Stan wojenny a stan wojny –
Stan wojenny a stan wojny –
analiza pojęciowa
analiza pojęciowa
Jolanta Adamska
Jolanta Adamska
Grupa II
Grupa II
Stan wojenny a stan wojny –
Stan wojenny a stan wojny –
analiza pojęciowa
analiza pojęciowa
Jolanta Adamska
Jolanta Adamska
Grupa II
Grupa II
STAN
STAN
WOJENNY
WOJENNY
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Stan wojenny -
Stan wojenny -
jeden z trzech rodzajów stanów
jeden z trzech rodzajów stanów
nadzwyczajnych jakie ustanowiła Konstytucja RP
nadzwyczajnych jakie ustanowiła Konstytucja RP
z 2 kwietnia 1997 r. Stan wojenny jako instytucja
z 2 kwietnia 1997 r. Stan wojenny jako instytucja
prawa wewnętrznego, polega na odstąpieniu od
prawa wewnętrznego, polega na odstąpieniu od
konstytucyjnego systemu sprawowania władzy
konstytucyjnego systemu sprawowania władzy
i nadaniu nadzwyczajnych uprawnień organom
i nadaniu nadzwyczajnych uprawnień organom
władzy wykonawczej, które stosują je w
władzy wykonawczej, które stosują je w
sytuacjach
szczególnego
zagrożenia
sytuacjach
szczególnego
zagrożenia
zewnętrznego państwa. Może być wprowadzony
zewnętrznego państwa. Może być wprowadzony
na części lub na całym terytorium państwa tyko
na części lub na całym terytorium państwa tyko
na
podstawie
ustawy,
na
podstawie
ustawy,
w drodze rozporządzenia Prezydenta RP.
w drodze rozporządzenia Prezydenta RP.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.
Art. 229.
Art. 229.
W
razie
zewnętrznego
zagrożenia
W
razie
zewnętrznego
zagrożenia
państwa, zbrojnej napaści na terytorium
państwa, zbrojnej napaści na terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy
Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy
międzynarodowej wynika zobowiązanie
międzynarodowej wynika zobowiązanie
do wspólnej obrony przeciwko agresji,
do wspólnej obrony przeciwko agresji,
Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek
Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek
Rady Ministrów może wprowadzić stan
Rady Ministrów może wprowadzić stan
wojenny na części albo na całym
wojenny na części albo na całym
terytorium państwa.
terytorium państwa.
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Rozporządzenie o wprowadzeniu
Rozporządzenie o wprowadzeniu
stanu wojennego wydaje prezydent
stanu wojennego wydaje prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej, co w pełni
Rzeczypospolitej Polskiej, co w pełni
koresponduje z jego szczególną
koresponduje z jego szczególną
odpowiedzialnością
za
sprawy
odpowiedzialnością
za
sprawy
suwerenności
i
integralności
suwerenności
i
integralności
państwa, może być jednak wydane
państwa, może być jednak wydane
tylko na wniosek Rady Ministrów.
tylko na wniosek Rady Ministrów.
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Stan wojenny może zostać wprowadzony
Stan wojenny może zostać wprowadzony
na części lub na całym terytorium
na części lub na całym terytorium
państwa,
państwa,
a
wprowadzany
jest
na
czas
a
wprowadzany
jest
na
czas
nieoznaczony,
nieoznaczony,
co wynika z zewnętrznego charakteru
co wynika z zewnętrznego charakteru
sytuacji, której rozwiązaniu ma służyć.
sytuacji, której rozwiązaniu ma służyć.
Zniesiony
zostaje
dopiero
po
Zniesiony
zostaje
dopiero
po
przywróceniu
normalnego
przywróceniu
normalnego
funkcjonowania państwa.
funkcjonowania państwa.
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Wprowadzenie stanu wojennego nie daje
Wprowadzenie stanu wojennego nie daje
podstaw do zawieszenia funkcjonowania
podstaw do zawieszenia funkcjonowania
parlamentu.
Jedynym
dopuszczalnym
parlamentu.
Jedynym
dopuszczalnym
odstępstwem
od
normalnego
zakresu
odstępstwem
od
normalnego
zakresu
kompetencji parlamentu jest udzielenie
kompetencji parlamentu jest udzielenie
prezydentowi, na wniosek Rady Ministrów,
prezydentowi, na wniosek Rady Ministrów,
prawa wydawania rozporządzeń z mocą
prawa wydawania rozporządzeń z mocą
ustawy, ale tylko w granicach wyznaczanych
ustawy, ale tylko w granicach wyznaczanych
zasadami legalności, proporcjonalności i
zasadami legalności, proporcjonalności i
celowości i tylko wtedy, gdy Sejm nie może
celowości i tylko wtedy, gdy Sejm nie może
się zebrać na posiedzenie (art. 234).
się zebrać na posiedzenie (art. 234).
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Wprowadzenie stanu wojennego nie daje
Wprowadzenie stanu wojennego nie daje
podstaw do zawieszenia działalności Trybunałów
podstaw do zawieszenia działalności Trybunałów
i
sądów.
Mogą
wprawdzie
następować
i
sądów.
Mogą
wprawdzie
następować
przesunięcia dotyczące właściwości sądów, w
przesunięcia dotyczące właściwości sądów, w
szczególności między sądami powszechnymi a
szczególności między sądami powszechnymi a
sądami wojskowymi, następuje także zaostrzenie
sądami wojskowymi, następuje także zaostrzenie
odpowiedzialności karnej za pewne czyny.
odpowiedzialności karnej za pewne czyny.
Natomiast tworzenie sądów wyjątkowych lub
Natomiast tworzenie sądów wyjątkowych lub
wprowadzanie trybu doraźnego jest dopuszczalne
wprowadzanie trybu doraźnego jest dopuszczalne
tylko w czasie wojny (art. 175 ust. 2 konstytucji),
tylko w czasie wojny (art. 175 ust. 2 konstytucji),
co nie jest tożsame z okresem stanu wojennego.
co nie jest tożsame z okresem stanu wojennego.
STAN WOJENNY
STAN WOJENNY
Treścią
stanu
wojennego
jest
Treścią
stanu
wojennego
jest
wprowadzenie określonych przekształceń
wprowadzenie określonych przekształceń
do
przepisów
regulujących
do
przepisów
regulujących
funkcjonowanie aparatu państwowego i
funkcjonowanie aparatu państwowego i
sytuację prawną jednostki. Jeżeli wystąpi
sytuację prawną jednostki. Jeżeli wystąpi
zarazem
bezpośrednie,
zewnętrzne
zarazem
bezpośrednie,
zewnętrzne
zagrożenie państwa (art. 136 konstytucji),
zagrożenie państwa (art. 136 konstytucji),
prezydent na wniosek prezesa Rady
prezydent na wniosek prezesa Rady
Ministrów zarządza powszechną lub
Ministrów zarządza powszechną lub
częściową mobilizację oraz użycie sił
częściową mobilizację oraz użycie sił
zbrojnych do obrony państwa.
zbrojnych do obrony państwa.
Stan
Stan
wojenny
wojenny
STAN WOJNY
STAN WOJNY
STAN WOJNY
STAN WOJNY
Stan wojny
Stan wojny
- sytuacja prawna między
- sytuacja prawna między
państwami znajdującymi się w stanie
państwami znajdującymi się w stanie
wojny.
Stan
wojny
oznacza
także
wojny.
Stan
wojny
oznacza
także
zerwanie: stosunków dyplomatycznych,
zerwanie: stosunków dyplomatycznych,
konsularnych,
gospodarczych
i
konsularnych,
gospodarczych
i
bezpośrednich
kontaktów
między
bezpośrednich
kontaktów
między
obywatelami
oraz
zawieszenie
obywatelami
oraz
zawieszenie
obowiązujących umów międzynarodowych
obowiązujących umów międzynarodowych
między wojującymi stronami.
między wojującymi stronami.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.
STAN WOJNY
STAN WOJNY
Istotą stanu wojny nie jest wprowadzenie szczególnych
Istotą stanu wojny nie jest wprowadzenie szczególnych
zmian
zmian
w wewnętrznym porządku państwa, a oddziaływanie
w wewnętrznym porządku państwa, a oddziaływanie
zewnętrzne, na płaszczyźnie prawa międzynarodowego.
zewnętrzne, na płaszczyźnie prawa międzynarodowego.
Wprowadzenie stanu wojny jest bowiem adresowane do
Wprowadzenie stanu wojny jest bowiem adresowane do
innego
państwa,
a
także
do
społeczności
innego
państwa,
a
także
do
społeczności
międzynarodowej. Pociąga ono za sobą skutki
międzynarodowej. Pociąga ono za sobą skutki
wynikające z prawa międzynarodowego, a więc między
wynikające z prawa międzynarodowego, a więc między
innymi możliwość rozpoczęcia działań zbrojnych,
innymi możliwość rozpoczęcia działań zbrojnych,
zerwanie stosunków dyplomatycznych, ograniczenie
zerwanie stosunków dyplomatycznych, ograniczenie
praw obywateli państwa-strony konfliktu itp.
praw obywateli państwa-strony konfliktu itp.
Natomiast nie pociąga ono za sobą bezpośrednich
Natomiast nie pociąga ono za sobą bezpośrednich
skutków dla wewnętrznego porządku Rzeczypospolitej
skutków dla wewnętrznego porządku Rzeczypospolitej
Polskiej.
Polskiej.
Art. 116.
Art. 116.
1.
1.
Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej
Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej
Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.
Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.
2.
2.
Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny
Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny
jedynie w razie zbrojnej napaści na
jedynie w razie zbrojnej napaści na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
gdy z umów międzynarodowych wynika
gdy z umów międzynarodowych wynika
zobowiązanie
do
wspólnej
obrony
zobowiązanie
do
wspólnej
obrony
przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się
przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się
zebrać na posiedzenie, o stanie wojny
zebrać na posiedzenie, o stanie wojny
postanawia Prezydent Rzeczypospolitej.
postanawia Prezydent Rzeczypospolitej.
STAN WOJNY
STAN WOJNY
Wprowadzenie stanu wojny może mieć
Wprowadzenie stanu wojny może mieć
jedynie charakter obronny.
jedynie charakter obronny.
Nie
ma
natomiast
możliwości
Nie
ma
natomiast
możliwości
wprowadzenia stanu wojny w razie
wprowadzenia stanu wojny w razie
zewnętrznego
zagrożenia
państwa,
zewnętrznego
zagrożenia
państwa,
a
więc
wykluczona
jest
wojna
a
więc
wykluczona
jest
wojna
prewencyjna.
prewencyjna.
STAN WOJNY
STAN WOJNY
Jeżeli Sejm nie może się zebrać na
Jeżeli Sejm nie może się zebrać na
posiedzenie, o stanie wojny postanawia
posiedzenie, o stanie wojny postanawia
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Nie przyznaje się tu Radzie Ministrów
Nie przyznaje się tu Radzie Ministrów
wyłącznego prawa postawienia wniosku
wyłącznego prawa postawienia wniosku
o wprowadzenie stanu wojny, gdyby
o wprowadzenie stanu wojny, gdyby
jednak
miał
o
tym
postanowić
jednak
miał
o
tym
postanowić
prezydent,
to
musiałby
uzyskać
prezydent,
to
musiałby
uzyskać
kontrasygnatę premiera.
kontrasygnatę premiera.
STAN WOJNY
STAN WOJNY
Zakończenie stanu wojny następuje
Zakończenie stanu wojny następuje
przez zawarcie pokoju. Jak wskazuje
przez zawarcie pokoju. Jak wskazuje
art. 116 ust. 1, jest to wyłączna
art. 116 ust. 1, jest to wyłączna
prerogatywa Sejmu, ale zarazem, w
prerogatywa Sejmu, ale zarazem, w
myśl art. 89 ust. 1 pkt 1, do zawarcia
myśl art. 89 ust. 1 pkt 1, do zawarcia
pokoju
konieczna
jest
umowa
pokoju
konieczna
jest
umowa
międzynarodowa, a to oznacza
międzynarodowa, a to oznacza
konieczność
współdziałania
konieczność
współdziałania
parlamentu i prezydenta.
parlamentu i prezydenta.
Bibliografia
Bibliografia
Garlicki L. „Polskie prawo
Garlicki L. „Polskie prawo
konstytucyjne. Zarys wykładu”, Liber
konstytucyjne. Zarys wykładu”, Liber
Warszawa 2007
Warszawa 2007
Słownik terminów z zakresu
Słownik terminów z zakresu
bezpieczeństwa narodowego.
bezpieczeństwa narodowego.
Akademia Obrony Narodowej,
Akademia Obrony Narodowej,
Warszawa 2002
Warszawa 2002
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997
r.
r.