1

Kryzysy walutowe

prof. dr hab. Zofia 

Wysokińska

Uniwersytet 

Łódzki

 

 

2

Kryzysy walutowe-

pojęcia

• Istotą  kryzysu  walutowego  jest  nagła  utrata  zaufania 

rynków  finansowych  do  danej  waluty.  W  miejsce 
oczekiwań,  że  jej  kurs  utrzyma  się  na  określonym 
poziomie,  pojawia  się  nagle  powszechne  przekonanie, 
że dewaluacja jest nieuchronna, a jej moment bliski. Za 
wybuch  kryzysu  walutowego  można  uznać  początek 
gwałtownej 

ucieczki 

kapitału. 

Odpływ 

kapitału 

powoduje  szybkie  zmniejszenie  się  rezerw  walutowych 
broniącego  kursu  banku  centralnego.  Gdy  rezerwy 
walutowe  stają  się  za  małe  lub  koszty  obrony  kursu 
zbyt duże, dewaluacja rzeczywiście następuje.

• Raptowny  i  znaczny  spadek  kursu  jest  najbardziej 

klasycznym symptomem kryzysu walutowego.

 

 

3

Kryzysy walutowe-modele I i II 

generacji

Kryzysy  walutowe  są  po  części  konsekwencją  procesu 

globalizacji 

rynków 

finansowych. 

Rosnąca 

mobilność 

międzynarodowych  przepływów  kapitałowych  sprawia,  że 

coraz  mniejsze  błędy  w  polityce  makroekonomicznej  rządów 

poszczególnych 

krajów 

lub 

kumulujące 

się 

w 

ich 

gospodarkach  stany  nierównowagi  mogą  spowodować 

gwałtowny  atak  spekulacyjny  połączony  z  masowym 

odpływem  kapitału.  Zależność  tę  odzwierciedla  ewolucja 

poglądów na temat przyczyn kryzysów walutowych

.

 

 

 

4

Kryzysy walutowe  I generacji- 

model Paula Krugmana

• Autor  założył,  że  rzecz  dotyczy  kraju,  którego  władze  prowadzą 

nierozważną  politykę  finansową,  nie  biorącą  pod  uwagę 

niebezpieczeństw,  jakie  rodzi  ona  dla  bilansu  płatniczego.  W 

opisywanej  przez  Krugmana  modelowej  sytuacji  nadmierne 

wydatki 

rządu 

powodują 

powstanie 

dużego 

deficytu 

budżetowego.  W  wyniku  dużych  wydatków  budżetowych  rośnie 

popyt  krajowy  i  import.  Finansowanie  deficytu  budżetowego 

emisją  pieniądza  wywołuje  inflację.  Relatywnie  tanieje  import  i 

pogarsza się konkurencyjność eksportu, co dodatkowo powiększa 

deficyt  w  obrotach  handlowych.  Szybko  topnieją  rezerwy 

walutowe.  W  końcu  zmniejszają  się  do  takiego  poziomu,  że 

dewaluacja  staje  się  nieuchronna.  Jest  już  tylko  kwestią  czasu. 

Następuje  atak  spekulacyjny  „krótkoterminowych  inwestorów”, 

który  przyspiesza  to  co  i  tak  jest  nieuchronne.  (por.  kryzysy 

walutowe w krajach Ameryki Łacińskiej w początkach lat 80.)

•

 

 

5

Kryzysy walutowe II generacji –

model Maurice Obstfelda

• Dotyczą  one  krajów,  które  prowadzą  stosunkowo 

rozważną  politykę  makroekonomiczną  i  dysponują  dużą 

ilością  rezerw  walutowych.  W  takiej  sytuacji  spekulanci 

muszą bardzo starannie wybrać moment ataku aby mieć 

szanse na jego powodzenie. Chodzi tu o taki moment, w 

którym  władze  monetarne  zaniechają  obrony  kursu  nie 

tyle dlatego, że nie byłyby w stanie dalej go bronić, ale 

dlatego,  że  uznają,  że  koszty  obrony  (zarówno 

bezpośrednie  jak  i  pośrednie-ponoszone  przez  całą 

gospodarkę  w  następstwie  koniecznego  (do  obrony 

kursu  walutowego)  podniesienia  stopy  procentowej) 

byłyby zbyt duże. por. kryzysy walutowe, które dotknęły 

kraje  Europy  Środkowej  i  Wschodniej  w  roku  1992  i 

wcześniej- np. Niemcy po zjednoczeniu, Wielka Brytania- 

upłynnienie  funta  w  roku  1992  ze  względu  na  zbyt 

wysokie koszty obrony jego kursu.

 

 

6

Kryzysy walutowe drugiej połowy lat 

90. 

w Azji

 

• Kryzysy  walutowe,  które  miały  miejsce  w  Azji  w  drugiej  połowie 

lat  90.  nie  bardzo  poddawały  się  podziałowi  na  kryzysy  I  i  II 

generacji. 

W 

większości 

tzw. 

azjatyckich 

krajów 

nowo-

uprzemysłowionych 

w 

ślad 

za 

imponującym 

rozmachem 

inwestycyjnym nie zawsze szedł odpowiedni wzrost wydajności, a 

w efekcie postępującej liberalizacji w ramach m.in. WTO (redukcja 

taryf  celnych  o  25-39%)  ujawniły  się  problemy  z  narastającą 

konkurencją  zagraniczną  oraz  z  utrzymaniem  wysokiej  stopy 

zwrotu  od  zainwestowanego  kapitału  w  relacji  do  kosztu  jego 

pozyskania.  Jednocześnie  kraje  te  musiały  odejść  od  aktywnej 

(uprawianej wcześniej) polityki finansowego wspierania eksportu i 

otworzyć  się  na  import.  Pojawiły  się  problemy  również  ze 

sprostaniem  konkurencji  importu  na  ich  własnych  rynkach 

narodowych.

• Ujawniła  się  więc  spadająca  efektywność  inwestycji,  w  związku  z 

podejmowaniem  zbyt  wysokiego  ryzyka  oraz  nadmiernego 

korzystania z zaciąganych zagranicą kredytów krótkoterminowych 

oraz  zbyt  optymistycznej  prognozy  dla  rozwoju  gospodarczego. 

Słabnące  tempo  eksportu  i  powiększające  się  zadłużenie 

zwłaszcza  zagraniczne  powodowało  powiększające  się  obawy  o 

wypłacalność  azjatyckich  przedsiębiorstw,  co  przy  znaczącym  się 

ich spotęgowaniu wywołało ostatecznie falę kryzysów walutowych 

(faza 

charakterystyczna  dla  krajów  Dalekiego  Wschodu  w  końcu  lat  90.  oraz 

dla Argentyny w roku 2000)