Prezentacja programu PowerPoint

WARSZAWA – Listopad 2009 r.

Temat 2:

ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE SYSTEMU

OBRONNEGO PAŃSTWA

WYKŁAD

dr Hieronim SZAFRAN

tel.: 504 600 452

h.szafran@wp.pl

Zagadnienia :

1. Wymagania wobec systemu obronnego

państwa

2. Podsystem kierowania bezpieczeństwem
narodowym, w tym obroną państwa
3. Podsystem militarny – Siły Zbrojne RP
4. Podsystem niemilitarny – niemilitarne

struktury

obronne
5. Gotowość obronna państwa

Literatura:

Balcerowicz B., Siły zbrojne w państwie i

stosunkach międzynarodowych,
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR,
Warszawa 2006.

Huzarski M., Zmienne podstawy

bezpieczeństwa i
obronności państwa, AON, Warszawa 2009.

Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa III RP. Podręcznik dla
studentek i studentów, red. R. Jakubczak,
Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.

Strategia obronności Rzeczypospolitej

Polskiej (projekt), MON Departament
Strategii i Planowania Obronnego,
Warszawa 2009.

SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA (SOP)

dla zapewnienia realizacji interesów narodowych i celów
strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa Rzeczpospolita

Polska

organizuje

rozwija

zintegrowany system bezpieczeństwa narodowego

Szczególną formą organizacji i działania tego systemu

, jest

system

obronny państwa (SOP),

powołany dla:

przeciwstawienia się

wszelkim

potencjalnym

zagrożeniom

żywotnych interesów narodowych,
skonkretyzowanych w postaci celów
strategicznych.

System ten jest zintegrowany z sojuszniczym systemem

bezpieczeństwa poprzez wspólne procedury działania
                          w sytuacjach kryzysowych i w czasie wojny
                                              oraz udział w sojuszniczym
planowaniu obronnym.

WYMAGANIA WOBEC SOP

• posiadać interdyscyplinarny charakter misji,

zadań i funkcji;

• gwarantować zdolność do odstraszania,

ochrony i obrony oraz
realizacji zadań obrony kolektywnej;

• posiadać zdolność do współpracy ze

strukturami sojuszniczymi, przy zachowaniu
zdolności do skutecznego działania
samodzielnego;

• integrować działalność wszystkich organów

władzy                         i administracji
publicznej, przedsiębiorców realizujących
zadania obronne, organizacji pozarządowych
                             i poszczególnych obywateli
na rzecz obronności państwa;

WYMAGANIA WOBEC SOP

• być zorganizowany i wyposażony w sposób

gwarantujący jego sprawne działanie w
każdych warunkach;

• zapewniać zdolność do monitorowania

zagrożeń oraz reagowania na
pojawiające się zagrożenia w ich wczesnej
fazie, a także do usuwania ich skutków;

• opierać się na kompetencjach, umiejętności i

wiedzy osób uczestniczących w pracach
poszczególnych podsystemów.

- stanowi

skoordynowany wewnętrznie

zbiór

elementów kierowania

(polityczno-

administracyjnych)

wykonawczych

(militarnych i niemilitarnych),

a także realizowanych przez
te elementy

funkcji i

procesów

oraz zachodzących między nimi

relacji

SOP tworzą

wszystkie siły i środki

przeznaczone do realizacji zadań
obronnych

, odpowiednio do tych zadań

zorganizowane, utrzymywane i
przygotowywane

Organizacja i funkcjonowanie SOP

oparte jest

na przepisach prawa powszechnie
obowiązującego

, a także

postanowieniach wynikających z umów
i traktatów międzynarodowych

, których

Polska jest stroną.

SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA (SOP)

SOP składa się z trzech podstawowych elementów:

1. podsystemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym,

w tym obroną państwa –

utworzonym z organów

władzy i administracji publicznej

wraz z obsługującymi

urzędami i niezbędną infrastrukturą oraz

organów

dowodzenia SZ RP

;

2. dwóch podsystemów wykonawczych:

a) podsystemu militarnego

– utworzonego

z Sił

Zbrojnych RP

;

b) podsystemu niemilitarnego

– utworzonego

niemilitarnych struktur gospodarczych, ochronnych i
informacyjnych

wraz z obsługującymi

urzędami i niezbędną infrastrukturą.

SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA (SOP)

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

- w tym obroną państwa, tworzą

powiązane

organizacyjnie i informacyjnie
organy władzy publicznej i kierownicy jednostek
organizacyjnych

, które wykonują zadania związane

z bezpieczeństwem narodowym

oraz

organy dowodzenia Sił Zbrojnych RP

adekwatnie do ich

hierarchicznego podporządkowania i prawnie określonych
kompetencji

Przeznaczony jest on

do zapewnienia optymalnych

warunków do sprawnego podejmowania decyzji oraz
ciągłego i trwałego koordynowania działań

przez organy

władzy i administracji publicznej wszystkich szczebli oraz
organy dowodzenia SZ RP

zarówno w czasie pokoju, jak i

w trakcie zarządzania kryzysowego, a zwłaszcza
w czasie kierowania obroną państwa.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Szczególna rola

w kierowaniu

bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa

przypada Prezydentowi RP,

Radzie Ministrów i Parlamentowi

W myśl zapisów Konstytucji RP,

Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów –
jako organy sprawujące władzę wykonawczą
– są naczelnymi organami kierowania
obronnością

i wykonują swoje

zadania w zakresie obronności na podstawie
ustanowionego przez władzę ustawodawczą
prawa zawartego w Konstytucji RP
i właściwych ustawach.

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Istota kierowania obroną państwa polega na

podejmowaniu przez właściwe organy władzy
państwowej decyzji i działań

mających na celu

uruchamianie potencjału obronnego państwa

poprzez

wprowadzanie wyższych stanów gotowości obronnej
państwa

oraz

uruchamianie realizacji zadań

operacyjnych

, w celu przeciwstawienia się zaistniałym

zagrożeniom.

Naczelne organy władzy:

Prezydent RP we współpracy

z Radą Ministrów kieruje obroną państwa

stosownie do

swoich kompetencji określonych w Konstytucji RP oraz
ustawach.

W procesie podejmowania decyzji związanych z obroną
państwa,

uwzględnia się współzależności między

organami RP i organami państw członkowskich NATO i
UE

(w tym także między organami dowodzenia SZ RP i

odpowiednimi dowództwami NATO i UE),

określone w

przyjętych traktatach i protokołach.

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Szczególna rola

w kierowaniu

bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa

przypada Prezydentowi RP,

Radzie Ministrów i Parlamentowi

W myśl zapisów Konstytucji RP,

Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów –
jako organy sprawujące władzę wykonawczą
– są naczelnymi organami kierowania
obronnością

i wykonują swoje

zadania w zakresie obronności na podstawie
ustanowionego przez władzę ustawodawczą
prawa zawartego w Konstytucji RP
i właściwych ustawach.

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Szczególna rola

w kierowaniu

bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa

przypada Prezydentowi RP,

Radzie Ministrów i Parlamentowi

W myśl zapisów Konstytucji RP,

Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów –
jako organy sprawujące władzę wykonawczą
– są naczelnymi organami kierowania
obronnością

i wykonują swoje

zadania w zakresie obronności na podstawie
ustanowionego przez władzę ustawodawczą
prawa zawartego w Konstytucji RP
i właściwych ustawach.

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Wykonawcami zadań

w ramach kierowania obroną

państwa

są

właściwi ministrowie, kierownicy

urzędów centralnych (i innych instytucji
państwowych), wojewodowie i organy samorządu
terytorialnego.

Organy te kierują realizacją zadań

przy pomocy

właściwych urzędów o odpowiednio przygotowanej
strukturze

organizacyjnej,

w oparciu o system

stanowisk kierowania

W czasie wojny Siłami Zbrojnymi RP oraz innymi
podporządkowanymi jednostkami organizacyjnymi
dowodzi mianowany przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej

Naczelny Dowódca Sił

Zbrojnych

, wykorzystując

ogniwa Wojennego

Systemu Dowodzenia

oraz

elementy kierowania

mobilizacją i rozwinięciem wojsk

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Szczególna rola

w kierowaniu

bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa

przypada Prezydentowi RP,

Radzie Ministrów i Parlamentowi

W myśl zapisów Konstytucji RP,

Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów –
jako organy sprawujące władzę wykonawczą
– są naczelnymi organami kierowania
obronnością

i wykonują swoje

zadania w zakresie obronności na podstawie
ustanowionego przez władzę ustawodawczą
prawa zawartego w Konstytucji RP
i właściwych ustawach.

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

PODSYSTEM MILITARNY – SIŁY ZBROJNE RP

Militarny podsystem wykonawczy SOP

tworzą

Siły Zbrojne RP

Są one

podstawowym elementem systemu

obronności

państwa i istotnym

instrumentem

przeznaczonym do skutecznej

realizacji polityki bezpieczeństwa

Rzeczypospolitej Polskiej.

Służą obronie niepodległości
Rzeczypospolitej Polskiej i niepodzielności
jej terytorium oraz zapewnieniu
bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic.

PODSYSTEM MILITARNY – SIŁY ZBROJNE RP

wykonują zadania wynikające ze

Strategii

Obronności RP

, uszczegółowione w

Polityczno-Strategicznej Dyrektywie
Obronnej RP

oraz stosownych, narodowych i

sojuszniczych

planach operacyjnych

Zgodnie z zapisami Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej Siły Zbrojne RP

są apolityczne i

podlegają cywilnej oraz demokratycznej
kontroli

Siły Zbrojne RP są przygotowywane do:
1. skutecznego

przeciwdziałania zagrożeniom

godzącym w interesy narodowe

oraz

2. udziału w operacjach

reagowania

kryzysowego

i wojennych.

PODSYSTEM NIEMILITARNY

– NIEMILITARNE STRUKTURY

OBRONNE

tworzą

organy administracji rządowej i

samorządu terytorialnego

oraz

inne podmioty i

instytucje państwowe, organizacje społeczne

, a

także

przedsiębiorcy

, na których nałożono

zadania obronne:

- zapewnienia sprawnego i bezpiecznego

funkcjonowania struktur państwa

zasilania

zasobami ludzkimi i materiałowymi

oraz cywilnego wsparcia Sił Zbrojnych RP

- wykonywania

obowiązków państwa-gospodarza

- zapewnienia

ochrony i zabezpieczenia

podstawowych potrzeb bytowych ludności

oraz

tworzenie warunków do

jej przetrwania

ZADANIA OBRONNE JAKO CZĘŚĆ ZADAŃ Z ZAKRESU

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Zadania obronne jako część zadań z zakresu
bezpieczeństwa narodowego

konkretyzują przedsięwzięcia

realizowane przez

organy władzy wykonawczej oraz inne

organy i instytucje państwowe,
przedsiębiorców, organizacje społeczne oraz
poszczególnych obywateli

- związanych z

przygotowaniem państwa do sprawnego

działania i przetrwania

w warunkach

zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa,
kryzysu i wojny,

realizacją określonych przedsięwzięć operacyjnych

w tych

warunkach, a także

usuwaniem skutków po zażegnaniu zagrożenia

zmierzających do przywrócenia stanu normalnego
funkcjonowania państwa.

ZADANIA OBRONNE

obejmują

czynności przygotowawcze

, których

wykonanie pozwoli

osiągnąć odpowiedni stan

gotowości obronnej

oraz zapewni reagowanie

podejmowane w celu przeciwdziałania zaistniałej
sytuacji kryzysowej.

Podstawowe rodzaje zadań obronnych obejmują:

•

zadania ogólne

o charakterze

przygotowawczym;

•

zadania dyplomatyczne;

• zadania informacyjne;

•

zadania ochronne

w zakresie zapewnienia

sprawnego funkcjonowania struktur państwa
oraz w zakresie zapewnienia podstawowych
potrzeb bytowych, duchowych i ochrony
ludności;

•

zadania gospodarczo-obronne

ZADANIA OGÓLNE O CHARAKTERZE

PRZYGOTOWAWCZYM

służą stworzeniu warunków organizacyjnych

funkcjonowania struktur niemilitarnych

poszczególnych stanach gotowości obronnej
państwa i w czasie ich podwyższania

Zadania przygotowawcze

obejmują

głównie:

planowanie obronne

(planowanie operacyjne i

programowanie oraz budżetowanie obronne);

szkolenie obronne

;

edukację obronną

oraz

- szeroko rozumiane

spełnianie powszechnego

obowiązku obrony

ZADANIA DYPLOMATYCZNE

mają na celu

minimalizowanie

ryzyka

zagrożenia

podstawowych interesów narodowych oraz

wsparcie dyplomatyczne

- w czasie konfliktu zbrojnego

- i

jego wygaszania

ZADANIA INFORMACYJNE

służą

- ochronie i propagowaniu polskich

interesów,

- informacyjnemu osłabianiu przeciwnika,

- umacnianiu woli, morale, determinacji

obronnej i wytrwałości
społeczeństwa

ZADANIA OBRONNE ZWIĄZANE Z ZAPEWNIENIEM

SPRAWNEGO FUNKCJONOWANIA STRUKTUR

PAŃSTWA

• ochrona granicy państwowej;

• ochrona osób podlegających szczególnej

ochronie oraz obiektów i transportów im
służących;

• ochrona delegacji i przedstawicielstw

innych państw; zapewnienie łączności;

• ochrona szczególnie ważnych obiektów;

• ochrona dóbr kultury i dziedzictwa

narodowego;

• zapewnienie bezpieczeństwa i porządku

publicznego;

• ochrona przeciwpożarowa;

• nadzór nad przestrzeganiem rygorów

prawa w czasie stanu
wojennego.

OCHRONA I ZAPEWNIENIE POTRZEB BYTOWYCH

LUDNOŚCI

1. zaopatrywanie w produkty spożywcze, wodę,

artykuły przemysłowe powszechnego użytku
i produkty naftowe;

2. dostawy energii elektrycznej i surowców

energetycznych;

3. alarmowanie;
4. ewakuacja;
5. ratownictwo;
6. budowle ochronne;
7. likwidacja skażeń i zakażeń;
8. ochrona zdrowia;
9. przewozy pasażerskie i towarowe;
10.opieka nad dziećmi i młodzieżą oraz osobami

niepełnosprawnymi

ZADANIA GOSPODARCZO-OBRONNE

Cel:

zapewnienie materialnych podstaw

realizacji zadań obronnych oraz przetrwania
ludności,

a w tym:

1. utrzymanie nieczynnych mocy

produkcyjnych;

2. przygotowanie do produkcji i usług oraz

realizacja zadań ujętych w Programie
Mobilizacji Gospodarki (PMG);

3. tworzenie i utrzymanie rezerw;

przygotowanie do działania w warunkach
ograniczonych dostaw;

ZADANIA GOSPODARCZO-OBRONNE

4. uruchomienie świadczeń osobistych i

rzeczowych;

5. militaryzacja;

6. ewakuacja rezerw państwowych;

7. przyspieszenie realizacji inwestycji o

znaczeniu strategicznym;

8. wprowadzanie ograniczeń w komunikacji,

łączności, dystrybucji produktów leczniczych,
wyrobów medycznych i żywności;

ZADANIA GOSPODARCZO-OBRONNE

9. odtwarzanie zniszczonej infrastruktury;

10. zapewnienie zaopatrzenia ochrony cywilnej

w sprzęt, materiały i środki ochrony;

11. zaopatrywanie ludności w środki

zapewniające potrzeby bytowe ludności;

12. zapewnienie usług medycznych;

13. monitorowanie potencjału ekonomicznego w

zakresie przemysłu, rolnictwa, łączności,
transportu, energetyki, leśnictwa i ochrony
zdrowia

W STANIE STAŁEJ GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

utrzymywanym

w czasie pokoju

gdy nie stwierdza

się istotnych zagrożeń zewnętrznego
bezpieczeństwa państwa

są realizowane

zadania

planistyczne, organizacyjne, szkoleniowe i

kontrolne

, mające na celu utrzymywanie w

sprawności SOP.

Realizowane są również

zadania na rzecz

kształtowania bezpiecznego środowiska
międzynarodowego i wewnętrznego

w tym

aktywne oddziaływanie na potencjalne źródła
ryzyka

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

KRYZYSU

wprowadza się w razie zaistnienia zewnętrznego

zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Obejmuje ono

uruchomienie wybranych

elementów SOP oraz realizację zadań
zapewniających przygotowanie do
przeciwdziałania zewnętrznym zagrożeniom

bezpieczeństwa państwa

lub usuwanie

skutków ich wystąpienia

Podejmowane są również działania wynikające z

Planu Reagowania Obronnego RP, planów
operacyjnych funkcjonowania administracji
publicznej oraz NSZK.

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

KRYZYSU

Zadania obronne realizowane w tym stanie

dotyczyć głównie będą:

• polityki informacyjnej;
• dyplomacji;
• działań wywiadu i kontrwywiadu;
• reagowania na zaistniałe zagrożenia

(reagowanie kryzysowe);

• uruchomiania wybranych elementów SOP;
• misji w ramach NATO, UE, ONZ;
• przygotowanie do rozwijania stanowisk

kierowania;

• przygotowań do militaryzacji;

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

KRYZYSU

• HNS;
• przygotowania mobilizacji gospodarki,

uruchamiania rezerw państwowych;

• obrony przed bronią masowego rażenia, a w

konsekwencji - weryfikacji i aktualizacji
planów obronnych;

• ochrony obiektów szczególnie ważnych dla

bezpieczeństwa i obronności państwa;

• ochrony infrastruktury krytycznej;
• ochrony ludności;
• ochrony dóbr kultury;
• usuwania skutków zagrożeń.

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

WOJNY

wprowadza się

w celu odparcia bezpośredniej

zbrojnej

napaści

terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej

lub gdy z umów

międzynarodowych wynika zobowiązanie

kolektywnej obrony przeciwko agresji

Realizuje się wówczas

zadania:

1. umożliwiające:

• przeprowadzenie powszechnej mobilizacji,
• wprowadzenie stanu wojennego
• oraz pełne rozwinięcie SOP do odparcia

agresji militarnej;

2. zabezpieczenie procesu osiągania pełnej

gotowości obronnej sił zbrojnych;

3. przestawienie gospodarki narodowej na za

bezpieczenie potrzeb obronnych państwa;

uruchomienie

Programu

Mobilizacji

Gospodarki;

funkcjonowanie

organów

władzy

stanowiskach kierowania;

6. wdrożenie przepisów prawnych na czas

wojny.

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

WOJNY

wprowadza się

w celu odparcia bezpośredniej

zbrojnej napaści

na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej

lub gdy z umów

międzynarodowych wynika zobowiązanie

kolektywnej obrony przeciwko agresji

Realizuje się wówczas

zadania:

1. umożliwiające:

• przeprowadzenie powszechnej mobilizacji,
• wprowadzenie stanu wojennego
• oraz pełne rozwinięcie SOP do odparcia

agresji militarnej;

STAN GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA CZASU

WOJNY

2. zabezpieczenie procesu osiągania pełnej

gotowości obronnej sił zbrojnych;

3. przestawienie gospodarki narodowej na

zabezpieczenie potrzeb obronnych państwa;

4. uruchomienie Programu Mobilizacji

Gospodarki;

5. funkcjonowanie organów władzy na

stanowiskach kierowania;

6. wdrożenie przepisów prawnych na czas

wojny.

NARODOWY SYSTEM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO (NSZK)

stanowi w istocie część systemu obronnego

państwa i

przeznaczony

jest do zapewnienia ogólnej gotowości
potencjału wojskowo-cywilnego kraju dla
skutecznego przeciwdziałania sytuacjom
kryzysowym

, włącznie z gotowością do

prowadzenia działań wojennych.

Wskazuje:

• działania podejmowane przez państwo w

razie zaistnienia zagrożeń o charakterze
kryzysowym,

• sposoby przejścia państwa ze stanu

działalności pokojowej przez kryzysową do
wojennej oraz powrotu do stanu normalnego
(pokojowego),

• określa środki przeciwdziałające

zaskoczeniu

• i zapewniające płynne przejście do zadań

związanych z kolektywną obroną.

SYSTEM STAŁYCH DYŻURÓW

-w celu zapewnienia ciągłości przekazywania
decyzji

organów uprawnionych do

uruchamiania realizacji zadań ujętych w Planie
Reagowania Obronnego RP (PROP RP)

Zadania wykonywane w ramach stałych
dyżurów obejmują:

utrzymanie

w warunkach

wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa
państwa

procedur związanych z

podwyższaniem gotowości obronnej państwa

jak i

przekazywanie decyzji upoważnionych

organów

w sprawie uruchomienia określonych

zadań

wynikających z

wprowadzenia wyższych

stanów gotowości obronnej państwa

oraz

przekazywanie właściwym organom informacji

o stanie sił uruchamianych podczas
podwyższania gotowości obronnej państwa

Zagadnienia :

1. Wymagania wobec systemu obronnego

państwa

2. Podsystem kierowania bezpieczeństwem
narodowym, w tym obroną państwa
3. Podsystem militarny – Siły Zbrojne RP
4. Podsystem niemilitarny – niemilitarne

struktury

obronne
5. Gotowość obronna państwa

Document Outline