WOLE GUZKOWE
TARCZYCY
WOLE GUZKOWE
TARCZYCY
WOLE
• (Struma nodosa) jest to przerost tarczycy
przez naruszenie początkowo jednolitej
struktury tarczycy w obrębie zrazików i tkanki
międzyzrazikowej. Prowadzi to do powstania
jednego lub mnogich guzków w obrębie
tarczycy. Niektóre guzki hormonalnie czynne
ulegają okoleniu torebką łącznotkankową i
powstaje gruczolak (adenoma).
UMIEJSCOWIENIE
• szyjne - zlokalizowane w obrębie szyi
• zamostkowe - wyczuwalne na szyi, schodzi
dolnymi biegunami za mostek
• śródpiersiowe - dolnymi biegunami sięga
do śródpiersia, może się mieścić zarówno
w śródpiersiu przednim jak i tylnym
CZYNNOŚĆ
• obojętne - (łac. struma neutralis, ang.
nontoxic goiter) wydzielanie hormonów
tarczycy nie ulega większemu zaburzeniu
• nadczynne - (łac. struma toxica, ang. toxic
goiter) hormony tarczycy wydzielane są w
nadmiarze
• niedoczynne - występuje niedobór
hormonów tarczycy
BUDOWA
MAKROSKOPOWA
• miąższowe - utworzone przez miąższ
tarczycy
• guzkowe - wyczuwalne guzki w gruczole
• miąższowo-guzkowe - wyczuwalne guzki
oraz powiększony miąższ
BUDOWA
MIKROSKOPOWA
WIELKOŚĆ
• Skala wielkości gruczołu tarczowego (WHO):
• I°- tarczyca niewidoczna przy normalnym
ustawieniu szyi, uwidacznia się dopiero po
odchyleniu głowy do tyłu
• II°- tarczyca widoczna przy normalnym
ustawieniu głowy, nie deformuje bocznych
zarysów szyi, widoczne uwypuklenie szyi przy
oglądaniu z profilu
• III°- tarczyca bardzo duża, widoczna z daleka,
deformuje boczne zarysy szyi, mogą wystąpić
objawy uciskowe, np. trudności w oddychaniu,
ucisk na tchawicę i przełyk, ochrypły głos (ucisk
na nerw krtaniowy).
PATOGENEZA
WOLE OBOJĘTNE I
NIEDOCZYNNE
• Przyczyną rozrostu tarczycy jest jej odpowiedź na
nadmierne pobudzanie przez hormon tyreotropowy
(TSH) wytwarzany przez przysadkę. Nadmierna
produkcja TSH jest zazwyczaj skutkiem obniżonego
poziomu hormonów tarczycy we krwi. Najczęstszą
przyczyną niewystarczającej produkcji hormonów
tarczycy jest niedobór jodu, pierwiastka będącego
ich głównym składnikiem. Inne przyczyny to
działanie substancji wolotwórczych, obniżających
produkcję hormonów tarczycy, np.: tolbutamid,
sulfadiazyna, PAS, rodanki, jod podawany przez
długi czas. Zwiększone zapotrzebowanie organizmu
na hormony tarczycy (dojrzewanie, ciąża, stres).
• Wole endemiczne jest to występowanie
wola obojętnego lub niedoczynnego u
więcej niż 10% dorosłych mieszkańców
danego terenu ( więcej niż 5% dzieci w
wieku 6 - 14 lat). Wywołane jest
chronicznym niedoborem jodu w
pokarmach. Wole endemiczne spotykane
było często na terenie Polski. Obecnie
praktycznie nie występuje.
WOLE NADCZYNNE
• Występuje w przypadku trzech jednostek
chorobowych: choroba Gravesa-Basedowa,
wole guzkowe nadczynne, gruczolak toksyczny.
• Wole guzkowe nadczynne - (łac. struma
nodosa toxica) występuje najczęściej u osób,
które przez lata posiadały wole guzkowe
obojętne. Można stwierdzić występowanie
guzków nadczynnych, obojętnych jak i guzków
nieaktywnych. Tarczyca jest twarda, nierówna.
Nie stwierdza się szmeru naczyniowego.
• Gruczolak toksyczny - (łac. adenoma
toxicum) jest to najczęściej pojedynczy
guzek, który wymknął się spod kontroli
układu podwzgórze - przysadka - tarczyca.
Jest to tzw. guzek "gorący". Wychwytuje on
prawie cały jod i na skutek sprzężenia
zwrotnego hamuje aktywność pozostałej
części gruczołu.
WOLE GUZOWATE
• W wyniku badania metodą scyntygraficzną na
podstawie oceny jodochłonności guzków, wyróżnia się
następujące rodzaje guzków:
guzki ciepłe - chłonące jod identycznie, jak przyległy
miąższ tarczycy
guzki zimne - słabiej lub zupełnie nie wychwytujące
jodu (np. rak tarczycy)
guzki gorące - wychwytujące duże ilości jodu,
hormonalnie bardzo czynne, nie podlegają sterowaniu
przez TSH. Guzek gorący hamuje aktywność)
pozostałej części gruczołu. Guzki gorące bardzo często
powodują zaburzenia rytmu serca, nerwowość),
wychudzenie. Podlegają czynnemu leczeniu.
PRZYCZYNY
• Do przerostu tarczycy dochodzi w wyniku
nadmiernej produkcji TSH (hormon
tyreotropowy) przez przysadkę, w wyniku
niskiego poziomu hormonów tarczycy w
osoczu na skutek niedoboru jodu.
DIAGNOZA
• Diagnoza wola guzkowego polega na
oznaczeniu stężeń hormonów, badaniu
palpacyjnym i USG tarczycy stwierdzające
obecność guzków w gruczole.
Stwierdzenie guzka w obrębie tarczycy
wymaga podjęcia dodatkowych badań
różnicowych, przez biopsję cienkoigłową.
O ostatecznym rozpoznaniu decyduje
dopiero badanie histopatologiczne.
LECZENIE
• Wole leczy się farmakologiczne i
operacyjne.
LECZENIE
ZACHOWAWCZE
• W przypadku wola niedoczynnego
wywołanego niedoborem jodu stosuje się
uzupełnianie diety w ten pierwiastek.
• Wole nadczynne leczy się lekami
przeciwtarczycowymi lub za pomocą jodu
promieniotwórczego.
LECZENIE OPERACYJNE
• Wskazania do leczenia operacyjnego:
• rak tarczycy
• wole guzkowe nadczynne
• wole zamostkowe
• wole śródpiersiowe
• duże wole na szyi dające objawy ucisku
• nawroty choroby w leczeniu zachowawczym
• oporność na leczenie zachowawcze
• nadczynność tarczycy w pierwszych
miesiącach ciąży
• Przed przystąpieniem do zabiegu operacyjnego,
należy zlikwidować nadczynność jeżeli taka
istnieje i doprowadzić chorego do stanu
eutyreozy, czyli prawidłowego poziomu
hormonów tarczycy. Najcięższym powikłaniem
zabiegu operacyjnego, występującym w
przypadku wola nadczynnego jest tzw. przełom
tyreotoksyczny.
• Przełom tyreotoksyczny (łac. crisis
thyreotoxica) jest zespołem objawiającym się
zaburzeniami wielonarządowymi wynikającym z
nagłej zmiany stężenia hormonów tarczycy.
Występuje bardzo wysoka gorączka,
pobudzenie, niepokój, tachykardia, wymioty,
biegunka. Może pojawić się niewydolność
krążenia. W późniejszym okresie pobudzenie
przechodzi w apatię.