Badanie klatki piersiowej – układ oddechowy

Tomasz Magoń

Propedeutyka medycyny
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 2006

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Etapy badania pacjenta:

1. wywiad

2. badanie fizykalne

3. badania dodatkowe

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Etapy badania pacjenta:

1. wywiad

2. badanie fizykalne

3. badania dodatkowe

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Wywiad

1. katar
2. krwawienie z nosa
3. bóle gardła
4. chrypka i bezgłos
5. kaszel
6. krwioplucie i krwotoki z układu oddechowego
7. duszność
8. bóle klatki piersiowej

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Katar

Katar jest często połączony z kichaniem i utrudnieniem
oddychania przez nos.

Najczęściej występuje w ostrym nieżycie nosa w przebiegu
przeziębienia, grypy.

Wydzielina początkowo wodnista, z czasem staje się
śluzowa lub śluzowo – ropna.

W nieżytach przewlekłych wydzielina ma charakter
śluzowo-ropny.

Katar alergiczny – wydzielina wodnista, połączona z
kichaniem wielokrotnym „salwami”.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Krwawienie z nosa

Jest częstym objawem ostrych chorób gorączkowych (np.
grypa)
skaz krwotocznych, chorób układu krążenia (nadciśnienie
tętnicze, miażdżyca, przewlekła niewydolność krążenia).

Może być wynikiem urazów czaszki, złamanie podstawy
czaszki, urazów nosa, złamania przegrody lub innej kości
nosa.

Nawykowe krwawienia są spowodowane przyczyną
miejscową – rozszerzone naczynia w plamce Kisselbacha.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Bóle gardła

Są jednym z zasadniczych objawów ostrego zapalenia
migdałków podniebiennych, ropnia okołomigdałkowego.

Nasilają się podczas połykania.

Bóle gardła mogą być wynikiem poważnych chorób krtani:
gruźlica, rak krtani.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Chrypka i bezgłos

Jest objawem ostrego zapalenia krtani, raka krtani.

Występuje również w przebiegu ciężkich chorób
ogólnych (mocznica, nowotwory złośliwe), a także
doprowadzających do ucisku na nerw zwrotny (guzy
śródpiersia – rak płuca, tętniak aorty, wole złośliwe,
powiększone węzły chłonne w ziarnicy).

Może być powikłaniem operacji tarczycy – uszkodzenia
nerwu zwrotnego.

Pojawia się u chorych z nerwicą.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Kaszel

Kaszel jest czynnością odruchową lub dowolną. Często
doprowadza do usunięcia zalegającej w drogach
oddechowych plwociny lub ciała obcego.

Występuje w chorobach
- układu oddechowego (

krztusiec, ostre zapalenie dróg

oddechowych,
astma oskrzelowa, zapalenie, rak, zgorzel, pylica, zawał
płuc)

- układu krążenia
- guzy śródpiersia

(uciskających nerw zwrotny)

- nerwica

(kaszel czynnościowy)

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Kaszel

Kaszel może mieć różne nasilenie – od pochrząkiwania do
silnych napadów. Nasilenie kaszlu nie jest związane z
rodzajem ciężkością choroby podstawowej.

Kaszel suchy – zawał płuca, guzy śródpiersia, początek
płatowego
zapalenia płuc.

Kaszel wilgotny – połączony z wykrztuszaniem plwociny –
rozstrzenie oskrzeli, ropień, zgorzel, gruźlica.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Krwioplucie

Może mieć różne nasilenie - od odpluwanie niewielkiej
ilości krwi do obfitego krwotoku.

Jest objawem chorób:
- układu oddechowego

(ostre i przewlekłe zapalenia, krztusiec,

gruźlica, rozstrzenie oskrzeli, rak płuc, zawał płuc)

- układu krążenia

(wady serca i inne choroby przebiegające

z biernym przekrwieniem płuc)

- skaz krwotocznych

(np. przedawkowanie środków

przeciwkrzepliwych)

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Duszność

- uczucie braku powietrza, zazwyczaj połączone z wykonywanymi
z wysiłkiem ruchami oddechowymi

Duszność pojawia się w chorobach układu oddechowego, układu
krążenia, w cukrzycy, niewydolności nerek, chorobach OUN,
w gorączce i skrzywieniu kręgosłupa.

- wysiłkowa / spoczynkowa
- stała / napadowa

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Duszność w chorobach układu oddechowego

1. utrudnienie dostępu powietrza do pęcherzyków

płucnych spowodowane zwężeniem dróg oddechowych
(niewydolność oddechowa zaporowa, obturacyjna) –
astma, ciało obce, skurcz krtani, wole zamostkowe

2. zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc lub

utrudnienie rozszerzania się klatki piersiowej
(niewydolność oddechowa restrykcyjna) – zapalenie
płuc, niedodma, ucisk płuc w skrzywieniu kręgosłupa

3. utrudnienie przenikania tlenu przez ściany

pęcherzyków płucnych (pylica, gruźlica)

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Duszność w chorobach układu oddechowego

1. duszność wdechowa – słyszalny głośny wdechowy

szmer, poruszanie skrzydełkami nosa, zwiększone
napięcie mięśni m-o-s, unoszenie ramion, zapadanie
międzyżebrzy, dołków nad i podobojczykowych i dołka
jarzmowego

2. duszność wydechowa – w zwężeniu wielu mniejszych

oskrzeli, podczas wydechu słyszalne świsty i furczenia,
wydłużony czas wydechu

3. duszność mieszana wdechowo - wydechowa

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Bóle klatki piersiowej

- zmiany w ścianie klatki piersiowej
- skóry
- tkanki podskórnej
- nerwów
- mięśni
- układu kostno-stawowego

- choroby narządów wewnętrznych
- serce
- aorta
- płuca
- narządy i tkanki śródpiersia

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Bóle klatki piersiowej w chorobach układu oddechowego

Mają zazwyczaj charakter kłujący, nasilają się podczas

kaszlu oraz zależą od ruchów oddechowych.

Powodowane są przez:

- choroby płuc (zapalenie płuc, ropień, zgorzel)

- choroby opłucnej (zapalenie suche lub wysiękowe,

nowotwory,

odma opłucnowa)

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Etapy badania pacjenta:

1. wywiad

2. badanie fizykalne

3. badania dodatkowe

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Okolice, punkty i linie orientacyjne

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Oglądanie

Budowa klatki piersiowej:

- prawidłowa – dobrze wysklepiona, symetryczna, kąt
międzyżebrowy
ok. 90

o

, dołki pod i nadobojczykowe słabo zaznaczone

- asteniczna – płaska, długa i wąska, kąt międzyżebrowy ostry,
zaznaczone dołki pod i nadobojczykowe, barki wąskie

- rozedmowa – ustawiona w pozycji wdechowej, żebra
przebiegają
poziomo, wymiar przednio – tylny i szerokość zwiększone, kąt
międzyżebrowy rozwarty

- krzywicza – niesymetryczna na skutek skrzywienia
kręgosłupa,
różaniec krzywiczy, bruzda Harrisona, mostek wysunięty do
przodu

- lejkowata – dolna część mostka zapadnięta

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Częstość oddechów

– 16-18/min,

Przyspieszony oddech (tachypnoe) – pod wpływem wysiłku
fizycznego, gorączki, duszności, czynników emocjonalnych.
Zwolniony oddech (bradypnoe) – podczas snu, po udarze
mózgu,
w astmie.

Rozszerzalność

– badamy oglądaniem i obmacywaniem. W

warunkach prawidłowych rozszerzalność jest równomierna.
Jednostronne zaburzenia (powłóczenie) – w zapaleniu płuc,
opłucnej.

Drżenie piersiowe

– badane podczas wydawania głosu (np.

44).
Wzmożone w chorobach powodujących nacieczenie ściany
klatki piersiowej (zapalenie płuc, gruźlica).
Osłabienie – płyn w jamie opłucnej (krew, wysięk, przesięk),
nowotwory opłucnej, niedodma i rozedma płuc.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Oddech Kussmaula

– utrzymujące się przez dłuższy czas

pogłębienie
ruchów oddechowych (spowodowane kwasicą metaboliczną u
chorych
z cukrzycą i niewydolnością nerek).

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Oddech Cheyne – Stokesa

- naprzemiennie występujące okresy

bezdechu
i stopniowego pogłębiania, a następnie spłycania oddychania.
Występuje w lewokomorowej niewydolności krążenia,
niewydolności
nerek, udarze mózgu, zatruciach.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Oddech Biota

– głębokość ruchów oddechowych nie zmienia się,

aż pojawi się krótkotrwały bezdech. Występuje u chorych po
wylewach
krwi do mózgu, z guzami mózgu, zapaleniem opon mózgowych,
w mocznicy.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Mierzenie klatki piersiowej

Opukiwanie klatki piersiowej

– bada stan powietrzności klatki

piersiowej, obecność ciał stałych (zrosty, neo) płynu lub gazu
pomiędzy jej ścianą i płucem, pozwala oznaczyć granice płuc i
serca oraz ruchomość oddechową płuc.

- odgłos opukowy jawny

- odgłos opukowy przytłumiony i stłumiony – płyn lub ciało stałe
w jamie
opłucnej (zapalenie, nowotwór)

- odgłos bębenkowy – rozedma płuc i odma opłucnowa

- odgłos metaliczny – odma opłucnowa z wysokim ciśnieniem
powietrza

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Osłuchiwanie klatki piersiowej

Szmer pęcherzykowy – może być prawidłowy, zaostrzony,

osłabiony

Szmer oskrzelowy – fizjologicznie w miejscu rzutu tchawicy,
w zapaleniu płuc

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Szmery oddechowe dodatkowe

Rzężenia suche

– przy gęstej wydzielinie w oskrzelach

(nieżyt oskrzeli, astma)

- furczenia – wydzielina w oskrzelach o większej
średnicy
- świsty – wydzielina w oskrzelach o mniejszej średnicy

Rzężenia wilgotne

– przy płynnej wydzielinie w oskrzelach,

mogą
być drobno-, średnio- i grubobańkowe

Trzeszczenia

– płynna wydzielina w pęcherzykach płucnych

(zapalenie płuc, niedodma, obrzęk płuc)

Tarcia

– pojawia się podczas wdechu i wydechu (zapalenie

opłucnej, nowotwory opłucnej)

Szmer pluskający

– gdy w jamie opłucnej znajduje się płyn i

powietrze

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Etapy badania pacjenta:

1. wywiad

2. badanie fizykalne

3.

badania dodatkowe

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

RTG

CT

MRI

Bronchoskopia

Mediastinoskopia

Spirometria

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Rtg klatki piersiowej – obraz prawidłowy

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

CT

Klatka piersiowa

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Angio CT

Unaczynienie płuc

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Spirometria

- pozwala mierzyć objętości oraz przepływ powietrza

znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu
oddechowego. Jest niezbędna do rozpoznania i leczenia chorób układu
oddechowego: astmy i POChP.

Badanie wykonuje się przy pomocy urządzenia zwanego spirometrem.
Po wzięciu bardzo głębokiego wdechu należy jak najszybciej wydmuchać
do aparatu cały zapasu powietrza zawartego w płucach.

Parametry mierzone w badaniu spirometrycznym dzielimy na
- statyczne (VC - pojemność życiowa - jest to ilość powietrza od
maksymalnego wdechu do maksymalnego wydechu.
- dynamiczne (FEV1 - czyli objętość powietrza wydychanego przez
pacjenta przez pierwszą sekundę nasilonego wydechu.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Bronchoskopia

– wziernikowanie drzewa oskrzelowego za pomocą

bronchoskopu sztywnego lub bronchofiberoskopu elastycznego.

Odgrywa dużą rolę w rozpoznawaniu raka oskrzela.

W czasie badanie pobiera się wycinki do badania histopatologicznego

lub wydzielinę z drzewa oskrzelowego do badania mikrobiologicznego.

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny

Mediastinoskopia

– procedura służąca badaniu śródpiersia (mediastinum).

Podczas zabiegu przez niewielkie nacięcie skóry w górnej części
klatki piersiowej powyżej mostka wprowadza się do śródpiersia
specjalny wziernik – mediastinoskop.

Istnieje możliwość biopsji powiększonych węzłów chłonnych.
W wielu przypadkach zabieg można zastąpić innymi metodami
diagnostycznymi – tomografią komputerową, bronchoskopią

Tomasz Magoń WSIiZ Rzeszów 2006

Propedeutyka medycyny