Umowy międzynarodowe
(traktaty, konwencje, pakty,
porozumienia etc.)
Umowy międzynarodowe
(traktaty, konwencje, pakty,
porozumienia etc.)
Źródła do umów
1) Konwencja wiedeńska o prawie
traktatów (1969)
2) Konwencja wiedeńska o umowach
międzynarodowych między państwami
a organizacjami międzynarodowymi
(1986 – nie weszła w życie)
3) Konwencja wiedeńska o sukcesji
państw w odniesieniu do traktatów
(1978)
Umowa – pojęcie i
rodzaje
Definicja – art. 2 KWPT
Rodzaje:
1) prawotwórcze i umowy-kontrakty
2) bilateralne i multilateralne
3) otwarte, zamknięte, półotwarte
4) państwowe, rządowe, resortowe
5) ustne i pisemne
6) terminowe i bezterminowe
Forma
Klasycznie
Tytuł
Inwokacja
Intytulacja
Arenga
Narracja
Dyspozycja
Korroboracja
Postanowienia
końcowe
Współcześnie
Tytuł
(Preambuła)
Określenie stron
Dyspozycja
Postanowienia
końcowe
Procedura
Przygotowanie tekstu umowy
Wymiana not/rokowania
Głosowanie na konferencji międzynarodowej
Umocowanie tekstu umowy
Podpisanie
Parafowanie
Podpisanie ad referendum (warunkowe)
Wyrażenie zgody na związanie się umową
Tryb prosty (podpisanie, wymiana dokumentów)
Tryb złożony (ratyfikacja, przyjęcie,
zatwierdzenie)
Przystąpienie
Publikacja i rejestracja umowy (art. 102 KNZ)
Procedura w Polsce
Podstawy: konstytucja, ustawa o
umowach międzynarodowych z 2000 r.,
rozporządzenie RM w sprawie
wykonywania niektórych przepisów
ustawy o umowach międzynarodowych z
2000 r.
Podział kompetencji:
•
Zawieranie umowy – RM
•
Wyrażenie zgody na związanie RP umową:
•
Prezydent RP – ratyfikacja (art. 133 konstytucji)
•
RM – zatwierdzenie (art. 12 ustawy o umowach
międzynarodowych)
Procedura c.d.
Ratyfikacja:
w trybie art. 89 ust. 2 Konstytucji (i art. 12 ust. 2
UUM) – „umowy międzynarodowe, które przewidują
wymóg ratyfikacji albo ją dopuszczają, a szczególne
okoliczności to uzasadniają”
w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji – za uprzednią
zgodą wyrażoną w ustawie
w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji – jw., umowy
przekazujące organizacji międzynarodowej
kompetencje należące do organów władzy
państwowej
w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji – za uprzednią
zgodą wyrażoną w referendum
Zatwierdzenie:
w trybie złożonym (dwa etapy: 1. uchwała o zgodzie
na podpisanie; 2. uchwała o zatwierdzeniu)
w trybie prostym – jedna uchwała: zgoda na
związanie dawana w momencie udzielana zgody na
podpisanie umowy;
Klauzule w umowach
Wejścia w życie
Ratyfikacyjne:
si omnes
ilościowa zwykła
ilościowa kwalifikowana (art. 110 KNZ)
Wzajemności
Narodowa
Największego uprzywilejowania (KNU)
Arbitrażowa/koncyliacyjna/sądowa
o prowizorycznym stosowaniu
Wypowiadająca
Obowiązywanie umów
Ratione temporae (w czasie)
Ratione loci (w przestrzeni)
Ratione personae (strony umowy)
Ratione materiae (przedmiot
umowy)
Ratione temporae
Wejście umowy w
życie
1)
Umowy proste –
określają termin
wejścia w życie
2)
Umowy złożone
– po zakończeniu
procedury
ratyfikacji
Lex retro non agit
(art. 28 KWPT)
Możliwość
czasowego
stosowania
umowy – między
przyjęciem
umowy a jej
wejściem w życie
Ratione loci
Całe terytorium państwa (art. 29
KWPT), ale…
Klauzula „kolonialna” –
umowa obowiązuje tylko na
terytorium metropolii a nie na
terytoriach zależnych
Ratione personae
Między państwami, które wyraziły
zgodę na związanie się umową,
ale:
Pacta in favorem tertii (art. 36
KWPT)
Pacta in detrimentum tertii (art.
35 KWPT)
Ratione materiae –
modyfikacja umowy
Zastrzeżenie do umowy (art. 19 KWPT)
Tylko do umowy wielostronnej
Kiedy niemożliwe?
•
Zakazane
•
Tylko określone zastrzeżenia
•
Sprzeczne z celem i przedmiotem
Sprzeciw wobec zastrzeżenia
Zwykły (umowa wchodzi w życie, ale między
państwem zastrzeżenia a państwem sprzeciwu nie
stosuje się postanowień, których zastrzeżenie
dotyczy)
Kwalifikowany (umowa nie wchodzi w życie między
państwem zgłaszającym zastrzeżenie a
zgłaszającym sprzeciw)
Nieważność umowy
(skutek ab initio i ex
tunc)
Przyczyny
Nieważność
bezwzględna
Nieważność
względna
Przymus wobec
państwa
Przymus wobec
przedstawiciela
państwa
Sprzeczność
z normą
ius cogens
Przyczyny
związane
z naruszeniem
prawa wewn.
Wady
oświadczenia
woli
Przekroczenie
kompetencji
Przekroczenie
pełnomocnictw
Istotny błąd
Podstęp
Przekupstwo
Wygaśnięcie (skutek ex
nunc)
Przyczyny
Przewidziane
w umowie
Inne
przyczyny
Termin
Warunek
Wypowiedzenie
Actus
contrarius
Immposiblum
nemo tenetur
Niezgodność
z ius cogens
Pogwałcenie przez
jedną ze stron
Rebus
sic stantibus
Zawieszenie stosowania
umowy
w całości lub w części
Przyczyny:
Umowa przewiduje określone sytuacje
Pogwałcenie umowy przez kontrahenta
Czasowa niemożność wykonania
umowy
Rebus sic stantibus
Za zgodą stron
Interpretacja umów
międzynarodowych
Rodzaje:
•
Autentyczna
•
Sądowa
•
Doktrynalna
•
Urzędowa
Zasady interpretacji:
podstawa: w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym
znaczeniem, w świetle jej przedmiotu i celu
pomocniczo: prace przygotowawcze i
okoliczności, w których umowa została zawarta –
gdy interpretacja rodzi wątpliwości lub prowadzi
do rezultatu absurdalnego lub nierozsądnego
Konwencja wiedeńska o
sukcesji państw w
odniesieniu do traktatów
(1978r.)
odpowiedź na dekolonizację i powstawanie nowych
państw
Sukcesja – zastąpienie jednego państwa przez inne
państwo w zakresie odpowiedzialności za
międzynarodowe stosunki terytorium
•
Obligatoryjna - zjednoczenie, rozpad państwa i secesja
(zasada kontynuacji ipso iure)
•
Fakultatywna - nowo powstałe państwa niepodległe –
zasady:
Umowy wielostronne:
•
Teoria prawa wyboru
•
Teoria tabula rasa
ale ograniczenia: zasada trwałości granic/zobowiązania
zlokalizowane terytorialnie/ius cogens
Umowy dwustronne:
•
Umowa obowiązuje, jeżeli obydwie strony wyrażą na to
zgodę („prawo do namysłu”)
Kazus I
Na konferencji międzynarodowej
państwa obecne i biorące udział
w głosowaniu przyjęły tekst
traktatu większością 51% głosów.
Czy było to zgodne z
postanowieniami KWPT?
Kazus II
Państwa X i Y zawarły umowę w
przedmiocie „eliminacji” narodu
C, mieszkającego na terytoriach
pogranicznych obydwu państw.
Jaki jest status takiej umowy w
świetle PMP?
Kazus III
Państwa A i B zawarły umowę o
współpracy. Przedstawiciel państwa B
został przekupiony. Po kilku latach
okoliczności zmieniły się, a na państwie
A spoczęły większe obowiązki. Państwo
A notyfikowało państwu B, że przekupiło
przedstawiciela tego państwa i dlatego
umowa jest nieważna.
Czy umowa jest ważna?
Kazus IV
Państwa A i B zawarły, z zastrzeżeniem
ratyfikacji, umowę o utworzeniu
rezerwatu przyrody na obszarze
przygranicznym między tymi państwami.
Po podpisaniu umowy państwa
notyfikowały sobie wzajemnie zamiar
ratyfikacji. Jednocześnie, na tym
obszarze państwo B uruchomiło zakład
przemysłowy emitujący toksyczne
substancje.
Czy państwo B ma obowiązek ratyfikacji?
Czy może uruchomić na terenach
rezerwatu zakład przemysłowy?