background image

 

 

Rynek i jego prawa

background image

 

 

Pojęcie rynku

Nazwa rynek wywodzi się od niemieckiego słowa 

ring

”, które oznacza pierścień lub obrączkę. W 

czasach kiedy powstawała znaczna część europejskich 

miast, już na początku wyodrębniano (na ogół owalny 

lub prostokątny) plac na środku tej osady, który 

pozostawał niezabudowany, a miał być przeznaczony 

do handlu. 

Ta funkcja rynku utrzymała się w nieco innej formie w 

większości miast.
Słowo rynek jako określenie obszaru gdzie dokonuje się 

wymiana zostało przejęte przez polską terminologię 

ekonomiczną, gdzie  rynek bywa definiowany w sposób  

zróżnicowany, np.: 

background image

 

 

• Klasycy ekonomii traktują rynek jako proces, za pośrednictwem 

którego oddziaływania nabywców i sprzedawców danego dobra 

prowadza do określenia jego ceny i ilości

• W niektórych definicjach akcentuje się powiązania pomiędzy 

uczestnikami procesów rynkowych. R. Dorfman definiuje rynek 

jako sieć łączącą potencjalnych sprzedawców i kupujących, 

która umożliwia zawieranie transakcji handlowych.

• Wg P. Kotlera rynek to zbiór dotychczasowych i potencjalnych 

nabywców produktów. Nabywców tych łączy wspólna, 

konkretna potrzeba lub pragnienie, które mogą być 

zaspokojone przez wymianę. Wymiana stanowi rdzeń 

marketingu. Jest to akt uzyskania od kogoś pożądanego 

przedmiotu przez zaoferowanie mu w zamian czegoś innego. 

Aby wymiana mogła nastąpić, muszą być spełnione pewne 

warunki: oczywiście każda ze stron musi wyrazić chęć wejścia w 

układ z pozostałymi i mieć swobodę przyjęcia bądź odrzucenia 

ich ofert. Wreszcie każda ze stron powinna być zdolna do 

komunikowania się i do dostarczenia swej oferty.  

background image

 

 

• W marketingu uważa się więc, że to strona 

nabywców stanowi rynek natomiast sprzedający 
stanowią branżę.

• My będziemy traktowali rynek w ujęciu 

typowym dla współczesnej ekonomii tj. jako 
sferę, w której stykają się kupujący i 
sprzedający (produkujący) aby dokonywać 
transakcji kupna i sprzedaży.

background image

 

 

Kryteria podziału rynku:

Do najważniejszych kryteriów podziału rynku zalicza 

się:

1. przedmiot, którego dotyczy wymiana rynkowa,
2. przestrzenny zasięg dokonywanych transakcji,
3. stopień legalności transakcji rynkowych,
Ze względu na przedmiot wymiany wyróżnia się:

• rynek produktów i usług konsumpcyjnych

, wśród 

których wyróżnia się rynki wszystkich dóbr 

konsumpcyjnych m.in. rynek owoców, rynek 

samochodów, rynek usług fryzjerskich, rynek 

długopisów itd. 

• rynek produktów i usług produkcyjnych, 

inwestycyjnych

, a na nim np. rynek obrabiarek, 

rynek kombajnów rolniczych itd.

• rynek czynników produkcji

 dzielący się na rynek 

pracy, rynek kapitału, rynek ziemi, rynek 

surowcowy, rynek technologii itd.,

background image

 

 

Ze względu na kryterium przestrzenne, czyli 

rozpatrywany 

obszar transakcji wymiany rynki dzielimy na:

• lokalne,

• regionalne,

• krajowe,

• międzynarodowe,

• światowe.

Ze względu na stopień legalności możemy 

wyróżnić 

następujące kategorie rynków:

• rynek legalny

 inaczej zwany białym rynkiem,

• rynek półlegalny

 zwany szarym rynkiem,

• rynek nielegalny

, zwany popularnie czarnym 

rynkiem.

background image

 

 

Rynek czarny od szarego różni się tym, że 
rynek czarny dotyczy produktów co do których 
występuje prawny zakaz transakcji lub 
konsumpcji

Z kolei rynek szary obejmuje produkty i usługi, 
którymi obrót dokonuje się poza legalną 
formą handlu
, dotyczy to zwłaszcza obrotu 
podlegającego opodatkowaniu, od którego nie 
odprowadzono podatku. 

background image

 

 

ZE WZGLĘDU NA PRZESTRZEŃ:

 LOKALNY

REGIONALNY

KRAJOWY

ZAGRANICZNY 

 MIĘDZYNARODOWY

ZE WZGLĘDU NA SZCZEBEL

  OBROTU:

 HURT, DETAL

 ZBYT, SKUP

ZE WZGLĘDU NA PRZEDMIOT:

 DOBRA I USLUGI

 RYNEK SIŁY ROBOCZEJ

 RYNEK KAPITAŁOWY

ZE WZGLĘDU NA 

ZRÓŻNICOWANIE:

 RYNEK PRODUCENTA

 RYNEK KONSUMENTA

KRYTERIA PODZIAŁU 

RYNKU

ZE WZGLĘDU NA STOPIEŃ 

LEGALNOŚCI 

RYNEK LEGALNY

RYNEK PÓŁLEGALNY

RYNEK NIELEGALNY

background image

 

 

Rynek nie istniałby bez podmiotów, które na 

nim funkcjonują, przedmiotów, których 

dotyczą transakcje, oraz elementów czyli 

determinant.

Do podmiotów rynku zalicza się kupujących, 

sprzedających i państwo. 
Kupujący (konsumenci) reprezentują popytową 

stronę rynku - głównie gospodarstwa domowe, które 

starają się na rynku dokonać zakupu najbardziej je 

satysfakcjonującego koszyka (zestawu) dóbr.
Drugą grupę podmiotów stanowią sprzedawcy 

(producenci), którzy kierując się chęcią uzyskania 

zysków zajmują się produkcją i sprzedażą dóbr 

nabywanych przez konsumentów. 
Trzecim ważnym podmiotem rynkowym jest 

państwo, które za pomocą różnych instrumentów 

działających bezpośrednio lub pośrednich wpływa 

na rynek w celu poprawy ogólnej sytuacji 

gospodarczej i społecznej. 

background image

 

 

Przedmiotem rynku są dobra czyli 
produkty i usługi, które są oferowane 
i kupowane na rynku.

Elementami rynku są natomiast 

• popyt, 
• podaż,
• cena. 

background image

 

 

Popyt

Popyt, który jest wypadkową zachowań kupujących jest  najogólniej sumę 
dóbr, które kupujący zamierzają zakupić w danym okresie. 
Z perspektywy decyzji konsumentów, popyt można określić jako zestaw 
dóbr, odzwierciedlających te potrzeby, które konsumenci zdecydowali się 
zaspokoić w danym czasie, przy określonych środkach, którymi dysponują. 

W ekonomii wyróżnia się kilka  kategorii popytu, z których w mikroekonomii 
szczególne znaczenie mają popyt:

• indywidualny jest reprezentowany przez pojedynczych kupujących, i 

wyrażany przez liczbę jednostek danego produktu lub usługi, którą dany 

konsument zdecyduje się zakupić w danym czasie i w danych innych 

warunkach.

• rynkowy rozumieć będziemy liczbę jednostek danego produktu lub 

usługi, którą kupujący na danym rynku zdecydują się zakupić w danym 

czasie i w danych innych warunkach. 

Warto zwrócić uwagę że popyt rynkowy będzie każdorazowo sumą 
popytów indywidualnych zgłaszanych przez wszystkich konsumentów na 
danym rynku. 

background image

 

 

Podaż 

Podaż jest wypadkową zachowań oferentów i rozumieć 

ją 

będziemy w ujęciu ogólnym jako dobra, które w danym
okresie i warunkach będą oferowane na rynku do
 sprzedaży.  

Również w przypadku podaży wyróżnia się podaż: 
• indywidualną - to liczba jednostek, którą dane 

przedsiębiorstwo będzie oferowało do sprzedaży w 

danych warunkach na rynku.

• rynkową to ogólna liczba jednostek danego dobra 

lub usług, którą przedsiębiorcy będą oferowali do 

sprzedaży w danym czasie i określonych innych 

warunkach.

background image

 

 

Cena

Cena  jest elementem rynku, który łączy obie jego strony. 
Cena produktu lub usługi, odzwierciedla wartość, za którą 
jednostka produktu lub usługi jest sprzedawana lub 

kupowana

na rynku. 

W ekonomii stosuje się dwie interpretacje rozumienia ceny:
1. Pierwszym i częściej stosowanym rodzajem ceny jest 

cena nominalna (absolutna, bezwzględna), którą 

będziemy rozumieć jako liczbę jednostek pieniężnych, 

które kupujący musi zapłacić sprzedającemu za 

jednostkę danego produktu lub usługi. 

2. Drugim rodzajem ceny jest cena realna (relatywna, 

względna), która uwzględnia dokonujące się zmiany 

ogólnego poziomu cen lub cen niektórych dóbr. 

background image

 

 

W praktyce rozróżnienie między cenami nominalnymi ma 
znaczenie zwłaszcza wtedy kiedy ceny się zmieniają. 
Jeśli np. cena benzyny na stacji Orlen wzrosła o 10%, ale
również o 10% wzrosły ceny benzyny na innych stacjach,
jak również ceny innych dóbr i dochody, to zmieni się 

cena 

nominalna, zaś cena realna nie ulegnie zmianie. 
Jeśli natomiast cena benzyny na stacji Orlenu wynosiła 
początkowo 4 zł i utrzymuje się na tym samym poziomie, 
ale na pozostałych stacjach obniżyła się, oznacza to, że 
cena realna benzyny na stacji Orlen jest wyższa niż 
poprzednio. 

Cen nominalnych używa się częściej do rozliczeń 

bieżących,

zaś  realnych częściej do porównań i zestawień 
długookresowych.  

background image

 

 

Popyt oznacza ilość jednostek produktu, którą 
ludzie gotowi są kupić po danej cenie. 

Przez podaż natomiast rozumiemy ilość 
jednostek produktu oferowaną do sprzedaży po 
danej cenie. 

W przypadku wystąpienia dysproporcji pomiędzy 
wielkością popytu a wielkością podaży przy danej 
cenie, mechanizm rynkowy wymusza procesy 
dostosowawcze, doprowadzając do 
zrównoważenia tych wielkości poprzez 
wyznaczenie nowego poziomu ceny.

background image

 

 

Popyt

Najczęściej popyt można określić jako to czego ludzie chcą. 
Inaczej, jest to zapotrzebowanie na określone towary 

poparte 

gotowością wydatkowania konkretnej sumy pieniędzy. 
Ponieważ budżety kupujących są ograniczone, wielkość tego 
zapotrzebowania będzie uzależniona od ceny.
Można też popyt rozumieć jako relację między ceną dobra a 
jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć
w określonym czasie, przy założeniu, że wszystkie inne 
warunki rynkowe pozostaną bez zmian. Jeśli cena danego 
dobra będzie rosła, ceteris paribus (łacińskie wyrażenie 
określające „przy założeniu, że wszystkie pozostałe warunki 
pozostają bez zmian") będziemy kupować mniej. 
I odwrotnie, gdy cena będzie spadać, kupimy więcej. 

background image

 

 

Popyt

W teorii popytu ekonomiści są zdania, że wielkość 
zapotrzebowania na dane dobra zależy od szerokiej 

grupy 

czynników, z których najważniejsze to:

Cena danego dobra 

Dochody kupujących

Ceny innych dóbr i usług 

Perspektywa (przewidywanie) zmiany cen dobra 

Moda i preferencje nabywców 

Liczba kupujących 

Sezonowość i pora

Zdarzenia okolicznościowe

Uwarunkowania religijne, kulturowe i inne.

background image

 

 

Popyt

Rys.   Krzywa popytu

background image

 

 

KRZYWA POPYTU

CENA  POPYT 

CENA   POPYT  

INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KRZYWA POPYTU

•Popyt 
rośnie

•Popyt spada

background image

 

 

cena

PRZYKLADY:

•spadły ceny soków

• wzrosły ceny soków

• zmniejszyły się dochody 
  obywateli

popyt

cena

popyt

cena

• promocja soków

background image

 

 

Analizując krzywą popytu trzeba pamiętać 

założeniu, że 

cena i wielkość popytu pozostają w ujemnej 

relacji, to 

znaczy reagują one odwrotnie na zmiany. 

Wynika to z tego, że:

gdy cena danego dobra obniża się, a ceny 

pozostałych dóbr pozostają bez zmian - (ceteris 

paribausl) siła nabywcza konsumentów rośnie. 

Oznacza to, że możemy kupić więcej tego dobra 

lub zwiększa się liczba konsumentów, którzy są w 

stanie kupić to dobro, a także to, że wielu z nich 

kupi więcej innego rodzaju dóbr (jest to tzw. 

efekt 

dochodowy

);

gdy cena dobra obniża się (a ceny pozostałych 

dóbr nie ulegają zmianie) dobro to staje się 

względnie tańsze i konsumenci zamienią nim inne 

dobra (jest to tzw. 

efekt substytucyjny

);

background image

 

 

• gdy cena danego dobra rośnie (a ceny pozostałych 

dóbr pozostają bez zmian) siła nabywcza 

konsumentów maleje. Możemy w związku z tym 

kupić mniej tego dobra, zmniejsza się liczba 

konsumentów, którzy są w stanie kupić to dobro, a 

równocześnie niektórzy kupią mniej innego rodzaju 

dóbr (

efekt dochodowy);

• gdy cena dobra rośnie (a ceny pozostałych dóbr nie 

ulegają zmianie) dobro to staje się względnie 

droższe i część konsumentów zamieni go na inne 

dobra (

efekt substytucyjny).

background image

 

 

O ile zmiany ceny dobra będą 
powodować przemieszczanie się po 
krzywej popytu to zmiany 
pozostałych – niecenowych 
czynników determinujących popyt 
będą powodować przesuwanie się 
krzywej popytu w prawo lub w lewo. 

background image

 

 

wielkość popytu

C

e

n

a

Krzywa 

wzrost 

spadek 

Rys. 2: Oddziaływanie czynników niecenowych na popyt.

background image

 

 

Zmiana ceny innych dóbr może wpłynąć na popyt 

dwukierunkowo w zależności od tego czy będą to 

dobra komplementarne czy substytucyjne. 

1. Jeśli wzrośnie cena dóbr substytucyjnych w stosunku 

do analizowanego dobra, to część kupujących, którzy 

kupowali dotychczas te substytuty zacznie kupować 

dobro które analizujemy, a zatem wywoła to wzrost 

popytu na nie i przesunięcie krzywej popytu w prawo. 

2. Jeśli natomiast ceny substytutów analizowanego 

dobra uległyby obniżeniu, to doprowadziłoby to do 

sytuacji, w której część kupujących zrezygnowałaby z 

zakupów dobra, które analizujemy, gdyż cena 

relatywna tego dobra byłaby teraz wyższa mimo, że 

dobro nominalnie kosztowałoby dalej tyle samo. 

Wywołałoby to zmniejszenie popytu i przesunięcie 

krzywej popytu w lewo.         

background image

 

 

Z kolei w przypadku zmiany ceny dóbr 

komplementarnych 

zależność miałaby charakter odwrotny. 

1. Jeśli miałby miejsce wzrost ceny dobra 

komplementarnego w stosunku do tego które 
analizujemy (np. podrożała benzyna a dobrem 
analizowanym są samochody), to spowoduje to 
zmniejszenie popytu na samochody. Graficznie 
objawi się w postaci przesunięcia krzywej popytu w 
lewo. 

2. Z kolei jeśli cena dóbr komplementarnych uległaby 

obniżeniu, to w rezultacie popyt uległby zwiększeniu 
i przy niższej cenie benzyny sprzedaż samochodów 
byłaby większa. Na rysunku spowodowałoby to 
przesunięcie krzywej popytu w prawo.

background image

 

 

• Dochody.- Generalnie rzecz biorąc wzrost dochodów konsumentów 

spowoduje wzrost popytu, a spadek dochodów spadek popytu. 

Istnieją jednak inne sytuacje, na przykład wzrost dochodów może 

spowodować nie tylko wzrost popytu na towary lepszej jakości czy 

tzw. luksusowe, lecz także spadek popytu na dobra niższej jakości.

• Przewidywanie cen relatywnych. Jeśli spodziewamy się, że cena 

jakiegoś dobra wzrośnie bardziej niż ceny innych dóbr, to możemy 

się zdecydować na jego kupno już teraz, unikając w ten sposób 

poniesienia dodatkowych kosztów w przyszłości. Popyt wzrośnie. 

Odwrotnie, jeśli spodziewamy się obniżenia ceny, zakup odłożymy na 

później. Popyt spadnie. W przewidywaniach tych mamy na uwadze 

ceny relatywne ( a więc ceny określonego dobra w stosunku do 

innych dóbr). Gdyby nastąpił przypadek, że oczekiwana podwyżka 

(lub spadek) dotyczyła wszystkich cen, to ceny relatywne nie ulegną 

zmianie i sytuacja ta nie będzie miała wpływu na kształtowanie się 

popytu.

• Ceny substytutów i dóbr komplementarnych. Substytuty to 

dobra wzajemnie się zastępujące (np. kawa i herbata), natomiast 

dobra komplementarne to te, które występują we wzajemnym 

powiązaniu (np. magnetowid i kasety). Jeśli w jakimś okresie 

wzrośnie cena kawy, to można przypuszczać, że ograniczy to popyt 

na kawę, natomiast wzrośnie popyt na herbatę. Z kolei, jeśli chodzi o 

dobra komplementarne, to wzrost na przykład ceny sprzętu 

stereofonicznego spowoduje spadek popytu na kasety i płyty 

kompaktowe i odwrotnie spadek cen tego sprzętu spowoduje wzrost 

popytu na kasety i płyty.

background image

 

 

• Liczba konsumentów. Wzrost liczby nabywców w danym 

okresie spowoduje wzrost popytu na przykład wzrost liczby 

mieszkańców w danym regionie, kraju, z powodu ruchów 

migracyjnych, wzrostu stopy urodzeń itp.

• Gusty i preferencje konsumentów. Wzrost atrakcyjności 

danego dobra może spowodować, że ludzie rzeczywiście 

kupią więcej tego dobra. Popyt wzrośnie. Odwrotna reakcja 

nastąpi, gdy spadnie atrakcyjność dobra.

• Efekty naśladownictwa i demonstracji. Ludzie nie chcą 

wyróżniać się, w sposób negatywny, spośród innych i starają 

się posiadać to co inni, ubierać się podobnie, mieszkać, 

wypoczywać. Jest to zjawisko zwane efektem naśladownictwa. 

Występuje ono wtedy, gdy popyt indywidualnych 

konsumentów jest zgodny z popytem większości. Odmiennym 

nieco zjawiskiem jest tzw. efekt demonstracji, który wynika 

przede wszystkim z chęci wyróżnienia się spośród innych. 

Konsumenci chcący podkreślić swój prestiż, pozycję społeczną 

lub poziom zamożności będą zachowywać się inaczej niż 

przeciętny konsument. Masowość zakupów określonego dobra 

jest sygnałem dla nich do rezygnacji z zakupów tego dobra, 

ponieważ nie będą odróżniać się od innych. Zwiększą 

natomiast zakupy dóbr rzadko kupowanych i drogich.

background image

 

 

Wśród czynników wpływających na popyt są 

również, w pewnych grupach konsumentów, 

zauważalne zachowania nietypowe znane 

jako 

paradoksy (lub efektów rynkowych).

  Pierwszy z tych paradoksów to, 

paradoks 

spekulacyjny

 polega na tym, że nabywcy 

reagują na wzrost ceny wzrostem popytu 

ponieważ sądzą, że wzrost ceny będzie 

następował dalej i chcą uniknąć późniejszego 

kupowania za jeszcze wyższą cenę. Efekt ten 

działa również w drugą stronę tzn. nabywcy 

przy spadku ceny wstrzymują się z zakupami 

w oczekiwaniu na jeszcze niższe. Typowymi 

rynkami gdzie zauważalne są te zjawiska są 

rynki walutowy i rynek papierów 

wartościowych.

background image

 

 

Drugi z efektów jest 

paradoks Giffena

 polega na 

tym, że wraz ze wzrostem ceny dóbr najniższego 
rzędu następuje wzrost ich zakupów a wraz ze 
spadkiem ich ceny spadek zakupów. Zjawisko to 
obserwowane było w zachowaniach najuboższej 
części społeczeństwa, która reagowała tak przy 
zmianach cen produktów stanowiących i jej 
egzystencji. Dotyczyło to np. ziemniaków którym 
przede wszystkim żywiła się ta ludność. Wraz ze 
wzrostem ich ceny konsumenci zwiększali ich 
zakupy, a redukowali zakupy innych lepszych 
jakościowo artykułów, zaś wraz ze spadkiem ich 
ceny redukowali ich zakupy, bo niska cena 
ziemniaków powodowała, że zaczynali urozmaicać 
konsumpcję innymi artykułami.

background image

 

 

Trzecim efektem, jest 

efekt naśladownictwa

 

zwany również efektem owczego pędu polegający 
na naśladowaniu innych konsumentów. 

Czwarty z efektów to 

efekt snobizmu

 polegający 

na zjawisku odwrotnym do poprzedniego tzn, ma 
miejsce w sytuacji, kiedy konsumenci starają się 
wyróżnić odmiennością swojej konsumpcji. 

Piąty z paradoksów to 

paradoks Veblena

, który 

polega na kupowaniu rzeczy drogich i 
bezużytecznych. W przypadku paradoksu Veblena 
kupujący reagują więc tak samo na zmiany ceny 
jak w przypadku paradoksu Giffena – wbrew 
prawu popytu rynkowego - choć z diametralnie 
odmiennych względów. 

background image

 

 

Krzywa popytu

background image

 

 

Krzywa popytu:

 

 (1) 

(2) 

(3) 

(4) 

 

Cena  

(zł’/ kg) 

Popyt 

konsumenta X 

 (kg) 

Popyt 

konsumenta Y 

(kg) 

Całkowity popyt 

rynkowy  

(tony) 

28 

16 

700 

15 

11 

500 

12 

350 

16 

200 

20 

100 

 

background image

 

fig

Popyt rynkowy

Ilość (tony)

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Popyt

Cena

(zł/kg)

4

Popyt rynkowy

(tony)

700

A

Punkt

A

background image

 

fig

Ilość (tony)

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Popyt

Cena

(zł/kg)

4

8

Popyt rynkowy

(tony)

700

500

A

B

Punkt

A

B

Popyt rynkowy

background image

 

fig

Ilość (tony)

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Popyt

Cena

(zł/kg)

4

8

12

  

Popyt rynkowy

(tony)

700

500

350

A

B

C

Punkt

A

B

C

Popyt rynkowy

background image

 

fig

Ilość (tony)

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Cena

(zł/kg)

4

8

12  

16

  

Popyt rynkowy

(tony)

700

500

350

200

A

B

C

D

Punkt

A

B

C

D

Popyt rynkowy

background image

 

fig

Ilość (tony)

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Popyt

Cena

(zł/kg)

4

8

12  

16  

20  

Popyt rynkowy

(tony)

700

500

350

200

100

A

B

C

D

E

Punkt

A

B

C

D

E

0

4

8

12

16

20

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Popyt rynkowy

background image

 

 

Podaż

Potocznie pojęcie podaży rozumiemy jako 

pewną ilość dobra, którą producenci są 

skłonni sprzedać po określonej cenie. Podaż 

możemy też rozumieć jako relację między 

ilością dobra, którą producenci są skłonni 

oferować w pewnym okresie a ceną (przy 

innych warunkach nie zmienionych). Można w 

związku z tym uznać, że realizuje się 

prawidłowość w postaci dodatniej zależności, 

to znaczy, jeśli cena danego dobra rośnie, 

producenci będą zwiększać ilości 

oferowanego dobra. Prawdą też jest, że jeśli 

cena dobra spada, spadnie również wielkość 

podaży. 

background image

 

 

Podaż

Przyjmuje się, że najważniejsze czynniki kształtujące 

podaż rynkową są następujące:

• Cena danego dobra 
• Ceny czynników produkcji 
• Dostępna technologia
• Podatki od sprzedaży 
• Cła 
• Subwencje i dopłaty
• Perspektywy (przewidywanie) zmiany cen danego 

dobra

• Liczba oferentów
• Czynniki klimatyczne, polityczne, okolicznościowe itd.

background image

 

 

Pierwszym i podobnie jak w przypadku popytu 
najistotniejszym czynnikiem jest cena. Od ceny i 
jej relacji do kosztów producenci uzależniać będą, 
czy danego dobra produkować będą więcej czy 
mniej. Związek między ceną a podażą określa się 
w ekonomii mianem prawa podaży rynkowej
Prawo to mówi, że wraz ze wzrostem ceny dobra 
ceteris paribus podaż danego dobra rośnie i na 
odwrót, wraz z obniżką ceny dobra ceteris paribus 
podaż danego dobra się zmniejsza. 

background image

 

 

Rys. Krzywa 
podaży

background image

 

 

Krzywa podaży ma nachylenie dodatnie, a  zatem 

zmiany 

ceny oraz będące ich konsekwencją zmiany podaży 
odbywają się w tym samym kierunku. 

Pozostałe czynniki mające charakter czynników 
niecenowych wpływających na podaż będą wpływać 

na 

przesuwanie się krzywej podaży w lewo lub w 

prawo.

background image

 

 

KRZYWA PODAŻY

CENA  PODAŻ  

CENA PODAŻ

INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KRZYWA PODAŻY

• Podaż spada

• Podaż rośnie

background image

 

 

cen
a

PRZYKŁADY:

• wzrosły ceny czekoladek
  „Wedel”

podaż

• spadły ceny czekoladek „Wedel”

cena

podaż

• zamknięto jeden z zakładów 
 „Wedla”

• zakupione nowe maszyny do
  produkcji czekoladek

background image

 

 

Rys. Działanie czynników niecenowych na podaż

background image

 

 

• Ceny czynników produkcji. Wzrost cen takich 

czynników, wykorzystywanych w procesie produkcji, jak: 

płace, czynsze, opłaty za energię, surowce i materiały, 

stopy procentowe od kredytów wpływa w sposób 

zasadniczy na opłacalność produkcji. Ogranicza to ilość 

oferowanych towarów przez producentów. Spadek cen 

czynników produkcji podnosi opłacalność produkcji i podaż 

rośnie.

• Technologia. Zmiany technologii powodowane 

wprowadzaniem postępu technicznego muszą prowadzić 

do oszczędności przynajmniej jednego ze stosowanych w 

procesie produkcji czynnika. Wtedy zmiany mają w ogóle 

sens. Oszczędność jednego z czynników produkcji 

prowadzi do spadku kosztów i wzrostu opłacalności 

produkcji. W konsekwencji podaż wzrośnie.

• Podatki i subsydia. Niektóre podatki płacone przez 

producentów można potraktować jako dodatkowy koszt. 

Wzrost ich poziomu spowoduje wzrost kosztów i spadek 

opłacalności produkcji. Podaż spadnie. Odwrotnie 

oddziałują subsydia, które można uznać jako czynnik 

zmniejszający koszty i poprawiający opłacalność produkcji. 

Efektem ich oddziaływania będzie wzrost podaży.

background image

 

 

• Przewidywanie cen. Oczekiwania co do 

kształtowania się cen w przyszłości, mogą mieć wpływ 

na decyzje produkcyjne. Jeśli przewidywany jest wzrost 

cen w przyszłości, to aktualna oferta rynkowa może się 

zmniejszyć. Odwrotnie, przewidywanie spadku cen 

spowoduje zwiększenie podaży.

• Liczba przedsiębiorstw w gałęzi. Powstawanie 

coraz większej liczby przedsiębiorstw w danej gałęzi 

spowoduje wzrost podaży i odwrotnie, spadek podaży 

nastąpi wraz z odpływem kapitału z branży i 

zmniejszeniem się liczby przedsiębiorstw.

• Interwencja państwa. Pewne decyzje podejmowane 

przez państwo mogą w konsekwencji spowodować 

spadek podaży. Przykładem takich decyzji będzie na 

przykład zaostrzenie przepisów bezpieczeństwa pracy 

lub ochrony środowiska, co najczęściej prowadzi do 

wzrostu kosztów produkcji i spadku podaży.

background image

 

 

Krzywa podaży

background image

 

 

Krzywa podaży

 

Cena 

 (zł/kg) 

Podaż 

(Produkcja) 

rolnika X  

(tony) 

Całkowita podaż 

rynkowa  

(tony) 

50 

100 

70 

200 

12 

100 

350 

16 

120 

530 

20 

130 

700 

 

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

a

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

Cena

(zł/kg)

4

Podaż

(tony)

100

a

Punkt

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

a

b

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

Cena

(zł/kg)

4

8

Podaż

(tony)

100

200

a

b

Punkt

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

a

b

c

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

Cena

(zł/kg)

4

8

12

Podaż

(tony)

100

200

350

a

b

c

Punkt

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

a

b

c

d

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

Cena

(zł/kg)

4

8

12

16

Podaż

(tony)

100

200

350

530

a

b

c

d

Punkt

background image

 

 

C

e

n

a

 z

ł/

kg

Ilość (tony)

a

b

c

d

e

0

4

8

12

16

20

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Podaż rynkowa

Podaż rynkowa

C

e

n

a

 (

/k

g

)

Ilość (tony)

Cena

(zł/kg)

4

8

12

16

20

Podaż

(tony)

100

200

350

530

700

a

b

c

d

e

Punkt

background image

 

fig

Przesunięcia

krzywej podaży

Przesunięcia

krzywej podaży

background image

 

fig

Przesunięcia krzywej podaży (przyczyny 

pozacenowe)

P

Q

O

S

0

background image

 

fig

P

Q

O

S

0

S

1

Wzrost

Przesunięcia krzywej podaży 

(przyczyny pozacenowe)

background image

 

fig

P

Q

O

S

2

S

0

S

1

Wzrost

Spadek

Przesunięcia krzywej podaży (przyczyny 

pozacenowe)


Document Outline