PowerPoint Presentation

Schorzenia autoimmunizacyjne

Powodowane są adaptacyjną odpowiedzią immunologiczną

skierowaną przeciwko własnym antygenom

2 zasadnicze grupy

narządowo swoiste

odpowiedz immunologiczna skierowana

jest pierwotnie przeciwko antygenom występującym w

określonym narządzie (np. choroba Hashimoto)

narządowo nieswoiste

–

układowe, odpowiedź

immunologiczna skierowana przeciwko antygenom

obecnym w różnych tkankach, ma charakter uogólniony

Patogeneza schorzeń

autoimmunizacyjnych

jest wieloczynnikowa:

predyspozycje genetyczne:

skojarzenie z występowaniem antygenów HLA I, HLA II,

geny kodowane poza układem zgodności tkankowej

modyfikowana odpowiedź immunologiczna

zaburzona produkcja cytokin

zaburzenia apoptoza

czynniki środowiskowe:

infekcje bakteryjne i wirusowe – mimikra immunologiczna

uszkodzenie tkanek

wahania stężeń hormonów – endo-, egzogenne

czynniki socjopsychologiczne

Układowe choroby tkanki łącznej

reumatoidalne zapalenie stawów

młodzieńcze zapalenie stawów

toczeń rumieniowaty układowy

zapalenie skórno mięśniowe i wielomięśniowe

zespół Sj

grena

twardzina układowa (sklerodermia)

układowe zapalenia naczyń

rozlane zapalenie powięzi z eozynofilią lub bez eozynofilii

zespoły nakładania w tym mieszana choroba tkanki łącznej

inne:

–

nawracające zapalenie wielochrzęstne

–

polimialgia reumatyczna

nawracające zapalenie tkanki podskórnej (choroba Webera

Christiana)

Układowe zapalenia naczyń

Wspólną cechą jest występowanie nacieków zapalnych i

martwicy ścian naczyń tętniczych

Etiologia:

bakterie, wirusy, nadwrażliwość na leki,

składniki pokarmowe, autoimmunizacja

Mechanizmy:

kompleksy immunologiczne

(SLE, rzs, krioglobulinemia, z. Schoenleina Henocha)

autoprzeciwciała

–

ANCA (ziarniniak Wegnera, mikroskopowe zapalenie

naczyń, zespół Churg Straussa)

–

antyC1q

–

przeciwko śródbłonkom (Kawasaki)

–

przeciwko DNA i histonom

odpowiedź komórkowa

Podział zapaleń naczyń

Zapalenie dużych naczyń

olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnicy skroniowej

choroba Takayashu

Zapalenie średnich naczyń

guzkowe zapalenie tętnic

choroba Kawasaki

Zapalenie małych naczyń

ziarniniak Wegenera

zespół Churg Straussa

mikroskopowe zapalenie naczyń

plamica Schoenleina Henocha

Krioglobulinemia samoistna

Leukoklastyczne zapalenie naczyń

Guzkowe zapalenie tętnic

objawy ogólne

zajęcie OUN, polineuropatia obwodowa

zmiany skórne, zapalenie stawów

nadciśnienie tętnicze

zajęcie nerek

napadowe bóle brzucha

martwicze zapalenie naczyń małego i średniego kalibru

Ziarniniak Wegenera

gorączka

zapalenie zatok

krwawienie z nosa

owrzodzenia błon śluzowych

zapalenie ucha środkowego

duszność, kaszel, krwioplucie

neuropatia obwodowa

kłębuszkowe zapalenie nerek

zapalenie naczyń górnych i dolnych dróg oddechowych,

kzn, tworzenie ziarniniaków

Zespól Sj

grena

Przewlekła choroba zapalna charakteryzująca się

naciekaniem gruczołów egzokrynnych przez

limfocyty T (głównie pomocnicze) i plazmocyty

objawy kliniczne

: suchość oczu, j. ustnej, pochwy

objawy pozagruczołowe

: zapalenie

wielostawowe, obj. Raynoda, śródmiąższowe

włóknienie płuc, zapalne choroby mięśni,

zapalenie trzustki, kwasica cewkowa, układowe

zapalenie naczyń

etiologia nieznana:

wirus HCV, EBV

predyspozycja genetyczna

przeciwciała:

anty-Ro (SAA), anty La (SBB)

Zapalenie skórno-mięśniowe

i wielomięśniowe

nieswoisty proces zapalny toczy się w obrębie

mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego

pierwotny proces dotyczy śródbłonka

naczyniowego

nacieki z limfocytów T CD4(+) i B

udział przeciwciał przeciw białku jądrowemu MI-2

uszkodzenie śródbłonka naczyń śródmięśniowych

-> mikrozakrzepy -> mikrozawały w mięśniach ->

zanik okołonaczyniowy

Zapalenie skórno-mięśniowe

i wielomięśniowe

etiologia:

nieznana – wirusy (?) – coxackie, CMV, grypy, HIV, HBV

predyspozycja genetyczna:

HLA DR3, HLA DRw52

włókna mięśniowe niszczone przez limfocyty T cytotoksyczne

martwica, degeneracja, regeneracja włókien mięśniowych

przeciwciała przeciwko rybonukleinom włączonym w

transkrypcje i syntezę białek

MSA: anty-Jo-1

MAA: anty-Mi-2, anty-SRP, anty-PM-Scl, anty-U1RNP, anty-Ro,

anty-Ku

Autoantygeny:

histadylowy

treoninowy

alaninowy

izoleucynowy

glicynowy

Zapalenie skórno-mięśniowe

i wielomięśniowe – obraz kliniczny

Postępujące symetryczne osłabienie siły

mięśniowej proksymalnych części kończyn

Wzrost aktywności enzymów mięśniowych (CPK,

LDH, AST, ALT)

Zmiany w EMG

Charakterystyczne zmiany w badaniu

histopatologicznym

Charakterystyczne zmiany skórne

Twardzina układowa

(systemic sclerosis SSc)

uogólnione zaburzenie funkcji tkanki łącznej

początkowe zmiany w komórkach śródbłonkach

naczyń

włókniejące stwardnienie i zamykania światła naczyń

mikrokrążenia

nieswoisty proces zapalny w tkance łącznej

zmiany obrzękowe -> włókninie -> zanik

predyspozycja genetyczna – HLA DR2, HLA DR 5

czynniki środowiskowe- kontakt z substancjami

chemicznymi (chlorek winylu, związki krzemu,

silikony

hormony płciowe

mikrochimeryzm u kobiet po porodach

Twardzina układowa –

charakterystyczne przeciwciała

Scl 70

–

przeciwko topoizomerazie I,

ich rola w patogenezie nieznana

ACA

–

przeciwko centromerom

p-jąderkowe

–

nieswoiste

Rozpoznanie ustalane na podstawie

kryteriów klinicznych, nie uwzględnia

diagnostyki immunologicznej

Twardzina układowa - objawy

kliniczne:

zmiany skórne, sklerodaktylia

zmiany w płucach: włóknienie

śródmiąższowe, nadciśnienie płucne,

wysięk

nadciśnienie tętnicze-kryzy

naczyniowe, niewydolność nerek

zajęcie serca, zapalenie osierdzia

zajęcie przewodu pokarmowego

postać ograniczona (lSSc) postać uogólniona (dSSc)

sclerodermia sine sclerodermia

Toczeń rumieniowaty układowy

czynniki genetyczne + czynniki

środowiskowe

nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna

nadreaktywne

niedostateczne limfocyty

T i B

mechanizmy regulacji

patogenne:

przeciwciała,

kompleksy immunologiczne,

autoreaktywne

limfocyty T

Uwarunkowania genetyczne SLE

Haplotypy:

związane z niedoborem C2 u heterozygot

związane z anty-Ro i brakiem C4

związane z ciężkim przebiegiem i zajęciem

nerek

pojedyncze geny HLA:

homozygoty z niedoborem wczesnych frakcji

dopełniacza

C2, C1q, C1r, C4,

brak C4A

allele kodujące niskie wydzielanie TNF alfa

Czynniki środowiskowe

odgrywające rolę w patogenezie

SLE

pewne:

promieniowanie ultrafioletowe B

prawdpododobne:

hormony płciowe

dieta wysokokaloryczna, bogata w tłuszcze

nasycone,

l-kanawanina

infekcje w tym retrowirusy

liposacharydy bakteryjne

ekspozycja na leki: hydralazyna, izoniazyd,

prokainami, hydantoina, metyldopa,

chloropromazyna,

d-penicylamina, interferon alfa

SLE – patogenne przeciwciała

zdolność bezpośredniego wiązania z

tkanką docelową jak błony limfocytów,

erytrocytów, płytek krwi, antygeny

kłębuszkowe

zdolność wiązania komplementu,

dodatni ładunek ułatwiający

przyleganie do polianionowych

regionów błon komórkowych

duża awidność do autoantygenu

prezentowanego na komórce docelowej

Zaburzenia immunoregulacji w SLE

zaburzenia apoptozy i usuwania ciałek

apoptotycznych z uwalnianiem antygenów jądrowych

- nukleosomów

uszkodzony mechanizm tolerancji

niedostateczny klirens kompleksów

immunologicznych z powodu niskiej liczby

receptorów dla komplementu na powierzchni

komórek

niedostateczny klirens kompleksów

immunologicznych spowodowany zaburzeniem

receptorów FcR



indukowanej fagocytozy

niedostateczna regulacja aktywowanych limfocytów T

i B przez T supresory i NK

Przeciwciała w SLE

antygen

specyficzność

dsDNA

wysoka specyficzność diagnostyczna (30-70%)

ssDNA i dsDNA

koreluje z aktywnością choroby

tylko ssDNA

mała specyficzność diagnostyczna w SLE,

występuje także w rzs (40%), SSc (25%),

MCTD (25%)

histony

SLE (30%), rzs (25%)

wysoka specyficzność diagnostyczna w SLE

(30-40%)

U1 RNP

MCTD (95-100%), SLE 30%

Ro (SSA)

SS (70%), SLE (30%)

La (SSB)

SS (60%), SLE (15%)

PCNA

SLE (5-10%)

SLE (30-40%)

rybosomalne P

wysoka specyficzność diagnostyczna w SLE

(5-10%)

fosfolipidy

SLE (44-53%)

Korelacja objawów klinicznych SLE z

przeciwciałami, kompleksami i

limfocytami T

objawy

przeciwciała

kompleksy

Limfocyty T

kzn

Anty DNA

Anty Ro

Zapalenie stawów

Zapalenie skóry

Anty DNA

Anty Ro

vasculitis

Anty Ro

CSN

antyneuronalne

Antyrybosomalne P

hematologiczne

limfocytopenia

antylimfocytarne

Anemia hemolityczna

antyerytrocytarne

trombocytopenia

przeciwpłytkowe

krzepniecie

antyfosfolipidowe

poronienia

antyfosfolipidowe

Zespól suchości

Anty Ro

Właściwości nadreaktywnych

limfocytów T

obniżona całkowita liczba limfocytów T, przewaga

limfocytów T pomocniczych stymulujących produkcję

przeciwciał

obecność autoprzeciwciał wiążących się z limfocytami T i

upośledzających ich aktywność

zaburzenia wczesnej aktywacji limfocytów T

limfocyty T krwi obwodowej wykazują ekspresję markerów

aktywacji (IL2R, DR, DP), w surowicy zwiększone poziomy

IL2, IFN-



upośledzona odpowiedź proliferacyjna limfocytów T na

mitogen

autoprzeciwciała po degradacji do peptydów są

prezentowane na limfocytach wraz z HLA II i aktywują

własne limfocyty T, dalszą produkcję przeciwciał –

mechanizm samonapędzający(?)

Rola limfocytów T w patogenezie SLE jest niejasna

Objawy kliniczne SLE

gorączka, utrata masy ciała

zmiany skórne

zapalenie stawów

zapalenie błon surowiczych

zajęcie OUN

kłębuszkowe zapalenie nerek

pancytopenia

zapalenie tętnic

Document Outline