Anatomia 2

Wykład II

Zapłodnienie i rozwój zarodka

ludzkiego

•

Płodność

•

Planowanie ciąży

•

Mechanizmy zapłodnienia

•

Potwierdzenie ciąży

•

Etapy rozwoju zarodka i płodu

ludzkiego

Jeśli po roku współżycia bez żadnego

zabezpieczenia, czyli bez pigułki

antykoncepcyjnej, spirali,

prezerwatywy czy posługiwania się

kalendarzykiem

małżeńskim, para nie doczeka się dąży,

ma podstawy do obaw, że spełnienie

marzenia o wspólnym dziecku nie

będzie proste.

Planowanie ciąży

warto zacząć co najmniej trzy miesiące

przed podjęciem konkretnych starań.

Najpierw odwiedź ginekologa - skieruje cię

na dodatkowe badania i zaleci zażywanie

kwasu foliowego

zapobiegającego wadom

wrodzonym dziecka. Zbadaj poziom

przeciwciał przeciwko różyczce –jeśli jej

dotąd nie przechodziłaś, warto się

zaszczepić, a od szczepienia do

zapłodnienia powinny minąć właśnie co

najmniej trzy miesiące.

Planowanie ciąży

Sprawdź poziom przeciwciał przeciwko

wywoływanej przez pierwotniaki toksoplazmozie.

Jeśli na nią nie chorowałaś,

zadbaj o profilaktykę: nie jedz surowego mięsa,

niedomytych warzyw, unikaj prac ogrodowych i

sprzątania kuwet kotów. W tych okoliczności łatwo

zarazić się, tym pierwotniakiem. Wylecz zęby - co

prawda w czasie ciąży można w razie potrzeby

podać znieczulenie dentystyczne, ale... po

co? Jeżeli jesteś przewlekle chora, uprzedź o swych

planach opiekującego się tobą specjalistę - być

może trzeba będzie zmienić lekarstwa na inne,

bezpieczniejsze dla dziecka. Ponowne ich dobranie

i ustalenie nowej dawki może zająć kilka miesięcy.

Zapłodnienie

•

zapłodnienie odbywa się z reguły w

jajowodzie. Powstaje to po spełnieniu

wielu warunków

Komórka jajowa po wyrzuceniu z

mieszka jajnika trafia do jamy

otrzewnej. Nie znamy szczegółów

mechanizmu, wprowadzającego ją do

jajowodu. Niewątpliwie odgrywają tu

rolę ruchy lejka jajowodu, który się

kurczy i rozszerza, wykazując

działanie przysysające

Dzięki rytmicznym skurczom jajowodu,

które u człowieka przebiegają 3-4 razy

na minutę, jajo zostaje przesuwane z

jednej do drugiej komory bańki jajowodu.

Wydaje się jednak, że zarówno ruchy

jajowodu, jak i migawek błony śluzowej

nabłonka nie odbywają się stale, wobec

czego przejście jaja przez jajowód trwa

stosunkowo długo od 3 do 5 dni

Trafiając do sklepienia pochwy plemniki

wchodzą do jamy macicy i wędrują do ujścia

macicznego jajowodu przypuszczalnie około

dwóch godzin. Poruszając się przeciwko

prądowi migawek, plemniki trafiają do bańki

jajowodu, gdzie prawdopodobnie zatrzymują

się. Nie wiadomo, czy plemniki przekraczają

granicę ujścia brzusznego jajowodu, chociaż

występowanie ciąży jajnikowej lub brzusznej

wydaje się przemawiać za tym.

Plemniki pozostając w bańce jajowodu przez

kilka dni i oczekując na wędrujące jajo,

zachowują swoją żywotność przez dłuższy czas

(7—10 dni). Jednak zdolności zapładniające

tracą one już po 1 - 2 dniach. Komórka jajowa

traci swą żywotność znacznie prędzej. Na ogół

uważa się, że owulacja następuje w 14—16

dniu po rozpoczęciu menstruacji. Biorąc pod

uwagę krótkotrwałą żywotność jaja można

przypuszczać, że możliwość

zapłodnienia występuje między 11 a 17 dniem

po menstruacji.

Przyczyny niepłodności

Może być też inna przyczyna- mężczyźni mający skłonność

do żylaków niekiedy miewają je nie tylko na nogach, ale

także w okolicy nasieniowodu. Te żylaki powodują

miejscowe

podwyższenie temperatury, co jest niebezpieczne dla plem-

ników, które giną lub stają się mało ruchliwe. Takie żylaki an-

drolog potrafi wyczuć palcem, zoperowanie ich może dodać

plemnikom przyspieszenia.

Słaba jakość nasienia może być też wynikiem stanów za-

palnych układu moczowo-płciowego albo przebytej świnki

z zapaleniem jąder. W takich wypadkach w ośrodku leczenia

niepłodności zagęszcza się nasienie i oddziela najlepiej się

prezentujące i zwinne.

Inseminacja: odpowiednio przygotowane

nasienie podaje się cewnikiem do jamy

macicy. Pozwala to na ominięcie bariery śluzu

szyjkowego i obecnych w nim czynników

uszkadzających plemniki: przeciwciał,

bakterii, grzybów. Skuteczność zabiegu

wynosi 20-25 proc. Jeśli po 6-9 próbach wciąż

nie ma ciąży, trzeba sięgnąć po inne metody.

Zapłodnieni „in vivo”

ZAPłODNIENIE „in vitro”

Zapłodnienie POZAUSTROJOWE

Powodzenie zabiegu in vjtro i mikromanipulacji zależy od:

wieku przyszłych rodziców, liczby i dojrzałości komórek

jajowych, jakości nasienia, stanu śluzówki macicy, a także

od doświadczenia i wyposażenia placówki przeprowadzającej

zabieg. Przeciętnie u 98 proc. pacjentek udaje się pobrać

komórkę jajowa, u 95 proc. pacjentek implantuje się zarodek

do macicy. Nie zawsze jednak zarodek się przyjmuje - w ciążę

zachodzi średnio mniej niż 30 proc. pacjentek do 30. roku

życia

i zaledwie 10 proc. pań po 40., które poddały się zabiegowi.

Płód (fetus) –jest otoczony błonami

płodowymi:

•

Kosmówką

•

Owodnią

•

Omocznią

Łożysko- placenta

powstaje z kosmówki o średnicy około

20 cm z środkiem łożyska łączy się

pępowiną (funiculus umbilicalis)

łożysko spełnia rolę płuc płodu

Dzięki łożysku płód otrzymuje tlen,

wodę i materiały potrzebne do rozwoju.

Jednocześnie wydala do krwi matki

produkty przemiany materii

Płód przebywający w czasie ciąży w

macicy jest otoczony płynem zwanym

wodami płodowymi. Ilość wód płodowych

wynosi 1-1,5 l. Dzięki nim płód zawieszony

jest w środowisku płynnym, które chroni

go przed urazami mechanicznymi, a

jednocześnie pozwala na ruchy.

Dostępne w aptekach testy ciążowe

niemal na pewno wykryją ciążę w

terminie przewidywanej miesiączki,

choć można spróbować wykonać

badanie już po sześciu dniach od

prawdopodobnej daty zapłodnienia.

Jeśli test nic nie wykaże, powtórz go

po kilku dniach.

Możesz też zrobić nieco pewniejszy test

laboratoryjny badający poziom

hormonów we krwi. Jednoznacznym

potwierdzeniem ciąży będzie dopiero

USG - można je wykonać już w 6.

tygodniu ciąży (czyli -w przypadku

typowej długości cyklu - dwa tygodnie

po terminie przewidywanej miesiączki

, ale warto poczekać do 7. tygodnia -

wtedy będzie widać bicie serca

dziecka. Takie badanie nie jest

konieczne, dzięki niemu upewnisz

się, że jesteś w ciąży, dowiesz się,

czy jest ona pojedyncza czy mnoga i

że nie jest pozamaciczna.

•

Tuż po zapłodnieniu zygota (połączenie plemnika i

komórki jajowej) zaczyna się dzielić: z jednej

komórki powstają dwie, z dwóch cztery itd. Teraz, gdy

dotarła do macicy, wygląda jak malinka o

rozmiarze l mm. Do stadium ośmiu komórek

wszystkie wyglądały

identycznie. Zewnętrzna część „malinki" zacznie

później przekształcać się w łożysko, odpowiedzialne

za przekazywanie substancji pomiędzy kobietą a

dzieckiem, wewnętrzna - będzie dzieckiem.

Maluch od czubka głowy do... ogona mierzy 2,5

mm. Ogon

niedługo zniknie, wchłonięty przez obrastające go

tkanki. Już około 40. dnia ciąży pojawia ją się

zawiązki ramion,

dwa dni później – także nóżek. Na USG można

zobaczyć

Pulsowanie serca. Tworzy się jelito pierwotne (z

niego po-

wstanie układ pokarmowy, naczynia krwionośne) i

tzw pranercze, które przekształci się w nerki (i w

nasienio-

wody - u chłopca).

Maluch mierzy ponad 20 mm. Zaczynają mu się

wydłużać

kończyny – na razie ręce są dłuższe od nóg. Mózg

jest

cztery razy większy niż miesiąc temu i rozwija się w

tem-

pie ekspresowym głowa ma połowę długości ciała!

Są już dwie półkule (odpowiedzialne za czucie i

kojarzenie), przysadka produkująca hormony i

móżdżek koordynujący ruchy ciała. Zarysowuje

się twarz: górna warga szczęka, dziurki od nosa.

Zaczynają działać nerki. dziecko ma już 5 cm, z

czego niemal połowę zajmuje jego głowa. Dziecko

ma wyraźnie widoczną twarz, z rozpoznawalnym

czołem i podbródkiem.

Twarz dziecka zaczyna przypominać tę, jaką

zobaczysz po urodzeniu,

choć - podobnie jak całe ciało - porastają ją

włoski. Wykształcają się gruczoły potowe i

dziecko zaczyna się pocić. Ostatecznie

ukształtował się nos - jest zadarty i płaski,

doskonale przystosowany do oddychania

przy piersi matki.

To połowa dąży Najlepszy moment na dokładne

USG. Dziecko mierzy ok. 15 cm i waży 320 g.

Całe

jego ciało pokrywa meszek Pracę podejmują gru-

czoły łojowe – produkują maź płodową o składzie

przypominającym maści lecznicze. Chroni ona

skó-

rę przed zmacerowaniem. Maluch zaczyna

reagować na świat zewnętrzny

Dziecko mierzy 19,5 cm.

Na głowie rosną mu włosy, a nad oczami brwi i

rzęsy Na

Jego ciele odkłada się warstewka tłuszczu. Jest to

tzw. tłuszcz brunatny, który może być bezpośrednio

przekształcony w energię.

Macica wznosi się na wysokość pępka.

Płód urósł tak, że

jest mu coraz trudniej się obracać.

Dziecko reaguje

niepokojem na hałas, głośne dźwięki

potrafią

je obudzić.

Dziecko reaguje aktywnie na dźwięki i światło.

Jego mózg fałduje się, by powiększyć powierzchnię

kory

mózgowej. Nie rusza się już aż tak gwałtownie, bo

zaczyna

brakować mu miejsca. Musi się skulić, więc

przyjmuje

charakterystyczną pozycję embrionalną, ma

skrzyżowane

rączki i nóżki. Większość dzieci już teraz ustawia

się główką w dół i w tej pozycji trwa aż do porodu.

Maluch może się już ustawić głową w dół,
przygotowany do porodu. Jego płuca potrafią się

rozprę-

żać i są wystarczająco duże, by zaopatrywać
krew w tlen po narodzinach. Coraz częściej

pojawiają się przygotowujące do porodu skurcze

Braxtona-Hicksa

Dziecko cały czas rośnie teraz mierzy już około

45 cm. Jeśli wszystko przebiega zgodnie z planem,

powinno

być ułożone główką w dół. Jeśli ku dołowi ma skierowane

nóżki, może się jeszcze prawidłowo obrócić.

Położenie pośladkowe (nogami do dołu) może

być przy pierwszej ciąży wskazaniem do cesarskie-

go cięcia, przy drugim i kolejnym dziecku lekarze

sugerują

poród siłami natury Na nic się jednak nie nastawiaj,

zdarza

się, że dziecko obraca się nawet tuż przed porodem.

Dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat.

Zanika meszek, maź płodowa utrzymuje się już

tylko

w fałdach skóry i na plecach. Maluch wraz z wodami

płodowymi połyka zrzucony meszek i martwe

komórki naskórka - gromadzą się one w jego

jelitach i zostaną wydalone w postaci smółki.

Dziecko mierzy 48 cm

W chwili narodzin dziecko przeciętnie

waży 3400 g,

mierzy 48-50 cm.

Document Outline