Konsumpcja i inwestycje jako 

składniki PKB

Prawidłwości kształtowania się konsumpcji i 

inwestycji

 

 

Wysoki udział

Konsumpcji w dochodzie narodowym 

oznacza, niższy poziom inwestycji, a 

zatem niższe tempo wzrostu produkcji 

dochodu i płac.

Niski udział konsumpcji w dochodzie 

umożliwa wysokie inwestycje i szybki 

wzrost. 

 

 

Konsumpcja i oszczędności



Konsumpcja (C) to wydatki gospodarstw 

domowych na dobra finalne i usługi, 

nabywane w celu uzyskania zadowolenia 

(zaspokojenia potrzeb przez ich użycie)



Oszczędności (S)gospodarstw domowych to 

ta część dochodu rozporządzalnego, która 

nie zostaje wydatkowana na konsumpcję



S = PKB w ujęciu od strony dochodów 

minus C



S = PKB – C



PKB = C +S

 

 

Konsumpcja (spożycie)



Jest najwiekszym skladnikiem PKB, 

przeważnie stanowi ponad 60 % łącznych 

wydatków



Wyróżnia się najczęściej nastepujące 

kategrie konsumpcji:

1/ dobra trwałej konsumpcji (pojazdy 

mechaniczne, sprzęt gospodarstwa 

domowego, domy)

2/ dobra nietrwałej konsumpcji (żywność 

odzież, energia)

3/ usługi (mieszkania, transport, opieka 

medyczna)

 

 

Zmiany struktury konsumpcji



Znamy prawo Engla -  w miare wzrostu 

dochodów w budżetach rodzinnych rośnie 

udział wydatków na  dobra trwałego 

użytku, a spada udział wydatków na 

żywność.



W miarę wzrostu dochodów ludzie jedzą 

więcej i lepiej, spada natomiast udział 

tych wydatków w wydatkach łącznych



Ciągłe zmiany technologiczne wpływają 

na zmiany struktury konsumpcji.

 

 

Struktura konsumpcji indywidualnej polskich 

gospodarstw domowych, konsumpcja ogółem =100

lata

Żywność, napoje 

alkoholowe i wyroby 

tytoniowe

Artykułu przemysłowe 

(z amortyzacją 

budynków 
mieszkalnych)

usługi

1991

34,4

26,0

39,6

1992

31,8

25,1

43,1

1993

31,4

26,9

41,7

1994

31,5

27,3

41,2

1995

32,1

30,5

37,4

1996

28,9

30,7

40,4

1997

26,7

29,3

44,0

1998

25,3

28,5

46,2

1999

25,7

31,3

43,0

2000

25,2

32,1

42,7

2001

24,7

32,4

42,9

2002

23,4

32,5

44,1

2003

22,7

32,6

44,7

 

 

Struktura konsumpcji indywidualnej polskich 

gospodarstw domowych, konsumpcja ogółem =100

lata

Żywność, napoje 

alkoholowe i wyroby 
tytoniowe

Artykułu przemysłowe 

(z amortyzacją 
budynków 
mieszkalnych)

usługi

2004

27,7

31,9

41,4

2005

27,7

32,7

39,6

2006

27,5

32,6

39,9

Lata 2004-2006 wzrost cen żywności na świecie

 

 

Ścisły związek 



Między konsumpcją, dochodem i 

oszczędnościami



Dochód jest główym czynnikiem 

wyznaczającm konsumpcje i osczędności



Bogaci oszczędzają więcej w wielkościach 

absolutnych i w stosunku do uzyskiwanych 

dochodów 



Biedni dokonują oszczędności ujemnych 

(pożyczają jeśli maja okazję - wydają więcej 

niż zarabiają

 

 

Funkcja konsumpcji



Pokazuje zależność między poziomem 

wydatków na konsumpcję i poziomem 

rozporządzalnego dochodu osobistego.



Koncepcję taką wprwadzil Keynes, 

postawił hipotezę o stałym związku 

pomiędzy konsumpcją a dochodem



Rozpatrujemy jednostkowe prawidłowości, 

następnie badamy łączne zachowania 

konsumpcyjne. 

 

 

Funkcja konsumpcji



Wielkości C i DI wyrażamy w tych samych 

jednostkach pieniężnych, linia pod kątem 

45°, wskazuje na dokładnie równą 

odległość każdego jej punktu od obu osi  



Od razu widać czy wydatki na konsumpcję 

są równe dochodowi, czy są od niego 

mniejsze czy większe



Punkt przeciecia funkcji konsumpcji z linią 

biegnącą pod kątem 45°wskazuje poziom 

dochodów rozporządzalnych kiedy rodziny 

wychodzą na swoje.

 

 

W dowolnym punkcie



Linii pod kątem 45°, konsumpcja dokładnie 

równa się dochodowi, rodzina ma zerowe 

oszczędności



Kiedy funkcja konsumpcji leży poniżej linii 

pod kątem 45° rodzina ma oszczędności 

dodatnie



Kiedy funkcja konsumpcji leży powyżej linii 

pod kątem 45° rodzina ma oszczędności 

ujemne



Wielkość oszczędności ujemnych lub 

dodatnich jest zawsze mierzona odległością 

w pionie między obiema krzywymi.

 

 

 

 

Funkcje CC i SS



Ściśle się ze sobą wiążą

c

C

C

4455

B

B

B

C

C

C

Q

S

+

Q

-

45°

PKB

PKB

S

S

 

 

Funkcja oszczędności



Konstrujemy ją odejmując konsumcje od 

dochodu



Punkt B przypada przy tym samym 

poziomie dochodu



W punkcie A oszczędności sa ujemne

 

 

 

 

Funkcja CC i 



Ściśle się ze sobą wiążą

c

C

C

4455

B

B

C

C

C

Q

45°

PKB

 

 

Funkcje CC i SS



Ściśle się ze sobą wiążą

c

C

C

4455

B

B

B

C

C

C

Q

S

+

Q

-

45°

PKB

PKB

S

S

 

 

 

 

Struktura rozdysponowania dochodów do dyspozycji polskich gospodarstw 

domowych

.

lata

Konsumpcja 

indywidualna

Oszczędności 

brutto

1991

83,7

16,3

1992

85,0

15,0

1993

87,5

12,5

1994

88,2

11,8

1995

86,1

13,9

1996

87,2

12,8

1997

86,9

13,1

1998

86,8

13,2

1999

89,1

10,9

2000

87,4

12,6

2001

87,5

12,5

2002

90,0

10,0

2003

91,4

8,6

 

 

Struktura rozdysponowania dochodów do dyspozycji polskich gospodarstw 

domowych

.

lata

Konsumpcja 

indywidualna

Oszczędności 

brutto

2004

93,1

6,9

2005

93,2

6,8

2006

94,5

5,5

Lata

2000   2001    2002    2003    2004    

2005  2006

Oszczędności 

finansowe

5,8       8,5        4,3     3,8         2,9      

2,9     3,0

 

 

Krańcowa skłonność do 

konsumpcji



Mierzy reakcję konsumpcji na zmianę 

dochodu –MPC



Jest to dodatkowa kwota, jaką ludzie 

wydają na konsumpcję, kiedy otrzymają 

dodatkową jednostkę pieniężną dochodu



MPC = Δ C /ΔDI



Nachylenie funkcji konsumpcji 

odzwierciedla MPC

 

 

Krańcowa skłonność do 

oszczędzania



MPS – jaka część każdej dodatkowej 

jednostki dochodu idzie  na dodatkowe 

oszczędności 



MPS = Δ S /ΔDI



DI = C + S,  stąd 



MPC + MPS = 1



MPS = 1- MPC

 

 

Krańcowa skłonność do konsumpcji i oszczędzania

 

Każda nieskonsumowana złotówka dochodu 

rozporządzalnego  zostaje zaoszczędzona 

DI  

pln

C pln MPC S pln MPS

40.00

0

39.20

0

-

800

-

41.00

0

40.00

0

0,8

1.000 0,2

42.00

0

40.70

0

0,7

1.300 0,3

43.00

0

41.30

0

0,6

1.700 0,4

44.00

0

41.80

0

0,5

2.200 0,5

 

 

Konsumpcja w skali całej 

gospodarki



Przechodzimy od zachowania 

gospodarstw domowych do tendencji w 

całej gospodarce (metodologia 

makroekonomiczna)



Znajomość poziomu konsumpcji w skali 

całej gospodarki jest niezbędna  

zrozumienia  wahań koniunkturalnych

 

 

Czynniki wzynaczające konsumpcję



Bieżący dochód rozporządzalny 



Dochód permanentny (stały)



Stan majątkowy



Czynniki społeczne 



Oczekiwania dotyczące przyszłości



Tu skończyłam log. Dz. 03.12.09

 

 

Czynniki wzynaczające konsumpcję



Bieżący dochód rozporządzalny – najważniejszy 

czynnik wyznaczający konsumpcję (wg 

Keynesa)



 dochód permanentny (stały) M. Friedman – jeśli 

zmiana dochodu jest stała, tak ją oceniają 

ludzie, to zwiększą wydatki konsumpcyjne 

(awans), jeśli to tylko premia, to znaczną jej 

część zaoszczędzą 



Hipoteza cyklu życia – ludzie oszczędzają w celu 

wyrównania swojej konsumpcji w skali całego 

życia – zapewnienie odpowiedniego dochodu w 

okresie emerytalnym (F. Modigliani)



majątek- większy majątek jest podstawą do 

większej konsumpcji (efekt dochodowy)

 

 

Historia gospodarcza 



Potwierdza ścisły związek między 

dochodem rozporządzalnym   a 

konsumpcją



Mówimy to o dopasowanej 

ogólnospołecznej funkcji konsumpcji.

t

C

DI

1930

DI

C

 

 

Czynniki wyznaczające 

oszczędności



System ubezpieczeń społecznych (nie 

trzeba oszczędzać na starość)



Rynki kapitałowe (dostępność kredytów)



Tempo wzrostu dochodów 



Zmiany  struktury demograficznej 

(starsi oszczędzają mniej)

 

 

Skłonność do konsumpcji polskich gospodarstw 

domowych

 

Gospodarstw

a domowe

1998 1999 2001 2002 2003

Pracowników 

umysłowych

95,3 96,8 91,2 91,6 92,3

Robotników

93,9 96,5 92,5 91,6 91,6

Rolników

88,1 95,5 88,9 94,7 97,1

Pracujących 

na własny 
rachunek

96,5 98,4 90,0 94,4 94,7

Emerytów

99,6 99,9 96,5 96,1 95,1

Rencistów

103,

9

106,

0

102,

2

101,

1

100,6

 

 

Inwestycje



Dla ekonomisty inwestycje oznaczają 

powstanie dodatkowego kapitału 



Zakup ziemi nie jest inwestycją dla 

ekonomisty – to tylko transakcja, jedna 

osoba kupuje druga sprzedaje

 

 

Rola inwestycji



Stanowią część wydatków, zmiany w 

inwestycjach wywierają wpływ na łączny 

popyt



Prowadzą do akumulacji (nagromadzenia) 

kapitału, oddziaływują na długookresowy 

wyrost produkcji

 

 

Analizując inwestycje

Koncentrujemy się na inwestycjach 

prywatnych brutto I, czyli tej części 

PKB, która przeznaczona jest na 

inwestycje krajowe (budownictwo 

mieszkaniowe, inwestycje w budynki 

fabryczne i maszyny, zmiana zapasów) 

 

 

Czynniki określające inwestycje



Inwestycje zależą od dochodów, a ich 

poziom zależy od PKB



Inwestycje reagują na zmiany produkcji – 

zasada akceleratora – inwestycje rosną, 

kiedy produkcja wzrasta, są niskie, kiedy 

produkcja spada



Koszty inwestowania (stopy procentowe)



Oczekiwania (ryzyko i niepewność 

przyszłej sytuacji gospodarczej)

 

 

Funkcja popytu inwestycyjnego



Pokazuje zależność między inwestycjami 

a stopą procentową



Stopa procentowa, kształtowana przez 

bank centralny, jest głównym narzędziem 

  oddziaływania przez państwo na 

inwestycje

 

 

Funkcja popytu inwestycyjnego

Jest krzywą opadającą, pokazuje kwoty jakie 

firmy gotowe są inwestować, przy różnych  

poziomach stopy procentowej

0

r,i

I

20

10

  5

Wydatki inwestycyjne

Stopa

Procentowa

Stopa

Przychodu z 

kapitału

D

I

 

 

Inwestycje 



Są najbardziej niestabilną częścią 

wydatków



Zależą od niepewnych czynników (w tym 

od postaw politycznych rządzących i 

inwestorów, wydarzeń życia 

gospodarczego



Wahania inwestycji są siłą napędową 

koniunktury.

 

 

Rozdysponowanie PKB w latach 

2003-2007



Ceny stałe 2000, mld zł

lata

PKB

Spożycie ogółem

%

Inwestycje%

2003

793,8

657,2

82,79

136,6

17,21

2004

836,2

685,6

81,99

150,6

18,01

2005

866,4

704,2

81,28

162,2

18,72

2006

920,4

741,0

80,51

179,4

19,49

2007

982,0

775,7

78,99

206,3

21,01

 

 

Jeżeli



Konsumuję całość mojego dochodu, 

niezależnie od jego wielkości, to jak 

będzie wyglądać moja funkcja konsumpcji 

i jaka będzie moja MPC?



Jaka będzie moja funkcja oszczędności i 

moja MPS?

 

 

.



ΔDI = ΔC, MPC= 1

DI

C

45°

C

C

 

 

,



ΔS= 0 MPS=0

S

DI

0

 

 

Jeżeli



posuwamy się wzdłuż funkcji konsumpcji 

to analizujemy zmiany DI dochodu 

rozporządzalnego



Jeżeli uwzględnimy zmiany majątku, lub 

innych czynników, to jak można pokazać 

to używając funkcji konsumpcji

 

 

Czy następujące zmiany przesuną 

całą  funkcji konsumpcji, czy też 

oznaczać będą przesuwanie się po 

niej

Uszczuplenie majątku , Wzrost DI

C

DI

C

C

C`

C`

 

 

Jak zmieni się dana funkcja 

popytu inwestycyjnego jeżeli



Wzrosną stopy procentowe



Wzrośnie  opodatkowanie dochodów 

przedsiębiorstw do 50%



Wzrośnie PKB.

r

I

 

 

Oceń swoje wydatki w roku



Czy konsumujesz zgodnie z modelem 

cyklu życia, a więc wydajesz tyle na ile 

pozwoliłby Ci dochód jakiego spodziewasz 

się w ciągu całego  swego życia, 



czy też wydajesz tyle na ile Ci pozwala 

dochód bieżący?