Powikłania w chorobach 

otolaryngologicznych

 

 

Ostre zakażenia górnych dróg 

oddechowych  wywoływane są 

głównie przez :

• bakterie produkujące betalaktamazy

– Haemofilus influenzae-25-30%,
–  Moraxella catarralis-10-15%

• Bakterie, u których następuje zmiana w 

białkach wiążących penicylinę

– Streptococcus pneumonice -30-40%

•  patogeny atypowe

– Mycoplasma pneumoniae,  Legionella 

pneumophila, Chlamydia pneumoniae

 

 

Rozwój zapalenia górnych dróg 

oddechowych.

Infekcja wirusowa - zmniejsza 

odporność komórkową i humoralną, 

umożliwia przyleganie bakteryjnych 

patogenów do komórek błony 

śluzowej wywołując obrzęk

 

 

Jeżeli infekcja nie zakończy się po 
ostrym okresie zakażenia , może 
przejść  w stan przewlekły, 
charakteryzujący się zróżnicowaną 
florą bakteryjną w skład której 
dodatkowo  mogą wchodzić :

1. gronkowce
2. pałeczki z rodzaju Enterobacteriaceae
3. bakterie beztlenowe

 

 

Bakterie beztlenowe :

•Prevotella 

•Fusobacteria 

•Peptostreptococcus

Wirusy :

•synergia prosta 

•odporność 

•adhezja 

• porażenie żęsek

 

Czas

Bakterie tlenowe :

•Streptococcus pneumoniae  

•Haemophilus influenzae 

• Moraxella catarrhalis 

•inne

Infekcje wirusowe i bakteryjne 

nakładają się na siebie

 

 

Ostre zapalenie zatok 

przynosowych stanowi 0,5-5,0% 

powikłań zapalenia górnych dróg 

oddechowych,

dorośli chorują 2-3razy w roku, 

dzieci średnio 6-8 raz w roku

 

 

Zapalenie zatok jest poprzedzone 

stanem zapalnym o charakterze 

wirusowym, alergicznym lub ma 

podłoże mechaniczne 

 

 

Leczenie

• Drenaż zatok przynosowych
• leki obkurczające błonę śluzową
• leki przeciw obrzękowe o działaniu 

ogólnym

 

 

Czas trwania leczenia powinien 

wynosić co najmniej 10-14 dni, 

lub 7 dni od momentu 

ustąpienia objawów

 

 

Leczenie chirurgiczne

• płukanie zatok
• punkcja zatok
• zabieg operacyjny z 

drenażem

 

 

Powikłania zapalenia zatok 

przynosowych 

Oczodołowe 
• zapalny obrzęk powiek
• ropień podokostnowy
• zapalenie tkanek miękkich oczodołu
• ropień oczodołu
• ropowica oczodołu          

 

 

• ropień pozagałkowy
• zespół szczeliny  oczodołowej górnej 

( porażenie nn. czaszkowych III, IV, VI, 
pierwsza gałąź  n. V, żyła oczna)

• zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

 

 

Zapalenie  kości czaszki 

(osteomyelitis)

• zapalenie kości szczękowej (zakażenie 

odzębowe)

• zapalenie kości czołowej (zakrzepy 

śródścienne w żyłach Brecheta, guz 
Potta)

• zapalenie kości sitowych (ropień powiek, 

wnętrza oczodołu )

 

 

Powikłania wewnątrzczaszkowe

• zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych

• ropień nadtwardówkowy
• ropień podtwardówkowy( drgawki, 

niedowłady, zaburzenia afatyczne, 

podwójne widzenie)

• ropień mózgu (najczęściej w płacie  

czołowym)

 

 

Drogi przenoszenia się 

zakażenia z wnętrza zatok 

przynosowych do jamy czaszki 

• ubytki wrodzone lub nabyte w kościach 

czaszki

• bezpośrednio przez ścianę kostną
• poprzez żyły Brecheta
• wzdłuż osłonek nerwu węchowego
• poprzez szczeliny oczodołu
• poprzez żyłę kątową i żyły sitowe 

 

 

Wskazania do chirurgii 

endoskopowej przewlekłego 

zapalenia zatok przynosowych 

• niedrożność nosa-polipy nosa
• powikłania wewnątrzczaszkowe 

zapalenia zatok przynosowych

• mucocoele, mucopyocoele
• ropień podokostnowy lub ropień 

oczodołu

• zapalenie dróg łzowych w przebiegu 

zapalenia zatok przynosowych 

 

 

Zapalenie gardła  wywoływane 

jest najczęściej przez 

betahemolityczne 

paciorkowce grupy A

 

 

10 dniowa antybiotykoterapia 

anginy paciorkowcowej jest 

najważniejszym czynnikiem 

warunkującym skuteczność 

antybiotyku, a także 

zapobiegającym nawrotom 

anginy

 

 

• nieprawidłowa dawka, niewłaściwy czas 

trwania terapii lub wybór 
niewłaściwego antybiotyku,

• niesystematyczny reżim 

antybiotykoterapii

• powtórne zakażenie przez bliski 

kontakt

• nosicielstwo (bez objawów choroby)

 

 

Powikłania zapalenia tkanki 

chłonnej gardła 

• powikłania miejscowe
• powikłania ogólne

 

 

Ostre zapalenie ucha 

środkowego

Pierwotnym miejscem zmian 

patologicznych w ostrym 

zapaleniu ucha środkowego jest 

trąbka Eustachiusza. 

Zakażenie bakteryjne ucha 

środkowego może być 

spowodowane refluksem śluzu z 

nosogardła 

 

 

Leczenie

• leki przeciwbakteryjne
• leki przeciwobrzękowe
• antyhistaminowe

• nakłucie  lub nacięcie błony 

bębenkowej

 

 

Ostre zapalenie ucha 

środkowego

stan zapalny wyściółki ucha 

środkowego rozwijający się za 

zachowaną błoną bębenkową i 

charakteryzujący się ostrymi 

objawami podmiotowymi i 

przedmiotowymi

 

 

 Przewlekłe  zapalenie ucha 

środkowego

Przewlekle toczący się proces 

zapalny z trwałym ubytkiem 

błony bębenkowej z okresowym 

wyciekiem z ucha i z 

niedosłuchem

 

 

Drogi zakażenia w ostrym 

zapaleniu ucha środkowego

• przez trąbkę słuchową z jamy nosowej 

lub części nosowej gardła

• krwiopochodna  -w ostrych chorobach 

zakaźnych (odra, szkarlatyna)

• egzogenna-pourazowe uszkodzenie 

błony bębenkowej

 

 

Powikłania ostrego zapalenia 

ucha środkowego 

• ostre zapalenie wyrostka 

sutkowatego

• niedowład lub porażenie nerwu 

twarzowego

• zapalenie ucha wewnętrznego
• powikłania wewnątrzczaszkowe   

 

 

Objawy zapalenia ucha 

wewnętrznego 

• zawroty głowy, nudności, wymioty
• niedosłuch o charakterze odbiorczym, 

szumy uszne

• oczopląs

 

 

Objawy powikłań 

wewnątrzskroniowych są 

bezwzględnym wskazaniem do 

leczenia chirurgicznego

 

 

Usznopochodne powikłania 

wewnątrzczaszkowe 

•  ropniak nadtwardówkowy (ból w okolicy 

ucha, nasilenie wycieku, podwyższona 
ciepłota)

• ropniak podtwardówkowy( pogorszenie 

stanu ogólnego, ogniskowe objawy 
mózgowe)

• zakrzepowe zapalenie zatoki 

esowatej(burzliwe objawy ogólne, bóle  
głowy , wymioty, zaburzenia świadomości)

 

 

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych  

surowicze, ropne, (objawy kliniczne, 
zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym)

•  ropień mózgu i móżdżku(  ograniczone  

ropne zapalenie mózgu, ropień z nie 
wytworzoną  torebką, ropień otorbiony)

• torebka ropnia wytwarza się w okresie 

2-3 tygodni 

 

 

Objawy ogniskowe ropnia płata 

skroniowego 

•  afazja
• jednoimienne ubytki pola widzenia
• zaburzenia w pisaniu, czytaniu i 

rachowaniu

• niedowłady połowicze przeciwstronne  
• zmiany osobowości

 

 

Objawy ropnia móżdżku 

• zaburzenia równowagi
• chód niepewny, drżenie zamiarowe 

, zaburzenia mowy 

• oczopląs poziomy  nasila się przy 

patrzeniu w stronę ogniska w 
móżdżku