EKONOMIKA BUDOWNICTWA

dr inż. Mariola Książek

WPROWADZENIE DO EKONOMIKI

BUDOWNICTWA

Lp.

ZAKRES TEMATYCZNY WYKŁADÓW

1

Ogólna charakterystyka ekonomiki budownictwa

2 - 3

Analiza i rachunek kosztów w budownictwie

4

Zarządzanie kosztami w budownictwie - wybrane
zagadnienia

5 - 7

Metody oceny efektywności inwestycji
budowlanych

8- 10

Metody i podstawy kosztorysowania robót
budowlanych

11 –

12

Metody i podstawy określania kosztów prac
projektowych i kosztów robót budowlanych

13 - 15

Wybrane zagadnienia dotyczące zarządzania
przedsiębiorstwem budowlanym

WPROWADZENIE

Ekonomia - to dyscyplina zajmująca się opisem

kategorii i zjawisk gospodarczych oraz ich analizą

teoretyczną, służącą wykryciu prawidłowości procesu

gospodarowania.

W tym ujęciu ekonomia jest nauką o metodach

oszczędnego gospodarowania ograniczonymi

zasobami, o alokacji tych zasobów, w celu

zaspokojenia konkurujących ze sobą potrzeb w sposób

możliwie najpełniejszy.

(A. Marshall)

WPROWADZENIE – C.D.:

Ekonomia - jest nauką nometetyczną

(zajmującą się formułowaniem praw

naukowych), której przedmiot stanowi opis i

analiza rzeczywistości, badanie istotnych

wewnętrznych związków gospodarczych oraz

ustalanie i formułowanie praw ekonomicznych.

WPROWADZENIE - C.D.:

Ekonomia - to nauka o gospodarstwie, o zarządzaniu

majątkiem, domem.

(Ksenofont, Starożytna Grecja, V-IV w.

p. n. e.).

Ekonomia (z gr. Oikonomia) - to nauka o prawach

gospodarstwa domowego.

Oikos - oznacza dom, gospodarstwo, a nomos – prawo.

(Arystoteles, Starożytna Grecja, IV w. p. n. e.).

Ekonomia - to nauka, której przedmiotem jest analiza

procesów gospodarczych.

(S. Marciniak)

Należy tak wykorzystać ograniczone środki, aby zmaksymalizować

osiągnięcie celu, do którego się dąży.

WPROWADZENIE – C.D.:

W PROCESIE ANALIZY EKONOMICZNEJ

współczesna ekonomia wyróżnia dwa główne

kierunki metodologiczne:



ekonomię pozytywną (opisową),



ekonomię normatywną

(postulatywną).

WPROWADZENIE – C.D.:

Ekonomia pozytywna - to opis istniejącego świata

(rzeczywistości) takim, jaki on jest, a nie takim, jaki

powinien być.

Umożliwia obiektywne określenie skutków

(konsekwencji) zmian wielkości ekonomicznych

(np.: cen, płac, kursów walut itp.) oraz ich wpływu

na efektywność działalności gospodarczej danego

kraju.

WPROWADZENIE – C.D.:

Ekonomia normatywna - zalecenia i rekomendacje

oparte na subiektywnych ocenach wartościujących

(zależne od preferencji i priorytetów eksperta),

postulujące pożądane kierunki polityki cen, płac,

zatrudnienia czy rozwoju gospodarczego dla danego

kraju.

WPROWADZENIE

Makroekonomia - opisuje i analizuje

zjawiska rozwoju gospodarczego oraz

funkcjonowania gospodarki jako całości, z

uwzględnieniem relacji rynku i państwa (np.

gospodarki narodowej lub zintegrowanego

regionu).

WPROWADZENIE – C.D.:

Makroekonomia - bada takie zjawiska, jak dochód

narodowy oraz czynniki jego wzrostu, problemy

równowagi ogólnej i rynkowej, a także takie

zagadnienia funkcjonowania całej gospodarki, jak

zatrudnienie, płace, handel oraz pieniądz i banki.

Przedmiotem badań makroekonomii są również wielkie

organizacje transnarodowe, gospodarka grupy

zintegrowanych państw (UE, EFTA itp.), a także

problemy globalne (np. przeludnienie świata,

zagrożenie ekologiczne ludzkości itd.).

WPROWADZENIE – C.D.:

Mikroekonomia - zajmuje się badaniem poszczególnych

rynków funkcjonujących w ramach danej gospodarki, a więc

m.in. takimi zagadnieniami jak:



co określa cenę poszczególnego dobra,



co decyduje o wielkości produkcji danej firmy czy gałęzi

przemysłu,



co decyduje o wysokości płac, zysków, stopy

procentowej,



jak poszczególne narzędzia ingerencji państwa w

sprawy gospodarcze (np. ustawa o minimum płacowym,

minimalne ceny w rolnictwie) wpływają na poziom

produkcji na poszczególnych rynkach.

WPROWADZENIE – C.D.:

Mezoekonomia - to ta część ekonomii, która

opisuje i analizuje procesy zmian strukturalnych

w gospodarce narodowej, czyli zmiany relacji

między gałęziami i sektorami produkcji,

zatrudnienia oraz regionami. Zajmuje się

pośrednimi wielkościami, nie będącymi ani

agregatami makro- ani wielkościami ściśle

mikroekonomicznymi.

W praktyce analizy naukowej rozgraniczenie pomiędzy ujęciem

makro-, mikro- i mezoekonomicznym nie zawsze jest możliwe i

celowe.

WPROWADZENIE – C.D.:

Analizy makro i mezoekonomiczne -

umożliwiają wytyczenie kierunków polityki

gospodarczej zapewniających bardziej

efektywny rozwój społeczno-ekonomiczny

oraz przezwyciężanie dysproporcji

strukturalnych.

WPROWADZENIE – C.D.:

Makroekonomiczna polityka gospodarcza -

polega na sterowaniu przez rząd podatkami i

wydatkami budżetowymi, wpływaniu na podaż

pieniądza, w celu wspierania wysokiego

zatrudnienia i produkcji, stabilnego poziomu cen

oraz rozwoju gospodarczego o pożądanej

strukturze, zapewniającej wzrost dobrobytu

społeczeństwa danego kraju.

WPROWADZENIE – C.D.:

Badanie mikrostruktur gospodarczych ma na
celu znalezienie sposobów zwiększenia efektywności
gospodarowania w określonych zakresach.

PRZYKŁADOWO:



analiza mikrostruktury organizacyjnej
przedsiębiorstwa może zwiększyć wykorzystanie
posiadanych zasobów materialnych oraz
intensywność wykorzystania zasobów pracy.



analiza kosztów własnych produkcji w danym
przedsiębiorstwie pozwala na identyfikację
newralgicznych punktów (miejsc) powstawania
nadmiernych kosztów.



analiza elastyczności popytu na dane dobro
umożliwia uzyskanie pozytywnych efektów w
zakresie kształtowania wielkości podaży.

RYNEK - GŁÓWNE POJĘCIA I DEFINICJE

Rynek - to ogół warunków ekonomicznych, w

których dochodzi do zawierania transakcji

wymiennych pomiędzy sprzedawcami

oferującymi towary i usługi, a nabywcami

reprezentującymi potrzeby poparte

określonymi funduszami nabywczymi.

RYNEK - GŁÓWNE POJĘCIA I DEFINICJE -

C.D.:

RODZAJE

RYNKÓW:

Ze względu na ZASIĘG GEOGRAFICZNY

wyróżnia się:



rynek lokalny,



rynek regionalny,



rynek krajowy,



rynek zagraniczny,



rynek międzynarodowy,



rynek światowy.

RODZAJE RYNKÓW - C.D.:

Ze względu na PRZEDMIOT WYMIANY wyróżnia

się:



rynek dóbr (konsumpcyjnych i

inwestycyjnych),



rynek usług (konsumpcyjnych i

inwestycyjnych),



rynek pieniężno-kredytowy,



rynek papierów wartościowych

(kapitałowy).



rynek pracy.

RODZAJE RYNKÓW - C.D.:

Ze względu na UJĘCIE BRANŻOWE wyróżnia się:



rynek poszczególnych towarów (np. rynek

mięsa, maszyn itd.) z jednoczesnym

określeniem zasięgu geograficznego

wymiany (np. lokalny rynek owoców i

warzyw, światowy rynek złota itd.).

RYNEK – C.D.:

Ze względu na ZAKRES KONTROLI

wyróżnia się:



rynek wolny,



rynek regulowany.

DLA CELÓW BADAWCZYCH TWORZY SIĘ

EKONOMICZNE MODELE RYNKU

, BĘDĄCE

WYIDEALIZOWANYM OBRAZEM RZECZYWISTOŚCI. UMOŻLIWIAJĄ ONE OBSERWACJĘ

PROCESÓW ZACHODZĄCYCH NA TYCH RYNKACH ORAZ DOKONANIE TEORETYCZNYCH

UOGÓLNIEŃ.

RYNEK – C.D.:

Rynek wolny - to taki, nad którym władze
gospodarcze nie sprawują bezpośredniej kontroli.
Sprzedawcy i nabywcy mają swobodę w określaniu
ilości sprzedawanych i nabywanych dóbr oraz cen,
po jakich dokonują wymiany.

Rynek regulowany - to taki, nad którym władze
gospodarcze sprawują bezpośrednią kontrolę. Czynią
to poprzez udzielanie poszczególnym uczestnikom
wymiany licencji, ustalanie obowiązujących cen
minimalnych i maksymalnych, określanie
minimalnych lub maksymalnych kwot wymiany itp.

RYNEK – C.D.:

Rynek branżowy (wyodrębniony dla celów analitycznych)



rynek dóbr konsumpcyjnych,



rynek dóbr przemysłowych.

– to ogół stosunków wymiennych w zakresie danej
branży.

Dzieli się na:

RYNEK – C.D.:

Rynek dóbr konsumpcyjnych - zespół
transakcji dobrami i usługami, które służą
zaspakajaniu potrzeb indywidualnych
konsumentów i ich gospodarstw domowych.

Konsument dokonuje zakupów na podstawie
istniejącego w danym momencie systemu cen
oraz posiadanych dochodów, którymi
rozporządza.
Uczestnicy rynku konsumpcyjnego - to
producenci różnych dóbr i usług oraz
konsumenci indywidualni.

RYNEK – C.D.:

Rynek dóbr przemysłowych – zespół transakcji
dobrami służącymi do produkcji.

Przedmiot transakcji - to surowce, maszyny, narzędzia,
akcesoria używane w produkcji, części zamienne,
komponenty produktów, usługi do tworzenia nowych
produktów.
Podmiotami transakcji - są jednostki i organizacje, które
kupują lub sprzedają dobra do dalszej produkcji lub
materiały konieczne do funkcjonowania instytucji.

RYNEK – C.D.:



rozmiary i wartość pojedynczych transakcji są wyższe niż
na rynku dóbr konsumpcyjnych,



uczestnicy są specjalistami w danej branży,



indywidualna wartość użytkowa produktu decyduje o cenie,



popyt jest pochodny w stosunku do popytu na rynku dóbr
konsumpcyjnych,



wielkość obrotu jest większa niż na rynku dóbr
konsumpcyjnych,



mniejsza liczba nabywców, którzy są skoncentrowani
geograficznie,



mniejsza elastyczność cenowa popytu,



zakupy mają charakter bezpośredni,



negocjacje i zakupy mają charakter bardziej profesjonalny i
kompleksowy,



istnieje szeroka współpraca między przedsiębiorstwami.

Cechy rynku przemysłowego (różnice między rynkiem
przemysłowym a konsumpcyjnym):

RYNEK – C.D.:

Ze względu na brak równowagi rynkowej

wyróżnia się:



rynek sprzedawcy,



rynek nabywcy.

RYNEK – C.D.:

Rynek sprzedawcy - występuje, gdy utrzymuje

się trwała przewaga popytu nad podażą, w

uprzywilejowanej sytuacji znajduje się

sprzedawca – może dyktować warunki na rynku

(sytuacja „ssania” na rynku).

Rynek nabywcy - trwała przewaga podaży

nad popytem, w uprzywilejowanej sytuacji jest

kupujący (sytuacja „ciśnienia” na rynku)

RYNEK – C.D.:

Warunkiem koniecznym istnienia rynku jest

wymiana, która ma najczęściej formę towarowo-

pieniężną.

W niewielkim zakresie może też występować

wymiana naturalna, tzn. towar za towar lub usługę,

bądź wzajemna wymiana usług.

Aby transakcje wymienne mogły się dokonywać, to

muszą istnieć dostawcy i nabywcy towarów i usług,

będący podmiotami rynku.

RYNEK – C.D.:

PODSTAWOWE ELEMENTY
RYNKU:



popyt,



podaż,



konkurencja,



ceny.

RYNEK – C.D.:

Zachodzące zależności przyczynowo-skutkowe

pomiędzy popytem, podażą i cenami nazywa się

mechanizmem rynkowym lub mechanizmem

popytowo-podażowo-cenowym.

Zależności popytowo-podażowe powstają za

pośrednictwem cen pomiędzy równoprawnymi

podmiotami gospodarczymi, dążącymi do osiągania

korzyści ekonomicznych, poprzez dokonywanie

dobrowolnych transakcji kupna i sprzedaży towarów

i usług.

RYNEK – C.D.:



proces, za pomocą którego uczestnicy rynku, dążąc do
realizacji swoich interesów próbują przedstawić oferty
korzystniejsze pod względem ceny, jakości lub innych
cech wpływających na decyzję zawarcia transakcji.



odbywa się w formie cenowej i pozacenowej (może
dotyczyć np.: ceny, jakości, wagi, barwy wyglądu,
mocy, trwałości, zapachu, warunków sprzedaży itp.).



występuje zarówno pomiędzy nabywcami, jaki i
sprzedawcami.

NABYWCY konkurują z innymi nabywcami o ograniczoną

ilość dóbr znajdujących się na rynku.

SPRZEDAWCY konkurują z innymi sprzedawcami o

pozyskanie konsumentów.

KONKURENCJA

RYNEK – C.D.:

- to określone, specjalnie wyznaczone i przystosowane

do prowadzenia różnego rodzaju rynkowych transakcji

wymiennych miejsca, wyposażone w odpowiednie

urządzenia, obsługiwane przez wyspecjalizowane

zespoły ludzi.

Infrastrukturę rynkową tworzą przede wszystkim

zorganizowane formy działalności handlowej w postaci

hurtowni, sklepów detalicznych, różnego rodzaju

punktów skupu i sprzedaży.

INFRASTRUKTURA RYNKOWA

RYNEK – C.D.:

Do INFRASTRUKTURY RYNKOWEJ należą

instytucjonalne formy rynków światowych,

międzynarodowych i krajowych, m.in. takie, jak:



targi i wystawy gospodarcze,



aukcje,



wolne obszary celne,



giełdy.

RYNEK – C.D.:

- są to okresowo odbywające się imprezy

handlowe skupiające wielu wystawców

(sprzedawców) i nabywców, zazwyczaj

prezentujące „nowości” ofert producentów z

wielu branż, bądź jednej i wyspecjalizowanej.

TARGI

RYNEK – C.D.:

- są to miejsca spotkań handlowych

odbywających się najczęściej w regularnych

odstępach czasowych, których celem jest

sprzedaż w formie publicznego przetargu

prezentowanych towarów o charakterze

zarówno masowym (próbki), jak i

jednostkowym.

AUKCJE

RYNEK – C.D.:

- są to strefy spełniające funkcje handlowo-

dystrybucyjne w odniesieniu do określonych i

dostarczanych do nich towarów nie

obciążonych opłatami celniczymi.

WOLNE OBSZARY CELNE

RYNEK – C.D.:

- są to regularne, odbywające się w określonym czasie

i miejscu, podporządkowane określonym normom,

zasadom i zwyczajom spotkania osób zamierzający

zawrzeć umowę kupna-sprzedaży oraz osób

pośredniczących w zawieraniu transakcji.

Ceny takich transakcji są ustalane na podstawie relacji

podaży i popytu, a następnie podawane do wiadomości

publicznej. Zależnie od przedmiotu obrotu istnieją

giełdy towarowe, giełdy papierów wartościowych,

giełdy pieniężne i giełdy usług.

GIEŁDY

POPYT:

POPYT - oznacza te ilości danego dobra, jakie kupujący

są gotowi i zdolni kupić przy różnych cenach, w

określonym czasie, przy założeniu, że inne czynniki

wpływające na popyt nie ulegną zmianie.

POPYT EFEKTYWNY

- wyraża tylko potrzeby mające

pokrycie w realnej sile nabywczej konsumentów (tzw.

POPYT POTENCJALNY

- wyraża wszystkie potrzeby,

które mogą być zaspokojone przez dobra ekonomiczne.

Popyt potencjalny jest zwykle większy od popytu efektywnego. W miarę
wzrostu dochodów, lub przy odpowiedniej obniżce cen różnice pomiędzy
popytem potencjalnym i efektywnym zmniejszają się.

NA RYNKU WYSTĘPUJE TYLKO POPYT EFEKTYWNY

POPYT - C.D.:

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA
POPYT:



poziom ceny danego dobra,



ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych,



poziom realnych dochodów konsumentów,



liczba i struktura kupujących,



preferencje, moda, gusty konsumentów,



liczby i struktury ludności



oczekiwania dotyczące zmian relatywnych cen i dochodów,



różnego typu czynniki społeczne (np. wykształcenie, płeć,

wiek)



efekt naśladownictwa,



efekt demonstracji (snobizm, paradoks Giffena, paradoks

Veblena).

Dobra substytucyjne - to takie, które mogą być

wzajemnie zastępowane w zaspokajaniu potrzeb

(np. masło i margaryna). Gdy rośnie popyt na

dobro A maleje popyt na dobro B.

Dobra komplementarne - to takie, które

wzajemnie się uzupełniają i muszą być

równocześnie stosowane w celu zaspokojenia

określonej potrzeby (np. komputer i monitor,

samochód i benzyna). Jeżeli rośnie popyt na

dobro A to popyt na dobro B także wzrasta.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT –

C.D.:

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT – C.D.:

- to sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane

dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny.

Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich

dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr

niższego rzędu (zwanych dobrami Giffena).

- jest jednym z dwóch (obok efektu Veblena)

przypadków w mikroekonomii, zaprzeczających

działaniu krzywej popytu (wg której wzrost ceny

danego dobra powoduje spadek popytu na to

dobro). 

PARADOKS GIFFENA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT – C.D.:

Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od

innych substytutów lub dane dobro nie posiada

bliskich substytutów (np. chleb), zatem popyt też

rośnie.

PRZYKŁAD:

- sytuacja, w której konsument nie mogąc sobie

pozwolić na zakup żadnego innego podstawowego

dobra (np. masła, mięsa, kaszy) kupuje wyłącznie

najbardziej podstawowe dobro – tzw. dobro Giffena

(np. chleb, ziemniaki lub ryż) nie zważając na

wzrost jego ceny.

PARADOKS GIFFENA

- tzw. efekt demonstracji, efekt prestiżowy,

związany jest z dobrami najbardziej

luksusowymi.

Popyt na dobra luksusowe jest tym większy, im

mniej ludzi może sobie na nie pozwolić.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT – C.D.

:

POSIADANIE DOBRA LUKSUSOWEGO JEST DLA KONSUMENTA METODĄ

ZASPOKOJENIA PRÓŻNOŚCI ORAZ ŚRODKIEM DOWARTOŚCIOWANIA SIĘ.

POPYT NA DOBRA LUKSUSOWE PARADOKSALNIE ROŚNIE WRAZ ZE

WZROSTEM ICH CENY.

PARADOKS VEBLENA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT – C.D.:



występuje w sferze najbogatszych elit

społecznych.



wynika z potrzeby pokazania innym

(„biedniejszym”) statusu materialnego, m.in.

poprzez posiadanie rzadkich dóbr luksusowych

(np.: rzadkie dzieła sztuki, markowe stroje

najdroższych projektantów mody, najdroższe

luksusowe limuzyny, samochody sportowe

produkowane w seriach limitowanych, prywatne

samoloty, luksusowe jachty itd.).

Zjawisko Paradoksu

VEBLENA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT –

C.D.:

- to zjawisko ekonomiczne, polegające na

ograniczaniu zakupu pewnych dóbr lub

całkowite zaniechanie ich nabycia, ponieważ

są one chętnie nabywane przez inne

gospodarstwa domowe.

W efekcie snobizmu krzywa popytu położona

jest poniżej krzywej popytu dla typowego

konsumenta, a jej opadająca tendencja jest

znacznie silniejsza.

EFEKT SNOBA

POPYT - C.D.:

PRAWO
POPYTU

- odzwierciedla trwały związek ceny dobra i wielkości

popytu.

Wraz ze wzrostem ceny → zmniejsza się wielkość popytu.

Wraz ze spadkiem ceny → wielkość popytu rośnie.

POPYT

zmienia się zawsze

wtedy, gdy ulega

zmianie którykolwiek

czynnik

determinujący popyt

(poza ceną danego

dobra).

WIELKOŚĆ POPYTU

zmienia się zawsze

wtedy, gdy ulega

zmianie wyłącznie

cena danego dobra

POPYT - C.D.:

KRZYWA
POPYTU

- stanowi graficzną interpretację PRAWA POPYTU.

- odzwierciedla ilości dobra lub usługi, jakie ludzie

chcą kupić (wielkość popytu) przy każdym poziomie

ceny w danym okresie, przy założeniu formuły

„

CETERIS PARIBUS

”.

Formuła „

CETERIS PARIBUS

” - zakłada, że wielkość

popytu będzie określana tylko przez jeden czynnik →

cenę danego dobra.

POPYT - C.D.:

ZALEŻNOŚĆ POPYTU OD CENY można przedstawić w

postaci następującej funkcji matematycznej:

 

n

D

t

n

P

f

Q 

,

gdzie:

-

wielkość popytu na dobro n w okresie t

-

cena dobra n

D

t

n

Q

,

n

P

POPYT – C.D.:

KRZYWA POPYTU

POPYT – C.D.:

WZROST POPYTU

WYWOŁANY

JEST :



wzrostem dochodów konsumentów,



wzrostem cen dóbr substytucyjnych



zmianą jakiegokolwiek innego czynnika

zwiększającą zainteresowanie konsumentów

danym dobrem, na które wielkość popytu

rośnie przy każdej cenie.

POPYT – C.D.:

SPADEK POPYTU

WYWOŁANY JEST

:



spadkiem dochodów konsumentów,



spadkiem cen dóbr substytucyjnych



zmianą jakiegokolwiek innego czynnika

zmniejszającą zainteresowanie konsumentów

danym dobrem, na które wielkość spada przy

każdej cenie.

PODAŻ:

- to ilość danego dobra (towaru, usługi),

zaoferowana do sprzedaży w określonym czasie i

miejscu, przy danym poziomie ceny.

Podaż zależy przede wszystkim od ceny towaru,

tę zależność przedstawia krzywa podaży.

PODAŻ

PODAŻ:

WIELKOŚĆ PODAŻY ZALEŻY
OD:



wielkości produkcji,



poziomu ceny danego dobra,



ceny czynników produkcji,



stosownych technologii,



celów działalności przedsiębiorstwa,



oczekiwań konsumentów dotyczących zmian cen,



innych przypadkowych czynników.

PODAŻ - C.D.:

PRAWO PODAŻY

Wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku,

co jego cena.

Wyższej cenie dobra odpowiada jego większa ilość dostarczana na

rynek.

Mniejsza cena ogranicza wielkość podaży.

- gdy wzrost ceny danego
dobra powoduje poprawę
opłacalności jego
produkcji, co zachęca
przedsiębiorców do
wytwarzania większej
ilości tego dobra.

PODAŻ
ZWIĘKSZA SIĘ:

- gdy obniżenie ceny
danego dobra przy nie
zmienionych kosztach
wytwarzania, zmniejsza
opłacalność, powodując
spadek wielkości
produkcji.

PODAŻ
ZMNIEJSZA SIĘ:

POPYT - C.D.:

KRZYWA
PODAŻY



stanowi graficzną interpretację PRAWA PODAŻY.



odzwierciedla zależność pomiędzy ceną a podażą.

Zgodnie z założeniami formuły „CETERIS PARIBUS”

przyjmuje się, iż wszystkie czynniki określające

podaż – poza ceną – są niezmienne.

POPYT - C.D.:

ZALEŻNOŚĆ PODAŻY OD CENY można przedstawić w

postaci następującej funkcji matematycznej:

 

n

S

t

n

P

Q





,

gdzie:

-

wielkość podaży dobra n w okresie t

-

cena dobra n

S

t

n

Q

,

n

P

PODAŻ – C.D.:

KRZYWA
PODAŻY

RÓWNOWAGA RYNKU:

- jest to cena równoważąca rynek.

Oznacza to, że przy cenie RÓWNOWAGI

RYNKOWEJ rozmiary zapotrzebowania (ilość

nabywana) są równe ilości oferowanej, czyli

popyt zrównuje się z podażą (np. rynek energii

elektrycznej).

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

NADWYŻKA POPYTU - z jednej strony, lub NADWYŻKA PODAŻY z

drugiej - ujawnia siły zmierzające do ustalenia ceny równowagi i

PRZEDSTAWIA CAŁĄ ISTOTĘ DZIAŁANIA RYNKU.

RÓWNOWAGA RYNKU - C.D.:

zachodzi wtedy, gdy CENA JEST MNIEJSZA od ceny

równowagi rynkowej. Występuje wtedy nadwyżka popytu

nad podażą, powodująca nacisk na podwyższenie ceny.

NIEDOBÓR RYNKOWY

zachodzi w przypadku powstania CENY WYŻSZEJ od

ceny równowagi rynkowej. Występuje wtedy nadwyżka

podaży nad popytem, wymuszająca obniżenie ceny.

NADWYŻKA RYNKOWA

RÓWNOWAGA RYNKU - C.D.:

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

CENA:



to określona ilość danego dobra (najczęściej

pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest

gotów zrzec się swoich praw do tego dobra (np.

towaru lub usługi), bądź też kupujący jest gotów ją

kupić, aby do tego dobra nabyć prawa.



wstępnie ustalona zapłata za określone

świadczenia.



koszt, który musi być poniesiony w momencie

zakupu.



pieniężny wyraz wartości

CENA

CENA - C.D.:

WYRÓŻNIA SIĘ
CENY:



wolnorynkowe,



kartelowe,



orientacyjne,



urzędowe.

CENA - C.D.:

- kształtowane są przez relacje popytu i

podaży.

CENY WOLNORYNKOWE

CENY KARTELOWE

- ustalane są przez firmę mającą wyłączność

produkcji i sprzedaży danego towaru (lub przez

kilku producentów takich samych wyrobów)

bezpośrednio, jako ceny katalogowe, lub

pośrednio - jako ceny kalkulacyjne.

- ustalane na towary o rozproszonej

produkcji (np. rzemieślniczej).

CENY ORIENTACYJNE

CENA - C.D.:

Ingerencja państwa w dziedzinę ustalania cen polega również na

wprowadzaniu tzw. PAŃSTWOWEJ KONTROLI CEN.

Składają się na nią regulacje prawne, które mogą polegać na

administracyjnym określaniu CEN MAKSYMALNYCH lub CEN

MINIMALNYCH.

- określane są przez odpowiednie organy

państwowe, lub publiczne i obejmują ważniejsze

(w danym kraju) towary i usługi (np.: niektóre

produkty rolne, energia elektryczna, ważniejsze

surowce i paliwa, usługi komunalne).

CENY URZĘDOWE

CENY MAKSYMALNE



cena urzędowa, powyżej której nie mogą być

zawierane transakcje na dane dobro.



wprowadzane są w sytuacji braku pewnych dóbr

na rynku, w celu ochrony konsumentów przed

nadmiernie wysokimi cenami (np. ceny

mieszkań komunalnych dla najbiedniejszych

rodzin).



jest na ogół niższa od ceny równowagi rynkowej.

CENA - C.D.:

CENA - C.D.:

Ustalenie ceny maksymalnej powyżej poziomu

ceny równowagi nie wywołuje żadnych

skutków na rynku, gdyż w takich warunkach

cena równowagi będzie osiągalna.

Z kolei cena maksymalna ustalona poniżej

ceny równowagi spowoduje niedobór danego

dobra na rynku i zmniejszenie jego

wymienialnej ilości.

UWAGA:

CENA - C.D.:

- to cena urzędowa, poniżej której zgodnie z

prawem nie wolno sprzedawać danego towaru

lub usługi.

Ustalenie ceny minimalnej następuje na wniosek

producentów i jest ona wyższa od ceny

równowagi.

Szczególnym przykładem ceny minimalnej jest MINIMALNE

WYNAGRODZENIE za jedną godzinę pracy w skali danego kraju, które

prowadzi do wzrostu płac.

CENA MINIMALNA

CENA - C.D.:

Ceny minimalne są stosowane jako narzędzie polityki

gospodarczej państwa, której celem jest zapewnienie

określonego poziomu opłacalności produkcji lub

dochodu.

W wielu krajach, w tym w Polsce, państwo nie tylko

ustala i kontroluje ceny produktów rolnych, ale

również skupuje i sprzedaje określoną ilość tych

produktów, uzupełniając w ten sposób popyt i podaż

podmiotów prywatnych.

UWAGA:

CENA MINIMALNA nie zawsze jest korzystna dla

konsumenta, ponieważ:



kupuje on dobra drożej niż na wolnym rynku, gdzie

cena równowagi byłaby niższa.



płaci on podatki, z których państwo skupuje od

producenta produkty.



kupuje on dobra niskiej (często kiepskiej) jakości,

bo producent nie jest zainteresowany

podnoszeniem jakości produktu, który i tak sprzeda

po cenie minimalnej.

CENA - C.D.:

KONKURENCJA CENOWA I POZACENOWA:

- to rywalizacja pomiędzy przedsiębiorcami o

zwiększenie zysków oraz udziału w rynku. Polega na

przedkładaniu nabywcom ceny towaru lub usługi,

niższej od oferowanej przez konkurentów.

- to współzawodnictwo pomiędzy przedsiębiorcami

oparte na wykorzystywaniu innych, niż cenowe metod,

potencjalnie wpływających na preferencje

konsumentów.

KONKURENCJA CENOWA

KONKURENCJA POZACENOWA

KONKURENCJA CENOWA I POZACENOWA - C.D.:



lepsza jakość towarów i usług,



dostęp do informacji (np. reklama),



warunki sprzedaży produktów (np. atrakcyjne

warunki kredytowe),



warunki gwarancji i czas świadczenia usługi,



zapewnienie usług serwisowych,



atrakcyjność dokonywania zakupów,



lojalność wobec klienta oraz funkcjonalność.

GŁÓWNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCYCH NA
PREFERENCJE KONSUMENTÓW:

MODELE RYNKU:

PODSTAWOWE MODELE
RYNKU:



KONKURENCJA DOSKONAŁA



CZYSTY MONOPOL



KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA



OLIGOPOL.

MODELE RYNKU - C.D.:



bardzo duża liczba konkurujących ze sobą

producentów i nabywców,



brak konkurencji niecenowej



sprzedający i kupujący są cenobiorcami, zatem

muszą akceptować cenę kształtowaną przez

rynkową cenę podaży i popytu.



produkty poszczególnych producentów są

identyczne (homogeniczny), w związku z tym

nabywcom jest wszystko jedno od kogo kupią

produkt.

KONKURENCJA DOSKONAŁA - CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

MODELE RYNKU - C.D.:



brak barier wejścia / wyjścia z rynku (branży), dzięki

czemu przy większym zapotrzebowaniu ze strony

kupujących producenci będą mogli swobodnie rozpocząć

dodatkową produkcję, zwiększając tym samym podaż, a

przy zmniejszonym zapotrzebowaniu - wycofać się nie

ponosząc dodatkowych strat.



uczestnicy rynku posiadają pełny zasób informacji

ekonomicznych i technicznych, które ich dotyczą.



sprzedający dążą do maksymalizacji zysku

ekonomicznego, kupujący zaś do maksymalizacji

użyteczności.



nie ma konkurencji między firmami.

KONKURENCJA DOSKONAŁA - CECHY CHARAKTERYSTYCZNE - C.D.:

MODELE RYNKU- C.D.:



występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy

lub producenta danego towaru, który kontroluje

podaż i ceny, oraz wielu odbiorców.



występowaniem barier (ekonomicznych,

technologicznych, prawnych) uniemożliwiających

innym firmom wejście na rynek (np.

ustawodawstwo, patenty, koncesje, licencje,

protekcyjna polityka państwa, zarejestrowane

prawo do marki, koszty itp.).



unikatowością produktu monopolu (nie posiada

on dobrego lub bliskiego substytutu).

CZYSTY MONOPOL

- to struktura rynkowa charakteryzująca się:

MODELE RYNKU- C.D.:

MONOPOL MOŻE MIEĆ

CHARAKTER:



PAŃSTWOWY - kiedy prawo danego państwa pozwala

świadczyć usługi lub produkować określony

asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np.

monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.).



WYMUSZONY - kiedy jeden z producentów

towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że

pozostali producenci bankrutują.



NATURALNY - wynikający z natury dostarczanej

usługi/towaru, gdy ze względów technicznych

konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub

utrudniona (np. przedsiębiorstwa użyteczności

publicznej takie, jak koleje żelazne, energetyka, sieć

telefoniczna, wodociągi, gaz).

MODELE RYNKU- C.D.:



występuje na rynku wielu sprzedawców i nabywców.



poszczególne firmy wytwarzają produkty niewiele różniące się od

siebie (tzw. bliskie, lecz niedoskonałe substytuty).



swobodne wejście na rynek i wyjście z niego, lecz wiąże się z

pewnymi kosztami (tj. należy wprowadzić na rynek produkt

odróżniając się od innych oraz zdobyć klientów).



ograniczona kontrola firm nad ceną produktu - jest to

maksymalna cena, jaką zaakceptują konsumenci,



monopolizacja wynika ze stopnia zróżnicowania produktów i od

liczby konkurentów.



przeważają formy konkurencji pozacenowej.

KONKURENCJA
MONOPOLISTYCZNA

ZARÓWNO KONKURENCJA CENOWA JAK I POZACENOWA W SYSTEMIE

KAPITALISTYCZNYM SĄ WYNIKIEM RYWALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW O OGRANICZONE

ŚRODKI LUB PRZYCHYLNOŚĆ KLIENTÓW.

MODELE RYNKU- C.D.:



jest formą konkurencji niedoskonałej, charakteryzuje się najwyższym

stopniem monopolizacji.



nad całym rynkiem określonego wyrobu dominuje mała liczba

producentów lub sprzedawców.



przedsiębiorstwa wytwarzają produkty identyczne (np. stal, miedź, cynk),

lub produkty bardzo zróżnicowane (np. samochody, środki czyszczące,

papierosy).



wejście na rynek nowych firm jest bardzo trudne, bądź niemożliwe.



siła monopolowa pojedynczego przedsiębiorstwa może wzrosnąć np.

poprzez patenty, licencje, cła, silne zróżnicowanie produktu itd.



rywalizacja niecenowa przedsiębiorstw odbywa się m.in. poprzez jakość,

reklamę, usługi dodatkowe itp.



w celu uniknięcia wojny cenowej firmy mogą zawierać porozumienia

cenowe, zgodnie z którymi mogą razem podnosić, lub obniżać cenę.

OLIGOPOL

PODSUMOWANIE DOTYCHCZASOWYCH

ROZWAŻAŃ:

WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE RYNKOWEJ

WYSTĘPUJE ZARÓWNO SFERA GOSPODARKI

NIEZMONOPOLIZOWANEJ, JAKI I SFERA GOSPODARKI

ZMONOPOLIZOWANEJ.

W SFERZE GOSPODARKI NIEZMONOPOLIZOWANEJ

- CENY KSZTAŁTUJE MECHANIZM POPYTU I PODAŻY,

KTÓRE STANOWIĄ WYPADKOWĄ “DZIAŁANIA” SIŁ

RYNKU.

NATOMIAST W SFERZE GOSPODARKI

ZMONOPOLIZOWANEJ - CENY USTALANE SĄ PRZEZ

PRZEDSIĘBIORSTWA MONOPOLISTYCZNE LUB

OLIGOPOLISTYCZNE, KTÓRE REGULUJĄC ROZMIARY

PODAŻY OKREŚLAJĄ CENY NA POZIOMIE DLA NICH

NAJKORZYSTNIEJSZYM, ZAPEWNIAJĄCYM MAKSYMALNE

ZYSKI.

UWAG
A:

EKONOMIKA BUDOWNICTWA

W ramach EKONOMII wyróżnia się pojęcie:

EKONOMIKI SZCZEGÓŁOWEJ (BRANŻOWEJ) – czyli nauki o

gospodarowaniu w pewnym określonym wycinku całości gospodarki

(np. ekonomika budownictwa, ekonomika handlu, ekonomika

przedsiębiorstwa itd.).

POLEGA NA ZASTOSOWANIU OGÓLNEJ TEORII EKONOMII W

OKREŚLONEJ GAŁĘZI GOSPODARKI Z UWZGLĘDNIENIEM

SPECYFIKI DANEJ BRANŻY.

ZATEM:

- to ekonomia określonego działu gospodarki (np.
budownictwa).

EKONOMI
KA

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

- jest dyscypliną łączącą nauki ekonomiczne i

techniczne.

Wykorzystuje teorię i badania stosowane w tych

dziedzinach oraz normy i wytyczne tworzone przez

praktykę gospodarczą w budownictwie.

- bada zjawiska i prawidłowości występujące w

procesie produkcji, podziału i materialnego

odtwarzania potrzeb na obiekty budowlane.

EKONOMIKA
BUDOWNICTWA :

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

Celem ekonomiki budownictwa jest stworzenie najbardziej

skutecznych warunków dla racjonalnej realizacji zadań

budownictwa, poprzez taki dobór czynników, środków i

metod produkcji, aby:



osiągać maksymalne efekty przy danych

nakładach,

LUB / I



realizować określone zadania, w celu uzyskania

żądanego efektu przy minimum nakładów.

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

1. Bada prawa rządzące procesami związanymi z

przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć

budowlanych oraz z eksploatacją obiektów

budowlanych.

2. Ustala zasady i sposoby wykorzystania powyższych

praw w celu wspomagania procesu podejmowania

decyzji przez uczestników procesów budowlanych, w

więc:



inwestorów (ekonomika inwestycji),



projektantów (ekonomika projektowania),



wykonawców robót budowlanych (ekonomika produkcji

budowlanej i ekonomika przedsiębiorstwa

budowlanego),



użytkowników obiektów budowlanych (ekonomika

eksploatacji obiektu budowlanego).

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

NARZĘDZIE BADAŃ

→ rachunek ekonomicznej

efektywności:

1. RACHUNKOWE - ustalanie i porównywanie nakładów i
efektów.

─

kalkulacja i kosztorysowanie robót,

─

analiza kosztów,

─

analiza wyników finansowych).

METODY BADAŃ

→ metody rachunku ekonomicznego:



przedsięwzięcia

inwestycyjnego,



rozwiązania projektowego,



procesu budowlanego,



działalności gospodarczej.

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

2. OPTYMALIZACYJNE - wykorzystanie metod

matematycznych dla optymalizacji nakładów i efektów

(badania operacyjne).

─

programowanie liniowe,

─

programowanie nieliniowe,

─

programowanie dynamiczne.

─

badania korelacji.

3.
EKONOMICZN
E

─

rachunek efektywności inwestycji,

─

rachunek efektywności postępu technicznego i

organizacyjnego,

─

analiza działalności przedsiębiorstwa.

EKONOMIKA BUDOWNICTWA – C.D.:

MODELE EKONOMICZNE STOSOWANE W

BADANIACH

:

─

DETERMINISTYCZNE → parametry modelu

znane, wartości pewne.

─

PROBABILISTYCZNE → parametry modelu

znane, wartości prawdopodobne.

─

STRATEGICZNE → parametry modelu

częściowo znane, wartości niemożliwe do

ustalenia metodami deterministycznymi lub

statystycznymi.

PRZEDMIOT BADAŃ EKONOMIKI

BUDOWNICTWA

- obejmująca prognozowanie i programowanie

rozwoju budownictwa, przygotowywanie i

uzbrajanie terenów pod przyszłe osiedla i

zabudowania, pozyskiwanie środków na

finansowanie inwestycji, projektowanie

poszczególnych budynków, budowli, osiedli

mieszkaniowych, zespołów przemysłowych itd.

FAZA
PRZYGOTOWAWC
ZA

PRZEDMIOT BADAŃ EKONOMIKI

BUDOWNICTWA – C.D.:

- obejmująca głównie utrzymanie budynków

(budowli itd.) w stanie możliwie najlepszym.

Do tej fazy należą również remonty bieżące i

kapitalne oraz modernizacja domów, fabryk itd.

- działalność kierowników budów i

przedsiębiorstw budowlanych, zapewniająca

fizyczne wzniesienie przygotowanych i

zaprojektowanych budowli.

FAZA PRODUKCJI BUDOWLANO-
MONTAŻOWEJ

FAZA ROZRUCHU I
EKSPLOATACJI

1.

W. Behrens, Hawranek, P.M.: PORADNIK
PRZYGOTOWANIA PRZEMYSŁOWYCH
STUDIÓW FEASIBILITY, Centrum
Informacji Menedżera, Warszawa 1993.

2.

Manteuffel Szoege H. M.: WYBRANE
ZAGADNIENIA EKONOMIKI
BUDOWNICTWA. Wydawnictwo SGGW,
Warszawa 2006.

3.

Marciniak S: MAKROEKONOMIA I
MIKROEKONOMIA. PODSTAWOWE
PROBLEMY, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1999.

4.

Minasowicz A: EFEKTYWNOŚĆ I
ZARZĄDZANIE FINANSAMI W
BUDOWNICTWIE, Biblioteka Menedżerów
Budowlanych, Wydawnictwo Poltext,
Warszawa 2009.

WYKORZYSTANA
LITERATURA

: