Stany nagłe w 

Stany nagłe w 

chorobach 

chorobach 

endoktrynnych

endoktrynnych

Wybrane zaburzenia 

Wybrane zaburzenia 

metaboliczne

metaboliczne

 

 

ŚPIĄCZKA 

ŚPIĄCZKA 

HIPERGLIKEMICZNA 

HIPERGLIKEMICZNA 

KETONOWA

KETONOWA



Ostre zaburzenie przemiany glukozy, 

Ostre zaburzenie przemiany glukozy, 

białek, tłuszczów, równowagi wodno-

białek, tłuszczów, równowagi wodno-

elektrolitowej oraz kwasowo-

elektrolitowej oraz kwasowo-

zasadowej wynikające z 

zasadowej wynikające z 

bezwzględnego lub względnego 

bezwzględnego lub względnego 

niedoboru insuliny.

niedoboru insuliny.

 

 

Śpiączka hiperglikemiczna 

Śpiączka hiperglikemiczna 

ketonowa

ketonowa



Czynniki wywołujące

Czynniki wywołujące



Ostre zakażenie bakteryjne lub 

Ostre zakażenie bakteryjne lub 

wirusowe,

wirusowe,



Opóźnione rozpoznanie nowych 

Opóźnione rozpoznanie nowych 

przypadków cukrzycy,

przypadków cukrzycy,



Błędy w leczeniu( przerwanie lub 

Błędy w leczeniu( przerwanie lub 

błędy w insulinoterapii).

błędy w insulinoterapii).

 

 

Śpiączka hiprglikemiczna 

Śpiączka hiprglikemiczna 

ketonowa

ketonowa



Cechy kliniczne

Cechy kliniczne



wzmożone pragnienie, 

wzmożone pragnienie, 



wielomocz,

wielomocz,



suchość w jamie ustnej,

suchość w jamie ustnej,



ogólne osłabienie i uczucie 

ogólne osłabienie i uczucie 

zmęczenia,

zmęczenia,



nudności i wymioty,

nudności i wymioty,



oddech kwasiczy (Kussmaula)

oddech kwasiczy (Kussmaula)

 

 

cd.

cd.



Bóle brzucha mogące naśladować 

Bóle brzucha mogące naśladować 

zapalenie otrzewnej,

zapalenie otrzewnej,



Zaburzenie widzenia,

Zaburzenie widzenia,



Zawroty głowy, splątanie, senność, 

Zawroty głowy, splątanie, senność, 

śpiączka

śpiączka

.

.

 

 

Cechy biochemiczne

Cechy biochemiczne



Glikemia> 300mg/dl

Glikemia> 300mg/dl



Acetonuria,

Acetonuria,



pH< 7,3

pH< 7,3



Steżenie HCO 

Steżenie HCO 

3 

3 

< 15 mmol/l

< 15 mmol/l

,

,

 

 

Leczenie

Leczenie



Podaż insuliny,

Podaż insuliny,



Nawodnienie parenteralne (0,9% 

Nawodnienie parenteralne (0,9% 

rotwór NaCl; gdy glikemia obniży się do 

rotwór NaCl; gdy glikemia obniży się do 

wartości< 250 mg/dl zmiana na 5% 

wartości< 250 mg/dl zmiana na 5% 

roztwór glukozy),

roztwór glukozy),



Wyrównanie niedoborów potasu,

Wyrównanie niedoborów potasu,



Podawanie wodorowęglanu sodu.

Podawanie wodorowęglanu sodu.

Stężenie glukozy monitorujemy co 

Stężenie glukozy monitorujemy co 

godzinę.

godzinę.

 

 

Powikłania

Powikłania



Obrzęk mózgu,

Obrzęk mózgu,



Ostra niewydolność nerek,

Ostra niewydolność nerek,



Wstrząs oligowolemiczny, zespół 

Wstrząs oligowolemiczny, zespół 

ostrej niewydolności oddechowej 

ostrej niewydolności oddechowej 

dorosłych,

dorosłych,



Powikłania zakrzepowo-zatorowe

Powikłania zakrzepowo-zatorowe

.

.

 

 

HIPOGLIKEMIA

HIPOGLIKEMIA



Przy stężeniu glukozy we krwi 

Przy stężeniu glukozy we krwi 

poniżej 55mg/dl pojawiają się 

poniżej 55mg/dl pojawiają się 

objawy podmiotowe i 

objawy podmiotowe i 

przedmiotowe ze strony OUN, 

przedmiotowe ze strony OUN, 

wynikające z jej niedoboru.

wynikające z jej niedoboru.

 

 

Objawy kliniczne 

Objawy kliniczne 

hipoglikemii

hipoglikemii



Objawy neurowegetatywne: głód, 

Objawy neurowegetatywne: głód, 

niepokój, pocenie się, drżenie mięśniowe, 

niepokój, pocenie się, drżenie mięśniowe, 

uczucie kołatania serca, podniecenie,

uczucie kołatania serca, podniecenie,



Objawy neurologiczne: bóle głowy, 

Objawy neurologiczne: bóle głowy, 

uczucie zmęczenia, dezorientacja, 

uczucie zmęczenia, dezorientacja, 

zaburzenia pamięci, drgawki, osłabienie 

zaburzenia pamięci, drgawki, osłabienie 

odruchów irracjonalne zachowanie, 

odruchów irracjonalne zachowanie, 

zaburzenia mowy, zabużenia 

zaburzenia mowy, zabużenia 

świadomosci.

świadomosci.

 

 

Leczenie hipoglikemii

Leczenie hipoglikemii



Leczenie czalezy od stanu chorego. 

Leczenie czalezy od stanu chorego. 

Gdy jest przytomny, a objawy 

Gdy jest przytomny, a objawy 

łagodne, podajemy doustnie ok.. 10-

łagodne, podajemy doustnie ok.. 10-

20 g. glukozy, cukru lub słodki sok, 

20 g. glukozy, cukru lub słodki sok, 

miód, coca-colę.W miare poprawy 

miód, coca-colę.W miare poprawy 

wskazane jest podanie posiłku 

wskazane jest podanie posiłku 

zawierajacego węglowodany o 

zawierajacego węglowodany o 

przedłużonym działaniu np. kanapki.

przedłużonym działaniu np. kanapki.

 

 

Leczenie ciężkiej 

Leczenie ciężkiej 

hipoglikemii

hipoglikemii



20% lub 40% roztwór glukozy dożylnie

20% lub 40% roztwór glukozy dożylnie



Jeżeli są trudności z dostępem do żył 

Jeżeli są trudności z dostępem do żył 

obwodowych, podać domięśniowo 1 mg 

obwodowych, podać domięśniowo 1 mg 

glukagonu ( przeciwwskazane u 

glukagonu ( przeciwwskazane u 

chorych na cukrzycę typu 2 leczonych 

chorych na cukrzycę typu 2 leczonych 

pochodnymi sulfonylomocznika z uwagi 

pochodnymi sulfonylomocznika z uwagi 

na stymulację wydzielania endogennej 

na stymulację wydzielania endogennej 

insuliny).

insuliny).

 

 

PRZEŁOM TARCZYCOWY

PRZEŁOM TARCZYCOWY



Jest to nagłe, zagrażające życiu 

Jest to nagłe, zagrażające życiu 

zaostrzenie nadczynności tarczycy. 

zaostrzenie nadczynności tarczycy. 



Czynnikem wywołującym przełom 

Czynnikem wywołującym przełom 

tarczycowy mogą być: zakazenia, 

tarczycowy mogą być: zakazenia, 

uraz, zabieg chirurgiczny, zator, 

uraz, zabieg chirurgiczny, zator, 

kwasica ketonowa w przebiegu 

kwasica ketonowa w przebiegu 

cukrzycy, poród, gwałtowne 

cukrzycy, poród, gwałtowne 

odstawienie propranololu lub 

odstawienie propranololu lub 

tyreostatyków

tyreostatyków

 

 

Objawy biochemiczne

Objawy biochemiczne



Obniżone stężenie TSH w 

Obniżone stężenie TSH w 

surowicy,

surowicy,



Prawidłowe stężenie fT4,

Prawidłowe stężenie fT4,



Steżenie T3 nieco większe od T4.

Steżenie T3 nieco większe od T4.

 

 

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



gorączka do 38-40˚C,

gorączka do 38-40˚C,



zlewne poty,

zlewne poty,



odwodnienie,

odwodnienie,



biegunka i wymioty,

biegunka i wymioty,



tachykardia,

tachykardia,



drżenie mięśniowe,

drżenie mięśniowe,



niepokój,

niepokój,



pobudzenie psychoruchowe, 

pobudzenie psychoruchowe, 

zaburzenie świadomości do śpiączki 

zaburzenie świadomości do śpiączki 

włącznie

włącznie

 

 

Leczenie przełomu 

Leczenie przełomu 

tarczycowego

tarczycowego



Propyltiouracyl,

Propyltiouracyl,



Jodek sodu,

Jodek sodu,



Propranolol lub metoprolol,

Propranolol lub metoprolol,



Kortykosteroidy i.v.,

Kortykosteroidy i.v.,



Wyrównanie zaburzeń wodno-

Wyrównanie zaburzeń wodno-

elektrolitowych

elektrolitowych