Leczenie gruźlicy
Leczenie gruźlicy
Wybór skutecznego leczenia i
Wybór skutecznego leczenia i
jego realizacja
jego realizacja
Barbara
Barbara
C
C
é
é
rwik
rwik
Leczenie gruźlicy
Leczenie gruźlicy
Wybór skutecznego leczenia i
Wybór skutecznego leczenia i
jego realizacja
jego realizacja
Barbara
Barbara
C
C
é
é
rwik
rwik
Farmakoterapia
Farmakoterapia
Podstawową formą zwalczania gruźlicy jest leczenie
Podstawową formą zwalczania gruźlicy jest leczenie
farmakologiczne.
farmakologiczne.
Standardowe leczenie zalecane przez WHO:
Standardowe leczenie zalecane przez WHO:
1.
1.
Faza indukcji
Faza indukcji
:
:
4 leki w ciągu 2 miesięcy
4 leki w ciągu 2 miesięcy
(
(
codziennie przez 2
codziennie przez 2
m-ce
m-ce
lub
lub
codz. przez 2 tyg a potem 2-3x w tyg przez 6
codz. przez 2 tyg a potem 2-3x w tyg przez 6
tyg lub
tyg lub
2-3x w tyg przez 2 m-ce)
2-3x w tyg przez 2 m-ce)
Rifampicyna (RMP) 10mg/kg mc
Rifampicyna (RMP) 10mg/kg mc
Izoniazyd (INH) 5mg/kg mc
Izoniazyd (INH) 5mg/kg mc
Pirazynamid (PZA) 15- 30mg/kg mc
Pirazynamid (PZA) 15- 30mg/kg mc
Etambutol (EMB) 15mg/kg mc
Etambutol (EMB) 15mg/kg mc
2.
2.
Faza kontynuacji
Faza kontynuacji
:
:
w ciągu dalszych 4 miesięcy
w ciągu dalszych 4 miesięcy
(codziennie
(codziennie
lub
lub
2x w tyg)
2x w tyg)
Rifampicyna
Rifampicyna
Izoniazyd
Izoniazyd
t
t
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne
dotyczy chorych z
dotyczy chorych z
gruźlicą wielolekooporną, u których po
gruźlicą wielolekooporną, u których po
6 m-cach leczenia farm nie uzyskano odprątkowania –
6 m-cach leczenia farm nie uzyskano odprątkowania –
( do rozważenia)
( do rozważenia)
lobektomia, resekcja całego płuca + antybiotykoterapia
lobektomia, resekcja całego płuca + antybiotykoterapia
(gojenie kikuta oskrzela i uniknięcie tworzenia się
(gojenie kikuta oskrzela i uniknięcie tworzenia się
przetok oskrz-opłucn.
przetok oskrz-opłucn.
GKS
GKS
stosowane dodatkowo zmniejszają objawy u chorych z :
stosowane dodatkowo zmniejszają objawy u chorych z :
- wysoką gorączką, ciężką odpowiedzią paradoksalną,
- wysoką gorączką, ciężką odpowiedzią paradoksalną,
zap osierdzia, zap otrzewnej i opłucnej,
zap osierdzia, zap otrzewnej i opłucnej,
procesem gruźliczym w/oskrzelowym i w OUN
procesem gruźliczym w/oskrzelowym i w OUN
(OUN-u dzieci w celu zmniejszenia odległych powikłań)
(OUN-u dzieci w celu zmniejszenia odległych powikłań)
skojarzone podawanie GKS na początku leczenia w
skojarzone podawanie GKS na początku leczenia w
gruźlicy o lokalizacji pozapłucnej, częstszej u nosicieli
gruźlicy o lokalizacji pozapłucnej, częstszej u nosicieli
HIV( kości, stawy, u mocz- płc, narządy j brzusznej,
HIV( kości, stawy, u mocz- płc, narządy j brzusznej,
osierdzie, opłucna, OUN, postać prosówkowa)
osierdzie, opłucna, OUN, postać prosówkowa)
Lekooporność
Lekooporność
Gruźlica wielolekooporna (MDR TB)-
Gruźlica wielolekooporna (MDR TB)-
jednoczesna oporność
jednoczesna oporność
na izoniazyd i rifampicynę. Przyczyna – błędy w leczeniu :
na izoniazyd i rifampicynę. Przyczyna – błędy w leczeniu :
monoterapia, zaniedbania, niekompletne leczenie.
monoterapia, zaniedbania, niekompletne leczenie.
W fazie wstępnej (>3 m-cy): etambutol, pirazynamid, chinolon,
W fazie wstępnej (>3 m-cy): etambutol, pirazynamid, chinolon,
lek podawany pozajelitowo ( kapreomycyna, amikacyna,
lek podawany pozajelitowo ( kapreomycyna, amikacyna,
kanamycyna)
kanamycyna)
W fazie kontynuacji (18-24 m-ce) : etambutol, pirazynamid,
W fazie kontynuacji (18-24 m-ce) : etambutol, pirazynamid,
chinolon
chinolon
Oporność na Izoniazyd i streptomycynę:
Oporność na Izoniazyd i streptomycynę:
faza wstępna (3 m-ce): rifampicyna, etambutol, pirazynamid,
faza wstępna (3 m-ce): rifampicyna, etambutol, pirazynamid,
lek podawany pozajelitowo
lek podawany pozajelitowo
faza kontynuacji (6 m-cy): rifampicyna, etambutol, pirazynamid
faza kontynuacji (6 m-cy): rifampicyna, etambutol, pirazynamid
Spadek częstości oporności w USA osiągnięto dzięki terapii
Spadek częstości oporności w USA osiągnięto dzięki terapii
nadzorowanej.
nadzorowanej.
Gruźlica a ciąża
Gruźlica a ciąża
Unikać
Unikać
aminoglikozydów
aminoglikozydów
i wszystkich leków II rzutu z wyj.
i wszystkich leków II rzutu z wyj.
kwasu paraaminosalicylowego
kwasu paraaminosalicylowego
W USA – nie zaleca się stosowania
W USA – nie zaleca się stosowania
pirazynamidu
pirazynamidu
(PZA) ale
(PZA) ale
WHO zaleca leczenie : RMP, INH, PZA i EMB
WHO zaleca leczenie : RMP, INH, PZA i EMB
Etionamid
Etionamid
– ma działanie teratogenne
– ma działanie teratogenne
Skuteczność leczenia
Skuteczność leczenia
Obserwacja w czasie leczenia i przez 12 – 24 m-cy po jego
Obserwacja w czasie leczenia i przez 12 – 24 m-cy po jego
zakończeniu:
zakończeniu:
- rozmazy i posiewy bakteriologiczne co 2-4 tyg. do momentu
- rozmazy i posiewy bakteriologiczne co 2-4 tyg. do momentu
uzyskania wyników ujemnych lub zakończenia leczenia
uzyskania wyników ujemnych lub zakończenia leczenia
- RTG klatki p. – jeżeli po 2 m-cach terapii nadal obecnie są
- RTG klatki p. – jeżeli po 2 m-cach terapii nadal obecnie są
prątki w plwocinie lub gdy pojawiają się nowe objawy. Gdy
prątki w plwocinie lub gdy pojawiają się nowe objawy. Gdy
poprawa bakteriologiczna – RTG po zakończeniu leczenia
poprawa bakteriologiczna – RTG po zakończeniu leczenia
Prątek oporny na leki – rozmazy i posiewy plwociny wykonywać
Prątek oporny na leki – rozmazy i posiewy plwociny wykonywać
po uzyskaniu konwersji bakteriologicznej co 3 m-ce (wykrycie
po uzyskaniu konwersji bakteriologicznej co 3 m-ce (wykrycie
nawrotu)
nawrotu)
Leki p/ gruźlicze II rzutu
Leki p/ gruźlicze II rzutu
Chinolony- ofloksacyna, ciprofloksacyna, sparfloksacyna,
Chinolony- ofloksacyna, ciprofloksacyna, sparfloksacyna,
lewofloksacyna
lewofloksacyna
Leki stosowane pozajelitowo- kapreomycyna, amikacyna, kanamycyna
Leki stosowane pozajelitowo- kapreomycyna, amikacyna, kanamycyna
Etionamid
Etionamid
Cykloseryna
Cykloseryna
Kwas paraaminosalicylowy
Kwas paraaminosalicylowy
Inne leki i alternatywne sposoby leczenia ( 2001 r-
Inne leki i alternatywne sposoby leczenia ( 2001 r-
badania)
badania)
Klarytromycyna, klofazymina, metronidazol, Augmentin. Leki te
Klarytromycyna, klofazymina, metronidazol, Augmentin. Leki te
bywają stosowane w zestawach z innymi w leczeniu MDR TB, mają
bywają stosowane w zestawach z innymi w leczeniu MDR TB, mają
słabe działanie p/prątkowe
słabe działanie p/prątkowe
Terapia genowa
Terapia genowa
Immunoterapia INF gamma (aerozol)
Immunoterapia INF gamma (aerozol)
Działania niepożądane
Działania niepożądane
Uszkodzenie wątroby (INH, RMP, PZA)
Uszkodzenie wątroby (INH, RMP, PZA)
Nefrotoksyczność (RMP, streptomycyna)
Nefrotoksyczność (RMP, streptomycyna)
Neuropatie obwodowe (INH)
Neuropatie obwodowe (INH)
Ototoksyczność (streptomycyna)
Ototoksyczność (streptomycyna)
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego z zamazaniem
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego z zamazaniem
widzenia, ślepotą w zakresie koloru czerwonego i zielonego,
widzenia, ślepotą w zakresie koloru czerwonego i zielonego,
mroczki (ETA)
mroczki (ETA)
Bóle stawów, dna (PZA)
Bóle stawów, dna (PZA)
Zaburzenia dyspeptyczne (RMP, PZA)
Zaburzenia dyspeptyczne (RMP, PZA)
Trombocytopenia (RMP)
Trombocytopenia (RMP)
Monitorowanie DN
Monitorowanie DN
1. Przed rozpoczęciem leczenia u każdego oznaczyć w surowicy:
1. Przed rozpoczęciem leczenia u każdego oznaczyć w surowicy:
aktywność aminotransferaz, stęż mocznika, kreatyniny,
aktywność aminotransferaz, stęż mocznika, kreatyniny,
k.moczowego, bilirubiny. Ponadto liczbę płytek krwi.
k.moczowego, bilirubiny. Ponadto liczbę płytek krwi.
2. Powtarzać co miesiąc w czasie leczenia, jeżeli wyjściowo
2. Powtarzać co miesiąc w czasie leczenia, jeżeli wyjściowo
wartości poza granicami normy, chory obarczony wysokim
wartości poza granicami normy, chory obarczony wysokim
ryzykiem uszkodzeń i gdy pojawią się objawyDN
ryzykiem uszkodzeń i gdy pojawią się objawyDN
3. Badanie okulistyczne- zaleca się przed rozpoczęciem terapii
3. Badanie okulistyczne- zaleca się przed rozpoczęciem terapii
Etambutolem i co 3 m-ce w czasie jej trwania
Etambutolem i co 3 m-ce w czasie jej trwania
4. Badanie audiometryczne- wyjściowe i co miesiąc powtarzane w
4. Badanie audiometryczne- wyjściowe i co miesiąc powtarzane w
przypadku stosowania aminoglikozydów
przypadku stosowania aminoglikozydów
5 Ocena czynności tarczycy przy dłuższym stosowaniu kwasu
5 Ocena czynności tarczycy przy dłuższym stosowaniu kwasu
paraaminosalicylowego.
paraaminosalicylowego.
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę