Psychoterapia Dzieci i Młodzieży
Metody oparte na dowodach
Psychoterapia Dzieci i Młodzieży
Metody oparte na dowodach
Facilitated
Communication Institute
(Syracuse University)
Facilitated Communication umożliwiło ludziom z całego
świata, którzy cierpieli wykluczenie ze społeczeństwa i
których uważano za niedorozwiniętych umysłowo z
powodu autyzmu, komunikowanie się przy pomocy
klawiatury i komputerowego urządzenia do
rozpoznawania głosu. Dzięki temu, ludzie z autyzmem,
zaczęli w pełni korzystać z edukacji i uczestniczyć w
życiu społecznym. Facilitated communication umożliwia
dzieciom autystycznym osiągnięcia zgodne z ich
potencjałem.
Metoda FC powstała w Australii w 1977. Stworzona przez
Rossemary Crosley, nauczycielkę w St. Nicholas Hospital
W 1989 Douglas Biklen spopularyzował tę metodę w USA i
stworzył Facilitated Communication Institute w Syracuse
University.
W 1993 roku metoda ta wzbudziła kontrowersje gdyż
powstała wątpliwość dotycząca autorstwa, pisanych
przez dzieci, tekstów. Zaczęto robić badania, które
wykazywały nieskuteczność metody FC.
(AutCom) w 2008 roku
opublikowało artykuł popierający użycie FC.
Uzasadnienie stanowiska: krytycyzm bazuje na
„nieprawidłowo zaprogramowanych badaniach i/lub
których wyniki są nieprawidłowo interpretowane i
niesłusznie generalizowane na całą populację
użytkowników FC", FC może być rzetelną i użyteczną
metodą dla niektórych osób w pewnych warunkach.
Autor podkreśla, że o ile faktycznie istnieje wpływ
facilitatora, którego trzeba unikać, zdarzają się teksty,
których autorami są naprawdę osoby autystyczne (w
związku z tym FC jest wartościową metodą pracy)
Facilitated Communication
Institute
przekształcony został w
Institute on
Communication and
Inclusion
Specyfika psychoterapii
z dzieckiem i
nastolatkiem
Psychoterapia dzieci i młodzeży-definicja
•Każda interwencja, której celem jest zmniejszenie
dolegliwości psychicznych, zredukowanie
zachowania nieprzystosowawczego, poprawienie
zachowania przystosowawczego, i która
posługuje się takimi środkami jak poradnictwo
czy ustrukturalizowane interwencje behavioralne
( Weisz, Weiss, Han, Granger i Morton, 1995)
Cel interakcji
psychoterapeutycznej
• Zmiana uczuć, myśli, postaw lub działań
osoby, która szukała pomocy lub której
opiekunowie szukali dla niej pomocy
• Poprawa przystosowania w sferze
interpersonalnej i intrapersonalnej
• Redukcja niedomagań
Rola pacjenta i rola terapeuty
• Terapeuta stwarza odpowiednie warunki
do rozwoju relacji interpersonalnej
(wsparcie, akceptacja, zachęta) oraz
dostarcza doświadczeń, które prowadzą
do zmiany
• Pacjent i jego opiekunowie opisują
problemy, warunki, w których występują
problemy oraz oczekiwania dotyczące
zmiany. Pacjent i/lub jego opiekunowie
stosują środki, zalecane przez terapeutę
dla osiągnięcia zmiany.
• Definicja psychoterapii obejmuje te
oddziaływania, które opierają się na
procesach interpersonalnych: uczenie
się, wsparcie społeczne, perswazja,
dyskusja, słuchanie. Dążymy do zmiany
tego co pacjent czuje, myśli i tego jak się
zachowuje
Środki prowadzące do
zmiany w psychoterapii
• rozmowa z pacjentem,
• rozmowa z opiekunami,
• zabawa,
• stosowanie behawioralnych technik
modyfikacji zachowania,
• ćwiczenie czynności, razem z dzieckiem
• eksperymenty myślowe
Z definicji
psychoterapii
wyklucza się
• Interwencje, które wykorzystują środki
biologiczne i medyczne (dieta, leki),
• Interwencje ukierunkowane na
polepszenie wyników w nauce
• Interwencje środowiskowe typu taniec,
harcerstwo, sport, dostosowanie
środowiska tak by pacjent mógł w nim
funkcjonować mimo deficytów.
Interwencje te mogą poprawić
funkcjonowanie, ale nie spełniają
formalnych wymogów psychoterapii. W
niektórych typach zaburzeń dziecięcych
przeważa ten rodzaj interwencji i mimo,
że nie jest psychoterapią, stosowany jest
przez psychoterapeutów.
Główne trudności typowe dla
psychoterapii dzieci i
młodzieży
1. identyfikacja dysfunkcji
2. Pomiar dysfunkcji
3. Pomiar efektów terapii
4. Silna rola kontekstu
5. Zmiany rozwojowe kontekstu
6. Motywacja do uczestnictwa w terapii
5. Zmiany rozwojowe podmiotu terapii
Identyfikacja dysfunkcji w
psychoterapii dzieci i
młodzieży i związane z
tym problemy
• Zachowanie trudne bywają wynikiem
etapu rozwoju
• Dokładny wiek, na którym dane
zachowania pojawiają się lub zanikają
można ustalić jedynie w przybliżeniu
• Wymaga rozstrzygnięcia czy jakościowe i
ilościowe cechy zachowania mieszczą się
w granicach normy dla danego okresu
rozwojowego czy też wykraczają poza tę
normę
Pomiar dysfunkcji
• Dziecko, poniżej 8 r.ż., ze względu na wiek,
często nie jest wiarygodnym źródłem
informacji
• Relacja dzieci powyżej 8 r.ż. może być
wiarygodna, ale wymaga zaadaptowania formy
pytań do wieku dziecka (np. która lalka jest do
ciebie bardziej podobna) (Mash i Terdal 1997)
• Rodzice jako główne źródło informacji. Oceny
rodziców uzyskuje się przy pomocy
standaryzowanych skal. Rodzicielska ocena
problemu dziecka jest dokonywana przez
pryzmat sytuacji rodzica i rodziny
Trudności w
pomiarze efektów
terapii
• Relacjonowana poprawa funkcjonowania
dziecka pod koniec terapii może
odzwierciedlać:
a. Rzeczywiste zmiany w funkcjonowaniu
dziecka
b. Zmianę oczekiwań rodziców wobec
dziecka
c. Nie związaną z funkcjonowaniem
dziecka redukcję stresu rodziców
d. Poprawę relacji między członkami
rodziny
e. Kombinację tych czynników
• Relacjonowany przez rodziców brak
poprawy może wynikać z:
a. braku zmiany w funkcjonowaniu dziecka
b. nie dostrzegania zmiany przez
rodziców
Kontekst
(
układy środowiskowe, które
mają wpływ na funkcjonowanie dziecka)
a. Relacje interpersonalne (np. z
rodzicami, z kolegami)
b. Systemy (np. rodzina, klasa)
c. Otoczenie (np. wieś, małe miasto)
•Dzieci są szczególnie silnie zależne od
kontekstu
Wybór podmiotu terapii i
przedmiotu zmiany
• W związku z silną zależnością dziecka od
czynników kontekstowych powstaje
problem wyboru podmiotu terapii- kto
ma być adresatem leczenia lub
interwencji w celu zlikwidowania
dysfunkcji. Mogą to być:
• Dziecko, lub rodzice, lub rodzina jako
całość
• Rówieśnicy, lub nauczyciele, lub
prawodawstwo lokalne, lub zasady
panujące w danej szkole
Rozwojowa zmienność
kontekstu
• Kontekst i jego wpływ na dziecko
zmienia się w miarę rozwoju
• W zależności od wieku w terapii z różną
siłą pojawia się potrzeba uwzględnienia
różnych wpływów kontekstowych
Inne niż rozwojowe zmiany
kontekstu
• Zmiany w rodzinie (np. rozwód rodziców,
narodzenie się rodzeństwa)
• Zmiany poza rodziną (np. Zmiany
przepisów dotyczące szkolnictwa)
Motywacja do
uczestnictwa w
leczeniu
• Dzieci rzadko same stwierdzają, że
doświadczają stresu
• Zapytane o powód zgłoszenia na
leczenie, dzieci podaja zwykle inne
przyczyny niż rodzice, którzy dziecko
przyprowadzili (Yeh i Weisz 2001)
• W terapii dzięcięcej większa część
leczenia skierowana jest na problemy
zaburzające (dzieci eksternalizujące) a
nie na zaburzone (dzieci internalizujące)
• Przedmiotem pracy terapeuty staje się
często problem, który wywołuje stres u
kogoś innego niż pacjent.
Motywacja c.d.
• Dzieci często nie wykazują motywacji do
zaangażowania się w zadania, jakich
wymaga terapia
• Problem regularnego przychodzenia
• Problem nie dopuszczenia do
przedwczesnej rezygnacji z terapii
(Kazdin 1996)