Przekształcenia rynku pracy
przyczyny zmian na rynku pracy
elastyczność rynku pracy
Sytuacja bezrobocia
bezrobocie i jego przyczyny
kim jest bezrobotny
pomiar bezrobocia
Polityka rynku pracy
pasywna polityka państwa na rynku pracy
instrumenty aktywnej polityki państwa na rynku pracy
finansowanie polityki rynku pracy
Przekształcenia rynku
pracy
Rewolucja naukowo-techniczna, czyli:
automatyzacja,
wprowadzanie nowoczesnych technologii informatycznych i komunikacyjnych,
rosnące znaczenie wiedzy, informacji i umiejętności,
rozwój Internetu.
Rezultat: o układzie sił w gospodarce i zasadach jej funkcjonowania decyduje
potencjał naukowy i informacyjny oraz poziom edukacji społeczeństwa. Nauka
staje się zasadniczą siłą wytwórczą. W modelu gospodarki opartej na wiedzy
siłą napędową staje się kapitał intelektualny, posiadanie zastępuje dostęp do
sieci, wiedzy i informacji.
Postęp technologiczny i cywilizacyjny powoduje spadek
zapotrzebowania na siłę roboczą (ma antyzatrudnieniowy
charakter).
Potrzebne
dobra
wytwarza
mniejsza
liczba
pracowników. Ogranicza się zatrudnienie przy prostych pracach
fizycznych i umysłowych.
Coraz częściej spotykaną formą bezrobocia jest bezrobocie
technologiczne
Narastający problem bezrobocia wywołuje skutki materialne i
psychospołeczne: nasila się konflikt między zatrudnionymi i
bezrobotnymi, wzrasta konkurencja o miejsca pracy, nasila się
zjawisko zatrudniania „na czarno”
Stosunki pracy to różnorodne stosunki między ludźmi i
organizacjami (pracownicy, pracodawcy, ich organizacje, państwo),
które istnieją ze względu na indywidualne świadczenie pracy.
Współczesne kierunki przekształceń stosunków pracy:
Postępująca deregulacja – ograniczenie ingerencji państwa w
dziedzinie zatrudnienia. Ingerencja państwa na rynku pracy wynika
głównie z potrzeby ochrony pracowników mających słabszą pozycję
na rynku pracy.
Odejście od tradycyjnego modelu pracy na rzecz elastycznych form
zatrudnienia (telepraca, praca na umowy – zlecenia, dzieło,
niestandardowy wymiar i rozkład czasu pracy)
Pozytywne:
obniżenie kosztów siły roboczej,
zwiększenie wydajności pracy,
dostosowanie zatrudnienia do indywidualnych
potrzeb i możliwości,
powstawanie nowych miejsc pracy,
zmniejszanie nieproduktywnego czasu pracy
Zagrożenia:
brak pewności zatrudnienia i obniżanie dochodów z pracy,
obniżanie płacy,
ograniczenia ubezpieczenia społecznego,
obniżanie bezpieczeństwa socjalnego w zamian za dostęp do pracy,
niski poziom satysfakcji z pracy,
nasilenie segmentacji rynku pracy-podział na dobre i złe miejsca
pracy, w zależności od warunków zatrudnienia,
nasilenie konfliktu pomiędzy pracownikami stałymi, a
pracownikami zatrudnionymi czasowo, w nietypowych formach lub
na część etatu.
Bezrobocie
Bezrobocie-niezrównoważony system zatrudnienia. Jest to zjawisko
ekonomiczne i społeczne, polegające na tym, że część ludzi zdolnych do
pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego
zatrudnienia z różnych powodów:
likwidacja niektórych gałęzi przemysłu
zmniejszenie popytu na wybrane dobra czy usługi
ograniczenie produkcji
niewystarczająca informacja o miejscach pracy
niska mobilność przestrzenna ludności
brak, niedostosowanie kwalifikacji i wykształcenia do wymogów rynku
pracy
zmiany technologiczne
W zależności od przyczyn wyróżnia się:
bezrobocie strukturalne
bezrobocie frykcyjne
bezrobocie sezonowe
bezrobocie jawne lub utajone
Bezrobocie strukturalne- występuje na skutek niedopasowań struktury podaży
pracy i popytu na pracę. Powody tego rodzaju bezrobocia to: zmiany
technologiczne,
restrukturyzacja
przemysłu,
zmiana
lokalizacji
przedsiębiorstw, niedostosowanie kwalifikacji. Bezrobocie to ma charakter
trwały, jego likwidacja wiąże się z koniecznością zmiany zawodu, kwalifikacji,
miejsca zamieszkania.
Bezrobocie frykcyjne- jest to nieredukowalne minimum bezrobocia w
gospodarce. Wiąże się z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania
lepszej lub innej pracy, albo zmianą miejsca zamieszkania. wynika z braku
dostatecznej informacji na temat istniejących wolnych miejsc pracy, osób
szukających pracy, oferowanych płac oraz z kosztów poszukiwań (pracy i
pracowników).
Bezrobocie sezonowe - ma cykliczny charakter i wynika z
sezonowości produkcji, na ogół bezpośrednio lub pośrednio
uzależnionej od warunków klimatycznych.
Bezrobocie utajone (nigdzie nie rejestrowane) – jest bardzo
trudne do uchwycenia. Wymaga specjalnych badań ankietowych
lub szacunków statystycznych. Szczególnym przykładem tego
zjawiska jest bezrobocie ukryte na wsi.
Bezrobocie jawne-jest to liczba bezrobotnych zarejestrowanych w
PUP
Według kryterium czasu pozostawania bez pracy wyróżnia się:
bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.
bezrobocie średniookresowe - od 3 do 6 miesięcy bez
zatrudnienia.
bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez
pracy od 6 do 12 miesięcy
bezrobocie chroniczne – powyżej 12 miesięcy bez
zatrudnienia
Bezrobotny to osoba w wieku produkcyjnym
(18-59 lat dla kobiet, 18-64 lata dla
mężczyzn), która jest zdolna i chętna do
podjęcia pracy w typowych warunkach
występujących na rynku oraz pozostaje bez
pracy pomimo podjęcia poszukiwań pracy.
Bezrobotni według PUP to osoby:
zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia
pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach (wyjątek: tryb wieczorowy
i zaoczny)
zarejestrowane w urzędzie pracy, gdy:
•
ukończyły 18 lat
•
nie ukończyły 60 (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni)
•
nie nabyły prawa do emerytury
•
nie posiadają gospodarstwa rolnego
•
nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej
Bezrobotni według BAEL to osoby spełniające jednocześnie 4 warunki:
mieszczą się w granicy wiekowej: 15-74 lata
w okresie badanego tygodnia nie pracowały
aktywnie poszukują pracy
są gotowe podjąć pracę natychmiast
Polityka rynku pracy
Ochrona
pracowników
przed
utratą
zatrudnienia-zapewnienie im ochrony prawnej
przed zwolnieniami indywidualnymi i grupowymi
Zapewnienie
bezpieczeństwa
socjalnego
bezrobotnym
i
ograniczanie
negatywnych
skutków społecznych braku pracy
Pomoc bezrobotnym w uzyskaniu zatrudnienia
Polityka rynku pracy to ogół środków zmierzających do
takiego ukształtowania rynku pracy i możliwości
zatrudnienia pracobiorców, które pozwolą na osiągnięcie
następujących celów społeczno-gospodarczych:
Cel zatrudnieniowy-zmniejszenie bezrobocia
Cel strukturalny- zwiększenie mobilności i lepsze
dostosowanie struktury zatrudnienia
Cel socjalny-zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego
bezrobotnym
Są to pasywne działania państwa na rynku pracy, służące
zapewnieniu bezpieczeństwa socjalnego bezrobotnym. Są to
wszelkie świadczenia społeczne kompensujące brak
dochodów z pracy i chroniące egzystencję bezrobotnych.
Zasadniczym instrumentem jest zasiłek dla bezrobotnych-
świadczenie
obligatoryjne,
powszechne,
okresowe,
przyznawane przez starostę. Prawo do zasiłku jest
uzależnione od:
Posiadania statusu bezrobotnego
Braku propozycji odpowiedniej pracy, stażu, szkolenia
Posiadania minimalnego stażu zatrudnienia (przynajmniej
365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających
zarejestrowanie w PUP)
Okres
obowiązywani
a
Wymiar
podstawowy
(100%)
Okres
uprawniający
do zasiłku
wynosi od 5
do 20 lat
Wymiar
obniżony
(80%)
Okres
uprawniający
do zasiłku
wynosi mniej
niż 5 lat
Wymiar
podwyższo
ny (120%)
Okres
uprawniając
y do zasiłku
wynosi co
najmniej 20
lat
Pierwsze 3
miesiące
761.40
609.20
913.70
Kolejne
miesiące
posiadania
prawa do
zasiłku
597.90
478.40
717.50
6 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie
pobierania zasiłku na obszarze powiatu, jeżeli stopa
bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku
poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie
przekraczała 125 % przeciętnej stopy bezrobocia w kraju;
12 miesięcy - dla bezrobotnych:
◦
zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze
powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu
30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa
do zasiłku przekraczała 125 % przeciętnej stopy
bezrobocia w kraju lub
◦
powyżej 50 roku życia oraz posiadających jednocześnie
co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku;
18 miesięcy dla bezrobotnych:
◦
zamieszkałych w dniu nabycia prawa do zasiłku oraz w
okresie jego pobierania na obszarze powiatu, jeżeli stopa
bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku
poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku
przekraczała 2-krotnie przeciętną stopę bezrobocia w
kraju, oraz posiadających jednocześnie co najmniej 20-
letni okres uprawniający do zasiłku lub
b) którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko
w wieku do 15 lat, a małżonek bezrobotnego jest także
bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu
okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku
przez tego bezrobotnego.
Działalność ukierunkowana na aktywizację zawodową i tworzenie
miejsc pracy.
Podstawowe aktywizacji to:
poradnictwo pracy
pośrednictwo pracy
szkolenia i przekwalifikowania zawodowe
przygotowanie zawodowe dorosłych
staże
prace interwencyjne
roboty publiczne
prace społecznie użyteczne
pożyczki i dopłaty na tworzenie nowych miejsc pracy
dopłaty dla pracodawców zatrudniających skierowanych do nich
bezrobotnych
jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej
Prace interwencyjne polegają na refundacji przez urząd
pracy części kosztów poniesionych na wynagrodzenia i
składki na ubezpieczenie społeczne zatrudnionych przez
pracodawcę
bezrobotnych.
O
finansowanie
prac
interwencyjnych może starać się pracodawca - czyli,
zgodnie z brzmieniem definicji zawartej w ustawie o
promocji zatrudnienia jednostka organizacyjna, chociażby
nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna
prowadząca działalność gospodarczą, które zatrudniają lub
mają zamiar zatrudnić co najmniej jednego pracownika.
zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie
dłuższym niż 12 miesięcy przy wykonywaniu
prac organizowanych przez gminy, organizacje
pozarządowe
statutowo
zajmujące
się
problematyką: ochrony środowiska, kultury,
oświaty, kultury fizycznej i turystyki, opieki
zdrowotnej,
bezrobocia
oraz
pomocy
społecznej, a także spółki wodne i ich związki.
prace te są finansowane lub dofinansowane ze
środków samorządu terytorialnego, budżetu
państwa,
funduszy
celowych,
organizacji
pozarządowych,
spółek
wodnych
i
ich
związków.
Do pracy w ramach robót publicznych mogą zostać
skierowani wyłącznie:
długotrwale bezrobotni lub kobiety, które nie podjęły
zatrudnienia po urodzeniu dziecka,
bezrobotni powyżej 50 roku życia,
bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia
zawodowego lub bez wykształcenia średniego,
bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno
dziecko do 18 roku życia,
bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności
nie podjęli zatrudnienia,
bezrobotni niepełnosprawni
.
Są to prace wykonywane przez bezrobotnych
bez prawa do zasiłku na skutek skierowania
przez starostę, organizowane przez gminę w
jednostkach
organizacyjnych
pomocy
społecznej, organizacjach lub instytucjach
statutowo
zajmujących
się
pomocą
charytatywną
lub
działjących
na
rzecz
społeczności lokalnej.
Fundusz Pracy - państwowy fundusz celowy.
Utworzony w 1989 roku. Jego głównym
zadaniem
jest
promocja
zatrudnienia,
aktywizacja zawodowa i łagodzenie skutków
bezrobocia.
Głównym
źródłem
dochodów
Funduszu Pracy są obowiązkowe składki
opłacane przez pracodawców za zatrudnionych
pracowników oraz dotacje z budżetu państwa.
Dziękuję za uwagę