Opieka pielęgniarska 

w szczególnych 

przypadkach 

chirurgicznych

Cukrzyca 

Wzrost liczby chorych na cukrzycę 

spowodowany jest:
Przedłużeniem życia,
Lepszą wykrywalnością choroby,
Lepszym uświadomieniem 

społeczeństwa co do cukrzycy,
Zmniejszeniem współczynnika 

umieralności wśród chorych na cukrzycę,
Zwiększenie liczby dzieci obciążonych 

genetycznie. 

Leczenie cukrzycy

Utrzymanie prawidłowego 
poziomu cukru (normoglikemia),
Niedopuszczenie do 
niedocukrzenia (hipoglikemia).
Niedopuszczenie do zbyt 
wysokiego poziomu cukru 
(hipreglikemii)

Kontrolowanie cukrzycy

Dieta,
Ćwiczenia (pobudzają metabolizm, 
zmniejszają zapotrzebowanie na 
insulinę, zwiększają napięcie 
mięśni, ułatwiają kontrolę masy 
ciała i polepszają samopoczucie 
chorego)
Farmakoterapia,
Właściwa higiena (stopy)

Ostre powikłania cukrzycy

wstrząs hipoglikemiczny – 

występuje gdy chory nie otrzymał 

właściwego posiłku, gdy 

wymiotuje lub ma biegunkę, oraz 

gdy podano mu zbyt dużą dawkę 

insuliny.
Hiperglikemia –spowodowana 

niedostateczną ilością insuliny, 

przejedzeniem, stresem 

emocjonalnym lub fizycznym  

Późne powikłania cukrzycy

Cukrzyca może atakować każdy 
układ i narząd
Jaskra, zaćma, schorzenia 
siatkówki (retinopatia)
Miażdżyca naczyń kłębków 
nerkowych, która powoduje 
nadciśnienie tętnicze, zespół 
nerczycowy oraz niewydolność 
nerek.

Późne powikłania cukrzycy 

c.d.

   Zaburzenia obwodowego układu 

nerwowego (neuropatia) mogą dotyczyć 
każdego układu ciała
Powodują zaburzenia żołądkowo – jelitowe 
(zaleganie żołądkowe, biegunki nocne),
Zaburzenia czynności narządów 
płciowych i pęcherza moczowego 
(pęcherz neuropatyczny, zaburzenia 
potencji),
Zaburzenia neurotroficzne na stopach

Przygotowanie 

przedoperacyjne chorego z 

cukrzycą

Przygotowując chorego z cukrzycą 

do jakiejkolwiek operacji należy 

zawsze ocenić:
W jakim stopniu cukrzyca jest 

kontrolowana,
Jaki jest rodzaj, rozległość 

i metaboliczny wpływ zamierzonej 

operacji na przebieg cukrzycy 

(np. zakażenie)

Przygotowanie do operacji 

planowej chorego z cukrzycą

Każdą operację planową u chorego 

z cukrzycą można wykonać 

wyłącznie po wyrównaniu cukrzycy, 

stanu odżywienia i zaburzeń wodno 

– elektrolitowych.
Ponadto przygotowanie chorego do 

operacji nie odbiegają od zasad 

właściwych danej chorobie, z  której 

chory ma być operowany.

Postępowanie w dniu operacji 

planowej – małe zabiegi 

operacyjne

Zabiegi wykonywane w znieczuleniu 

miejscowym lub rdzeniowym nie wpływają na 

przebieg cukrzycy i nie powodują wyraźnych 

zaburzeń metabolicznych.
Przy wykonywaniu drobnych zabiegów w 

znieczuleniu miejscowym można nie 

zmieniać dotychczasowego sposobu leczenia 

cukrzycy zarówno insuliną, jak 

i lekami doustnymi
Jeżeli rodzaj zabiegu uniemożliwia spożycie 

normalnego posiłku, wówczas zastępuje się 

go dożylnym podaniem glukozy 5 % (1000 

ml)

Duże zabiegi operacyjne

Należy dążyć do tego, aby w dniu operacji 

glikemia nie przekraczała 12,2 mmol/l (220 

mg%).
Przed operacją chorzy zwykle są bez posiłku i 

dlatego trzeba podać choremu wlew z 5% 

glukozy z NaCl 0,9% oraz 25% dobowej 

dawki insuliny.
Należy uważać, aby nie podawać dożylnie 

glukozy przy glikemii przekraczającej 11,1 

mmol/l (200 mg%). Zwiększa to bowiem 

glikemię i powoduje 

i powoduje diurezę osmotyczną, wzmagając 

zaburzenia wodno – elektrolitowe.

Chory w stanie kwasicy i 

śpiączki cukrzycowej

W takich przypadkach obowiązuje 
zasada wyprowadzenia chorego 
najpierw ze śpiączki i wyrównania 
kwasicy. W następnym dopiero etapie 
można wykonać operację nawet ze 
wskazań nagłych.
Oczywiście zabiegi bezpośrednio 
ratujące życie chorego, np.zatrzymanie 
zewnętrznego krwotoku lub wykonanie 
tracheostomii, mają pierwszeństwo.

Postępowanie w śpiączce 

kwasiczej

Występowanie kolejno następujących 
objawów: 

-  uczucie zmęczenia, wzmożone pragnienie 

i moczenie, senność ze zwolnieniem 
procesów myślowych, głęboki sen ze 
zniesieniem odruchów.
Badaniami laboratoryjnymi stwierdza się:

 - Hiperglikemię niekiedy nawet ponad  33,3 

mmol/l (600mg%)

Niedobór potasu

Kilkakrotne oznaczenie w ciągu 
doby poziomu potasu w surowicy 
oraz kontrola ekg uchronią 
chorego przed możliwością 
powikłań.
Wyrównywanie zaburzeń wodno – 
elektrolitowych należy 
przeprowadzać na podstawie 
godzinowej diurezy.

Amputacje

Są często spotykane w grupie 
chorych na cukrzycę i dlatego 
stanowią odrębny problem.
Odjęcie kończyny dolnej łączy się 
z utratą ruchliwości, 
niezależności oraz poczucia 
kobiecości lub męskości

Opatrunki

Obserwacja rany,
Opatrunek powinien być 
dopasowany, ale nie uciskający,
Trzeba podeprzeć kikut  i ułożyć 
w pozycji zapobiegającej 
uciskowi na szwy 

Ćwiczenia kikuta

Powinny być rozpoczęte w 
pierwszym dniu po operacji, aby 
zapobiegać przykurczą, 
zakrzepowemu zapaleniu żył i 
aby przygotować chorego do 
chodzenia