Psychoterapia Dzieci i Młodzieży

Metody oparte na dowodach

Facilitated

Communication Institute

(Syracuse University)

Facilitated Communication umożliwiło ludziom z całego

świata, którzy cierpieli wykluczenie ze społeczeństwa i

których uważano za niedorozwiniętych umysłowo z

powodu autyzmu, komunikowanie się przy pomocy

klawiatury i komputerowego urządzenia do

rozpoznawania głosu. Dzięki temu, ludzie z autyzmem,

zaczęli w pełni korzystać z edukacji i uczestniczyć w

życiu społecznym. Facilitated communication umożliwia

dzieciom autystycznym osiągnięcia zgodne z ich

potencjałem.

Metoda FC powstała w Australii w 1977. Stworzona przez

Rossemary Crosley, nauczycielkę w St. Nicholas Hospital

W 1989 Douglas Biklen spopularyzował tę metodę w USA i

stworzył Facilitated Communication Institute w Syracuse
University.

W 1993 roku metoda ta wzbudziła kontrowersje gdyż

powstała wątpliwość dotycząca autorstwa, pisanych
przez dzieci, tekstów. Zaczęto robić badania, które
wykazywały nieskuteczność metody FC.

Autism National Committee

(AutCom) w 2008 roku

opublikowało artykuł popierający użycie FC.
Uzasadnienie stanowiska: krytycyzm bazuje na
„nieprawidłowo zaprogramowanych badaniach i/lub
których wyniki są nieprawidłowo interpretowane i
niesłusznie generalizowane na całą populację
użytkowników FC", FC może być rzetelną i użyteczną
metodą dla niektórych osób w pewnych warunkach.
Autor podkreśla, że o ile faktycznie istnieje wpływ
facilitatora, którego trzeba unikać, zdarzają się teksty,
których autorami są naprawdę osoby autystyczne (w
związku z tym FC jest wartościową metodą pracy)

Facilitated Communication
Institute
przekształcony został w
Institute on

Communication and

Inclusion

Specyfika psychoterapii

z dzieckiem i

nastolatkiem

Psychoterapia dzieci i młodzeży-definicja

•Każda interwencja, której celem jest zmniejszenie

dolegliwości psychicznych, zredukowanie
zachowania nieprzystosowawczego, poprawienie
zachowania przystosowawczego, i która
posługuje się takimi środkami jak poradnictwo
czy ustrukturalizowane interwencje behavioralne
( Weisz, Weiss, Han, Granger i Morton, 1995)

Cel interakcji

psychoterapeutycznej

• Zmiana uczuć, myśli, postaw lub działań

osoby, która szukała pomocy lub której
opiekunowie szukali dla niej pomocy

• Poprawa przystosowania w sferze

interpersonalnej i intrapersonalnej

• Redukcja niedomagań

Rola pacjenta i rola terapeuty

• Terapeuta stwarza odpowiednie warunki

do rozwoju relacji interpersonalnej
(wsparcie, akceptacja, zachęta) oraz
dostarcza doświadczeń, które prowadzą
do zmiany

• Pacjent i jego opiekunowie opisują

problemy, warunki, w których występują
problemy oraz oczekiwania dotyczące
zmiany. Pacjent i/lub jego opiekunowie
stosują środki, zalecane przez terapeutę
dla osiągnięcia zmiany.

• Definicja psychoterapii obejmuje te

oddziaływania, które opierają się na
procesach interpersonalnych: uczenie
się, wsparcie społeczne, perswazja,
dyskusja, słuchanie. Dążymy do zmiany
tego co pacjent czuje, myśli i tego jak się
zachowuje

Środki prowadzące do

zmiany w psychoterapii

• rozmowa z pacjentem,

• rozmowa z opiekunami,

• zabawa,

• stosowanie behawioralnych technik

modyfikacji zachowania,

• ćwiczenie czynności, razem z dzieckiem

• eksperymenty myślowe

Z definicji

psychoterapii

wyklucza się

• Interwencje, które wykorzystują środki

biologiczne i medyczne (dieta, leki),

• Interwencje ukierunkowane na

polepszenie wyników w nauce

• Interwencje środowiskowe typu taniec,

harcerstwo, sport, dostosowanie
środowiska tak by pacjent mógł w nim
funkcjonować mimo deficytów.
Interwencje te mogą poprawić
funkcjonowanie, ale nie spełniają
formalnych wymogów psychoterapii. W
niektórych typach zaburzeń dziecięcych
przeważa ten rodzaj interwencji i mimo,
że nie jest psychoterapią, stosowany jest
przez psychoterapeutów.

Główne trudności typowe dla

psychoterapii dzieci i

młodzieży

1. identyfikacja dysfunkcji

2. Pomiar dysfunkcji

3. Pomiar efektów terapii

4. Silna rola kontekstu

5. Zmiany rozwojowe kontekstu

6. Motywacja do uczestnictwa w terapii

5. Zmiany rozwojowe podmiotu terapii

Identyfikacja dysfunkcji w

psychoterapii dzieci i

młodzieży i związane z

tym problemy

• Zachowanie trudne bywają wynikiem

etapu rozwoju

• Dokładny wiek, na którym dane

zachowania pojawiają się lub zanikają
można ustalić jedynie w przybliżeniu

• Wymaga rozstrzygnięcia czy jakościowe i

ilościowe cechy zachowania mieszczą się
w granicach normy dla danego okresu
rozwojowego czy też wykraczają poza tę
normę

Pomiar dysfunkcji

• Dziecko, poniżej 8 r.ż., ze względu na wiek,

często nie jest wiarygodnym źródłem
informacji

• Relacja dzieci powyżej 8 r.ż. może być

wiarygodna, ale wymaga zaadaptowania formy
pytań do wieku dziecka (np. która lalka jest do
ciebie bardziej podobna) (Mash i Terdal 1997)

• Rodzice jako główne źródło informacji. Oceny

rodziców uzyskuje się przy pomocy
standaryzowanych skal. Rodzicielska ocena
problemu dziecka jest dokonywana przez
pryzmat sytuacji rodzica i rodziny

Trudności w

pomiarze efektów

terapii

• Relacjonowana poprawa funkcjonowania

dziecka pod koniec terapii może
odzwierciedlać:

a. Rzeczywiste zmiany w funkcjonowaniu

dziecka

b. Zmianę oczekiwań rodziców wobec

dziecka

c. Nie związaną z funkcjonowaniem

dziecka redukcję stresu rodziców

d. Poprawę relacji między członkami

rodziny

e. Kombinację tych czynników

• Relacjonowany przez rodziców brak

poprawy może wynikać z:

a. braku zmiany w funkcjonowaniu dziecka

b. nie dostrzegania zmiany przez

rodziców

Kontekst

(

układy środowiskowe, które

mają wpływ na funkcjonowanie dziecka)

a. Relacje interpersonalne (np. z

rodzicami, z kolegami)

b. Systemy (np. rodzina, klasa)

c. Otoczenie (np. wieś, małe miasto)

•Dzieci są szczególnie silnie zależne od

kontekstu

Wybór podmiotu terapii i

przedmiotu zmiany

• W związku z silną zależnością dziecka od

czynników kontekstowych powstaje
problem wyboru podmiotu terapii- kto
ma być adresatem leczenia lub
interwencji w celu zlikwidowania
dysfunkcji. Mogą to być:

• Dziecko, lub rodzice, lub rodzina jako

całość

• Rówieśnicy, lub nauczyciele, lub

prawodawstwo lokalne, lub zasady
panujące w danej szkole