Nowotwory złośliwe
narządów płciowych
kobiecych
Monika Paluszewska
Katedra i Klinika Hematologii,
Onkologii i Chorób Wewnętrznych
Akademii Medycznej w Warszawie
Nowotwory złośliwe
narządów płciowych
kobiecych
Monika Paluszewska
Katedra i Klinika Hematologii,
Onkologii i Chorób Wewnętrznych
Akademii Medycznej w Warszawie
Nowotwory narządów
płciowych kobiecych
(2000r)
Rak szyjki macicy
stanowi 6,9% nowotworów u
kobiet, najczęściej występuje w
grupie wiekowej 45-55 lat, odsetek
przeżyć 5-letnich w Polsce
wynosi ok. 50%
Rak szyjki macicy
Czynniki ryzyka zachorowania
zakażenie wirusem brodawczka ludzkiego
(HPV - human papilloma virus) – w 90%
przypadków raka szyjki macicy stwierdza
się wirusa (typ 16 i typ 18)
wczesne rozpoczęcie życia seksualnego
duża liczba partnerów seksualnych
partnerzy „wysokiego ryzyka”
liczne ciąże i porody
Rak szyjki macicy
Czynniki ryzyka zachorowania
stany zapalne narządu płciowego
przenoszone drogą płciową (np. chlamydia,
rzęsistek, wirus opryszczki HSV-2)
niski status socjo-ekonomiczny
palenie papierosów
wieloletnie stosowanie hormonalnych
środków antykoncepcyjnych
zakażenie wirusem HIV
Rak szyjki macicy
Zmiany przednowotworowe
śródnabłonkowa dysplazja (neoplazja)
szyjki macicy (CIN - cervical
intraepithelial neoplasia)
•
dysplazja małego stopnia - CIN I
•
dysplazja średniego stopnia - CIN II
•
dysplazja dużego stopnia - CIN III
Rak szyjki macicy
Zmiany przednowotworowe
dysplazja małego stopnia CIN-I - zmiany
(atypia, liczne mitozy, zaburzenia
architektury) obejmują 1/3 dolnej nabłonka,
w 60% ulega samoistnej regresji
dysplazja średniego stopnia CIN-II - zmiany
(nasilona atypia, duża liczba figur
podziałowych)) obejmują 2/3 dolnej
nabłonka, w 40% ulega samoistnej regresji
Rak szyjki macicy
Zmiany przednowotworowe
dysplazja dużego stopnia / rak
przedinwazyjny CIN-III - zmiany
dysplastyczne obejmują całą grubość
nabłonka, ryzyko rozwoju raka inwazyjnego
wynosi 36% w ciągu 20 lat (10-67%), w
pozostałych przypadkach zmiany utrzymują
się lub ulegają samoistnej regresji
Rak szyjki macicy
Zmiany przednowotworowe wg syst.
Bethesda
low grade SIL (squamous intraepithelial
lesion) (śródnablonkowe zmiany
dysplastyczne małego stopnia) - obejmuje
zmiany stwierdzane w przypadku zakażenia
HPV oraz dysplazję małego stopnia (CIN I)
high grade SIL - squamous intraepithelial
lesion (śródnablonkowe zmiany dysplastyczne
małego stopnia) - obejmuje zmiany typu
dysplazji średniego i dużego stopnia oraz raka
przedinwazyjnego (CIN II - CIN III)
Rak szyjki macicy
Badania przesiewowe (zalecenia polskie,
PUO)
powszechne badania cytologiczne
wymazu z szyjki macicy kobiet
zdrowych w wieku 30-60 lat nie
rzadziej niż co 3 lata
u kobiet o tzw. podwyższonym ryzyku
zachorowania badania powinny być
wykonywane wcześniej i częściej co 1-
2 lata
Rak szyjki macicy
Badania przesiewowe - American Cancer Society
2004
cytologiczne badania przesiewowe należy
rozpocząć 3 lata po pierwszym stosunku, nie
później niż w wieku 21 lat, badania należy
wykonywać raz w roku lub co 2 lata jeżeli
badania wykonuje się na podłożu płynnym. U
kobiet po 30 rż. jeżeli 3-krotne badanie było
prawidłowe, badanie można wykonywać, co 2-
3 lata. U kobiet powyżej 70rż., jeżeli 3-krotne
badanie było prawidłowe, a w czasie ostatnich
10 lat nie było badań nieprawidłowych można
badań zaniechać.
Smith A i wsp. Cancer J
Clin 2004
Rak szyjki macicy
Badania cytologiczne
System Bethesda jest systemem
ujednoliconego przekazywania opisowych
rozpoznań cytologicznych i powinien służyć
jako wytyczne dla sposobu przedstawiania
rozpoznań z wymazów z szyjki macicy i/lub
pochwy.
Dotychczasowy system Papanicolaou nie
jest do zaakceptowania we współczesnej
diagnostyce cytologicznej.
Rak szyjki macicy
Badania cytologiczne - system
Papanicolaou
nie odzwierciedla etapów karcinogenezy
nie ma odpowiedników w terminologii hist–
pat
brak określeń dla zmian
przednowotworowych
brak jednolitych kryteriów kwalifikacyjnych
brak
brak algorytmów postępowania
Rak szyjki macicy
Badania cytologiczne - system
Bethesda
ocena jakości rozmazu
•
odpowiedni do oceny
•
odpowiedni, ale ocena utrudniona z powodu ...
•
nieodpowiedni
ogólna kategoryzacja stwierdzanego
obrazu cytologicznego
•
obraz cytologiczny prawidłowy
•
obraz cytologiczny nieprawidłowy
rozpoznanie opisowe
Rak szyjki macicy
Postępowanie w stanach przedrakowych
(
USA, UE)
CIN I – badanie cytologiczne za rok,
nie stosuje się weryfikacji
histologicznej ani leczenia
CIN II, CIN III – weryfikacja
histologiczna i zabiegi konizacji, ew. w
wybranych przypadkach
histerektomia
Rak szyjki macicy
Objawy kliniczne
objawy wczesne
•
obfite upławy
•
nieregularne krwawienia
międzymiesiączkowe
•
krwawienia pourazowe
objawy późne
•
bóle w dole brzucha
•
bóle w okolicy lędźwiowej
•
obrzęk kończyny dolnej
•
objawy ze strony pęcherza i odbytnicy
Rak szyjki macicy
Rozpoznanie
objawy kliniczne
ustalenie rozpoznania (cytologia,
kolposkopia, badanie histologiczne
wycinków z tarczy i wyskrobin z
kanału szyjki)
ocena zaawansowania (badania obrazowe,
podstawowe badania krwi i moczu)
Rak szyjki macicy
Histopatologia
rak płaskonabłonkowy
- 80%
rak gruczołowy - 9,3%
inne - rak drobnokomórkowy, mięsaki
, chłoniaki złośliwe
Rak szyjki macicy
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień 0 - rak przedinwazyjny (ca in situ)
Stopień I - rak ściśle ograniczony do szyjki
macicy
•
IA - rozpoznawany tylko w badaniu mikroskopowym
•
IA1 - minimalne naciekanie podścieliska < 3mm
•
IA2 - naciekanie podścieliska >3<5mm, a średnica < 7mm
•
IB - zmiana większa niż w stopniu IA2, klinicznie
widoczna lub niewidoczna
•
IB1 - klinicznie widoczna zmiana < 4cm
•
IB2 – klinicznie widoczna zmiana > 4cm
Rak szyjki macicy
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień II - rak przechodzi poza szyjkę, nie dochodzi
do ścian miednicy i/lub nacieka 2/3 długości pochwy
•
IIA - nacieka tylko górne 2/3 długości pochwy
•
IIB - nacieka przymacicza (z lub bez naciekania pochwy) nie
dochodząc do kości miednicy
Stopień III - rak dochodzi do ścian miednicy, nacieka
pochwę w dolnej 1/3 długości, wodonercze
•
IIIA - nacieka 1/3 dolną pochwy, nie nacieka kości miednicy
•
IIIB - nacieka kości miednicy (z lub bez naciekania pochwy),
współistniejące wodonercze lub nieczynna nerka
Rak szyjki macicy
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień IV - rak przechodzi poza obręb
miednicy mniejszej lub nacieka przez ciągłość
błonę śluzową pęcherza lub odbytnicy
•
IVA - naciekanie narządów sąsiednich
•
IVB - odległe przerzuty
Rak szyjki macicy
Leczenie
rodzaj operacji i jej rozległość zależy od
stopnia klinicznego zaawansowania
Stopień 0 i IA1
•
metodą z wyboru jest oszczędzające leczenie
chirurgiczne (konizacja lub amputacja szyjki) lub
wobec braku zgody chorej brachyterapia
•
przeciwwskazania do leczenia oszczędzającego
guzy, stany zapalne przydatków, mięśniaki
macicy, lokalizacja raka w kanale szyjki macicy,
zniekształcenie poporodowe szyjki
Rak szyjki macicy
Leczenie
Stopień IA2
•
radykalne leczenie chirurgiczne (usunięcie
macicy z selektywnym usunięciem węzłów
chłonnych), +/- leczenie uzupełniające
radioterapia (tele + brachy) z ±
chemioterapią
Stopień IB i IIA
•
radykalne leczenie chirurgiczne (wycięcie macicy
z przydatkami i węzłów chłonnych miednicy
mniejszej, biopsja węzłów okołoaortalnych),
radioterapia (tele + brachy) z ± chemioterapią
Rak szyjki macicy
Leczenie
Stopień IIB, III, IVA
•
teleradioterapia w skojarzeniu z
chemioterapią (cisplatyna) +
brachyterapia
Stopień IVB
•
brak standardowego leczenia,
postępowanie w ramach badań
klinicznych
Rak szyjki macicy
Leczenie
radioterapia uzupełniająca
•
przerzuty w węzłach chłonnych miednicy
•
ogniska nowotworu w tkankach przymacicz
•
obecność komórek raka w linii cięcia
•
przerzuty do jajowodów i/lub jajników
•
naciekanie trzonu macicy
•
zatory z komórek raka w naczyniach
•
rak gruczołowy, anaplastyczny i inne rzadkie
postacie
•
stopień złośliwości G2, G3
Rak szyjki macicy
Leczenie
radiochemioterapia
•
poprawia całkowity i wolny od progresji czas
przeżycia
•
zmniejsza ilość wznów miejscowych i
odległych
•
zmniejsza ryzyko zgonu o 30-50%
•
najczęściej stosowany schemat - cisplatyna
40mg/m2 co 7 dni w ciągu 6 tygodni
napromieniania
Rak szyjki macicy
Leczenie
chemioterapia paliatywna
•
ma ograniczone zastosowanie ze względu na
znikomy wpływ na wydłużenie życia i poprawę
jakości życia
•
nie wykazano przewagi chemioterapii wielolekowej
nad monoterapią
•
czas trwania odpowiedzi 3-6 miesięcy
•
mediana przeżycia ok. 1 roku
•
leki - cisplatyna (w monoterapii 50-100mg/m
2
),
doxorubicyna, cyklofosfamid
Rak szyjki macicy
Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania
FIGO
Stopień IA - 90-100%
Stopień IB - 75-90%
Stopień II - 50-60%
Stopień III - 30-35%
Stopień IV - 5%
Rak trzonu macicy
stanowi 6,2% nowotworów złośliwych u
kobiet, występuje głównie po
menopauzie, odsetek 5-letnich przeżyć
w Polsce wynosi 65% i należy do
najniższych w Europie
Rak trzonu macicy
Czynniki ryzyka zachorowania
Ryzyko zachorowania na raka trzonu wiąże się z
niezrównoważoną, długotrwałą stymulacją błony
śluzowej macicy estrogenami (endogennymi lub
egzogennymi).
Raki estrogenozależne mają tendencję do rozwijania
się na podłożu hiperplazji, są lepiej zróżnicowane i
zwykle lepiej rokują.
Raki estrogenoniezależne nie współistnieją z typowymi
czynnikami ryzyka, są niżej zróżnicowane oraz cechują
się bardziej agresywnym przebiegiem klinicznym.
Rak trzonu macicy
Czynniki ryzyka zachorowania
otyłość
•
nadwaga 4-8,5kg -2x
•
nadwaga 8,5-20kg -3x
•
nadwaga >20kg -10x
estrogeny egzogenne
•
stosowanie estrogenów w okresie
menopauzy
bezdzietność
Rak trzonu macicy
Czynniki ryzyka zachorowania
późna menopauza (po 52 r.ż.)
wczesne pokwitanie (przed 12 r.ż)
cukrzyca
nadciśnienie
zaburzenia hormonalne (cykle
bezowulacyjne, nowotwory jajnika
wydzielające estrogeny)
Rak trzonu macicy
Stany przedrakowe
atypowy rozrost endometrium (wg WHO) – w
25% przypadków dochodzi do rozwoju raka
rozpoznanie rozrostu atypowego jest
wskazaniem do leczenia operacyjnego
rozrosty bez atypii można leczyć
zachowawczo gestagenami (z kontrolą
histologiczną po 3 miesiącach)
Rak trzonu macicy
Profilaktyka
Obecnie w oparciu o kryteria
epidemiologiczne nie ma uzasadnienia dla
prowadzenia skriningu w celu wykrycia raka
trzonu macicy.
Wskazane jest jednak, aby u kobiet o
podwyższonym ryzyku zachorowania od 50
r.ż. pełne badanie ginekologiczne z
cytologią z kanału szyjki macicy oraz usg
przezpochwowe wykonywać co rok.
Rak trzonu macicy
Wytyczne dot. wczesnego wykrywania (ACS
04)
informowanie kobiet w okresie menopauzy
z grupy przeciętnego ryzyka przez o
czynnikach ryzyka i objawach raka trzonu
macicy i zachęcane do informowania
lekarza o jakichkolwiek nietypowych
krwawieniach
Smith A i wsp. Cancer J Clin
2004
Rak trzonu macicy
Objawy kliniczne
krwawienie z dróg rodnych po
menopauzie
krwawienia międzymiesiączkowe
upławy
bóle okolicy krzyżowej
Rak trzonu macicy
Rozpoznanie
objawy kliniczne
rozpoznanie – pobranie wyskrobin z macicy
(z trzonu macicy i kanału szyjki), jako
uzupełnienie badanie usg przezpochwowe
ocena zaawansowania (badania obrazowe,
badania podstawowe krwi, moczu)
Rak trzonu macicy
Histopatologia
rak gruczołowy endometrialny
(80%)
rak gruczołowy śluzowy
rak gruczołowy surowiczy
rak gruczołowy jasnokomórkowy
rak płaskonabłonkowy
rak niezróżnicowany
Rak trzonu macicy
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień 0 - ca in situ (hyperplasia
endometrii atypica)
Stopień I - rak ograniczony do trzonu
•
IA - nowotwór ograniczony do endometrium
•
IB - naciekanie mięśniówki 1/2 grubości
•
IC - naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości
Stopień II - rak zajmuje trzon i szyjkę macicy
•
IIA - zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych
•
IIB - naciekanie podścieliska szyjki
Rak trzonu macicy
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień III - rak przechodzi poza macicę, ale nie
przekracza granic miednicy mniejszej
•
IIIA - rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki i/lub
stwierdza się komórki raka w wymazach z jamy brzusznej
•
IIIB - przerzuty do pochwy
•
IIIC - przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub
przyaortalnych
Stopień IV - rak przechodzi poza granice miednicy
mniejszej
•
IVA - naciekanie pęcherza moczowego i/lub odbytnicy
•
IVB - przerzuty odległe do węzłów (j. brzuszna,
pachwinowe)
Rak trzonu macicy
Klasyfikacja zróżnicowania
histologicznego
G1
- nowotwory o wysokim stopniu zróżnicowania
(komórki niezróżnicowane nie przekraczają 5%
wszystkich komórek)
G2
- nowotwory zawierające do 50% komórek
niezróżnicowanych
G3
- nowotwory, w których utkanie niezróżnicowane
przekracza 50%
Rak trzonu macicy
Czynniki prognostyczne
stopień zaawansowania wg FIGO (głębokość nacieku
mięśniówki, naciekanie szyjki macicy)
stopień histologicznej złośliwości
typ histologiczny nowotworu
•
korzystny: gruczolakorak GI, adenoacanthoma,śluzowy
•
niekorzystny: rak brodawkowaty surowiczy, rak
jasnokomórkowy
zajęcie naczyń limfatycznych
zajęcie naczyń krwionośnych
zależność od działania estrogenów, ocena
receptorów estrogenowych
Rak trzonu macicy
Leczenie
leczenie operacyjne
radioterapia (tele i brachyterapia)
•
jako leczenie uzupełniające przy
niekorzystnych czynnikach
prognostycznych (64%)
•
jako metoda samodzielna (16%)
hormonoterapia
chemioterapia
Rak trzonu macicy
Leczenie
Stopień I i II
•
leczenie chirurgiczne – usunięcie macicy z
obustronnym usunięciem przydatków i węzłów
chłonnych (miednicy i okołoaortalnych)
•
radioterapia chorych nie kwalifikujących się do
leczenia operacyjnego lub nie wyrażających
zgody
•
pooperacyjna tele/brachyterapia
•
stopień złośliwości G2, G3
•
naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości (Ic)
•
naciekanie szyjki macicy
•
przerzuty w jajnikach, otrzewnej, węzłach miednicy
Rak trzonu macicy
Leczenie
Stopień III
•
radioterapia +/- uzupełniająca
homonoterapia (progestageny) +/-
leczenie operacyjne po zakończeniu
napromieniania
Stopień IV
•
hormonoterapia (progestageny)
•
leczenie cytostatyczne w ramach badań
klinicznych
Rak trzonu macicy
Leczenie hormonalne
Progestageny
•
wskazania
•
histologicznie rak dobrze zróżnicowany
•
dodatnie receptory
•
wznowa z długim tzw.czasem wolnym od choroby
(>2lat)
•
odpowiedź u 15-20% chorych, mediana
przeżycia 12 miesięcy, 5-15% chorych ma
szansę na długie przeżycie (> 3lata)
Rak trzonu macicy
Leczenie hormonalne
progestageny
•
octan megestrolu (Megace) p.o. 160 -
320 mg
•
octan medroksyprogesteronu (Provera)
p.o. 200mg lub i.m. 400-1000mg co 7
dni
Rak trzonu macicy
Leczenie cytostatyczne
postępowanie paliatywne
wskaźnik obiektywnych odpowiedzi ok.
20% chorych poddanych monoterapii,
zwykle są to odpowiedzi częściowe, o
krótkim czasie trwania (4-6 miesięcy) z
medianą przeżycia około 7-10 miesięcy
leki - cisplatyna, doxorubicyna, paklitaksel
Rak trzonu macicy
Leczenie nawrotów
wznowa w obrębie miednicy po pierwotnym
leczeniu chirurgicznym
•
ponowne leczenie operacyjne i/lub radioterapia
rozsiany proces nowotworowy
•
hormonoterapia (progestageny – odpowiedź u 10
-60%, tamoksyfen - odpowiedź u 20%,
•
chemioterapia – w hormonoopornym raku -
odpowiedź u 20-35% (cisplatyna, karboplatyna,
doksorubicyna, paklitaksel)
Rak trzonu macicy
Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania
FIGO
Stopień I - 87,4%
Stopień II - 76,1%
Stopień III - 56,6%
Stopień IV - 17,8%
Nowotwory jajnika
stanowią 5,5% wszystkich
nowotworów u kobiet, 18%
nowotworów narządów
płciowych
Nowotwory jajnika
Podział
nowotwory wywodzące się z komórek nabłonka
powierzchniowego - nowotwory nabłonkowe - raki
nowotwory wywodzące się z pierwotnej komórki
płciowej - nowotwory zarodkowe (20%)
•
rozrodczak, nowotwór pęcherzyka żółtkowego,
potworniaki
nowotwory wywodzące się ze zrębu jajnika i
sznurów płciowych (4-6%)
•
ziarniszczak
Rak jajnika
występuje głównie u kobiet po menopauzie
charakteryzuje się dużą śmiertelnością
rak jajnika w III i IV stopniu zaawansowania
jest rozpoznawany u 60-70% chorych
zaledwie 20-30% leczonych chorych
przeżywa 5 lat od chwili rozpoznania
Rak jajnika
Czynniki ryzyka zachorowania
czynniki genetyczne (mutacje genu BRCA1 i BRCA2,
zespoły dziedzicznego występowania raka jajnika np.
zespół Lynch HNPCC 5-10% wszystkich przypadków)
zaburzenia czynności hormonalnej jajników oraz
leczenie stymulujące owulację
doustna antykoncepcja zmniejsza ryzyko
zachorowania na raka jajnika (o 50%)
bezdzietność i urodzenie pierwszego dziecka >35rż.
Rak jajnika
Objawy kliniczne
objawy występują późno
objawy wczesne są niecharakterystyczne i
często są to dolegliwości ze strony przewodu
pokarmowego (wzdęcie, zaparcie, odbijanie,
czkawka, uczucie pełności w jamie brzusznej,
utrata apetytu)
objawy zaawansowanej choroby (wodobrzusze,
wyczuwalny guz, powiększone węzły chłonne,
naciek odbytnicy i pęcherza, płyn w opłucnej)
ok. 50% chorych we wczesnym stadium
stwierdza się podwyższone stęż. CA-125
Rak jajnika
Profilaktyka
nie są zalecane rutynowe badania przesiewowe
u chorych z grupy wysokiego ryzyka (z
czynnikami genetycznymi) zalecane jest raz w
roku wykonanie badania ginekologicznego, usg
przezpochwowego i oznaczenie antygenu
CA-125, zalecane jest też profilaktyczne
usunięcie jajników po 35 rż, po urodzeniu
planowanej liczby dzieci
Rak jajnika
Rozpoznanie
badanie ginekologiczne (per vaginam, per rectum)
usg (przezpochwowe, przezbrzuszne)
ew. badanie CT, MRI, laparoskopia
ew. punkcja jamy brzusznej z oceną cytologiczną
płynu
badanie markerów
•
CA-125 w rakach
•
AFP, CEA, HCG w guzach zarodkowych
inne badania w celu oceny zaawansowania
podstawowe badania krwi i moczu
Rak jajnika
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień I - nowotwór ograniczony do jajników
•
IA - zajęcie jednego jajnika, bez zajęcia torebki i
wysięku otrzewnowego
•
IB - zajęcie obu jajników, bez zajęcia torebki i
wysięku otrzewnowego
•
IC - zajęcie torebki, pęknięcie torebki,
wodobrzusze lub obecność komórek
nowotworowych w płynie otrzewnowym
Rak jajnika
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień II - nowotwór jednego lub obu jajników
z zajęciem narządów miednicy mniejszej
•
IIA - zajęcie macicy i/lub jajowodów
•
IIB - zajęcie innych narządów miednicy mniejszej
(pęcherz, odbytnica, pochwa)
•
IIC - nowotwór jak w stopniu IIA lub IIB oraz IC (zajęcie
torebki, pęknięcie torebki, wodobrzusze lub obecność
komórek nowotworowych w płynie otrzewnowym)
Rak jajnika
Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO
Stopień III - nowotwór jednego lub obu jajników
wychodzący poza miednicę mniejszą i/lub z
przerzutami do węzłów chłonnych
zaotrzewnowych
•
IIIA - mikroskopowe ogniska nowotworu w otrzewnej
•
IIIB - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr.
2cm
•
IIIC - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr. > 2cm i/lub
przerzuty w węzłach chłonnych zaotrzewnowych albo
pachwinowych
Stopień IV - nowotwór jednego lub obu jajników
z przerzutami odległymi (wątroba, opłucna)
Rak jajnika
Klasyfikacja zróżnicowania
histologicznego
G1 - nowotwory o wysokim stopniu
zróżnicowania (komórki niezróżnicowane nie
przekraczają 5% wszystkich komórek)
G2 - nowotwory zawierające do 50% komórek
niezróżnicowanych
G3 - nowotwory, w których utkanie
niezróżnicowane przekracza 50%
Rak jajnika
Leczenie
Leczenie chirurgiczne jest podstawową metodą
leczenia raka jajnika.
•
U chorych z podejrzeniem raka jajnika polecane jest
wykonanie zabiegu przez ginekologa-onkologa.
Sposób i zakres wykonania pierwszego zabiegu
operacyjnego stanowi jeden z najistotniejszych
czynników rokowniczych. Celem operacji jest
nie tylko usunięcie masy nowotworu, ale także
ustalenie stopnia zaawansowania choroby.
Rak jajnika
Leczenie chirurgiczne
Standardowym radykalnym zabiegiem jest
histerektomia z obustronnym usunięciem
przydatków oraz omentektomią.
•
zalecane cięcie proste (usunięcie guza w całości,
kontrola j. brzusznej)
•
pobranie popłuczyn z j. brzusznej
•
biopsja węzłów chłonnych miednicy i okołoaortalnych
•
pobranie wycinków z podejrzanych zmian z otrzewnej
Rak jajnika
Leczenie chirurgiczne
Rodzaje zabiegów operacyjnych
•
pierwotna operacja cytoredukcyjna (maksymalne
usunięcie guza i zmian przerzutowych)
•
operacja odroczona (po 2-3 kursach chemioterapii)
•
operacja drugiego wglądu (po zakończeniu
chemioterapii, u chorych bez stwierdzanych zmian
nowotworowych)
•
wtórna operacja cytoredukcyjna (u chorych po
chemioterapii ze stwierdzanymi zmianami
nowotworowymi)
•
operacje paliatywne
Rak jajnika
Leczenie cytostatyczne
Chemioterapia może mieć zastosowanie
niemal we wszystkich stadiach
zaawansowania raka jajnika, jako
uzupełnienie radykalnego zabiegu
operacyjnego oraz po zabiegach
cytoredukcyjnych, prowadzi do wyleczenia
i/lub wpływa znamiennie na wydłużenie
czasu przeżycia.
Rak jajnika
Leczenie cytostatyczne
Schemat CBDCA + PXL co 21 dni – 6 kursów
•
Karboplatyna wg Calverta zgodnie z klirensem
kreatyniny (AUC) 5-7,5 mg/ml/min 1 d przez 30
min.
•
Paklitaksel 175 mg/m
2
1 d przez 3 godz.
Schemat DDP + PXL co 21 dni – 6 kursów
•
Cisplatyna 75 mg/m
2
1 dnia
•
Paklitaksel 175 mg/m
2
1 dnia przez 24 godz.
Rak jajnika
Leczenie
Stopień I
•
radykalne leczenie operacyjne
•
leczenie uzupełniające może nie być konieczne pod
warunkiem właściwej klasyfikacji chirurgiczno –
patologicznej (IA, IB)
•
u chorych w stopniu zaawansowania IA w wieku
rozrodczym i stopniu złośliwości G1 możliwe zabiegi
oszczędzające
•
w stopniu IC i w stopniu złośliwości G2 i G3
uzupełniająca chemioterapia (cisplatyna, paklitaksel)
Rak jajnika
Leczenie
Stopień II i III
•
leczenie operacyjne (maksymalne usunięcie
zmian)
•
uzupełniająca chemioterapia - 6 kursów
(cisplatyna lub karboplatyna + paklitaksel)
•
ew. pierwotnie 3 kursy chemioterapii, następnie
zabieg chirurgiczny i dalsza chemioterapia
Stopień IV
•
chemioterapia - 6 kursów (cisplatyna lub
karboplatyna + paklitaksel)
•
u niektórych chorych leczenie chirurgiczne
Rak jajnika
Leczenie nawrotów nowotworu
Chemioterapia
•
o rodzaju chemioterapii decyduje czas trwania
remisji
•
czas remisji < 6 miesięcy (platynooporność) –
chemioterapia drugiej linii (topotekan, etopozyd,
winorelbina, liposomalna doksorubicyna, ifosfamid),
ocena skuteczności po 2 kursach chemioterapii
•
czas remisji > 6 miesięcy (platynowrażliwość) –
można zastosować chemioterapię pierwszej linii
Leczenie chirurgiczne
•
graniczony nawrót po długim czasie wolnym od
nowotworu (> 6 miesięcy)