Zakażenia szpitalne

Zakażenia szpitalne

Definicja wg WHO:

Jest to zakażenie pozostające

w ścisłym związku

przyczynowym z pobytem

chorego w szpitalu lub

zakażeniem , które rozwija się

u personelu szpitalnego w

związku z wykonywaniem

obowiązków zawodowych.

Zakażenia szpitalne

Definicja rozszerzona:

Zakażenie szpitalne to takie zakażenie , które

nie występowało ani nie znajdowało się w
okresie wylęgania, gdy chory był przyjmowany
do szpitala , a nastąpiło podczas pobytu w
szpitalu . Może więc ujawnić się zarówno w
czasie hospitalizacji, jak i po wypisaniu chorego
do domu lub po przeniesieniu do innego
zakładu leczniczego

Umownie przyjęto, że zakażenie występujące po 48

godzinach od momentu przyjęcia do szpitala są
zakażeniami szpitalnymi ( poza drobnoustrojami o
dłuższym okresie wylęgania n.p. HBV,HCV, HIV,
Legionella, i.t.d. )

Zakażenie szpitalne

Z.S. - to zespół chorób o bardzo

różnorodnej lokalizacji i złożonym

obrazie klinicznym a drobnoustroje

je wywołujące mogą pochodzić

zarówno ze środowiska szpitalnego -

zakażenie egzogenne

, jak i własnej

flory człowieka ( skóra, błony

śluzowe) -

zakażenia endogenne

Rezerwuar drobnoustroju

- jest to naturalne biologiczne środowisko danego

mikroorganizmu umożliwiające mu metabolizm

i replikację

Może to być :

człowiek

( personel medyczny, pacjent -

nosiciel )

zwierzęta

( koty, kleszcze, muchy itd..)

rośliny

( kwiaty )

materia martwa

( kolanka , kratki ściekowe itd..)

Źródło zakażenia

- jest to miejsce z którego zarazek zostaje przeniesiony

na wrażliwą osobę.

Personel szpitala i jego pacjenci mogą być jednocześnie

rezerwuarem , jak i źródłem infekcji ( np. gronkowiec

złocisty , prątek gruźlicy, HBV,HCV, HIV )

Kolonizacja

- to zasiedlenie organizmu , czyli

wewnętrzna lub zewnętrzna obecność

drobnoustrojów , bez jakichkolwiek objawów

klinicznych. Brak trwałych połączeń pomiędzy

komórką bakteryjną a receptorem komórki docelowej

gospodarza. Bakterie swobodnie poruszają się w

warstwie śluzu i wraz z nim mogą być usuwane z

ustroju.

Zawsze wyprzedza rozwój zakażenia

szpitalnego.

Flora fizjologiczna :



Skóra:

Staphylococus epidemidis (>85%), Streptococcus

viridans , Corynebacterium sp. (55%), Propionibacterium
acnes, Candida, Clostridium perfringens, Acinetobacter,
Moraxella sp., Staphylococcus aureus (20%)



Górne drogi oddechowe:

Streptococcus viridans, milleri,

Neisseria, Corynebacterium, [ Str.pyogenes, Str.
pneumoniae, Haemophillus influenzae)

jama ustna

dodatkowo beztlenowce: Peptococcus ,
Peptostreptococcus, Veillonella, Spirillum, Prevotella,
Spirochetae, Actinomyces.



Drogi rodne:

Lactobacillus , Str. Viridans,

Corynebacterium, Candida, Gardanella, E..coli, Str.
agalactiae,



Dolny odcinek przewodu pokarmowego :

głównie

beztlenowce -ponad 1000x więcej niż tlenowych.
Str.feacalis, Bacteroides, Clostridium, tlenowe: E.coli,
Klebsiella, Proteus, Enterococcus.

Czynniki zjadliwości - mechanizm patogennego

działania bakterii :



Ułatwiające kolonizację :

fimbrie

i inne

adhezyny

( białko F -

Str.pyog.) ,

biofilm

i inwazję :

białka powierzchniowe-

inwazyny - łączące się z białkami gospodarza - integrynami,

rzęski

(przenikanie przez biofilm),

proteazy

anty-IgA,

syderofory,

Innego rodzaju mechanizmy- otaczanie się

białkiem gospodarza ( fibronektyną-białko A- Staph.aur.,

białko G- Str.pyog., laktoferyna itd..)



Uszkadzające komórkę gospodarza - toksyny:



egzotoksyny:

cytotoksyny, kardiotoksyny, neurotoksyny itp.



Endotoksyny ( LPS ):

składnik ściany komórkowej pałeczek

G (-). Lipid A aktywuje kom.odpornościowe do syntezy

cytokin,aktywuje dopełniacz i kaskadę układu krzepnięcia

=> wstrząs toksyczny.Wśród bakterii G(+) podobne

właściwości mają: kw. teichowe i fragmenty peptydoglikanu.

Główne czynniki etiologiczne



WIRUSY:

RSV, grypy, paragrypy, ECHO, Coxackie, VZV,

rotawirusy, odry, świnki, różyczki, HSV

- krwiopochodne HBV, HCV, HGV, CMV, HIV



BAKTERIE:

gronkowce metycylinooporne:

- MRSA = methicillin resistant

- MRSA = methicillin resistant Staphylococcus aureus

- MRSE = methicillin resistant

- MRSE = methicillin resistant Staphylococcus epidemidis

- MRCNS= methicillin resistant

- MRCNS= methicillin resistant Coagulase Negative

Staphylococci

paciorkowce kałowe czyli enterokoki ( E. faecalis, E.

faecium )

-VRE= vancomycin resistant enterococci

pałeczki G { -} :

pałeczki G { -} : E.coli, Proteus sp.,Klebsiella sp.,

Enterobacter sp., Seratia marcescens, Pseudomonas
aeruginosa, Bacteroides, Clostidium difficile,
Acinetobacter, Salmonella



GRZYBY :

Candida albicans inne drożdżaki.

źródła zakażenia :



RĘCE PERSONELU !!!



Źle wyjałowiony sprzęt medyczny



zakażona krew i preparaty krwiopochodne



aparatura medyczna ( respiratory ,

nebulizatory, ssaki , rurki od tlenu itd.. )



przeterminowane płyny dezynfekcyjne, mydło

w kostkach



pościel , materiały opatrunkowe



zlewy , ręczniki , baseny, nawilżacze, żywność,

woda, wanny



nieodpowiednio przygotowywane i źle

przechowywane leki



urządzenia wentylacyjne, kanalizacja

Drogi szerzenia się zakażeń :



Droga powietrzno- pyłkowa



Droga kontaktowa ( pośrednia i

bezpośrednia)



Droga pokarmowa



Droga przerwania ciągłości tkanek

CZYNNIKI RYZYKA Zakażeń Szpitalnych

zależne od stanu chorego



Niedobory immunologiczne

•

WIEK

( noworodki, osoby starsze )

•

CHOROBY PODSTAWOWE

( cukrzyca,

zesp.limfoproliferacyjne, urazy wielonarządowe,

wrodzone i nabyte zespoły niedoborów odporności )

•

CHOROBY TOWARZYSZĄCE

( odleżyny, przewlekła

niewydolność nerek, marskość wątroby, alkoholizm,

neutropenia, przeszczepy narządów

•

NIEDOŻYWIENIE

Wpływ stanu odżywienia na ilość

powikłań septycznych i śmiertelność

Stan odżywienia

Ilość powikłań

septycznych

Śmiertelność

PRAWIDŁOWY

5 %

ŚREDNI

30%

20%

ZŁY

75%

30%

Ilość i ciężkość powikłań septycznych jest wprost proporcjonalna do stanu

niedożywienia pacjenta

CZYNNIKI RYZYKA Zakażeń

Szpitalnych

zależne od metod diagnostyczno -

terapeutycznych



CZAS HOSPITALIZACJI



DIAGNOSTYKA INWAZYJNA

( cewnikowanie

naczyń i pęcherza moczowego )



LECZENIE

( rany chirurgiczne, intubacja,

hemodializa, oddech wspomagany, leki

cytostatyczne, immunosupresyjne, rtg- terapia

)

Częstość występowania Z.S. na

oddziałach szpitalnych



Ogólna Intensywna Opieka Medyczna (ok.

20%)



Neurochirurgia ( 11% )



Hepatogastroenterologia ( ok.11% )



Geriatria ( 8.5% )



Chirurgia gastroenterologiczna ( 7% )



Oddział Chorób Wewnętrznych ( 5.3% )



Ortopedia ( 4.5% )

Kliniczne postacie Z.S.

Oddziały :

( niezabiegowe- zabiegowe )



Układ moczowy ( 42.5 - 30.9 % )



Układ oddechowy ( 24.2 - 18 % )



Posocznice ( 14.6 - 10.2 % )



Zakażenia miejscowe ( 10.6 - 19.5 % )



Zakażenia ran operacyjnych ( 0 - 11.3% )

Zakażenia układu moczowego



Objawy: dysuria, ból i napięcie w okolicy

lędźwiowej lub nadłonowej , gorączka,

ropomocz.



Badania : bakteriuria znamienna ( 10

000kom/ml)



Patogeny:

E.coli, Pseudomonas aerug.,

Enteroccocus sp., Klebsiella sp., Candida sp.

Zakażenia dróg oddechowych



GÓRNE D.O.

- kliniczne objawy ostrego nieżytu g.d.o.

Lub zmiany zapalne jamy ustnej i gardła - nie

alergiczne

Zapalenia zatok, gardła, ucha środkowego, nagłośni



DOLNE D.O.

- pojawienie się nowej lub w zwiększonej

ilości wydzieliny ropnej i/lub gorączka> 38C ze

zmianami osłuchowymi w klatce piersiowej i/lub nowe

lub postępujące zmiany w obrazie radilogicznym nie

związane z zatorem lub niewydolnością krążenia

Zapalenia płuc, ropień płuc i ropniak opłucnej ,

zapalenie tchawicy i oskrzeli

Patogeny:

P. aerug., S. aureus, Klebsiella sp.,

Enterobacter sp., Serratia sp., Proteus sp., Candida

sp., WIRUSY RS.

Posocznice ( pierwotne i

wtórne )



Objawy: gorączka > 38 C, wzmożone napięcie

( rigors) , hipotensja



Badania: dodatni wynik posiewu z krwi



Patogeny:

Klebsiella sp., E.coli , koagulazo

ujemne gronkowce, P. aeruginosa , S. Aureus ,

Candida sp.

Zakażenia ran operacyjnych



Objawy : pojawienie się ropnej wydzieliny

wydostającej się z rany, bolesne zaczerwienienie

wskazujące na zapalenie tkanki łącznej .

Gorączka > 38 C. Napięcie , obrzęk lub

rozprzestrzeniający się rumień



Rozpoznanie: NIE MUSI SIĘ OPIERAĆ NA WYNIKU

BADANIA BAKTERIOLOGICZNEGO

( zanieczyszczenia , wtórna kolonizacja, fałszywie

dodatnie wyniki )



Patogeny:

Staphylococcus aureus. Enterococcus

faecalis, E.coli ,

Zakażenia wirusami

hepatotropowymi :



HBV



HCV



CMV



EBV



HSV

Zakażenia przewodu pokarmowego



Objawy: biegunka , wymioty



Badanie kału na obecność patogenów



Patogeny:

Rotavirusy, Salmonella,

Shigella, Clostridium difficile

Dekontaminacja sprzętu i

środowiska -

proces prowadzący do

usunięcia lub zabicia drobnoustrojów

- obejmuje on :



OCZYSZCZENIE

: ( ręczne lub środowiska

szpitalnego ) metody prowadzące do usunięcia

obcych materiałów z oczyszczanego obiektu



DEZYNFEKCJA

: proces zmniejszający liczbę

patogenów , lecz nie zawsze przetrwalników

bakteryjnych , znajdujących się na skórze lub

przedmiotach - do poziomu który nie zagraża

zdrowiu ludzi

•

Termiczna - gotowanie w temp. 100 C przez minimum 5

min

•

Chemiczna - sprzętu - poprzez zanurzenie w roztworze

dezynfekcyjnym na określony czas, lub też dezynfekcja

chemiczna powierzchni

STERYLIZACJA :



STERYLIZACJA

: całkowite zabicie w obrabianych

artykułach wszystkich mikroorganizmów łącznie ze

sporami. Jest to proces nieodwracalny i kończy się

zniszczeniem komórki. Czynnik sterylizujący działa

na komórki bakteryjne w określonym czasie

wywołując w nich zmiany polegające głównie na

koagulacji, denaturacji i utlenianiu składników

białkowych

•

Sterylizacja

z użyciem pary wodnej

( 121 C -20

min , ciś 1.056 atmpowyzej ciś atmosferycznego, lub 134

C- 3-4 min w 2,066 atm )

•

Suche powietrze - 170 C / 2 godz ; 180 C /1 godz.

•

Gazowa- tlenek etylenu , formaldehyd

•

Plazmowa - promieniowanie jonizujące

Zespoły Kontroli Zakażeń

Szpitalnych -ZKZSz

ZADANIA:



Ustalenie celów szpitalnego programu kontroli

zakażeń - ustalając najsłabsze punkty

funkcjonowania szpitala



Opracowanie standardów i zasad postępowania dla

odpowiednich czynności wykonywanych w szpitalu



Organizowanie szkoleń personelu



Nadzorowanie stanu zdrowia personelu



Nadzorowanie nad stosowaniem antybiotyków



Nadzór nad stosowaniem środków dezynfekcyjnych



Zapewnienie personelowi szpitala wszelkich

niezbędnych środków umożliwiających utrzymanie

dobrej praktyki kontroli zakażeń

Monitorowanie zakażeń w praktyce



Stała kontrola bakteriologiczna chorych -

monitorowanie bakteriologiczne miejsc możliwej

kontaminacji oraz możliwych wrót zakażenia



Kliniczna i laboratoryjna kontrola ogólnego

stanu chorego

ze szczególnym uwzględnieniem ukł.

moczowego i oddechowego



Codzienna kontrola i pielęgnacja miejsc wkłuć ,

wyjścia drenów, ran chirurgicznych i

urazowych



Kontrola stanu immunologicznego

•

ilość limfocytów we krwi obwodowej

•

wykonanie testu skórnego opóźnionej nadwrażliwości

•

oznaczenie immunoglobulin w surowicy krwi.

Document Outline