PRZEKŁADY PISMA 

ŚWIĘTEGO.

ICH ZNACZENIE DLA 

ROZWOJU JĘZYKA 

POLSKIEGO.

POLSKIE PRZEKŁADY 

BIBLII



do XVI w. nie było- oprócz 
średniowiecznej Biblii królowej Zofii- 
tłumaczenia całego Starego                   
i Nowego Testamentu na język polski,



ok. 1553 roku powstał pierwszy 
przekład Nowego Testamentu na język 
polski. Sporządził                      go 
Stanisław Murzynowski na podstawie 
tekstu greckiego, była to biblia 
innowiercza.

BIBLIA LEOPOLITY 

(1561)



pierwszy drukowany polski przekład całej 
Biblii,



tłumaczony z Wulgaty,



autorem przekładu był ks. Jan Nicz ze Lwowa,



przekład ten uchodzi za niezbyt udany               
          pod względem językowym: 

      - pojawia się słownictwo (już wówczas) 

przestarzałe, gwarowe, występuje też pewna 
zależność od źródeł czeskich,



sobór trydencki nakazał przy tłumaczeniu 
Pisma Świętego na języki narodowe trzymać 
się ściśle łacińskiego tekstu Wulgaty.

BIBLIA LEOPOLITY 

 W roku 1561 
ukazała się w 
oficynie 
Szarffenbergerów 
katolicki przekład 
Pisma Świętego      
     pod redakcją 
księdza Jana 
Kasprowicza Nicza 
ze Lwowa 
( stąd nazwa Biblia 
Leopolity).

BIBLIA BRZESKA 

(1563)



pierwszy przekład całości Biblii z języków 
oryginalnych,



przepięknie wydany przekład protestancki 
(kalwini),



przekład obejmował także księgi 
deuterokanoniczne- apokryfy znajdujące           
         się miedzy Starym a Nowym 
Testamentem,



jest pierwszą polską Biblią z podaną numeracją 
wersetów,



nazwa Biblii pochodzi od miejsca wydania – 
Brześć.

BIBLIA BRZESKA 

(1563)



inne  nazwy  Biblii:

 - Biblia Radziwiłłowska- od nazwiska fundatora,

 - Biblia Pińczowska- od miejsca dokonania 

tlumaczenia,



napisana jest piękną XVI-wieczną polszczyzną  
     o wysokim poziomie artystycznym i 
literackim. 



język jej jest zwięzły, potoczysty i bogaty 
literacko,



przekład kalwiński  to wynik pracy zespołowej,



umieszczona na indeksie ksiąg zakazanych      
       przez kościół katolicki.

BIBLIA BRZESKA 

Biblia Brzeska uznana 
za jeden z 
najpiękniejszych 
zabytków języka 
polskiego II poł. XVI 
w. i za jedno
 z arcydzieł 
przekładu. 

BIBLIA NIEŚWIESKA 

(1574)



przekład ariańskiego pastora Szymona 
Budnego          z języków oryginalnych,



językowo uważana za dużo słabszą od Biblii 
Brzeskiej (m.in. zawiera  liczne hebraizm i 
neologizmy) ,



 Budnemu zarzucano sympatie do judaizmu       
     oraz fałszowanie tekstu (ponieważ usuwał 
wszystkie odniesienia do boskości Jezusa, 
uważając                        je za późniejszy 
dodatek),



biblia ta jest tłumaczeniem linearnym- 
dosłownym, jest to słowo boże pierwszej 
szczerości,

BIBLIA NIEŚWIESKA 

BIBLIA NIEŚWIESKA- 

FRAGMENT 

BIBLIA KS. JAKUBA 

WUJKA (1599)



za podstawę przekładu służyła Wulgata,



Wujek korzystał z pracy swoich 
poprzedników – także przekładów 
protestanckich – szczególnie  pod 
względem językowym,



zachował stare wyrażenia i dawną 
terminologię religijną, 



język przekładu Wujka cechuje prostota,  
                       a jednocześnie poważny, 
wręcz namaszczony styl.

BIBLIA KS. JAKUBA 

WUJKA

Biblia ta to Księgi  Starego i 
Nowego Testamentu

 Wg  łacińskiego przekładu 
starego,           w kościele 
powszechnym przyjętego,            na 
polski język z znowu  z pilnością 
przełożone,z dokładaniem tekstu 
żydowskiego i  greckiego,do obrony 
wiary świętej                     i  
powszechnej przeciw kacerztwóm    
             tych czasów .

 wydane w Krakowie w  Drukarni 
Łazarzowej, Roku Pańskiego,

BIBLIA WUJKA 



tekst przekładu oddawał dobrze wiele 
odcieni znaczeniowych oryginału, 
uwzględnionych           także w Wulgacie 
przez św. Hieronima,



przykładem tej staranności może być np. 
użycie   w tłumaczeniu Księgi Rodzaju 
słów:

         mąż   mężyna dla oddania 

łacińskiego `vir`  `virgo`.



Ks. Jakub Wujek był narażony na krytykę    
             z powodu używania neologizmów.

BIBLIA WUJKA

Najsłynniejszy przekład biblii 
na język polski, czyli Biblia 
Wujka 
jest w rzeczywistości 
„Biblią niby Wujka”, ponieważ 
jezuiccy cenzorzy dokonali 
bardzo daleko idących zmian w 
tekście.

 przekład stosowany 
do1960roku 
( aż do ukazania się Biblii 
Tysiąclecia)

BIBLIA GDAŃSKA 

(1632)



przekład zlecony przez zbory luterańskie 
Danielowi Mikołajewskiemu,



tłumaczona w latach 1604-1632 z języków 
oryginalnych,



obejmuje także księgi deuterokanoniczne    
      (zwane przez protestantów apokryfami 
Starego Testamentu),



niezwykle wierny językowi oryginałów ,



jest chyba najlepszą polskojęzyczną 
ilustracją zastosowania w tłumaczeniu 
Biblii podejścia filologicznego ,

BIBLIA GDAŃSKA 

(1632)



przekład ten był nacechowany w pewnym 
stopniu wpływem Biblii Wujka,



wydanie oryginalne zawierało również 
przekład apokryfów, pieśni, objaśnienia, 
wykładnię wiary chrześcijańskiej,



Biblia Gdańska pozostawała głównym 
przekładem używanym przez polskich 
ewangelików                        i 
ewangelicznych chrześcijan do roku 1975,    
          to jest do wydania Biblii 
Warszawskiej.

BIBLIA GDAŃSKA



BibliaGdańska to 
księgi Starego i 
Nowego przymierza 
z żydowskiego i 
greckiego języka        
          na poslki 
pilnie i wiernie 
przetłumaczony         
         w Gdańsku.

PRZEKŁAD PSAŁTERZA 
WALENTEGO WRÓBLA 
(1539)



sporządzony dla Katarzyny Górkowej z 
Szamotuł,



krążył początkowo w odpisach 
rękopiśmiennych,



wydany pośmiertnie przez A. Glabera pt. 
„Żołtarz Dawidów”  na rzecz polską wyłożoną,



pierwszy polski przekład nowożytny,



pisany prozą na podstawie wulgaty,



zachowuje układ i rytmikę wersetów biblijnych,



odznacza się dbałością o polską składnię , 
realność przedstawianych sytuacji.

PSAŁTERZ JANA 
KOCHANOWSKIEGO 
(1579)



dzieło ukazało się w czarnoleskim okresie 
życia poety,



psałterz nie jest dokładnym tłumaczeniem 
Psałterza w Starym Testamencie,                  
         ale jego parafrazą, dostosowaną do 
polskiej obyczajowości i warunków,



język zastosowany przez Kochanowskiego 
sprawia, że ma ono charakter bardzo polski,



to zbiór liryków religijnych, filozoficznych      
                   i patriotycznych utrzymanych w 
duchu renesansowego humanizmu.

PSAŁTERZ JANA 
KOCHANOWSKIEGO

 MARCIN 

CZECHOWIC (1577)



tłumaczenie Czechowica powstało także  
                 pod prolektoriatem Mikołaja 
Radziwiłła Czarnego,



Nowy Testament wydany został w 1577r. 
               w Rakowie,



tłumaczenie ariańskie,



Nowy Testament był bardzo poczytny       
                            i wielokrotnie był 
wznawiany,



 potem jednak uznano go za 
niebezpieczny                        i spalono.

BIBLIOGRAFIA



Klemensiewicz Zenon, Historia języka polskiego t. II,  Wrocław, 
Warszawa, PWN, 1980, ISBN 8301009969, s.222



Walczak Bogdan, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław, 
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,1999, ISBN 
8322918674



Dąbrowska Anna, Język polski, Wrocław, Wydawnictwo 
Dolnośląskie, ISBN 83-7384-063-X, s. 185-192



Literatura polska, t.I: A-M, Warszawa, PWN, ISBN 83-01-05368-
2,          s. 72-73 



Michałowska Teresa, Słownik literatury staropolskiej < 
średniowiecze, renesans, barok> , Wrocław, Warszawa, Kraków, 
Ossolineum,1990,         ISBN 83-04-04426-9, s. 108-112



Encyklopedia języka polskiego pod red. Urbańczyka, Wrocław- 
Warszawa- Kraków, Ossolineum, 1991, ISBN 83-04-029-94-4, s. 
31