Charakterystyka
Charakterystyka
tkanki
tkanki
nabłonkowej
nabłonkowej
Tkanka
Tkanka
nabłonkowa
nabłonkowa
Funkcje tkanki nabłonkowej
Funkcje tkanki nabłonkowej
Podstawowa klasyfikacja
Podstawowa klasyfikacja
nabłonków
nabłonków
Przegląd nabłonków
Przegląd nabłonków
Tkanka nabłonkowa
Tkanka nabłonkowa
Tkanka nabłonkowa (nabłonek, epithelium)
Tkanka nabłonkowa (nabłonek, epithelium)
okrywa powierzchnię ciała i wyścieła jamy
okrywa powierzchnię ciała i wyścieła jamy
ciała. Tworzy ona zewnętrzną warstwę skóry,
ciała. Tworzy ona zewnętrzną warstwę skóry,
wyściółkę dróg trawiennych, oddechowych,
wyściółkę dróg trawiennych, oddechowych,
rozrodczych oraz kanalików nerkowych.
rozrodczych oraz kanalików nerkowych.
Tkanka nabłonkowa składa się z komórek
Tkanka nabłonkowa składa się z komórek
ściśle do siebie przylegających, tworzących
ściśle do siebie przylegających, tworzących
ciągłą warstwę. Jedna powierzchnia tej
ciągłą warstwę. Jedna powierzchnia tej
warstwy związana jest z głębiej położoną
warstwy związana jest z głębiej położoną
tkanką za pośrednictwem niekomórkowej
tkanką za pośrednictwem niekomórkowej
błony podstawowej (podstawnej) zbudowanej z
błony podstawowej (podstawnej) zbudowanej z
cienkich włókien i substancji
cienkich włókien i substancji
polisacharydowych produkowanych przez
polisacharydowych produkowanych przez
komórki nabłonka.
komórki nabłonka.
Funkcje tkanki
Funkcje tkanki
nabłonkowej
nabłonkowej
Do funkcji tkanki nabłonkowej należy ochrona,
Do funkcji tkanki nabłonkowej należy ochrona,
wchłanianie (absorpcja), wydzielanie (sekrecja),
wchłanianie (absorpcja), wydzielanie (sekrecja),
oraz odbieranie bodźców. Nabłonkowa warstwa
oraz odbieranie bodźców. Nabłonkowa warstwa
skóry okrywa ciało i chroni je przed rozmaitymi
skóry okrywa ciało i chroni je przed rozmaitymi
zagrożeniami, w tym przed urazami mechanicznymi,
zagrożeniami, w tym przed urazami mechanicznymi,
szkodliwymi związkami chemicznymi, bakteriami
szkodliwymi związkami chemicznymi, bakteriami
oraz przed utratą płynów. Poprzez tkankę
oraz przed utratą płynów. Poprzez tkankę
nabłonkową wyściełającą przewód pokarmowy
nabłonkową wyściełającą przewód pokarmowy
wchłaniane są do wewnątrz ciała substancje
wchłaniane są do wewnątrz ciała substancje
odżywcze i woda. Wszystko to, co dociera do
odżywcze i woda. Wszystko to, co dociera do
organizmu lub wydostaje się z wnętrza ciała, musi
organizmu lub wydostaje się z wnętrza ciała, musi
przedostać się przez jedną lub więcej warstw
przedostać się przez jedną lub więcej warstw
komórek nabłonka. Pokarm włożony do ust i
komórek nabłonka. Pokarm włożony do ust i
połknięty nie jest naprawdę „we wnętrzu” ciała,
połknięty nie jest naprawdę „we wnętrzu” ciała,
dopóki nie zostanie wchłonięty przez nabłonek
dopóki nie zostanie wchłonięty przez nabłonek
przewodu pokarmowego i nie dostanie się do krwi.
przewodu pokarmowego i nie dostanie się do krwi.
Podstawowa
Podstawowa
klasyfikacja
klasyfikacja
nabłonków
nabłonków
•
W zależności od liczby warstw komórek
W zależności od liczby warstw komórek
budujących nabłonki:
budujących nabłonki:
1.
1.
Jednowarstwowe – charakterystyczne dla
Jednowarstwowe – charakterystyczne dla
bezkręgowców, chociaż u kręgowców także
bezkręgowców, chociaż u kręgowców także
występują.
występują.
2.
2.
Wielowarstwowe – występują wyłącznie u
Wielowarstwowe – występują wyłącznie u
kręgowców i złożone maksymalnie z
kręgowców i złożone maksymalnie z
kilkunastu warstw komórek.
kilkunastu warstw komórek.
•
W zależności od kształtu
W zależności od kształtu
komórek:
komórek:
1.
1.
Płaskie
Płaskie
2.
2.
Sześcienne (brukowy,
Sześcienne (brukowy,
kostkowy)
kostkowy)
3.
3.
Walcowate (cylindryczne)
Walcowate (cylindryczne)
Przegląd nabłonków
Przegląd nabłonków
Jednowarstwowy płaski – budują go
Jednowarstwowy płaski – budują go
spłaszczone, wieloboczne komórki,
spłaszczone, wieloboczne komórki,
których jądra umieszczone są
których jądra umieszczone są
centralnie. Występuje na
centralnie. Występuje na
powierzchni opłucnej, otrzewnej,
powierzchni opłucnej, otrzewnej,
wyściełają pęcherzyki płucne,
wyściełają pęcherzyki płucne,
naczynia krwionośne, ścianę owodni.
naczynia krwionośne, ścianę owodni.
Jednowarstwowy sześcienny: budują
Jednowarstwowy sześcienny: budują
go komórki równościenne,
go komórki równościenne,
przypominające swoim kształtem
przypominające swoim kształtem
kostki do gry, w których jądra
kostki do gry, w których jądra
umieszczone są centralnie.
umieszczone są centralnie.
U człowieka nabłonek ten występuje
U człowieka nabłonek ten występuje
w kanalikach nerkowych i
w kanalikach nerkowych i
końcowych odcinkach gruczołów.
końcowych odcinkach gruczołów.
Jednowarstwowy walcowaty – budują go
Jednowarstwowy walcowaty – budują go
wysokie komórki o kształcie nieregularnych
wysokie komórki o kształcie nieregularnych
graniastosłupów. Ich jądra znajdują się w
graniastosłupów. Ich jądra znajdują się w
spodniej warstwie cytoplazmy, niewiele
spodniej warstwie cytoplazmy, niewiele
ponad błoną podstawną. U człowieka ten
ponad błoną podstawną. U człowieka ten
typ nabłonka występuje w przewodzie
typ nabłonka występuje w przewodzie
pokarmowym od żołądka do odbytnicy. W
pokarmowym od żołądka do odbytnicy. W
jelicie cienkim dodatkowo występują
jelicie cienkim dodatkowo występują
wypustki cytoplazmatyczne, zwane
wypustki cytoplazmatyczne, zwane
mikrokosmkami, które zwiększają
mikrokosmkami, które zwiększają
wielokrotnie powierzchnię wchłaniania.
wielokrotnie powierzchnię wchłaniania.
Jednowarstwowy wielorzędowy: budują go
Jednowarstwowy wielorzędowy: budują go
wysokie komórki przypominając powyginane
wysokie komórki przypominając powyginane
graniastosłupy, z których część jest
graniastosłupy, z których część jest
klinowata i nie dochodzi do wolniej
klinowata i nie dochodzi do wolniej
powierzchni nabłonka. Jądra są umieszczone
powierzchni nabłonka. Jądra są umieszczone
w komórkach na różnych wysokościach (w
w komórkach na różnych wysokościach (w
wielu rzędach). Nabłonek wielorzędowy
wielu rzędach). Nabłonek wielorzędowy
występuje w drogach oddechowych (jamie
występuje w drogach oddechowych (jamie
nosowej, krtani, tchawicy i oskrzelach). Na
nosowej, krtani, tchawicy i oskrzelach). Na
wolnej powierzchni komórek tego nabłonka
wolnej powierzchni komórek tego nabłonka
często występują liczne rzęski pomagające
często występują liczne rzęski pomagające
usuwać zanieczyszczenia, np. pyłowe.
usuwać zanieczyszczenia, np. pyłowe.
Wielowarstwowy płaski – zbudowany jest
Wielowarstwowy płaski – zbudowany jest
zwykle z kilku warstw komórek, z których
zwykle z kilku warstw komórek, z których
zewnętrzne są spłaszczone. Intensywne
zewnętrzne są spłaszczone. Intensywne
podziały w głębszych warstwach (tzw.
podziały w głębszych warstwach (tzw.
rozrodczych) umożliwiają stałe złuszczanie
rozrodczych) umożliwiają stałe złuszczanie
się wierzchnich i odnawianie się tkanki.
się wierzchnich i odnawianie się tkanki.
Występuje w jamie ustnej do przełyku
Występuje w jamie ustnej do przełyku
włącznie, w pochwie i na przedniej
włącznie, w pochwie i na przedniej
powierzchni rogówki. Jeśli wierzchnie
powierzchni rogówki. Jeśli wierzchnie
warstwy rogowacieją i obumierają, tworzą
warstwy rogowacieją i obumierają, tworzą
elastyczną, odnawialną powłokę ochronną
elastyczną, odnawialną powłokę ochronną
pokrywającą u wszystkich kręgowców skórę
pokrywającą u wszystkich kręgowców skórę
– nabłonek wielowarstwowy płaski
– nabłonek wielowarstwowy płaski
rogowaciejący to naskórek.
rogowaciejący to naskórek.
Wielowarstwowy przejściowy: ten typ
Wielowarstwowy przejściowy: ten typ
nabłonka zaliczany jest do szczególnych,
nabłonka zaliczany jest do szczególnych,
ponieważ komórki najbardziej zewnętrznej
ponieważ komórki najbardziej zewnętrznej
spośród 3-5 warstw budulcowych nie mają
spośród 3-5 warstw budulcowych nie mają
stałego kształtu. Zwykle są duże,
stałego kształtu. Zwykle są duże,
baldaszkowate i pokrywają kilka
baldaszkowate i pokrywają kilka
sąsiednich komórek leżących pod nimi.
sąsiednich komórek leżących pod nimi.
U wszystkich owodniowców ten typ
U wszystkich owodniowców ten typ
nabłonka wyściela moczowody.
nabłonka wyściela moczowody.
Koniec
Koniec
Pracę wykonali:
Pracę wykonali:
-Anton Kryetov
-Anton Kryetov
-Artur Dąbkowski
-Artur Dąbkowski
-Igor Duńczak
-Igor Duńczak
-Jacek Zaleski
-Jacek Zaleski