1

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Sprzedawca 

Sprzedawca 

Sprzedawca 

Sprzedawca 

2

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

 Charakterystyka stanowiska

• Stanowisko sprzedawców znajduje się w sklepie w przejściu 

podziemnym (SKM Gdynia Wzgórze Św. Maksymiliana). Obok 

znajduje się sklep z odzieżą używaną i czasopismami. Sklep 

jest oświetlony tyko światłem elektrycznym, brak wentylacji 

nawiewno- wywiewnej. Sklep jest ogrzewany piecykiem 

(promiennikiem) gazowym na butle 11 kg. 

• Powierzchnia i kubatura sklepu zgodna z wymaganiami. 

• W sklepie sprzedawane są kosmetyki, środki czystości i 

proszki do prania. 

• Towar układany jest na pułkach do wysokości 2,5 m. oraz na 

podłodze przy półkach, ograniczając wolną powierzchnię. 

• Praca odbywa się w systemie dwuzmianowym- I zmiana (6-

13), 

II (13-21). W sklepie są zatrudnione dwie panie w wieku- 23 i 

58 lat. 

• Dwa razy w tygodniu przyjmowany jest towar. 

• Raz na miesiąc dokonywany jest remanent. Ekspedientki mają 

do dyspozycji drabinę. 

• W sklepie jest kasa fiskalna. 

3

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

• Wyniki badań środowiska pracy

Lp Czynnik

ND

S

NDSC

h

NDS

P

1

Chlor 

O,7 1,5

-

2

Fenol 

7,8

-

-

3

Siarkowodó

r 

10

20

-

4

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

 Pracodawca powinien 

Pracownik powinien przejść wymagane badania profilaktyczne i 

szkolenia- w tym w zakresie bhp,

Pracownik musi zostać zapoznany z ryzykiem zawodowym 

występującym na stanowisku oraz z instrukcją bezpiecznego 

wykonywania prac.

Powinien posiadać odpowiednie ubranie robocze oraz ochrony 

indywidualne, dostosowane do istniejących zagrożeń.

Pracodawca jest zobowiązany udostępnić pracownikowi, do stałego 

korzystania, aktualne instrukcje bhp , dotyczące:

    - stosowanych procesów technologicznych oraz wykonywania prac 

związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zdrowotnymi,

    - obsługi maszyn i urządzeń technicznych,
    - postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia 

i niebezpiecznymi,

    - udzielania pierwszej pomocy,
Pracodawca musi zapewnić pracownikowi sprawnie funkcjonujący 

system pierwszej pomocy, a w szczególności apteczkę pierwszej 

pomocy.

5

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Karta oceny ryzyka zawodowego 

dla sprzedawcy 

wg. Polskiej Normy PN-N-18002:2011

 

 

6

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

7

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

8

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, 
zabrudzone, 
mokre i 
nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

9

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

10

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Ciężkość średnia [S]

11

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Prawdopodobieństwo prawdopodobnie [P]

12

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

S

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Ryzyko średnie [S]

13

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

S

Stosowanie przez 
pracownika obuwia z 
antypoślizgową podeszwą. 
Utrzymywanie porządku 
na stanowisku pracy i w 
jego otoczeniu.                   
       Zachowanie 
szczególnej ostrożności w 
trakcie wykonywania prac. 

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

14

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

S

Stosowanie przez 
pracownika obuwia z 
antypoślizgową podeszwą. 
Utrzymywanie porządku 
na stanowisku pracy i w 
jego otoczeniu.                   
       Zachowanie 
szczególnej ostrożności w 
trakcie wykonywania prac. 

Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Ciężkość średnia [S]

Prawdopodobne [P]

Ryzyko średnie [S]

15

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

S

Stosowanie przez 
pracownika obuwia z 
antypoślizgową podeszwą. 
Utrzymywanie porządku 
na stanowisku pracy i w 
jego otoczeniu.                   
       Zachowanie 
szczególnej ostrożności w 
trakcie wykonywania prac. 

Po realizacji zadań 

S

P

R



Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Ciężkość średnia [S]

Prawdopodobne [P]

Ryzyko średnie [S]

16

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

1.

Upadek, 
potknięcie, 
poślizgnięcie 
na płaszczyźnie

Śliskie, mokre     
       i nierówne 
powierzchnie.     
      Nieporządek 
na stanowisku 
pracy. 
Nadmierny 
pośpiech. 

Potłuczenia
, złamania 
kończyn, 
zwichnięcia
, urazy 
wewnętrzn
e 

S

P

S

Stosowanie przez 
pracownika obuwia z 
antypoślizgową podeszwą. 
Utrzymywanie porządku 
na stanowisku pracy i w 
jego otoczeniu.                   
       Zachowanie 
szczególnej ostrożności w 
trakcie wykonywania prac. 

Po realizacji zadań 

S

P

R

S

MP

M



Ciężkość [S]

Prawdopodobieństwo [P]

Ryzyko [R]

Ciężkość średnia [S]

Prawdopodobne [P]

Ryzyko średnie [S]

17

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

18

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

19

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn, 
śmierć

20

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn, 
śmierć

D

21

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn, 
śmierć

D

P

22

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn, 
śmierć

D

P

D

23

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn

D

P

D

Używanie sprawnych 
technicznie drabin.             
     W razie potrzeby 
stosowanie sprzętu 
przewidzianego do prac na 
wysokości. Ostrożność.       
             

24

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn

D

P

D

Używanie sprawnych 
technicznie drabin.             
     W razie potrzeby 
stosowanie sprzętu 
przewidzianego do prac na 
wysokości. Ostrożność.       
             

Po realizacji zadań 

S

P

R



25

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Uderzenie 
spadającymi 
przedmiotami

Spadające, 
nieprawidłowo 
ustawione, 
przesuwane 
towary

Potłuczenie 
ciała, 
kończyn

D

P

D

Używanie sprawnych 
technicznie drabin.             
     W razie potrzeby 
stosowanie sprzętu 
przewidzianego do prac na 
wysokości. Ostrożność.       
             

Po realizacji zadań 

S

P

R

D

MP

S



26

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

27

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

28

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

29

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S

30

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S P

31

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S P D

32

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S P D

Sprawne meble i sprzęt, brak 
ostrych krawędzi, właściwa 
organizacja stanowiska pracy, 
ostrożność.   

33

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S P S

Sprawne meble i sprzęt, brak 
ostrych krawędzi, właściwa 
organizacja stanowiska pracy, 
ostrożność.   

Po realizacji zadań 

S

P

R



34

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

3.

Uderzenie 
o nieruchome 
elementy 
wyposażenia 
stanowiska 
pracy

Wyposażenie 
stanowiska, 
ograniczona 
przestrzeń, 
pośpiech 

Siniaki, 
potłuczenia, 
skaleczenia

S P D

Sprawne meble i sprzęt, brak 
ostrych krawędzi, właściwa 
organizacja stanowiska pracy, 
ostrożność.   

Po realizacji zadań 

S

P

R

S

MP

S



35

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

36

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

37

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportow
ane 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuci
e, 
podrażnienie 
skóry i dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

38

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S

39

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S P

40

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S P S

41

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S P S

Stosowanie się do szczegółowej 
instrukcje postępowania 
z preparatami chemicznymi, 
stosowanie rękawic 
ochronnych, szczególna 
ostrożność                           

42

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S P S

Stosowanie się do szczegółowej 
instrukcje postępowania 
z preparatami chemicznymi, 
stosowanie rękawic 
ochronnych, szczególna 
ostrożność                           

Po realizacji zadań 

S

P

R



43

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

4.

Preparaty 
(mieszaniny) 
chemiczne 
alergizujące 
i drażniące

Środki 
czystości 
transportowa
ne 
składowane 
i 
sprzedawane

Złe 
samopoczuc
ie, 
podrażnieni
e skóry i 
dróg 
oddechowyc
h, uczulenia 
skóry

S P S

Stosowanie się do szczegółowej 
instrukcje postępowania 
z preparatami chemicznymi, 
stosowanie rękawic 
ochronnych, szczególna 
ostrożność                           

Po realizacji zadań 

S

P

R

S

MP

M



44

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

45

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

46

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

47

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S

48

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S P

49

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S P S

50

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S P S

Stosowanie się do 
podstawowych zasad higieny 
osobistej, badania lekarskie 
profilaktyczne

51

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S P S

Stosowanie się do 
podstawowych zasad higieny 
osobistej, badania lekarskie 
profilaktyczne

Po realizacji zadań 

S

P

R



52

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

5.

Zagrożenia 
biologiczne

Banknoty, 
kontakt 
z towarem 
i klientem – 
choroby 
przenoszone 
drogą 
kropelkową 
(np. grypa).

Choroby 
wirusowe 
i zakaźne. 

S S S

Stosowanie się do 
podstawowych zasad higieny 
osobistej, badania lekarskie 
profilaktyczne

Po realizacji zadań 

S

P

R

M

MP

M



53

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

54

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas i 
wibracje

Hałas uliczny, 
stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

55

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

56

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S

57

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S P

58

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S P S

59

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S P S

Używanie sprawnych 
technicznie urządzeń 
wentylacyjnych, dobra 
organizacja pracy, przerwy lub 
zmiany miejsca pracy.                
       

60

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S P S

Używanie sprawnych 
technicznie urządzeń 
wentylacyjnych, dobra 
organizacja pracy, przerwy lub 
zmiany miejsca pracy.

Po realizacji zadań 

C

P

R



61

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

6.

Hałas 

Stały szum 
urządzeń 
wentylacyjny
ch, głośne 
rozmowy 
klientów

Znużenie, 
zmęczenie, 
napięcie 
nerwowe, 
uszczerbek 
na słuchu 

S P S

Używanie sprawnych 
technicznie urządzeń 
wentylacyjnych, dobra 
organizacja pracy, przerwy lub 
zmiany miejsca pracy.

Po realizacji zadań 

C

P

R

M

MP

M



62

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

63

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

64

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

65

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D

66

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D P

67

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D P D

68

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D P D

Przestrzeganie norm 
przenoszenia ładunków.             
               Przystosowanie 
stanowiska                  do 
wymogów ergonomii.                 
 Stosowanie przerw w pracy       
             i dokonywanie 
czasowych zmian 
wykonywanych czynności.  

69

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D P D

Przestrzeganie norm 
przenoszenia ładunków.             
               Przystosowanie 
stanowiska                  do 
wymogów ergonomii.                 
 Stosowanie przerw w pracy       
             i dokonywanie 
czasowych zmian 
wykonywanych czynności. 

Po realizacji zadań 

C

P

R



70

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

7.

Przeciążenie 
układu 
kostno- 
stawowego.

Przenoszenie 
zbyt dużych 
ciężarów. 
Praca w 
wymuszonej 
pozycji ciała.

Uszkodzenie 
stawów lub 
kręgosłupa, 
przepuklina, 
dolegliwości 
bólowe.

D S D

Przestrzeganie norm 
przenoszenia ładunków.             
               Przystosowanie 
stanowiska                  do 
wymogów ergonomii.                 
 Stosowanie przerw w pracy       
             i dokonywanie 
czasowych zmian 
wykonywanych czynności. 

Po realizacji zadań 

C

P

R

S

MP

M



71

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

72

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

73

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

74

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

75

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

P

76

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

P

D

77

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

P

D

Bieżąca kontrola stanu izolacji 
przewodów doprowadzających 
prąd oraz sprawdzenie stanu 
osprzętu elektrycznego.                  
                Systematyczna kontrola 
zabezpieczeń antyporażeniowych.  
                        Zachowanie 
szczególnej ostrożności. 

78

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

P

D

Bieżąca kontrola stanu izolacji 
przewodów doprowadzających 
prąd oraz sprawdzenie stanu 
osprzętu elektrycznego.                  
                Systematyczna kontrola 
zabezpieczeń antyporażeniowych.  
                        Zachowanie 
szczególnej ostrożności. 

Po realizacji zadań 

C

P

R



79

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

8.

Prąd 
elektrycz
ny 
(porażeni
e 
prądem). 

Uszkodzenie 
instalacji 
elektrycznej. 
Niezabezpieczon
e gniazdka, 
uszkodzone 
przewody, 
przebicie 
elektryczne do 
obudowy 
urządzeń.

Śmierć, 
porażeni
a

D

P

D

 Bieżąca kontrola stanu izolacji 
przewodów doprowadzających 
prąd oraz sprawdzenie stanu 
osprzętu elektrycznego.                  
                Systematyczna kontrola 
zabezpieczeń antyporażeniowych.  
                        Zachowanie 
szczególnej ostrożności. 

Po realizacji zadań 

C

P

R

D

MP

M



80

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

9.

Nieodpowie-
dnie 
oświetlenie.

Źle dobrane 
punkty 
świetlne w 
miejscu 
wykonywania 
prac, bak 
oświetlenia 
naturalnego

Urazy ciała   
w trakcie 
wykonywani
a pracy przy 
słabym 
oświetleniu, 
osłabienie 
wzroku

S P S

Dostosowanie poziomu 
natężenia oświetlenia do 
rodzaju wykonywanej pracy-      
                  dotyczy to w 
szczególności oświetlenia 
miejscowego. 

81

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

9.

Nieodpowie-
dnie 
oświetlenie.

Źle dobrane 
punkty 
świetlne w 
miejscu 
wykonywania 
prac.

Urazy ciała   
w trakcie 
wykonywani
a pracy przy 
słabym 
oświetleniu, 
osłabienie 
wzroku

S P S

Dostosowanie poziomu 
natężenia oświetlenia do 
rodzaju wykonywanej pracy-      
                  dotyczy to w 
szczególności oświetlenia 
miejscowego. 

Po realizacji zadań 

C

P

R



82

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

9.

Nieodpowie-
dnie 
oświetlenie.

Źle dobrane 
punkty 
świetlne w 
miejscu 
wykonywania 
prac.

Urazy ciała   
w trakcie 
wykonywani
a pracy przy 
słabym 
oświetleniu, 
osłabienie 
wzroku

S P S

Dostosowanie poziomu 
natężenia oświetlenia do 
rodzaju wykonywanej pracy-      
                  dotyczy to w 
szczególności oświetlenia 
miejscowego. 

Po realizacji zadań 

C

P

R

S

MP

M



83

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

11
.

Pożar i/lub 
wybuch

Instalacje 
elektryczne, 
materiały 
łatwopalne, 
nieuwaga 
osób 
postronnych

Śmierć, 
zatrucia,  
rany 
oparzeniow
e

D P D

Przestrzeganie przyjętych 
procedur, a w szczególności 
zakazu używania otwartego 
ognia w trakcie prac 
zagrożonych pożarem.               
       Stan techniczny instalacji 
elektrycznej, ład i porządek, 
instrukcja ppoż, szkolenia.

84

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

11
.

Pożar i/lub 
wybuch

Instalacje 
elektryczne, 
materiały 
łatwopalne, 
nieuwaga 
osób 
postronnych

Śmierć, 
zatrucia,  
rany 
oparzeniow
e

D P D

Przestrzeganie przyjętych 
procedur, a w szczególności 
zakazu używania otwartego 
ognia w trakcie prac 
zagrożonych pożarem.               
       Stan techniczny instalacji 
elektrycznej, ład i porządek, 
instrukcja ppoż, szkolenia.

Po realizacji zadań 

C

P

R



85

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

11
.

Pożar i/lub 
wybuch

Instalacje 
elektryczne, 
materiały 
łatwopalne, 
nieuwaga 
osób 
postronnych

Śmierć, 
zatrucia,  
rany 
oparzeniow
e

D P D

Przestrzeganie przyjętych 
procedur, a w szczególności 
zakazu używania otwartego 
ognia w trakcie prac 
zagrożonych pożarem.               
       Stan techniczny instalacji 
elektrycznej, ład i porządek, 
instrukcja ppoż, szkolenia.

Po realizacji zadań 

C

P

R

D

MP

M



86

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

12
.

Zmienne 
warunki 
atmosferyczn
e  i 
mikroklima-
tyczne            
       w 
środowisku 
pracy. 

Praca w 
różnych 
porach roku i 
dnia. Zmiany 
temperatury, 
wilgotności 
i przeciągi. 

Zapalenie 
płuc,  
przeziębieni
a 

S P S

Stosowanie przez pracowników 
prawidłowo dobranego               
          do warunków otoczenia 
ubrania roboczego.                     
                   Dążenie do 
zapewnienia, w miarę  
możliwości, komfortu cieplnego 
           w miejscu pracy. 

87

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

12
.

Zmienne 
warunki 
atmosferyczn
e  i 
mikroklima-
tyczne            
       w 
środowisku 
pracy. 

Praca w 
różnych 
porach roku i 
dnia. Zmiany 
temperatury, 
wilgotności 
i przeciągi. 

Zapalenie 
płuc,  
przeziębieni
a 

S P S

Stosowanie przez pracowników 
prawidłowo dobranego               
          do warunków otoczenia 
ubrania roboczego.                     
                   Dążenie do 
zapewnienia, w miarę  
możliwości, komfortu cieplnego 
           w miejscu pracy. 

Po realizacji zadań 

C

P

R



88

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

12
.

Zmienne 
warunki 
atmosferyczn
e  i 
mikroklima-
tyczne            
       w 
środowisku 
pracy. 

Praca w 
różnych 
porach roku i 
dnia. Zmiany 
temperatury, 
wilgotności 
i przeciągi. 

Zapalenie 
płuc,  
przeziębieni
a 

S P S

Stosowanie przez pracowników 
prawidłowo dobranego               
          do warunków otoczenia 
ubrania roboczego.                     
                   Dążenie do 
zapewnienia, w miarę  
możliwości, komfortu cieplnego 
           w miejscu pracy. 

Po realizacji zadań 

C

P

R

S

MP

M



89

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

14
.

Obciążenie 
emocjonaln
e-stres 
zawodowy
Pf; U

Zbyt duże 
wymagania wobec 
pracownika- trudne 
zadania do 
wykonania, pośpiech. 
Zbyt duże 
ograniczenia- brak 
dostatecznego 
przygotowania 
zawodowego.              
Zła organizacja pracy. 
Zbyt małe wsparcie- 
brak pomocy ze 
strony przełożonych i 
kolegów.                
Konflikty 
międzyludzkie.  

Choroby 
ogólno-
ustrojow
e, 
nerwice. 

S P S

Dostosowanie wymagań do 
możliwości psychofizycznych 
pracownika, jego 
wykształcenie        i praktyki 
zawodowe.              
Udzielanie mu pomocy przy 
wykonywaniu 
skomplikowanych dla niego 
prac.                        
Właściwie prowadzone 
szkolenia.                               
         Częste rozmowy 
przełożonych na trudne 
temat, dotyczące pracy 
zawodowej, których celem 
jest łagodzenie oraz 
rozwiązywanie konfliktów. 

90

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

14
.

Obciążenie 
emocjonaln
e-stres 
zawodowy

Zbyt duże 
wymagania wobec 
pracownika- trudne 
zadania do 
wykonania, pośpiech. 
Zbyt duże 
ograniczenia- brak 
dostatecznego 
przygotowania 
zawodowego.              
Zła organizacja pracy. 
Zbyt małe wsparcie- 
brak pomocy ze 
strony przełożonych i 
kolegów.                
Konflikty 
międzyludzkie. 
Agresja ze strony 
klientów. 

Choroby 
ogólno-
ustrojow
e, 
nerwice. 

S P S

Dostosowanie wymagań do 
możliwości psychofizycznych 
pracownika, jego 
wykształcenie        i praktyki 
zawodowe.              
Udzielanie mu pomocy przy 
wykonywaniu 
skomplikowanych dla niego 
prac.                        
Właściwie prowadzone 
szkolenia.                               
         Częste rozmowy 
przełożonych na trudne 
temat, dotyczące pracy 
zawodowej, których celem 
jest łagodzenie oraz 
rozwiązywanie konfliktów. 

Po realizacji zadań 

C

P

R



91

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed 

oceną 

Środki profilaktyczne 

C

P

R

14
.

Obciążenie 
emocjonaln
e-stres 
zawodowy

Zbyt duże 
wymagania wobec 
pracownika- trudne 
zadania do 
wykonania, pośpiech. 
Zbyt duże 
ograniczenia- brak 
dostatecznego 
przygotowania 
zawodowego.              
Zła organizacja pracy. 
Zbyt małe wsparcie- 
brak pomocy ze 
strony przełożonych i 
kolegów.                
Konflikty 
międzyludzkie. 
Agresja ze strony 
klientów 

Choroby 
ogólno-
ustrojow
e, 
nerwice. 

S P S

Dostosowanie wymagań do 
możliwości psychofizycznych 
pracownika, jego 
wykształcenie        i praktyki 
zawodowe.              
Udzielanie mu pomocy przy 
wykonywaniu 
skomplikowanych dla niego 
prac.                        
Właściwie prowadzone 
szkolenia.                               
         Częste rozmowy 
przełożonych na trudne 
temat, dotyczące pracy 
zawodowej, których celem 
jest łagodzenie oraz 
rozwiązywanie konfliktów. 

Po realizacji zadań 

C

P

R

S

MP

M



92

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

PN dla czynników mierzalnch

UWAGA

: 

Tam, gdzie jest to możliwe, zaleca się oszacowanie ryzyka zawodowego              
na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.
W szczególności dla tych czynników, dla których określono najwyższe 
dopuszczalne wartości stężeń lub natężeń (NDS lub NDN).

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie 

(P)

Oszacowanie ryzyka zawodowego  

P > P

max

Duże 

P

max 

≥ 

P 

≥ 

0,5 P

max

Średnie 

P < 0,5 P

max

Małe 

P

max  

- wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie, ustalana na ogół na podstawie 

           obowiązujących przepisów (może to być odpowiednia wartość NDS lub NDN).

93

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Ćwiczenie 2

Przykład 

L.p

.

Nazwa substancji chemicznej 

Najwyższe dopuszczalne stężenie w mg/m

3

 w 

zależności                    od czasu narażenia w ciągu 

zmiany roboczej     

NDS

NDSCh

NDSP

62

Chlor 

0,7

1,5

-

18

3

Fenol

7,8

-

-

37

0

Siarkowodór 

10

20

-

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych 
stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm.)

Wartość z przeprowadzonego 

badania w firmie „BOLEK I LOLEK” 

[NDS]

Krotność 

[wartość zbadana/wartość 

prawną]

Ryzyko 

Częstotliwość 

badań 

0,41

0,59

ŚREDNIE

co najmniej         

raz w roku 

1,3

0,17

MAŁE

raz na dwa lata 

11,2

1,12

DUŻE

„szybkie 

decyzje”

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych 
dla zdrowia  w środowisku pracy (Dz.U. nr 33, poz. 166)

94

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

95

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

96

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

Złe 
samopoczuc
ie, bóle 
głowy, 
zatrucia

97

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

Złe 
samopoczuc
ie, bóle 
głowy, 
zatrucia

S

98

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

Złe 
samopoczuc
ie, bóle 
głowy, 
zatrucia

S

P

99

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

Złe 
samopoczu
cie, bóle 
głowy, 
zatrucia

S

P

S

100

PN-N-18002:2000 (skala trójstopniowa)  

Przykład 

Lp.

Zagrożenie 
(zdarzenie)

Możliwe źródła 

zagrożenia 

Możliwe 

skutki 

zagrożenia

Przed oceną 

Środki profilaktyczne 

S

P

R

2.

Fenol 

Uszkodzone 
opakowania 
środków 
czystości

Złe 
samopoczu
cie, bóle 
głowy, 
zatrucia

S

P

S

Stosować się ściśle do 
zasad magazynowania 
środków czystości zgodnie 
z Kartą charakterystyki 
preparatów chemicznych 
niebezpiecznych, 
zachować dużą ostrożność 
podczas ustawiania 
towaru na  półkach.