Prof. Andrzej Stępniak
Ośrodek Badań Integracji
Europejskiej Uniwersytet Gdański

Zagraniczne

inwestycje

bezpośrednie

Polska UE

2

DLACZEGO ZALEŻY NAM

NA PRZYCIĄGANIU BIZ?

• Ich wysoka zdolność i skłonność do eksportu i

inwestowania

• Ich duże doświadczenie w działaniu na

konkurencyjnych rynkach międzynarodowych,
które może zredukować „szok akcesyjny”

• Transfer technologii przez BIZ
• Zasadniczo, mniejsza konsumpcja energii
• Szczupłość krajowych zasobów finansowych w

obliczu poważnych wyzwań konkurencyjnych

3

AKCESJA DO UE

• Akcesja do UE = wejście do

wspólnego rynku, włączając swobodę
transferu kapitału

• BIZ jako jeden z ważniejszych

kanałów transferu integracji do
gospodarki

• Doświadczenie młodych krajów UE =

wzrost dynamiki napływu BIZ
bezpośrednio przed i po akcesji do
UE

4

CZY TAKI SAM, OPTYMISTYCZNY

SCENARIUSZ DLA POLSKI?

• Efekt antycypowanego członkostwa w postaci

intensywnego napływu BIZ został już przez wielu

inwestorów zdyskontowany

• Dekoniunktura na świecie
• Spadek dynamiki transferów kapitałowych
• Pogorszenie klimatu inwestycyjnego w Polsce
• Spadek liczby atrakcyjnych ofert prywatyzacyjnych

• Uncertainty brought about the transition to EU

requirements, prompting a wait-and-see

attitude by investors

• Production costs may increase, prompting a

departure of activities based on unskilled

labour (to non-accession Europe and East Asia)

5

NAPŁYW BIZ W ŚWIECIE

W LATACH 1990-2002 W MLD USD

Źródło: UNCTAD, WIR, 2003

6

NAPŁYW BIZ DO POLSKI W LATACH

1993-2002 MLN USD

Źródło: PAIZ, 2003

7

SKUMULOWANA WARTOŚĆ BIZ W POLSCE

GRUDZIEŃ 2002, 65,1 MLN USD

Źródło: PAIZ, 2003

8

DRAŻLIWA KWESTIA – NABYWANIE

NIERUCHOMOŚCI PRZEZ

CUDZOZIEMCÓW

• Tradycja silnego przywiązania do ziemi
• Niższe ceny ziemi niż w krajach UE
• Względy historyczne (wprost

deklarowane obawy przed zakupem

ziemi przez Niemców)

• Oficjalne dane (22 kwiecień 2003):

-między 1990 a 2002 cudzoziemcy kupili

34 165 ha ziemi

-stanowi to 0,1093 % powierzchni Polski

9

• Obrońcy interesu narodowego twierdzą,

że odsetek ten jest znacznie wyższy

• Trudno z tym polemizować – brak

potwierdzenia w statystykach

• Bez względu jak restrykcyjne byłyby

przepisy:
- przestrzeganie prawa nie jest szczególną

cnotą Polaków,
- także w krajach UE ograniczenia są

obchodzone

DRAŻLIWA KWESTIA – NABYWANIE

NIERUCHOMOŚCI PRZEZ

CUDZOZIEMCÓW

10

CENY ZIEMI ROLNEJ W POLSCE

ORAZ W NIEMCZECH (1999/2000, DM/HA)

Źródło: Kalinowski T., Radca Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Berlinie.

11

Problem gruntów

dzierżawionych

POM

ORSKIE

W

ARM

IŃSKO-

M

AZURSKIE

KUJAW

SKO-

POM

ORSKIE

W

IELKOPOLSKIE

LUBUSKIE

DOLNOŚLĄSKIE

ŁÓDZKIE

OPOLSKIE ŚLĄSKIE

M

AŁOPOLSKIE

ŚW

IĘTOKRZYSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

M

AZOW

IECKIE

PODLASKIE

ZACH

O

D

N

IO

-

PO

M

O

RSKIE

7 lat dzierżawy

3 lata dzierżawy

12

POSZUKIWANIE KOMPROMISU

• Zbilansowanie korzyści z BIZ i

postulowanych okresów przejściowych

• Bez BIZ Polska nie poradzi sobie z

wyzwaniami członkostwa w UE

• Konkurenci o BIZ – BIZ napływają też

do Czech, Węgier, Litwy i Chin,

• Także polskie firmy inwestują poza

granicami

13

POTRZEBA REALIZMU

• Realistyczne spojrzenie na BIZ
• Wiele motywów inwestowania, zbieżnych

i rozbieżnych z interesem narodowym

• Inwestorzy „poszukują rynku” oraz/lub

„poszukują zasobów”

• Proces transferu technologii

- import dóbr inwestycyjnych
- działalność innowacyjna i B&R raczej

nie

jest prowadzona w Polsce

14

STRATEGIA CZŁONKOSTWA W UE

• Promocja „efektów zewnętrznych”

(spillovers) od BIZ do firm krajowych

• Znoszenie barier fiskalnych i

biurokratycznych dla BIZ i firm krajowych

• Promocja Polski jako miejsce

podejmowania technologicznych BIZ

• Walka z korupcją
• Uproszczenie prawa
• Deregulacja sektora usług

15

JAK MOCNO GOSPODARKA

POWINNA BYĆ OTWARTA NA BIZ?

• Dylemat raczej natury politycznej, mniej

ekonomicznej

• Skala zaangażowania BIZ w Polsce w

porównaniu z innymi krajami – raczej mała

• Rzeczywiście BIZ zdominowały wiele

sektorów gospodarki

• Zdominowane przez BIZ  sektory

efektywnie zmodernizowane,

konkurencyjne, często oceniane jako to,

które poradziły sobie w czasach

transformacji

16

UDZIAŁ FIRM Z KAPITAŁEM

ZAGRANICZNYM W PRZEMYŚLE

PRZETWÓRCZYM W POLSCE (%)

17

Skumulowana wartość BIZ w 2002 roku w Polsce

według kraju pochodzenia kapitału w mln USD

L.p.

Kraj

pochodzeni

a

Skumulowana wartość

zainwestowanego

kapitału

Plany

inwestycyj

ne

Liczba

inwestoró

w

12/2001 12/2002 Udział

w %

1.

Francja

10.220,

8

12.172,

1

19,8

2.261,2

93

2.

USA

7.806,0

8.736,1

14,2

2.522,5

128

3.

Niemcy

7.138,3

7.841,0

12,8

1.672,3

231

4.

Niderlandy

4.584,6

5.846,1

9,5

728,3

91

5.

Wielka

Brytania

2.667,0

4.051,8

6,6

515,8

45

6.

Włochy

3.501,4

3.696,2

6,0

1.085,5

62

7.

Szwecja

2.312,1

2.788,8

4,5

334,6

57

8.

Międzynarodo

we

2.465,7

2.424,7

3,9

697,0

17

9.

Dania

915,0

1.839,2

3,0

303,0

43

10. Belgia

1.162,1

1.645,3

2,7

205,8

23

11. Korea

1.618,7

1.465,3

2,4

1,2

4

12. Rosja

1.286,4

1.323,2

2,2

300,0

3

18

NAJWIĘKSI INWESTORZY ZAGRANICZNI

Lp

.

Company

Capital

invested

(USD

million)

Country

Sector

1.

France Telecom

3,199.4

France

Telecommunications

2.

Fiat SpA

1,749.3

Italy

Automotive, banking, finance and

insurance

3.

Daewoo

1,452.3

South Korea

Automotive, electrical machinery and

apparatus, construction, insurance

4.

HVB Group

1,336.0

Germany

Banking, finance and insurance

5.

Citigroup

1,300.0

USA

Banking, finance and insurance

6.

OAO Gazprom

1,283.8

Russia

Construction

7.

Vivendi Universal

1,243.4

France

Telecommunications

8.

United Pan-Europe
Communications

1,200.0

Netherlands

Media & Entertainment

9.

UniCredito Italiano SpA

1,200.0

Italy

Banking, finance and insurance

10.

European Bank for
Reconstruction and
Development (EBRD)

1,194.6

International

Banking, capital investment

11.

KBC Bank N.V.

1,146.0

Belgium

Banking, finance and insurance

12.

Metro AG

1,125.0

Germany

Retail trade

13.

Kronospan Holdings Ltd.

954.6

Cyprus

Wood and wooden products

14.

Casino

923.0

France

Retail trade

15.

Tesco Plc

850.0

United

Kingdom

Retail trade

16.

Carrefour

814.7

France

Retail trade

17.

General Motors
Corporation

800.0

USA

Automotive

19

SEKTOROWA STRUKTURA BIZ

Sekcje i działy PKD

Kapitał

zainwestowa

ny

w 2002 r.

Skumulowane

BIZ

na koniec

2002 r.

Udział

w %

Plany

Inwestycyj

ne

Przetwórstwo przemysłowe
w tym produkcja:

2.080,0

24.753,7

40,3

5.475,3

- sprzętu transportowego

725,2

6.219,4

10,1

927,3

- art. spożywczych napojów, tytoniu

600,4

5.984,0

9,7

417,5

- wyrobów z pozost sur. niemetalicznych

296,0

3.383,4

5,5

950,2

- chemikaliów i wyr. chemicznych

245,7

1.925,0

3,1

796,4

- papieru, dział. publikacyjna i

poligraficzna

148,3

1.728,1

2,8

287,4

- urządzeń elektrycznych i optycznych

100,4

1.678,1

2,7

279,9

- drewna i wyrobów z drewna

48,9

1.339,6

2,2

203,2

Pośrednictwo finansowe

1.052,0

13.393,2

21,8

197,4

Handel hurtowy i detaliczny, naprawy

749,7

7.586,3

12,3

908,5

Transport gospod. magazynowa i łączność

691,0

6.251,4

10,2

625,9

Budownictwo

474,2

3.274,8

5,3

1.225,7

Obsługa nieruchomości, działalność

związana z prowadzeniem interesów

159,4

1.174,2

1,9

2.261,2

Hotele i restauracje

131,5

652,6

1,1

301,2

Górnictwo i kopalnictwo

4,4

218,5

0,3

13,0

Rolnictwo

-1,2

44,8

0,1

16,3

20

WARMIŃSKO-

MAZURSKIE

KUJ AWSKO-

POMORSKIE

WIELKOPOLSKIE

LUBUSKIE

DOLNOŚLĄSKIE

ŁÓDZKIE

OPOLSKIE

ŚLĄSKIE

MAŁOPOLSKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

MAZOWIECKIE

PODLASKIE

ZACHODNIO-

POMORSKIE

REGIONALNA ATRAKCYJNOŚĆ

INWESTYCYJNA DLA BIZ

Źródło: Instytut Badań nad Gospodarką

Rynkową

21

UDZIAŁ REGIONÓW W BIZ

22

UDZIAŁ BIZ W GOSPODARCE REGIONÓW (%)

(LICZBA FIRM, ZATRUDNIENIE, INWESTYCJE,

SPRZEDAŻ)

23

UDZIAŁ BIZ W EKSPORCIE

REGIONÓW (%)

3

7

,5

6

2

,7

6

6

,9

5

9

,3

7

2

,1

5

2

,0

5

5

,2

3

8

,6

4

8

,2

4

7

,4

8

0

,8

2

8

,9

7

0

,3

3

2

,5

1

7

,2

4

0

,4

2

7

,5

8

1

,5

6

9

,8

6

9

,5

6

5

,5

6

0

,6

5

7

,7

5

7

,0

5

6

,6

5

6

,2

5

2

,8

4

6

,2

4

3

,2

4

1

,5

4

1

,3

3

8

,4

3

5

,5

2

6

,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

do

ln

oś

lą

sk

ie

lu

bu

sk

ie

św

ię

to

kr

zy

sk

ie

w

ie

lk

op

ol

sk

ie

za

ch

od

ni

op

om

or

sk

ie

łó

dz

ki

e

ku

ja

w

sk

o-

po

m

or

sk

ie

śl

ąs

ki

e

Po

ls

ka

m

az

ow

ie

ck

ie

w

ar

m

iń

sk

o-

m

az

ur

sk

ie

po

dk

ar

pa

ck

ie

m

ał

op

ol

sk

ie

po

m

or

sk

ie

po

dl

as

ki

e

op

ol

sk

ie

lu

be

ls

ki

e

1998
2000

24

UDZIAŁ

INWESTO

RÓW Z UE

W

CAŁOŚCI

BIZ W

REGIONIE

91,7

87,4

87,3

86,5

85,5

84,7

82,3

82,2

81,2

79,9

79,8

79,2

66,8

55,4

31,5

POMORSKIE

WARMIŃSKO-

MAZURSKIE

ŁÓDZKIE

OPOLSKIE

ŚLĄSKIE

MAŁOPOLSKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

MAZOWIECKIE

PODLASKIE

DOLNOŚLĄSKIE

KUJ AWSKO-

POMORSKIE

WIELKOPOLSKIE

LUBUSKIE

ZACHODNIO-

POMORSKIE