2.05.21
1
AKADEMIA NMARYNARKI WOJENNEJ
TEMAT:
ELEMENTY POLITYKI GOSPODARCZEJ
2.05.21
1
AKADEMIA NMARYNARKI WOJENNEJ
TEMAT:
ELEMENTY POLITYKI GOSPODARCZEJ
2.05.21
2
AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ
CEL - ZAPOZNAĆ Z:
problematyką interwencji gospodarczej państwa;
pojęciem polityki gospodarczej;
trudnościami z polityką gospodarczą;
polityką ożywienia i polityką rygoru;
polityką strukturalną państwa.
2.05.21
3
AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ
LITERATURA:
Praca zbiorowa pod red. Milewskiego
R.: Podstawy ekonomii. Praca zbiorowa
pod red. Milewskiego R.: Podstawy
ekonomii. PWN: Warszawa 2006.
2.05.21
4
INTERWENCJA GOSPODARCZA
I SPOŁECZNA PAŃSTWA
Państwo:
1.
Władza wykonawcza na pewnym terytorium,
która dysponuje usankcjonowanym prawnie
monopolem przymusu fizycznego.
2.
Instytucja zobowiązana do określonego
interesu społecznego i realizowania polityki
zapewniającej jego realizację.
2.05.21
5
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
Środki interwencji państwa:
Prowadzona jest we wszystkich państwach
świata;
Skala
i
zakres
interwencjonizmu
jest
zróżnicowany i zależy od wielu czynników;
Interwencjonizm
dokonywany
jest
przede
wszystkich
przez
reglamentację,
ustalająca
warunki wzajemnych relacji między agentami
gospodarczymi;
Dokonywana jest m.in. za pośrednictwem
przychodów i wydatków publicznych oraz działań
administracji i podmiotów publicznych.
2.05.21
6
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
Legislacja
ważnym
środkiem
oddziaływania państwa:
Reglamentacja
jest
ważnym
środkiem
interwencji i błędem byłoby zredukowanie
działalności państwa do interwencji rodzących
wydatki;
Np.
prawodawstwo
w
zakresie
płacy
minimalnej lub czasu pracy nie pociąga za
sobą
bezpośrednich
wydatków,
chociaż
interwencje legislacyjne państwa mają bardzo
istotne konsekwencje społeczno - ekonomiczne
2.05.21
7
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
FORMY INTERWENCJI PAŃSTWA
LEGISLACJA
PRZYCHDY
I WYDATKI
PUBLICZNE
WPŁYW NA
ADMINISTRACJĘ
I SEKTOR
PUBLICZNY,
PLANOWANIE
Formy interwencji państwa
2.05.21
8
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
FINANSOWANIE WYDATKÓW PAŃSTWA
PODATKI
SKŁADKI
SPOŁECZNE
POŻYCZKI,
KREDYTY
ZASOBY
HANDLOWE
PAŃSTWA
I
SPOŁECZ.
LOKALNYCH
PŁATNOŚCI OBOWIĄZKOWE
Finansowanie wydatków publicznych
2.05.21
9
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
PODSTAWOWE PODATKI W PAŃSTWIE
PODATEK
OD OBROTU
PODATEK
OD WART.
DODANEJ VAT
PODATEK OD
PRODUKTÓW
NAFTOWYCH
PODATEK
OD SPÓŁEK
PRAWO
SPADKOWE,
CŁA
Podstawowe podatki państwa
2.05.21
10
INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA
Interwencja państwa a finansowanie
wydatków:
Szereg interwencji państwa pociąga za sobą
konsekwencje finansowe (edukacja, infrastruktura,
armia, policja);
Podstawą jest „Ustawa o finansach publicznych”, w
której ustala się budżet państwa (dochody i
wydatki);
Wydatki ponoszą także społeczności lokalne
(utrzymanie miejscowości) – źródłem są lokalne
podatki;
Składki społeczne różnią się od podatków tym, że
sposób ich wykorzystania jest przesądzony przed
dokonanie wpłat.
2.05.21
11
POLITYKA GOSPODARCZA
Polityka
gospodarcza
to
całokształt
interwencji państwa, które mają wpływ
na życie gospodarcze.
Cele polityki gospodarczej;
Zapewnienie pełnego zatrudnienia;
Sprzyjanie
wzrostowi
gospodarczemu
w
ramach stabilizacji cen;
Równowaga w wymianie zagranicznej;
Wzrost PKB
2.05.21
12
POLITYKA GOSPODARCZA
RÓZNE FORMY POLITYKI GOSPODARCZEJ
Polityka
fiskalna
Planowanie,
prywatyzacja
Polityka
rolna,
przemysłowa
Polityka
dochodowa
Polityka
celna
Polityka
budżetowa
Polityka
monetarna
Polityka
kursowa
Polityka
zatrudnie-
nia
Polityka
badań
naukowych i
innowacyj-
nych
Formy polityki gospodarczej państwa
2.05.21
13
POLITYKA GOSPODARCZA
Wybory
polityczne
w
dziedzinie
gospodarczej i społecznej:
Decyzje w dziedzinie polityki gospodarczej
mają konsekwencje społeczne;
Interwencja państwa w dziedzinie społecznej
opiera się na zasadzie solidarności (zdrowy –
chory; pracujący bezrobotny; dorosły –
edukacja młodzieży);
Solidarność
ma
charakter
zbiorowy,
dobroczynność – indywidualny i nie wiąże z
rekompensatą jak ubezpieczenia;
2.05.21
14
POLITYKA GOSPODARCZA
Interwencja socjalna państwa odpowiada
humanitarnej
zasadzie
zabezpieczenia
podstawowych potrzeb (mieszkanie, zdrowie,
edukacja);
Niektóre nurty, logice ochrony społecznej
przeciwstawiają
logikę
ubezpieczenia
dobrowolnego i indywidualnego.
2.05.21
15
POLITYKA GOSPODARCZA
Polityka strukturalna:
Zmiany strukturalne to zmiany dotyczące całej
gospodarki (Polska 1990);
Państwo może odgrywać pewną rolę w zmianach
strukturalnych np. oddziaływanie na strukturę
ludności aktywnej zawodowo poprzez rodzaj
kwalifikacji w ramach polityki kształcenia, edukacji;
W praktyce przez pojecie polityki strukturalnej
rozumie się politykę, która wywiera wpływ na
struktury lub której wyniki odczuwalne są w długim
okresie (tworzenie miejsc pracy w służbie
publicznej)
2.05.21
16
POLITYKA GOSPODARCZA
Polityka koniunkturalna:
Celem
jest
natychmiastowa
poprawa
charakterystyk
gospodarki
(ograniczanie
bezrobocia, walka z inflacją);
Państwo interweniuje w przypadku, gdy
mechanizmy rynkowe stają się niewydolne w
utrzymaniu gospodarki aby ta mogła osiągać
wzrost gospodarczy;
2.05.21
17
POLITYKA GOSPODARCZA
Rozróżnia się dwa rodzaje polityki koniunkturalnej:
1.
politykę pobudzania (ożywiania) - skutki mają
charakter okresowy poprzez podtrzymywanie
działalności gospodarczej poprzez: okresowa i
ograniczona
redukcja
podatków,
subwencje
przyznawane na określony czas, obniżenie stopy
proc.;
2.
Politykę rygoru – priorytetowym celem jest
walka
z
inflacją
poprzez
poprawne
konkurencyjności
cenowej,
odnowa
wzrostu
gospodarczego, wzrost zatrudnienia. Oparta jest na
restryktywnej polityce pieniężnej, poszukiwaniu
równowagi budżetowej i opanowaniu kosztów
płacowych.
2.05.21
18
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Równowaga budżetowa państwa –
założenia:
Państwo musi dysponować budżetem np. dla
zapewniania
porządku
publicznego
czy
respektowania reguł rynku, w tym interwencje
związane z niedostatkami funkcjonowania rynku
(badania);
Interwencja państwa powinna w jak najmniejszym
stopniu
zmniejszać
alokację
zasobów
dokonywana przez rynek;
Polityka w dziedzinie finansów publicznych polega
na poszukiwaniu równowagi budżetu państwa;
2.05.21
19
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Równowaga budżetowa powinna prowadzić do
neutralności wydatków publicznych;
Równowaga budżetu państwa istnieje wtedy, gdy
dochody i wydatki państwa są tożsame (deficyt);
Jeżeli deficyt jest finansowany przez państwo
poprzez
kreację
pieniądza,
to
wskutek
zwiększania się jego ilość w obiegu (inflacja);
Państwo może korzystać z pożyczki publicznej
(papiery wartościowe), przejmuje określoną ilość
pieniędzy, z których mogłyby być finansowane
inwestycje prywatne;
2.05.21
20
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Przejęcie pieniędzy przez państwo pozbawia
dostępu do nich agentów gospodarczych się na
rynku kapitałowym (nie znajdują dostępu do
zasobów pieniężnych (rosną stopy proc. a
inwestycje maleją).
Aktywna polityka budżetowa:
Prawo Haavelmo – zwiększenie wydatków
państwa finansowanych ekwiwalentnym podatkiem
przekłada się na wzrost narodowego popytu i
zatrudnienia.
Wynika
to
stąd,
że
dochód
przeznaczony
na
podatek
był
częściowo
oszczędzany, podczas gdy państwo wydaje całość
sum otrzymywanych z podatku.
2.05.21
21
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Deficyt budżetowy wyraża się wzrostem
zasobów agentów gospodarczych, którzy będą
zwiększać swoje wydatki, co sprzyja wzrostowi
produkcji i zatrudnienia (spadek bezrobocia);
Skuteczność
polityki
deficytu
budżetowego jest związana ze spełnieniem
poniższych warunków:
1.
Firmy
posiadają
środki
umożliwiające
zwiększenie
produkcji
tzn.
odpowiednie
wyposażenie techniczne, zapasy surowców i
półproduktów oraz siłę roboczą do dyspozycji.
2.05.21
22
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
2.
Popyt nie kieruje się masowo na produkty
zagraniczne (pogorszenie się salda handlu
zagranicznego).
3.
Wzrost produkcji nie powoduje boomu
importowego, który pogorszyłby bilans handlu
zagranicznego.
4.
Zachowanie firm ukierunkowane jest w
większym stopniu na wielkość sprzedaży, niż
na marże zysku.
Reasumując, istotnym jest aby potencjalny
PKB być wyższy niż efektywny PKB – takiej
sytuacji ożywienie przez deficyt budżetowy
jest skuteczne.
2.05.21
23
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Inne wydatki publiczne:
Dotychczas kluczowym wskaźnikiem był w
dziedzinie finansów publicznych był budżet;
Ilość pieniędzy znajdujących się w obiegu
powinna rosnąć w tempie bliskim tempu wzrostu
PKB (aby uniknąć inflacji);
Polityka monetarna powinna zapewniać istnienie
dostateczni
niskich
stóp
proc.
w
celu
podtrzymania inwestycji;
Efektywność polityko monetarnej zakłada, że
państwo może kontrolować ilość pieniędzy w
obiegu
2.05.21
24
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Kontrola bazy monetarnej przez państwo:
We
współczesnych
gospodarkach
masa
pieniężna w około 4/5 składa się z pieniądza
bezgotówkowego, który jest zbiorem zapisów
na kontach bankowych;
Zasadniczym źródłem tworzenia pieniądza
bezgotówkowego są przyznawane przez banki
kredyty;
Pieniądz papierowy emitowany przez BC jest
często prostym przekształceniem pieniądza
bezgotówkowego w banknoty.
2.05.21
25
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Pośrednia kontrola kredytów przez
państwo:
Aby
kontrolować
kredyty,
państwo
może
wprowadzić politykę obowiązkowych rezerw lub
ograniczyć wielkość przyznawanego kredytu;
Współcześnie głównym środkiem interwencji
państwa jest oddziaływanie na stopy proc.;
Wzrost stóp proc. powoduje spadek popytu na
kredyty ze strony GD i firm;
Powoduje to zmniejszenie ilości pieniądza
kreowanego przez banki (masa monetarna
zmniejsza się);
2.05.21
26
POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU
Wzrost stóp proc. powoduje, że maleje
skłonność do inwestowania, gdyż rosną koszty
inwestycji;
Jeżeli perspektywy na wzrost popytu są silne, a
oczekiwana rentowność wysoka, jest mało
prawdopodobne, że wzrost stóp proc. zmieni
poziom inwestycji;
Działanie na stopy proc. Może wymagać
pewnego opóźnienia, gdyż przyjęte juz
projekty inwestycyjne nie musza być wcale
odrzucone.