Podstawy 
psychoterapii

Dla WSFiZ 
Stanisław 
Oziemski

 

 

Definicj
a

 metoda interpersonalnej perswazji

 edukacja psychospołeczna

 technologia behawioralna

 przewodnictwo w poznaniu i zmianie 

samego siebie

 każde spotkanie psychiatry z chorym

 relacja ułatwiająca rozwój 

 niespecyficzne czynniki lecznicze

 

 

Definicj
a

„Metoda leczenia środkami 

psychologicznymi.”

(A.Kokoszka „Podstawy Psychoterapii”)

 

 

Czy matka jest nad 
opiekuńcza dlatego, 
że:

(a) Jest bardzo uczuciowa, nadwrażliwa emocjonalnie; 
(b) Jej matka była nad opiekuńcza;
(c) Wierzy w to, że tylko wychowanie bez stresowe 

zapewni jej dziecku harmonijny rozwój; 

(d) Pragnie dziecku wynagrodzić swoje własne, 
      ciężkie dzieciństwo; 
(e)  Stara się uniknąć okazywania niechęci i wrogości 
      wobec dziecka, którą tak naprawdę odczuwa.

 

 

Definicj
a

„Forma oddziaływań psychospołecznych, która 

ma na celu korektę zaburzeń przeżywania i 

zachowania oraz usunięcie objawów i 

przyczyn choroby, w tym cech osobowości 

powodujących takie zaburzenia.”

„Szczególne leczące doświadczenie, w którego 

konsekwencji pacjent zdobywa: nową wiedzę,  

nowe doświadczenie emocjonalne i uczy się 

nowych wzorców  reagowania i zachowania.”

(J.Aleksandrowicz, J.C.Czabała „Psychoterapia” w III 

tom Psychiatrii)

 

 

Cechy

  Celowe oddziaływania terapeuty zmierzające 

do usunięcia zaburzeń jednostki zgodne ze 

współczesną wiedzą o przyczynach i 

mechanizmach tych zaburzeń.

  Leczenie oparte na relacji terapeutycznej. 

 Może mieć charakter przyczynowy i objawowy.

  Proces zmian dotyczy obszaru wewnętrznego 

pacjenta, powodując w konsekwencji zmiany w 

funkcjonowaniu zewnętrznym.

 

 

Cechy

  Cele i rodzaj terapii określa specyfika 

pacjenta. 

  Skuteczność jest wynikiem „zmiennych 

wnoszonych przez pacjenta” oraz umiejętności 

ścisłego wypełniania roli zawodowej.

 O przebiegu i wynikach decyduje rodzaj i treść 

tego, co dzieje się między pacjentem a 

terapeutą.

 

 

Psychoterapia a inne 
oddziaływania psychospołeczne

  Psychoterapia – relacja leczenia.

  Socjoterapia – różne formy wpływania na 

środowisko społeczne w celu doprowadzenia, do 

zmiany funkcjonowania jednostki.

  Pomoc, „poradnictwo” (counseling) – relacja: 

„mistrz uczeń”, cel: przezwyciężenie bieżącego 

kryzysu.

  Wsparcie, pomoc psychospołeczna –  relacja 

pomagania umożliwiająca nabywanie umiejętności 

radzenia sobie i podwyższania jakości życia. 

  Działania edukacyjne – dostarczanie wiedzy i  

doświadczeń społecznych.

 

 

Główne szkoły psychoterapii

• Psychodynamiczna.

• Behawioralno – poznawcza.

• Humanistyczna.

• Systemowa.

 

 

Psychoterapia 
psychodynamiczna

  Celem psychoanalizy jest zmiana 

wewnątrzpsychicznego przeżywania.

 Uzyskiwana poprzez:

• Wgląd = uświadomienie wypartych przeżyć

• Przepracowanie = Rezygnacja z 

posługiwania się niektórymi mechanizmami 

obronnymi i zastąpienie ich nowymi bardziej 

dojrzałymi. (rozwiązanie nieświadomych 

konfliktów emocjonalnych, przebudowa 

osobowości)

 

 

Psychoterapia 
behawioralno-poznawcza

 Zaburzenia psychiczne to wyuczone schematy 

zachowania, leczenie to ich zmiana poprzez 

procesy uczenia. 

 1. Technologia behawioralna (korekta 

zachowania): 

- wygaszanie (zaniknięcie reakcji patologicznych)

- przewarunkowanie (uczenie nowych zachowań)

2. Propozycje poznawcze (korekta przekonań):

Activating (wydarzenie) > Beliefs (przekonania) > 

Consequences (konsekwencje = interpretacja)

 

 

Psychoterapia poznawcza

 Ellis (przekonania): „nie mogę sobie pozwolić”

 Beck (depresja): „negatywna interpretacja, 

obwinianie siebie i brak nadziei na przyszłość”

 Festinger (Dysonans poznawczy) = rozbieżność 

myśli Lazarus (Brak powiązania) = rozbieżność 

myśli i działania (konflikt między emocjami / 

poznaniem a celami)

  Osoba = samostanowienie i intencjonalność 

(koncepcja konstruktów osobistych Kelly`ego)

 

 

Psychoterapia 
humanistyczna

 Zachowanie człowieka jest motywowane potrzebą 

rozwoju i dążeniem do zaspokajania własnych 

potrzeb. 

 Rogers: Zmiana polega na uwolnieniu tendencji 

do samoaktualizacji (zwiększeniu 

samoświadomości, odzyskaniu możliwości 

wyborów celów i sposobów działania w oparciu o 

wewnętrzne doświadczenia) przez likwidację 

rozbieżności w zakresie własnego ja. (emocje 

uwolnione i odreagowane)

Relacja terapeutyczna, charakteryzująca się empatią, 

autentycznością i bezwarunkową akceptacją. 

Odzwierciedlanie uczuć pacjenta i konfrontacja z 

odczuciami terapeuty.

 

 

Psychoterapia egzystencjalna w 

odniesieniu do przyczyn zaburzeń 

psychicznych formułuje twierdzenia 

„filozoficzne”. 

Yalom: „Kłamstwa i zaprzeczenia 

pozwalają uniknąć lęków 

egzystencjalnych, zmienianych w lęki 

neurotyczne. Psychoterapia ma sprawić 

rezygnację z kłamstwa, na rzecz 

uczciwego spojrzenia na siebie i świat.”

Frankl (logoterapia): Psychoterapia jako 

przywrócenie człowiekowi sensu życia, 

poprzez realizację wartości takich jak 

wolność odpowiedzialność i miłość. 

 

 

Psychoterapia systemowa 

Zachowanie człowieka może być rozumiane 

tylko w kontekście systemu, którego jest 

częścią.

Zaburzenia systemu rodzinnego:

 struktury rodziny

 komunikacji w rodzinie

 zaburzenia związane z zasadami regulującymi 

funkcjonowanie rodziny jako systemu