiotyki



Uodpornienie czynne

lub czynno-bierne

osoby nieszczepione, szczepione niepełną dawką, brak

dokumentacji, ostatnia dawka >

Opracowanie chirurgiczne
rany



Całkowite wycięcie rany



Częściowe wycięcie rany



Odkażenie rany



Usunięcie martwych tkanek



Usunięcie ciał obcych



Usunięcie krwiaka, skrzepu



Hemostaza



Wyrównanie brzegów



Odkażenie



Rozcięcie rany

Rodzaje szwów



Szew doraźny – do 8 godzin



Szew pierwotny odroczony: w 2–4 dobie

po obserwacji rany i upewnieniu się o niewystąpieniu zakażenia



Szew wtórny wczesny: w 7–8 dobie

po wycięciu nadmiaru ziarniny i wyrównaniu brzegów rany



Szew wtórny późny: > 8 doby

szew pomagający w dalszych etapach leczenia ran, zalecany w

ranach rozcinanych, sączkowanych, po oddzieleniu martwych

tkanek i ustąpieniu zakażenia

Nie zszywa się doraźnie ran



wycietych po 8 godzinach od wypadku



w „brudnych” okolicach ciała



postrzałowych



kąsanych



kłutych



silnie zabrudzonych



głebokich



w przypadku podejrzenie zakażenia

bakteriami beztlenowymi

Stopa cukrzycowa

Owrzodzenie stopy u diabretyków:



dotyczy 25% chorych



charakteryzuje się 200-krotnie

większym ryzykiem martwicy stopy



15 x częściej wykonuje się amputację u

tych chorych



jest w każdym przypadku zakażone

Stopa cukrzycowa

Patofizjologia



Zaburzenie makrokrążenia



Zaburzenie mikrokrążenia



Neuropatia (urazy)



Skłonność do infekcji

Stopa cukrzycowa

Document Outline