UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Motywy odrębnego uregulowania tej problematyki:

- „agresywność” oferty – kierowanie jej do klienta w

miejscach, w których się tego nie spodziewa (na ulicy,
podczas wizyt domu, w pracy, spotkań promocyjnych
itp.);

- wywołana tymi okolicznościami dezorientacja klienta i

niemożność rzetelnej oceny warunków umowy;

- łatwość manipulacji konsumentem nie nastawionym na

kontakt handlowy w takich okolicznościach;

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 1. 1. Przedsiębiorca, który proponuje
konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem
przedsiębiorstwa,

okazuje

przed

zawarciem

umowy dokument potwierdzający prowadzenie
działalności

gospodarczej

oraz

dokument

tożsamości. W razie zawierania umów w imieniu
przedsiębiorcy

zawierający

umowę

okazuje

ponadto

dokument

potwierdzający

swoje

umocowanie.

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorca = „profesjonalista”, czyli osoba

zawodowo prowadząca działalność gospodarczą.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej:

Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba

fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca

osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność

prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność

gospodarczą. 2. Za przedsiębiorców uznaje się także

wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez

nich działalności gospodarczej.

Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa

działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,

a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób

zorganizowany i ciągły

.

Art. 22

1

K.C. Za konsumenta uważa

się osobę fizyczną dokonującą czynności
prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej
działalnością gospodarczą lub zawodową.

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Dla uznania, że umowa zawarta została poza

lokalem przedsiębiorstwa nieistotne jest, z czyjej
inicjatywy doszło do zawarcia takiej umowy.

Przepisy ustawy znajdują zastosowanie także

do przypadków, gdy z propozycją zawarcia
umowy poza lokalem przedsiębiorstwa wyszedł
sam konsument, a nawet wówczas, gdy do
zawarcia umowy doszło w miejscu pracy
konsumenta i na jego zaproszenie.

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Obowiązek

okazania

dokumentów

potwierdzających prowadzenie działalności

gospodarczej oraz dokumentu tożsamości:

- ma charakter prewencyjny – zapobiega

anonimowości kontrahenta;

- zignorowanie tego obowiązku nie powoduje

ani nieważności (wadliwości) umowy, ani

wyjęcie jej spod reżimu ustawy;

-

naruszenie

tego

obowiązku

stanowi

wykroczenie karane na podstawie art. 138a

kodeksu wykroczeń;

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Kodeks wykroczeń:

Art. 138a. § 1.  Kto, zawierając umowę poza lokalem
przedsiębiorstwa,

nie

okazuje

konsumentowi

dokumentu

potwierdzającego

prowadzenie

działalności

gospodarczej

oraz

dokumentu

tożsamości, podlega karze grzywny.
§ 2.  Tej samej karze podlega, kto zawierając umowę
w cudzym imieniu poza lokalem przedsiębiorstwa,
nie okazuje ponadto dokumentu potwierdzającego
swoje umocowanie.

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 1. (…)
2. Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce
przeznaczone

do

obsługiwania

publiczności

i

oznaczone zgodnie z przepisami o działalności
gospodarczej.

- przepis ten nie odnosi się do lokalu przedsiębiorstwa

nie

przeznaczonego

do

obsługi

publiczności

(magazyny, siedziba organów przedsiębiorstwa);

- lokalem przeznaczonym do obsługi publiczności

(klienta)

może

natomiast

być

lokal

innego

przedsiębiorstwa, w którym użyczono miejsca dla
działania przedstawiciela innego przedsiębiorstwa;

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 1. (…)
3. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się także do

umowy zawartej w wyniku zorganizowanego poza

lokalem

przedsiębiorstwa

zbierania

ofert

konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub

osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy

konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym

miejscu jego prywatnego pobytu.

Umowami

zawartymi

„poza

lokalem

przedsiębiorstwa” są także umowy zawierane

wprawdzie w lokalu przedsiębiorstwa, ale będące

rezultatem zebrania ofert poza takim lokalem (np. w

miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu, itp.)

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 2. 1. Konsument, który zawarł umowę poza
lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić
bez podania przyczyn, składając stosowne
oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni
od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu
wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego
upływem.
2. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że
konsumentowi wolno odstąpić od umowy za
zapłatą oznaczonej sumy (odstępne).

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

 przepis ten stanowi

odstępstwo od zasady pacta sunt servanda,

ale tylko po stronie konsumenta;

 prawo do odstąpienia od umowy nie może być ograniczone w

umowie między stronami, może być natomiast ukształtowane
korzystniej (np. poprzez wydłużenie terminu do odstąpienia –
semiimperatywny charakter prawa konsumenckiego);

 forma pisemna oświadczenia o odstąpieniu – ad probationem;
 zakaz uzależniania prawa odstąpienia od zapłaty odstępnego

poparty jest postanowieniami art. 385

3

pkt 16 k.c. (klauzula

abuzywna):

[Art. 385

3

. W

razie

wątpliwości

uważa

się,

że

niedozwolonymi

postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy
na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy]

UMOWY ZAWIERANE POZA

LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 2.
3. W razie odstąpienia od umowy umowa jest
uważana za niezawartą, a konsument jest
zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony
świadczyły,

ulega

zwrotowi

w

stanie

niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w
granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien
nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie
czternastu

dni.

Jeżeli

konsument

dokonał

jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki
ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Art. 3. 1. Kto zawiera z konsumentem umowę poza

lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej

zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o

prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym

mowa w art. 2 ust. 1, i wręczyć wzór oświadczenia o

odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i

nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania

(siedziby);

obowiązany

jest

także

wręczyć

konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia

umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz

przedmiot świadczenia i cenę.
2.

Konsument,

na

żądanie

przedsiębiorcy,

poświadcza na piśmie, że został poinformowany o

prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia

o odstąpieniu od umowy.

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

 konieczność wyrównania „dysproporcji informacyjnej”

– konsument, w przeciwieństwie do „profesjonalisty’,
jest słabiej zorientowany w swoich prawach, stąd
obowiązek poinformowania go o prawie odstąpienia;

 w przeciwieństwie do „zwykłych” umów, w umowach

konsumenckich ważny staje się etap przedkontraktowy
– okres poprzedzający zawarcie umowy;

 obowiązek poinformowania konsumenta nie może być

przez przedsiębiorcę przesunięty na późniejsze etapy
wzajemnych kontaktów – musi być zrealizowany przed
zawarciem umowy;

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Pisemna informacja przekazana konsumentowi powinna

zawierać:

1) pouczenie o prawie odstąpienia od umowy i długości

trwania tego prawa (minimum 10 dni);

2) gotowy wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy;
3) potwierdzenie zawarcia umowy (zawierające datę jej

zawarcia, rodzaj umowy, przedmiot świadczenia i cenę).

Uwagi:
-

zaniechanie obowiązku pisemnego poinformowania klienta

nie skutkuje nieważnością umowy, a jedynie ewentualnymi

roszczeniami odszkodowawczymi.

-

forma pisemna powyższych informacji ma charakter ad

probationem (z wyjątkiem informacji zawartych w pkt 1 –

w tym przypadku niezachowanie formy pisemnej powoduje,

że nie rozpoczyna się bieg terminu do odstąpienia od

umowy – art. 4).

UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM

PRZEDSIĘBIORSTWA

Art.

4.

Jeżeli

konsument

nie

został

poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia
od umowy, bieg terminu, o którym mowa w art. 2
ust. 1, nie rozpoczyna się. W takim wypadku
konsument może odstąpić od umowy w terminie
dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie
odstąpienia. Konsument nie może jednak z tego
powodu odstąpić od umowy po upływie trzech
miesięcy od jej wykonania.

Art. 5. Przepisów o umowach zawieranych z konsumentami poza

lokalem przedsiębiorstwa nie stosuje się do umów:
1) o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na

podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń,

reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do

poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać

się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność

drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w

umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy

w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia,
2) sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo

przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,
3) powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia

codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10

EURO,
4) o prace budowlane,
5) dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych,
6) ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach

emerytalnych, oraz reasekuracji,
7)

dotyczących

papierów

wartościowych

oraz

jednostek

uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi

inwestycyjne).

Motywy wyłączeń z art. 5:

- stałość kontaktów, zmniejszająca ryzyko

konsumenta,

wynikające

z

nietypowego

miejsca zawierania umowy;

- tzw. umowy bagatelne (w drobnych bieżących

sprawach

życia

codziennego)

–

zminimalizowane ryzyko, ze względu na
niewielką wartość przedmiotu transakcji;

- umowy wymienione w pkt 4-7 – „niemasowy”

charakter tego typu transakcji (umowy o
roboty budowlane, dot. nieruchomości);

- działalność lobbies – umowy ubezpieczeniowe.