Rola turystyki i rekreacji w 

kształtowaniu postaw 

społeczno – moralnych dzieci i 

młodzieży



Turystyka – zjawisko przestrzennej ruchliwości 

ludzi, które związane jest z dobrowolną zmianą 

miejsca pobytu, środowiska i rytmu życia. 

Obejmuje całokształt stosunków i zjawisk 

związanych z ruchem turystycznym.



Rekreacja – forma aktywności umysłowej lub 

fizycznej podejmowana poza obowiązkami 

zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką. 

Stosowana w celu odpoczynku i rozrywki.



Przyczynia się ona do rozwoju zainteresowań i 

osobowości, podwyższenia aktywności fizycznej, 

rozładowania napięcia nerwowego oraz zapobiega 

chorobom cywilizacyjnym. Rekreacja z założenia 

jest aktywnością dobrowolną. Jej formy wynikają 

głównie z typu zainteresowań i miejsca pobytu 

człowieka.



Turystyka i rekreacja posiadają duże możliwości 

kształcenia i oddziaływania na dzieci i młodzież. 

Poznawanie swojego kraju, począwszy od 

najbliższej okolicy poprzez swoje wielokierunkowe 

oddziaływanie może wyjść naprzeciw 

oczekiwaniom młodzieży, rozwijając ich osobowość, 

pozwalając na przeżywanie radości, poprawę 

zdrowia, wyżycia się emocjonalnego i 

intelektualnego. Turystyka może oddziaływać na 

wszystkie sfery zachowania dzieci. To poszukiwanie 

autentyzmu, życzliwe kontaktowanie się z ludźmi, 

poszukiwanie estetycznych, kulturalnych przeżyć, 

nie schematycznych form wypoczynku i kontaktu z 

przyrodą. Turystyka to nie tylko świat rzeczy i 

zjawisk ale również doznania i przeżycia 

emocjonalne, towarzyszące procesom poznawania 

i odkrywania, które przyczyniają się do utrwalenia 

wiedzy i kształtowania osobowości dziecka,



Zaspakaja potrzeby poznawcze i intelektualne dziecka, 

zwłaszcza małego, w myśl zasady poznawania kraju, które 

zaczynamy od własnego podwórka. 



Dzięki niej w szkole nauczyciel kształtuje pożądane 

postawy wobec świata i otoczenia (wychowanie moralne, 

ideowe, patriotyczne). 



Doskonali sprawność fizyczną, może pobudzić stałe 

zainteresowanie turystyką. 



Pomaga kontaktować się z dobrami kultury, poznawać 

różne zjawiska życia kulturalnego, wartości kulturowe, 

przyrody, a także uczestniczyć w kulturze. 



Budzi zainteresowania i pasje poznawcze przez 

wielokierunkowe i aktywne, emocjonalne zaangażowanie. 



Kształtuje postawy społeczne przez kontakty z ludźmi i 

efektami ich pracy wywierającymi wpływ na środowisko i 

warunki życia. 



Wdraża do przestrzegania zasad ochrony przyrody przez 

poczucie piękna i kształtuje umiejętności obcowania z 

przyrodą. 

Turystykę można wykorzystać w wychowaniu, 
ponieważ: 



rekreacyjno-zdrowotne (pokazuje zdrowy 
sposób spędzania czasu)



 wychowania społeczno-moralnego 
(kształtuje charakter, uspołecznia)



informacyjno-poznawczą (edukuje)



rozwoju kulturalno-estetycznego



poszanowania i ochrony środowiska 

W warunkach współczesnej cywilizacji, w życiu 

dziecka, dorosłego, turystyka spełnia wielorakie 

funkcje: 



Wychowanie społeczno-moralne w przedszkolu jest 

zarówno w teorii, jak i w praktyce integralnie 

związane z całokształtem działalności wychowawczej. 



Wraz z formalnym rozpoczęciem uczęszczania do 

przedszkola, które jest pierwszym intencjonalnie 

tworzonym środowiskiem, ważnym dla rozwoju i 

wychowania dziecka, zdecydowanie wzrasta liczba i 

różnicuje się charakter interakcji społecznych. 



Grupa przedszkolna staje się dla dziecka terenem 

zdobywania nowych doświadczeń, kompetencji i 

postaw społeczno-moralnych. Stwarza warunki dla 

przezwyciężenia charakterystycznego dla tego wieku 

egocentryzmu. Małe dzieci nie zawsze chętnie 

podporządkowują się normom grupy, a wartości takie 

jak: sympatia, współczucie, koleżeńskość kształtują 

się powoli, przeplatając z zachowaniami 

aspołecznymi typu: rywalizacja, zazdrość. 



W kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi 
dziecko zaczyna również poznawać samego 
siebie, zdawać sobie sprawę ze swoich 
możliwości, tworzyć sobie wyobrażenia o 
sobie samym i szukać swojego miejsca w 
społeczności. Obraz, który dziecko tworzy o 
sobie samym, staje się znaczącym 
regulatorem jego zachowania, cząstką 
składową jego życiowej postawy, wpływa na 
jego stosunek do rzeczy, osób, jest 
dominującą cechą społeczno-moralnego 
rozwoju dziecka. 



Podstawową formą działalności małego 
dziecka jest zabawa, która staje się dla niego 
pierwszą szkołą wychowania społecznego i 
moralnego. Pozornie nie wymaga 
specjalnych zabiegów organizacyjnych poza 
zapewnieniem miejsca, czasu i odpowiednich 
zabawek lub innych przyborów. Gdy chodzi 
jednak o maksymalne jej wykorzystanie dla 
celów wychowania społeczno-moralnego, 
pewne kwestie z nią związane urastają do 
znacznej rangi. 



Doświadczenia wyniesione przez dzieci z 
działalności zabawowej mają charakter 
najtrwalszy. Szczególnie zabawy dzieci 
sześcioletnich są bogatym źródłem 
rozmaitych kontaktów społecznych z tego 
względu, iż znajdują się one w najwyższym 
stadium swego rozwoju, wykazując cechy 
zespołowości. Są to więc zabawy grupowe, 
podczas których dzieci układają swoje 
wzajemne stosunki, dzielą się między sobą 
rolami, wyznaczają zadania, tworzą zatem 
własną, specyficzną dla siebie "społeczność". 



Zabawa zespołowa jest także z tego powodu 

wartościowym środkiem uspołeczniania dzieci, 

gdyż uczy je wspólnego dążenia do pewnego 

celu, sprzyja nawiązywaniu pierwszych 

przyjaźni między dziećmi, uczy uzgadniania 

między sobą różnych czynności, przyzwyczaja 

do postępowania zgodnie z ustalonymi 

zasadami. W zespołowych zabawach 

konstrukcyjnych dziecko podporządkowuje się 

wyznaczonym i pożądanym społecznie 

sposobom postępowania, odczuwa radość 

wspólnego tworzenia. W dążeniu do 

ukończenia zaplanowanej budowy, pokonuje 

trudności, ćwiczy swoją wytrwałość. 



Wychowawcza wartość rekreacji fizycznej 
polega głównie na właściwościach gier 
sportowych oraz gier i zabaw ruchowych. 
Uczniowie biorąc udział we współzawodnictwie 
muszą panować nad swoja pobudliwością, 
stosować się do przepisów, wymagać ich 
przestrzegania od innych, wykazywać 
inicjatywę, zdecydowanie i samodzielność. Gry 
sportowe przyczyniają się do celowego i 
planowego działania. To z kolei wymaga 
podporządkowania się ściśle określonym 
regułom i zasadom postępowania. 
Współdziałanie członków zespołu wpływa na 
kształtowanie się pozytywnych więzi takich jak: 
koleżeństwo, współzawodnictwo, wspólnota 
interesów, dążeń, zainteresowań.