Slajd 1

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UE

przyjęły 23 września 2002 r.

Program Działań Wspólnoty

w dziedzinie

ZDROWIA PUBLICZNEGO

na lata 2003-2008

Decyzja Nr 1786/2002

weszła w życie 1 stycznia 2003

Zastąpił 8 dotychczasowych

programów

UCZESTNICY PROGRAMU

instytucje z:



15 krajów członkowskich UE



państw EFTA-EEA (Islandia,

Lichtenstein, Norwegia)



krajów kandydujących z

wyjątkiem Litwy

NURTY TEMATYCZNE PROGRAMU:



INFORMACJA O ZDROWIU



SZYBKA REAKCJA NA ZAGROŻENIA

ZDROWOTNE



CZYNNIKI WARUNKUJĄCE ZDROWIE



TEMATY PRZEKROJOWE

- określane w Planie Pracy każdego

roku, obejmujące działania o

znaczeniu strategicznym

Celem funkcjonowania tej dyscypliny, pozostaje

„

zmniejszenie chorobowości, liczby przedwczesnych

zgonów oraz ograniczenie częstości występowania

stanów powodujących cierpienia i

niepełnosprawność”.

W ostatnim dwudziestoleciu zwrócono uwagę,

że Zdrowie Publiczne

„

jest zorganizowanym wysiłkiem społeczeństwa na

rzecz ochrony, promowania i przywracania zdrowia

ludziom”

a wszystkie programy, świadczenia i instytucje

zajmujące się tą problematyką są ukierunkowane na

zapobieganie chorobom i potrzeby zdrowotne całości

populacji.

PODSTAWOWE FUNKCJE ZDROWIA

PUBLICZNEGO

Działania na rzecz ogółu ludności



Monitorowanie stanu zdrowia populacji. Walka z chorobami o

znaczeniu spo łecznym, wypadkami i urazami.



Identyfikacja i zwalczanie zagrożeń zdrowotnych w środowisku,

miejscu zamiesz kania, pracy, w żywności i wodzie.



Nadzór epidemiologiczny, kontrola laboratoryjna chorób

zakaźnych, w tym za wleczonych z zagranicy oraz zagrożeń

środowiskowych.



Promocja zdrowia, organizacja aktywnego współuczestnictwa

społeczeństwa w działaniach na rzecz zdrowia, determinanty

zdrowia i choroby.



Zarządzanie opieką zdrowotną, ekonomika zdrowia, systemy

organizacji i finan sowania ochrony zdrowia.



Ocena jakości świadczeń zdrowotnych, zagadnienia prawne w

medycynie, bioetyka, orzecznictwo lekarskie.



Ocena sytuacji zdrowotnej świata, międzynarodowe regulacje

prawne w ochro nie zdrowia, potencjalne zagrożenia, zawleczenia

chorób z zagranicy, medycyna katastrof.

Działania na rzecz indywidualnych osób



Profilaktyka indywidualna, organizacja służb

zapobiegawczych, np. szczepienia ochronne,

profilaktyka chorób wenerycznych, planowanie rodziny.



Profilaktyka i leczenie chorób o znaczeniu społecznym:

AIDS, choroby zakaźne łącznie z gruźlicą, choroby

psychiczne, uzależnienia, wybrane choroby cywiliza

cyjne (np. cukrzyca).



Organizacja czynnego poradnictwa dla grup wysokiego

ryzyka zachorowania.



Podstawowa opieka zdrowotna, pomoc medyczna dla

bezdomnych i innych osób pozbawionych dostępu do

świadczeń zdrowotnych.



Organizacja opieki zdrowotnej finansowanej przez

instytucje pozarządowe.

Nauki pomocnicze wykorzystywane w

rozwiązywaniu problemów zdrowia populacji:



epidemiologia (opisowa, analityczna i kliniczna),



higiena (środowiska, pracy, nauczania, żywienia),



etyka medyczna (bioetyka),



demografia medyczna i biostatystyka,



prawo zdrowia publicznego (sanitarne, szpitalne,

farmaceutyczne, medyczne), a także częściowo prawo

ochrony środowiska naturalnego i inne dziedziny prawa

(prawo pracy, prawo ubezpieczeń społecznych), ekonomia i

ekonomika zdrowia,



socjologia i socjologia medycyny (zdrowia, choroby, procesu

leczniczego, rehabilitacji, szpitalnictwa, zawodów

medycznych), pedagogika zdrowotna i edukacja zdrowotna,



psychologia (i jej poszczególne specjalności - rozwojowa,

wychowawcza, zarządzania),



polityka zdrowotna jak i inne działy polityki społecznej, a

także nauki polityczne, w tym polityka ochrony środowiska

naturalnego, ochrony pracy, dziecka, macierzyństwa i

rodziny, polityka wyżywieniowa i szereg innych działów),

teoria organizacji i zarządzania (zarządzanie strategiczne,

operacyjne, zasobami ludzkimi w zastosowaniu do systemu

opieki zdrowotnej i wchodzących w jego skład zakładów

opieki zdrowotnej i instytucji medycznych), administracja

zdrowiem publicznym (jako część administracji publicznej

pań stwa),



informatyka medyczna (mająca podstawowe znaczenie w

zarządzaniu szpitalem lub innym zakładem opieki

zdrowotnej a także w sferze administrowania zdrowiem

publicznym).

Nauki pomocnicze wykorzystywane w

rozwiązywaniu problemów zdrowia populacji c.d.:

WYMIARY ZDROWIA

PUBLICZNEGO

1. działania zdrowia publicznego są zawsze

związane z działaniami rządu na różnych

szczeblach, a jego odpowiedzialność jest

rozliczana w procesie politycznym (wyborcy

odrzucają władzę, która nie wypełnia swoich

obowiązków albo nie spełnia oczekiwań

wyborców). Odpowiedzialność władzy jest zatem

definiowana w taki sposób, że obejmuje pewne

stany rzeczy wiązane ze zdrowiem. Mogą one

obejmować organizację opieki zdrowotnej i dostęp

do niej (tak ma się sprawa w większości krajów

rozwiniętych), a mogą się odnosić tylko do

zapobiegania i ogólnego bezpieczeństwa

zdrowotnego (jak to wygląda w USA),

2. działania zdrowia publicznego odnoszą się

działań ponadindywidualnych, nastawio nych na

te determinanty zdrowotne, które nie poddają się

zabiegom podejmowanym przez jednostkę (jakość

wody, powietrza, bezpieczeństwo leków, ale także

takie determinanty jak nędza będąca przyczyną

złego stanu zdrowia i niewłaściwych zachowań

zdrowotnych). Konkretyzacja problemów

włączanych przy tym podejściu do zdrowia

publicznego będzie zależała od przyjętego

modelu uwarunkowań stanu zdrowia, o czym była

wcześniej mowa,

3. działania zdrowia publicznego są realizowane w

strukturach innych niż działające dla zysku

prywatne firmy (w ten sposób rodzaj motywacji -

nakierowanie na dobro wspólne - staje się

czynnikiem wyróżniającym zdrowie publiczne).

Należy jednak wskazać, że powszechnie

wprowadzana praktyka kontraktowania różnego

rodzaju świadczeń zmienia znaczenie tego

kryterium: jeśli intencją płatnika jest działanie w

interesie publicznym, narzędziem którego używa

może być firma komercyjna i wtedy decydująca

jest motywacja sponsora, a nie wykonawcy,

4. działania zdrowia publicznego dotyczą świadczeń

zdrowotnych nastawionych na problemy

środowiska społecznego, także społeczności

(chodzi o takie elementy zachowań

patologicznych jak używki, uzależnienia, przemoc

w różnych postaciach). Podejście to jest bliskie

temu, które było wskazane wyżej ale wyróżnia się

stopniem koncentracji na specyficznych

problemach oraz bardzo szerokim definio waniem

świadczeń zdrowia publicznego,

5. działania zdrowia publicznego są nastawione na

świadczenie usług zdrowotnych dla grup ludności

znajdujących się w trudnych sytuacjach i nie

mogących samodzielnie rozwiązywać swoich

problemów (tradycyjnie zdrowie publiczne

zajmuje się ludźmi ubogimi, niepełnosprawnymi,

starymi, chorymi psychicznie itd.). Podejście to

jest szczególnie ważne

w warunkach braku gwarancji uniwersalnego

dostępu do świad czeń, ale praktycznie wszędzie

problem niesamodzielności niektórych rodzin i

jedno stek staje się coraz bardziej palący,

6. działania zdrowia publicznego dotyczą

problemów zdrowotnych szczególnie

rozpowszechnionych, albo traktowanych jako

szczególnie ważne, w danym społeczeństwie

(waga problemów może być efektem

rzeczywistego rozpowszechnienia danej jednostki

chorobowej - jak w przeszłości gruźlica, albo też

znaczenia symbolicznego wiązanego z daną

chorobą - jak współcześnie AIDS),

7. działania zdrowia publicznego są

podporządkowane zasadzie maksymalizowania

efektu zdrowotnego za minimalną cenę przy

akceptowanym poziomie jakości. Odmiennie

zatem niż w praktyce klinicznej, w której dobro

indywidualnego pacjenta ma uzasadniony

priorytet w zdrowiu publicznym poszukiwana jest

miara jakiegoś dobra ponad indywidualnego.

Zdrowie publiczne musi zatem zaakceptować

przesłan kę, że korzyści odnoszone przez różne

jednostki mają tę samą wartość i są między sobą

wymienne.

Promocja zdrowia, profilaktyka zdrowotna, edukacja

zdrowotna, polityka zdrowotna

– wszystkie one dotyczą

w większym lub mniejszym stopniu

zdrowia

człowieka, które na

przestrzenie wieków miewało różne znaczenie.

Dyskusja nad znaczeniem pojęciowym

zdrowia

choroby

pozostaje

zagadnieniem otwartym. W literaturze medycznej, socjologicznej

i psychologicznej proponuje się różne podejście do problemu.

Tradycyjne rozumienie

zdrowia

– pojmowane jako brak choroby

bazowało na naukach medycznych, natomiast obecnie w myśl

nowego spojrzenia akcentuje się pozytywną postawę wobec

zdrowia

i choroby.

Zdrowie

nie jest dane nam na zawsze, nie jest stanem statycznym

co jest tworzone i odczuwane przez człowieka w jego codziennym

życiu gdy uczy się, pracuje, odpoczywa, zakłada rodzinę, osiąga

sukcesy i ponosi porażki.

W myśl poglądów

Hipokratesa

uznawanego za ojca medycyny

europejskiej dobre samopoczucie-zdrowie oraz złe-choroba zależy

od równowagi między tym co nas otacza a nami, co pozwala na

stworzenie równowagi wewnętrznej.

Dobre samopoczucie = zdrowie

Złe samopoczucie = choroba

Poglądy Hipokratesa na zdrowie i chorobę przetrwały niemal

niezmienione do pojawienia się

filozofii kartezjańskiej

, zgodnie

z którą organizm człowieka był porównywany do wielkiej

maszyny działającej z ogromną precyzją, a reakcja na człowieka

została zawężona do perfekcyjnego naprawiania uszkodzonej

maszyny.

Widzenie człowieka i świata oparte na filozofii kartezjańskiej

doprowadziło do szybkiego rozwoju nauk ścisłych, a w medycynie do

ogromnego postępu technicznego pozwalającego na wykorzystanie

analitycznych metod w badaniu ciała człowieka i jego funkcji.

Organizm człowieka

„

wielka maszyna” działająca z ogromną

precyzją

I okazało się,

że zdrowie człowieka nie jest wyłącznie

domena medycyny

, ale wielu innych nauk.

Wtedy powstała

socjomedyczna koncepcja zdrowia

oparta

na filozofii neopozytywistycznej nie uwzględniająca w swoim

zakresie choroby.

Choroba to odrębne pojęcie zdefiniowane jako zaburzenia w

prawidłowej budowie lub funkcjonowaniu organizmu ludzkiego

zaklasyfikowana w jednostki chorobowe jako „Międzynarodowa

klasyfikacja chorób, urazów i przyczyn zgonów”.

W tej filozofii przedmiotem medycyny pozostawała choroba. W

takiej medycynie osobami orzekającymi o chorobie i leczeniu

byli lekarze niewątpliwie posiadający wiedzę lecz jednostronnie

określający dobro obiektywne pacjenta.

Wejście na obszary medycyny ekologii obok nauk

społecznych zostało uznane za moment przełomowy w

rozumieniu pojęcia zdrowia.

Uwzględnienie zachowań otaczających chorobę (ekologii)

pozwala wyrazić istotę zdrowia dwoma bardzo ogólnymi

określeniami: dynamiczna równowaga i potencjał

zdrowotny.

Równowaga dotyczy prawidłowej reakcji pomiędzy fizyczną,

psychiczną i społeczną sferami funkcjonowania człowieka na

zasadzie wzajemnych powiązań. Warunkiem utrzymania

równowagi jest potencjał zdrowotny właściwy zarówno dla

samego człowieka jak

i jego środowiska.

Zdrowie

Dynamiczna równowaga

Potencjał zdrowotny

Współczesna definicja zdrowia opracowana przez

Światową Organizację Zdrowia w 1947 r., a następnie

poszerzona w Karcie Ottawskiej w 1986 r.

Zdrowie

to stan dobrego samopoczucia fizycznego,

psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby czy

ułomności.

Zdrowie to zdolność i umiejętność pełnienia ról społecznych,

adaptacji do zmian środowiska i radzenia sobie z tymi

zamiarami.

Zdrowie jest



Wartością, dzięki której jednostka lub grupa może realizować

swoje aspiracje, potrzebę osiągania satysfakcji i zmieniać

środowisko, oraz radzić sobie z nim;



Zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa gwarantującym

jego rozwój społeczny i ekonomiczny. Tylko zdrowe

społeczeństwo może tworzyć dobra materialne i kulturalne,

rozwijać się, osiągać odpowiednią jakość życia;



Środkiem do osiągnięcia lepszej jakości życia.

Jakość życia

należy zrozumieć jako sprawne funkcjonowanie

do późnej starości, większą wydolność pracy, lepsze zarobki

i satysfakcję z życia.

zdrowie nie jest stanem statycznym

. We wszystkich

okresach życia należy:



chronić je – tzn. zapobiegać chorobom (

profilaktyka

);



doskonalić je, pomnażać, zwiększać jego potencjał

(

promocja zdrowia

);



przywracać je gdy wystąpi choroba (

leczenie i

rehabilitacja

Fundamentalnymi warunkami zapewniającymi zdrowie są:

spokój

stabilny system ekonomiczny

globalne

lokalne

bezpieczeństwo

w tym ekologiczne, odtwarzalne

zasoby naturalne, a także

mieszkanie

żywienie

edukacja

zarobki

sprawiedliwość

równość człowieka

Czynniki wpływające na zdrowie człowieka można

podzielić na

cztery grupy

Styl życia 50-60 %

Czynniki

Genetyczne

20%

Służba zdrowia 10 – 15 %

Środowisko

społeczne

i fizyczne

życia i pracy

20%

Promocja Zdrowia

obejmuje pięć obszarów

działań:

Środowisko

pracy i życia

sprzyjające

zdrowiu

Indywidualne

umiejętności

służące

zdrowiu

Reorientacja

służby

zdrowia

Działania

społeczeństwa

na rzecz

zdrowia

Zdrowa

polityka

publiczna

Promocja

zdrowia

Zdrowie Publiczne

Adresat - Populacja

Opieka Zdrowotna

Adresat - Pacjenci

Opieka Społeczna

Adresat –

Niepełnosprawni,

przewlekle chorzy

Obszar wspólny

dotyczy działań z

zakresu promocji

zdrowia

i prewencji wobec

pacjentów

r w

zia

ła

cji

ję

cja

Obszar wspólny

dotyczy pacjentów,

którzy jednocześnie

wymagają ochrony

socjalnej

Obszar wspólny dotyczy

jednocześnie działań z

zakresu zdrowia publicznego,

ukierunkowanych na

pacjentów oraz osoby

wymagające ochrony

socjalnej

Polityka zdrowotna

jest dającym się

wyodrębnić procesem intencjonalnie

wywołanych zdarzeń odnoszących się do

spraw zdrowia w skali ponadjednostkowej,

w którym to procesie obecne są

rozstrzygnięcia o charakterze władczym.

Elementami tego procesu mogą być

decyzje o podjęciu i decyzje o

niepodejmowaniu działań, działania

podjęte i zrealizowane oraz działania nie

podjęte zaniechane.

Jego elementami mogą być także tezy

ideologiczne i sądy wartościujące, które

ukierunkowują i uzasadniają decyzje, czy

też aktywny lub bierny stosunek do

problemu.

Polityka ochrony zdrowia

oznacza

przyjętą przez państwo koncepcję

ochrony zdrowia obywateli, której

wyrazem jest system

zorganizowanych działań, urządzeń,

instytucji i norm prawnych służących

zdrowiu społeczeństwa.

Termin „

polityka społeczna

” powstał na przełomie XVIII

i XIX w. – jest to celowe oddziaływanie państwa, związków

zawodowych i innych organizacji na istniejący układ stosunków

społecznych, które zmierzają do poprawy warunków bytu i pracy

szerokich warstw ludności, usuwania nierówności społecznych oraz

podnoszenia kultury życia.

Zakres polityki społecznej – jest odpowiednikiem katalogu potrzeb

uznawanych za ważne i wymagających zaspokojenia przez

zorganizowaną akcję państwa i innych podmiotów społecznych. Do

podstawowego katalogu potrzeb należą: praca zgodna z

kwalifikacjami, odpowiedni dochód z pracy, bhp, ochrona zdrowia i

pomoc w chorobie, odpowiednie warunki mieszkaniowe, możliwość

wypoczynku i kulturalne spędzanie czasu wolnego od pracy.

Ponadto sfera zainteresowań polityki społecznej rozciąga się na

sprawy kształcenia zawodowego i upowszechniania kultury oraz

walki ze zjawiskami patologii społecznej.

Document Outline