Motoryczność ludzka rozpoczyna swój
bieg razem z narodzinami każdego z
nas. Już tuż po narodzinach każdy
człowiek kształtuje motorykę swojego
ciała poprzez wszystkie ruchy, które
wykonuje będąc niemowlakiem. Wraz z
wiekiem udoskonala je, dzięki czemu
stają się one coraz bardziej precyzyjne.
Motoryka ludzka kształtuje się przez całe
życie od narodzin do śmierci każdego
człowieka.
W życiu każdego osobnika nieodzownym
elementem w funkcjonowaniu powinna być
motoryka. Każdy człowiek poruszając się
wykonuje serię ćwiczeń bardzo potrzebną
naszemu ciału, bez których części naszego
organizmu np. mięśnie czy układ nerwowy
obumarłby, a skutkiem tego mogłoby być
całkowite nie poruszanie się. Podczas
przemieszczania naszego ciała pracują w
naszym organizmie wszystkie mięśnie, przez
co są one dobrze wyćwiczone, do pracy
uaktywniają się tkanki oraz cały układ
nerwowy. Zatem wiemy, że podczas zwykłego
ruchu wykonywanego spontanicznie podczas
chodzenia, czy pracy nasze ciało intensywnie
pracuje.
Motoryka duża- sprawność lub
zręczność ruchowa całego ciała.
Motoryka mała- sprawność ruchowa
rąk
w zakresie szybkości ruchów i ich
precyzji; czynności manualne niezbędne
podczas samoobsługi, rysowania,
pisania (rozwój manualny).
• Ruch jest naturalną potrzebą każdego dziecka w
wieku przedszkolnym. Stanowi on istotny czynnik w
jego rozwoju fizycznym. Dziecko w tym wieku nie
może długo skoncentrować się na jednej czynności,
co powoduje konieczność częstych zmian zabaw
ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych,
• Prezentowane poniżej ćwiczenia z zakresu motoryki
małej i dużej mają na celu doskonalenie
poszczególnych czynności ruchowych u dzieci,
nabywanie przez nich zręczności, wyrabianie
szybkości, zwinności i wytrzymałości,
• Bardzo istotne są zabawy w parach, co pozwala na
rozwijanie inwencji twórczej u dzieci, daje możliwość
samowyrażenia najpierw siebie, potem sprawdzenia
własnych możliwości i porównania ich z
możliwościami innych dzieci,
• Ważne jest, aby po intensywnych ćwiczeniach
gimnastycznych i ruchowych znalazło się miejsce na
rozluźnienie mięśni, relaksację organizmu,
uspokojenie i wyciszenie nagromadzonych emocji
• Zaburzenia w rozwoju motorycznym przejawiają się
mniejszą precyzją ruchów i wolniejszym ich
tempem. Chodzi tu zarówno o motorykę dużą, tj.
zaburzenia koordynacji dużych grup mięśniowych
(zręczności ruchowej całego ciała), jak również o
zaburzenia motoryki małej, tj. rozwoju manualnego,
• Dzieci o obniżonej sprawności manualnej
napotykają szczególne trudności podczas
przepisywania tekstu lub pisania ze słuchu. Z uwagi
na wolne tempo pracy, nie nadążają za innymi
dziećmi, co może często powodować u nich
zaburzenia o charakterze emocjonalno-
motywacyjnym (poczucie niższej wartości, brak
chęci do nauki z powodu braku sukcesów,
drażliwość), stanowiące podstawę do powstawania
różnych trudności wychowawczych.
Od 1 r.ż. do 2 lat dziecko:
• samodzielnie chodzi, na początku zauważalna jest
niepewność, niezgrabność ruchów, wzmożone
napięcie mięśniowe rąk i głowy,
• przykuca aby podnieść zabawkę,
• biega, podskakuje rozstawiając szeroko rączki,
• popycha i ciągnie przedmioty,
• wdrapuje się na meble,
• wchodzi po schodach dostawiając nogi,
przytrzymując się poręczy lub ręki dorosłego,
• staje na jednej nodze przy niewielkiej pomocy,
chodzi tyłem, bokiem, staje na palcach,
• wbiega na wzniesienia i zbiega z nich,
• posługuje się sztućcami,
• manipuluje przedmiotami,
• toczy piłkę, próbuje nią rzucić.
METODY BADANIA MOTORYK
Do oceny rozwoju ruchowego służą następujące metody:
Wywiad z matką, w którym niezbędne jest ustalenie historii
dotychczasowego rozwoju ruchowego dziecka, np.:
- od kiedy zaczęło utrzymywać głowę w pozycji pionowej,
- kiedy zaczęło siadać, stać, chodzić (tempo rozwoju),
- czy rozwój dziecka był harmonijny, tzn. czy równie dobrze
rozwijało się pod względem ruchowym, jak i pod względem
umysłowym (rytm rozwoju),
- czy obserwowano okresy przyspieszenia lub zahamowania
rozwoju (dynamik rozwoju).
Obserwacja dziecka podczas codziennych zajęć dowolnych,
zabaw manipulacyjnych (np. nawlekanie koralików na sznurek),
konstrukcyjnych (np. budowanie z klocków), czynności
samoobsługowych (ubieranie się, jedzenie, mycie) dostarcza
również waż nych danych, o jego rozwoju ruchowym.
Analiza wytworów powstałych podczas zajęć
plastycznych, czyli rysunków, wycina nek, ulepianek,
malowania oraz podczas pisania pozwala uchwycić
symptomy zaburzeń motoryki.
Badania testowe i eksperymenty służą również do
oceny rozwoju motorycznego. Do obliczania wieku ilorazu
rozwoju ruchowego stosuje się polską adaptację tekstu N.
Oziereckiego dokonaną przez Barańskiego (R. Przewęda
1973). Obejmuje on zadania ruchome przeznaczone dla
dzieci i młodzieży w wieku 4-16 lat. Zawarte w zestawie
Oziereckiego próby ruchowe dzielą się na sześć grup.
Badany uczeń otrzymuje do wykonania z każdej grupy jedno
ćwiczenie, odpowiednie dla jego wieku. Jeżeli potrafi je
wykonać, otrzymuje następne z tej samej grupy, lecz
przeznaczone dla dzieci o rok starszych. Jeśli nie potrafi,
daje mu się ćwiczenie z tej samej grupy, lecz przeznaczone
dla dzieci o rok młodszych. W ten sposób ustala się w
każdej grupie ćwiczeń, jak trudne zadanie ruchowe badany
potrafi wykonać, przy czym trudność wyrażona jest tu miarą
wieku.
Sześć ćwiczeń w skali Oziereckiego obrazuje
różne objawy koordynacji nerwowo-mięśniowej, a
więc przy ich zastosowaniu można oceniać
podstawowy mechanizm pojętności i sprawności
ruchowej:
- grupa I - sprawdza równowagę (koordynację
statyczną),
- grupa II - koordynację ruchów rąk,
- grupa III - koordynację ruchów ciała,
- grupa IV - zdolność do wykonywania ruchów
szybkich,
- grupa V - zdolność do wykonywania różnych
ruchów jednocześnie (np. inne ruchy nogami, a
inne rękami),
- grupa VI - precyzję ruchów i zdolność
koncentrowania się wyłącznie na czynnościach
zadanych, co ocenia się faktem występowania lub
niewystępowania przyruchów (synkinezji).
Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki
Sherborne w pracy z dziećmi w wieku
przedszkolnym.
Pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym często poszukuje
się ciekawych metod pracy. Jedną z nich jest metoda ruchu
rozwijającego. Stosowanie tej metody przynosi korzyści dla
dzieci. Nie tylko wspomaga rozwój, wyrównuje opóźnienia w
sferze emocjonalnej i społecznej. Uczy współdziałania z
partnerem, pozytywnego wykorzystania nagromadzonej
energii, wykorzystania siły, koncentrowania się na
wykonywanym zadaniu. Wyzwala wśród uczestników wiele
radości, śmiechu. Jest metodą uniwersalną.
Zdaniem autorki metody: „wszystkie dzieci mają dwie
podstawowe potrzeby: pragną czuć się dobrze we własnym
ciele (jak w domu), czyli umieć w pełni nad nim zapanować, po
drugie odczuwają potrzebę nawiązywania kontaktów z innymi.
Zaspokojenie tych potrzeb- dobry kontakt z samym sobą i z
innymi ludźmi- jest możliwy dzięki dobremu nauczaniu ruchu”
(W, Sherborne., s.12).
Weronika Sherborne w metodzie
„Ruch Rozwijający”
wyróżnia
ćwiczenia, które wspomagają rozwój dziecka. Do nich należą:
- ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała,
- ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie
bezpieczeństwa w otoczeniu,
- ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z
partnerem i grupą,
- ćwiczenia twórcze.
Ćwiczenia w/w można stosować w różnych formach:
- zajęcia indywidualne,
- zajęcia w parach,
-zajęcia dla całej grupy.
Ćwiczenia stosowane w tej metodzie opierają się na
doświadczeniach ruchowych, intensywności i ciągłości
doświadczeń. Mają one szczególne znaczenie dla rozwoju
wszystkich dzieci, a szczególnie dla dzieci z zaburzeniami w sferze
ruchowej, emocjonalnej i społecznej. W metodzie ruchu
rozwijającego wykorzystuje się dotyk, ruch, ćwiczenia
świadomości ciała i przestrzeni oraz wzajemne relacje (relacje „Z”,
relacje „Przeciwko”, relacje „Razem”).
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
Ćwiczenia „Z” w parach (partner „aktywny” i
partner „bierny”): - pozycja siedząca: ćwiczący siedzi
opierając się plecami o partnera (nogi ugięte w
kolanach): a) pcha plecami partnera, starając się
pokonać jego opór (zmiana ról),
b) pozycja jak wyżej:
- ułożenie się na przemian plecami do pleców partnera z
unoszeniem bioder,
- ciągnięcie za kostki ćwiczącego, leżącego na brzuchu
lub na plecach,
- ciągnięcie za przeguby rąk lub łokcie ćwiczącego
leżącego na plecach,
- kołysanie: pozycja siedząca, tworzenie „fotelika” dla
ćwiczącego „pasywnego” i obejmowanie go, łagodnie
kołysząc do przodu,
- kołysanie w różnych kierunkach: obejmujemy jedną
ręką partnera, drugą opieramy z tyłu o podłogę,
„Opiekujący się” musi cały swój ciężar przenieść na rękę
opartą z tyłu
,
- przyjęcie całego ciężaru partnera: ćwiczący „aktywny”
w klęku podpartym, „pasywny” kładzie się dowolnie (na
plecach, brzuchu, wzdłuż i w poprzek), „aktywny”
porusza się po sali w różnych kierunkach,
- prowadzenie „ślepca”: ćwiczący zamyka oczy i jest
oprowadzany (jest to ćwiczenie trudniejsze, niż się
wydaje, wymaga zaufania do „przewodnika” raz
zdecydowania i pewności siebie osoby aktywnej),
- próby utrzymania równowagi i ciężaru ciała: a)
ćwiczący, leżąc na plecach (nogi zgięte), podtrzymuje za
ręce współćwiczącego leżącego na brzuchu (plecach) , b)
ćwiczący, leżąc na plecach (nogi podniesione i
wyprostowane), podtrzymuje za ręce współćwiczącego
leżącego na jego stopach. Są to ćwiczenia dość
zaawansowane, które przyzwyczajają do kontaktu
wzrokowego. Dla relaksu stosować można: a) masażyki
wg poleceń nauczyciela, b) słuchanie muzyki
relaksacyjnej,
c) słuchanie kołysanek.
Ćwiczenia „Przeciw” w parach:
„Skała”: ćwiczący staje stabilnie w rozkroku
podpartym lub siedzi mocno podparty o podłoże;
współćwiczący próbuje przesunąć „skałę”, pchając lub
ciągnąc w różnych kierunkach (ulubione ćwiczenie
dzieci),
„Worek”: to samo ćwiczenie ze współćwiczącym
leżącym na plecach lub brzuchu, a także próbowanie
przewrócenia współćwiczącego na drugą stronę,
„Paczka”: dziecko zwija się w kłębek, a współćwiczący
usiłuje „rozwiązać paczkę”, ciągnąć za nogi i ręce;
„paczka” może zostać podniesiona w górę
(„nierozwiązana”), co dowodzi dużej koncentracji
energii i skupienia na zadaniu (ulubione ćwiczenie
dzieci).
Ćwiczenia „Razem”:
W parach (obydwaj partnerzy aktywni):
- Partnerzy siedzą złączeni plecami, po czym wstają, nie odrywając
się od siebie, napierając na siebie plecami tak, aby obydwaj
powstali,
- Kołysanie się: siedząc przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami,
ćwiczący trzymają się za ręce lub przeguby; na zmianę kładą się na
plecy i są przeciągani przez partnera (ze zmianą ról),
- Równowaga: stojąc do siebie twarzą i trzymając się za ręce,
ćwiczący odchylają się i przechodzą do siadu, a następnie razem
wstają.
W grupie: (uczestniczą trzy lub więcej dzieci) wszyscy pracują
razem jako grupa: trzy osoby:
- Kołysanie: dwóch ćwiczących siedzi naprzeciwko, pomiędzy nimi
trzeci, kolana lekko ugięte i rozsunięte, ręce wyciągnięte do przodu;
ćwiczący w środku jest kołysany na boki przez partnerów; uwaga
skupia się na podtrzymywaniu jego głowy i ramion, należy czuwać
nad płynnością ruchów.
- ćwiczenia skoczne: dwóch współćwiczących wspomaga osobę
skaczącą, trzymając ją za dłonie i łokcie,
-huśtanie: dwóch współćwiczących huśta trzeciego
partnera, trzymając go za kostki i nadgarstki. Więcej
ćwiczących w kole lub na plecach:
a) wszyscy przewracają się jednocześnie na przemian na
prawy i lewy bok,
b) zginanie i prostowanie nóg,
c) nie odrywając ramion, zginają ręce w łokciach i próbują
połączyć ręce w koło,
d) wykonanie rozety, Ćwiczenia te uczą koordynacji w
grupie, (są dość trudne do wykonania, mobilizują grupę
ćwiczącą).
Ćwiczenia twórcze Osoba prowadząca zajęcia powinna
obserwować swoje dzieci, zachęcać je, ośmielać, chwalić, a
wtedy ćwiczenia przekształcą się „ruch twórczy”. Ćwiczenia
„twórcze” pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki
międzyludzkie, dają możliwość uwolnienia się od
wewnętrznych napięć, niepokojów.
Diagnoza funkcji poznawczych dla
przedziału wiekowego od 4 miesiąca
życia do 6 roku życia.
Celem badania jest określenie wieku
rozwojowego dziecka w zakresie rozwoju
fundamentalnych funkcji poznawczych.
Mówiąc inaczej zadaniem osoby diagnozującej jest
postawienie diagnozy :
– czy wiek rozwojowy dziecka jest adekwatny do jego
wieku metrykalnego?
– czy występują opóźnienia w zakresie funkcji
poznawczych?
– jakich funkcji poznawczych opóźnienia dotyczą?
– jaki jest rozmiar tych opóźnień?
Ocena wieku rozwojowego jest bazą do
zaprogramowania terapii w zakresie poszczególnych
funkcji poznawczych oraz określenia strefy
najbliższego rozwoju.
Diagnoza funkcji
poznawczych w zakresie
:
1. Motoryka duża,
2. Motoryka mała
(grafomotoryka),
3. Percepcja wzrokowa i orientacja
przestrzenna,
4. Percepcja słuchowa,
5. Mowa, język, komunikacja
językowa i artykulacja,
6. Lateralizacja i konwergencja,
7. Rozwój społeczny i
emocjonalny.
Przed rozpoczęciem badania
należy:
- gruntownie przeanalizować
normy w zakresie oczekiwanych
rozwojowo umiejętności
poszczególnych funkcji
poznawczych,
- bardzo dokładnie
przestudiować zawartość
merytoryczną pomocy
specjalistycznych i zapoznać się z
zawartymi w nich zaleceniami i
wskazówkami,
- usystematyzować materiały i
próby specjalistyczne.
Diagnoza motoryki dużej
Do diagnozy wykorzystujemy:
1. Pojemnik z klockami,
2. Piłka,
3. Plastikowy kubeczek, łyżeczka,
miseczka i talerzyk,
4. 2 plastikowe pojemniki (z
fasolką małą i dużą),
5. 2 zakręcane plastikowe
pojemniki,
6. Lalka bobas ubrana w czapkę,
wciągane skarpetki i kamizelkę z
zamkiem błyskawicznym.
Sposób przeprowadzenia badania motoryki dużej i małej
(grafomotoryki)
Diagnozujący bardzo wnikliwie obserwuje dziecko i prosi o wykonanie
poleceń, które obrazują umiejętności dziecka w określonym przedziale
wiekowym.
12 miesiąc życia:
- diagnozujący bardzo wnikliwie obserwuje zachowania motoryczne
dziecka podczas chodzenia i używania ręki do oglądania przedmiotów i
zabawek oraz manipulowania nimi, diagnozujący obserwuje czy pojawił się
chwyt pęsetowy
- diagnozujący rozsypuje przed dzieckiem klocki i obserwuje czy dziecko
wrzuca je do pojemnika,
18 miesiąc życia:
- diagnozujący lekko kopie w stronę dziecka dużą piłkę i sprawdza, czy
dziecko również potrafi kopnąć piłkę,
- diagnozujący rzuca piłkę w stronę dziecka i sprawdza czy dziecko potrafi
rzucić piłkę w jego stronę ( ruchem oburęcznym z nad głowy); rzucając
piłką mówi: "bach- rzucam piłkę, teraz ty rzuć do mnie”,
- diagnozujący rozsypuje przed dzieckiem klocki i obserwuje w jaki sposób
dziecko bawi się klockami, czy potrafi postawić jeden klocek na drugim
czyli zbudować mini-wieżę?; dla ułatwienia diagnozujący może pokazać
dziecku układanie jednego klocka na drugim,
-diagnozujący pyta rodziców czy dziecko potrafi wchodzić po schodach
oraz czy potrafi pić z kubka,
- diagnozujący nalewa odrobinę przegotowanej wody do kubka, podaje
dziecku zachęcając do wypicia,
24 miesiąc życia:
- diagnozujący pyta rodziców czy dziecko potrafi zdjąć sobie buciki
i skarpetki oraz prosi dziecko o założenie skarpetek i czapki lalce
Bobas,
- diagnozujący stawia przed dzieckiem odkręcony pojemnik z
fasolką małą, miseczkę i łyżeczkę i prosi dziecko o przesypanie
łyżeczką fasolki do miseczki,
- diagnozujący prosi dziecko o podskoczenie na dwóch nogach,
sam najpierw demonstrując taki podskok,
- diagnozujący pyta rodziców czy dziecko próbuje jeździć na
rowerku trójkołowym wykonując ruchy naprzemienne nóg,
30 miesiąc życia:
- diagnozujący demonstruje na oczach dziecka odkręcanie i
zakręcanie plastikowego pojemnika i prosi dziecko o wykonanie
tych czynności,
- diagnozujący pyta rodziców czy dziecko posługuje się łyżką,
- diagnozujący prosi dziecko o wrzucanie do pojemnika dużych
fasolek
36 miesiąc życia:
- diagnozujący prosi dziecko o stanie przez chwilę na jednej
nodze, najpierw demonstrując tę czynność,
- diagnozujący prosi dziecko o ubranie lalki Bobas - szczególnie
odsunięcie i zasunięcie zamka błyskawicznego,
3 rok życia:
- diagnozujący prosi dziecko o wykonanie kilku skoków na jednej nodze,
najpierw demonstrując tę czynność,
- diagnozujący prosi dziecko o równoczesne podciągnięcie i zetknięcie
łokcia prawej ręki i kolana lewej nogi i odwrotnie, najpierw demonstrując
to na sobie,
4 rok życia:
Podstawą diagnozy jest wnikliwa obserwacja zachowań motorycznych
dziecka w zakresie jego dużej i małej lokomocji oraz przeprowadzenie
szczegółowego wywiadu z rodzicami (opiekunami) dziecka dotyczącego
jego rozwoju.
- diagnozujący pyta rodziców ( lub sprawdza sam) wchodzenie i
schodzenie ze schodów - czy wykonuje dziecko tę czynność ruchem
naprzemiennym,
- diagnozujący kopie i rzuca piłkę do dziecka prosząc o jej złapanie
obserwuje czy dziecko potrafi złapać piłkę przedramionami przyciągnąć
ją do siebie,
- diagnozujący sprawdza czy dziecko potrafi wskoczyć na przeszkodę,
przeskoczyć przeszkodę i zeskoczyć z przeszkody,
- diagnozujący prosi dziecko o odtworzenie linii, koła, kwadratu,
prostokąta, krzyżyka,
5- 6 rok życia
- diagnozujący zawiązuje dziecku oczy i prosi, aby stanęło na jednej
nodze,
- diagnozujący sprawdza, czy dziecko potrafi skakać na skakance.
Uwaga!
Jeśli na badanie zgłosiło się dziecko 3 - letnie (36
miesięcy) powinno potrafić: stać na jednej nodze,
wkładać czapkę (sobie i lalce) oraz zasuwać zamek
błyskawiczny. Są to już wysokie osiągnięcia zarówno w
zakresie lokomocji dużej jak i małej. Diagnozujący prosi
więc dziecko o wykonanie takich czynności (na sobie
lub ( i) na lalce), które są adekwatne do jego wieku
metrykalnego. Jeśli dziecko nie potrafi wykonać poleceń
oczekiwanych dla jego wieku metrykalnego należy
ustalić, jakie czynności potrafi wykonać czyli określić
jego wiek rozwojowy.
Wszystkie uwagi i spostrzeżenia diagnozujący zapisuje
w karcie diagnozy logopedycznej, natomiast w
załączniku do karty diagnozy logopedycznej określa
poziom umiejętności dziecka w zakresie funkcji
motorycznych. Badający wstawia znak X w rubryce
tabeli dotyczącej wieku rozwojowego motoryki dużej,
który jest dla badanego dziecka właściwy.
Precyzyjna diagnoza motoryki małej
(grafomotoryki)
Do diagnozy wykorzystujemy:
1. Komplet kolorowych kredek i 2 ołówki,
2. Plastikowe nożyczki,
3. Blok rysunkowy,
5. Papier kolorowy,
6. Bezpieczna „igła” z nitką,
7. Koraliki do nawlekania na sznurowadło,
8. Plastelina,
9. 3 Kolorowanki.
Sposób przeprowadzenia diagnozy
Dzieci od 3-5 roku życia:
-diagnozujący obserwuje pracę ręki dominującej podczas trzymania np.:
kredki, ołówka, nożyczek w trakcie - zamalowywania dużych powierzchni,
wycinania nożyczkami, nawlekania koralików, lepienia elementów z
plasteliny
Dzieci 5- letnie:
- diagnozujący na oczach dziecka rysuje: koło, linię, kwadrat, krzyżyk i prosi
dziecko o narysowania takich samych figur
Dzieci 6 – letnie:
- diagnozujący obserwuje pracę ręki podczas trzymania np.: kredki, ołówka,
nożyczek w trakcie - zamalowywania małych powierzchni, kolorowania
obrazków, wycinania nożyczkami, nawlekania igły, precyzyjnego lepienia
drobnych elementów z plasteliny
- diagnozujący prosi dziecko o wykonanie obrazka tematycznego np moja
rodzina
Wszystkie uwagi i spostrzeżenia diagnozujący zapisuje w karcie diagnozy
logopedycznej, natomiast w załączniku do do karty diagnozy logopedycznej
określa poziom umiejętności dziecka w zakresie grafomotoryki. Badający
wstawia znak X w rubryce tabeli dotyczącej wieku rozwojowego
grafomotoryki, który jest dla badanego dziecka właściwy.
Uwaga! Sprawność manualna (grafomotoryka) przejawiająca się w tempie i
precyzji ruchów dłoni i palców, pozostaje w ścisłej zależności ze
sprawnością aparatu artykulacyjnego (języka, warg, żuchwy i podniebienia).
• ćwiczenia wyprostne, mające na celu zachowanie
i utrzymanie prawidłowej postawy ciała,
• ćwiczenia na równoważni o wysokości zapewniającej
pełne poczucie bezpieczeństwa,
• chodzenie po kładce bez pomocy (na płaskiej
przestrzeni położyć deskę-kładkę),
• przejście po kładce z różnymi przedmiotami w ręku,
• chodzenie na obu rękach z trzymanymi w górze
nogami dziecka,
• różne rodzaje zabaw skocznych (gra ze skakanką,
gra "w klasy"),
• przeskakiwanie przez powoli kołyszącą się linę,
• chodzenie nogami po wymyślonej drabinie,
• chodzenie z podwiniętymi palcami stóp,
• zabawy na czworaka z pokonywaniem przeszkód,
• przeciąganie liny trzymanej przez drugą osobę przy
użyciu niewielkiej siły,
• zabawy z piłką- toczenie piłki po podłodze przez
dwoje dzieci, strzelanie do bramki, podrzuty piłki do
góry, chwyt rękami w leżeniu na podłodze,
dmuchanie w parach na piłkę, ping- pong,
badminton,
• machanie kijem lub drewnianym kołkiem w celu
trafienia nieruchomego przyrządu wiszącego na
wysokości ramion,
• ćwiczenia tułowia, skłony i skręty w różnych
kierunkach, przód, tył, w prawo, w lewo,
• zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem
muzyki, zachęcanie do swobodnej ekspresji
ruchowej,
• zabawy i ćwiczenia kształtujące orientację w
schemacie ciała (pokaż proszę, gdzie masz oczy,
gdzie masz uszy a gdzie nos. Gdzie masz ręce, gdzie
masz nogi, gdzie na głowie rośnie włos- mówimy
coraz szybciej, dziecko wskazuje odpowiednio oczy,
uszy...).
• swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru,
flamastrami, kredkami świecowymi, pastelami,
• malowanie jednocześnie obydwoma rękami na dużym
arkuszu papieru,
• zamalowywanie farbami dużych powierzchni grubym
pędzlem, dziecko stoi (nie siedzi) przy stoliku
odpowiedniej do jego wzrostu wysokości,
• zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania
• kalkowanie obrazków,
• obrysowywanie szablonów,
• rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków
• rysowanie patykiem po ziemi,
• rysowanie szlaczków Dennisona,
• rysowanie palcami w powietrzu określonego przedmiotu,
• łączenie liniami zaznaczonych punktów
• nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków,
tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i
otwory,
• wciskanie w tablicę korkową pinezek-
wyjmowanie ich zbieranie drobnych elementów
(pieniążki, ziarenka, guziczki- dwoma palcami
kciukiem i wskazującym, zbieranie wyżej
wymienionych przedmiotów pęsetą,
• układanie z patyczków, np. płotów,
• gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy,
• przyszywanie guzików,
• szycie prostymi ściegami,
• wieszanie ubranek dla lalek na sznurku
i przyczepianie ich klamerkami do
bielizny,
• wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie
palcami po stole, zabawa „idzie kominiarz po drabinie”,
naśladowanie gry na pianinie, odtwarzanie rytmu
padającego deszczu,
• krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego
nieruchomego, wokół siebie obu palców,
• ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania,
otwierania, zamykania,
• modelowanie z plasteliny, modeliny, masy papierowej
najpierw kuleczek, wałeczków; później form bardziej
złożonych - zwierząt, postaci ludzkich, liter,
• cięcie po narysowanych liniach: prostych frędzelki, falistych
serwetki,
• wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej
skomplikowanych kształtów z papieru kolorowego,
• wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki
na papier,
• zwijanie palcami stóp np. apaszek, kocyków,
• wykonywanie prac konstrukcyjnych wg wzoru (łódka,
kapelusz itp.),
• układanie klocków,
• układanie puzzli,
• przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do lewej
i podrzucanie jej raz prawą, raz lewą ręką,
• podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki,
• wypuszczanie piłeczki tenisowej z ręki w dół i próby
chwytania jej w locie, samymi palcami - zanim odbije się
od podłogi,
• ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu,
• ściskanie piłeczek,
• zabawy pacynką,
• układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich,
zwierząt, domków itp.
• faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot bocianów,
• przy wolnym chodzie ruchy rąk jak podczas pływania
żabką – zabawa w naukę pływania,
• zabawa w pociągi - ruch rąk naśladuje obroty kół,
• zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie,
• zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania
ciasta, mieszania gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania
piany.
• M. Bogdanowicz, A. Adryjanek "Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie
tylko dla polonistów”,
• H. Spionek „Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka”,
• A.Franczyk, K.Krajewska „Program psychostymulacji dzieci w wieku
przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju”,
• Weronika Sherborne: „Ruch rozwijający dla dzieci”. PWN, Warszawa 2003r.,
• Bogdanowicz Bogdanowicz., Kisiel B., Przasnysza M., Metoda Weroniki
Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa, WSiP,
• Bogdanowicz M. Rymowanki. Przytulanki. Wydawnictwo Fokus, Warszawa
1995.
• Wasilak A. (red) Zabawy z chustą. Klanza 2002,
• http://www.tatento.pl/tatento-radzi/kategoria-grzeczne-dzieci/motoryka-
mala-i-duza---co-kryje-sie-pod-tymi-nazwami-art81.html
• http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=622
• Mleczko E: Przegląd poglądów na temat motoryczności człowieka.
Antropomotoryka. 1992r.