ROZRACHUNKI powstają wówczas, gdy moment
realizacji umowy nie pokrywa się z momentem zapłaty.

ROZRACHUNKI

to

zaakceptowane

przez

kontrahentów

należności

i

zobowiązania, których termin regulacji
został wzajemnie uzgodniony lub wynika

z obowiązujących przepisów np. z tytułu
podatków.

O rozrachunkach można również
mówić
w przypadku rozrachunków z
pracownikami
i instytucjami.

Rozrachunki charakteryzują się następującymi

cechami:

• osoby dłużnika i wierzyciela są ściśle

określone,

• suma będąca przedmiotem rozrachunków

jest akceptowana przez obie strony; w
przypadku braku akceptacji należności
zostają

zakwalifikowane

jako

ROSZCZENIA, skierowane na drogę
postępowania

sądowego

to

ROSZCZENIA

SPORNE

(należności

dochodzone na drodze sądowej),

• czas zapłaty jest ściśle określony - wynika

z

przepisów

prawnych

lub

został

uzgodniony.

DŁUŻNIKIEM

jest

osoba

fizyczna

lub

prawna

zobowiązana do uiszczenia wierzycielowi świadczenia
pieniężnego lub rzeczowego na mocy istniejącego między
nimi stosunku prawnego, z którego wynika to
zobowiązanie. Zobowiązanie może wynikać:

•

ustawy np. zobowiązania podatkowe,

•

decyzji administracyjnej np.
zobowiązanie do świadczeń
emerytalnych,

•

umowy np. zobowiązanie odbiorcy
względem dostawcy,

•

czynu niedozwolonego np. obowiązek
zapłacenia odszkodowania z tytułu
wyrządzonej szkody.

WIERZYCIELEM jest osoba fizyczna lub prawna
uprawniona z mocy zobowiązania (cywilnoprawnego,
podatkowego, kredytowego, ubezpieczeniowego) do
otrzymania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego
dłużnika.

Uprawnienie wierzyciela nosi nazwę

WIERZYTELNOŚCI (NALEŻNOŚCI),

a ZOBOWIĄZANIE dłużnika – DŁUGU.

NALEŻNOŚCI

inaczej

WIERZYTELNOŚCI

są

wartościowo-pieniężnym odpowiednikiem tej części
zasobów przedsiębiorstwa, która przejściowo znajduje się
w dyspozycji innych osób fizycznych lub prawnych.

NALEŻNOŚCI oznaczają uprawnienie

do otrzymania zapłaty pieniężnej za dostawę,
robotę lub usługę w określonej kwocie i
terminie. Należności występują zazwyczaj
w rozliczeniach bezgotówkowych, a jej
powstanie

wiąże

się

z oderwaniem ruchu wartości materialnych od
przepływu środków pieniężnych.

ZOBOWIĄZANIA inaczej DŁUGI są wartościowo-
pieniężnym odpowiednikiem tej części zasobów innych
jednostek gospodarczych, która przejściowo znajduje się
w dyspozycji dłużnika.

ZOBOWIĄZANIA

występują

gdy

zachodzi

różnica

w czasie między sprzedażą (dostawą towaru,
wykonaniem usługi itp.) a zapłatą.

1 . N a s z e z a s o b y w d y s p o z y c ji in n y c h je d n o s te k
2 . P rz e w id y w a n e w p ły w y ś ro d k ó w p ie n ię ż n y c h
3 . P o w s ta ją w je d n o s tc e s p rz e d a ją c e j

N A L E Ż N O Ś C I

(w ie r zy te ln o śc i)

1 . Z a s o b y in n y c h je d n o s te k w n a s z e j d y s p o z y c ji
2 . P rz e w id y w a n e w y p ły w y ś ro d k ó w p ie n ię ż n y c h
3 . P o w s ta ją w je d n o s tc e k u p u ją c e j

Z O B O W I Ą Z A N I A

(d łu g i)

R O Z R A C H U N K I

Kryteria podziału rozrachunków

1. Kryterium PODMIOTOWE:

• rozrachunki z odbiorcami,

• rozrachunki z dostawcami,

• rozrachunki z

pracownikami,

• rozrachunki publiczno-

prawne

• rozrachunki pozostałe.

2. Kryterium SPOSOBU

ROZLICZEŃ:

• rozrachunki gotówkowe,
• rozrachunki

bezgotówkowe,

3. Kryterium TERMINU

PŁATNOŚCI (CZASU):

• rozrachunki

krótkoterminowe,

• rozrachunki

długoterminowe,

4. Kryterium

TERMINOWOŚCI
ZAPŁATY lub
REGULOWANIA:

• rozrachunki

nieprzeterminowane
(prawidłowe),

• rozrachunki

przeterminowane
(nieprawidłowe),

Konta rozrachunków:

• Rozrachunki z odbiorcami
• Rozrachunki z dostawcami
• Rozrachunki z tytułu VAT
• Inne rozrachunki publiczno-prawne
• Rozrachunki z ZUS
• Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
• Inne rozrachunki z pracownikami
• Zobowiązania wekslowe
• Rozliczenia niedoborów, szkód i nadwyżek
• Roszczenia sporne (należności dochodzone na drodze

sądowej)

• Inne rozrachunki

Rozrachunki na koncie księgowym

Całość należności, roszczeń i zobowiązań

ujmuje się na kontach „Rozrachunki z
odbiorcami”

oraz

„Rozrachunki

z dostawcami”.

• odbiorcami (należności od odbiorców) powstają w

wyniku realizacji sprzedaży produktów gotowych,
towarów i materiałów oraz innych składników;

• dostawcami

(zobowiązania

wobec

dostawców)

powstają w wyniku zakupu produktów gotowych,
towarów i materiałów oraz innych składników.

Rozrachunki z kontrahentami

Kontrahentami

jednostek

gospodarczych,

ich

odbiorcami i dostawcami, mogą być zarówno osoby
krajowe, jak i zagraniczne. Całość rozrachunków
z tytułu należności i zobowiązań dotyczy:

•

przyjętych i zrealizowanych dostaw, robót i usług,

•

materiałów i towarów pobranych ze składów celnych kontrahentów
zagranicznych (nie dotyczy to dostaw w ramach Wspólnoty
Europejskiej),

•

udzielonych i otrzymanych bonifikat oraz uznanych reklamacji
wynikających

z

błędów

w fakturach, różnic w dostawach itp.,

•

prawomocnych tytułów egzekucyjnych dotyczących dostaw, robót i
usług,

•

odpisanych, przedawnionych i nieściągalnych należności oraz
przedawnionych i umorzonych zobowiązań,

•

odszkodowań, odsetek za zwłokę w zapłacie i kar związanych
z dostawami, robotami i usługami,

•

otrzymanych lub udzielonych zaliczek na poczet dostaw,
robót i usług oraz kaucji gwarancyjnych,

•

wystawionych i wykupionych weksli własnych.

Podstawą ewidencji rozrachunków z odbiorcami i

dostawcami

są

w szczególności:

• Faktury VAT – dla czynnych podatników podatku od

towarów i usług,

• Faktury VAT – MP – dla małych podatników –

to podatnik u

którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od
towarów i usług) nie przekroczyła w 2007 r. wyrażonej w złotych
kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro (3 014 000 zł) a
także prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający
funduszami powierniczymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną
osobą

świadczącą

usługi

o

podobnym

charakterze,

z wyjątkiem komisu – 30 000 euro (113 000 zł),

• Faktury korygujące zawierające wyraz „KOREKTA” albo

„FAKTURA KORYGUJĄCA”,

• Noty korygujące wystawiane przez nabywcę

towaru lub usługi,

• Rachunki – dla jednostek nie będących

podatnikami VAT.

Do kont „Rozrachunki z odbiorcami” i „Rozrachunki z

dostawcami” prowadzi się ewidencję szczegółową, która
umożliwia:

• wyodrębnienie przebiegu rozrachunków,
• ustalenie stanu należności i roszczeń oraz zobowiązań,

wyodrębnienie

zobowiązań

wekslowych,

wypłaconych

zaliczek na środki trwałe w budowie, zaliczek na poczet
dostaw, robót i usług,

• wyodrębnienie rozrachunków według poszczególnych

kontrahentów z uwzględnieniem waluty
(w odniesieniu do kontrahentów
wewnątrzwspólnotowych i pozostałych zagranicznych)
i ich równowartości w złotych polskich,

• ustalenie stanu rozrachunków długoterminowych

i krótkoterminowych.

Ewidencja rozrachunków publiczno -

prawnych ma miejsce na kontach:
1. Rozrachunki z tytułu VAT
2. Rozrachunki z ZUS
3. Inne rozrachunki publiczno - prawne

to rozrachunki z:
• organami Skarbu Państwa,
• jednostkami samorządu terytorialnego,
• urzędami celnymi,
• zakładem ubezpieczeń społecznych,
• PFRON.

Rozrachunki publiczno - prawne

Rozrachunki z tytułu VAT

Podatek

od

towarów

i

usług

jest

podatkiem

wielofazowym, pobieranym w każdej fazie obrotu, co
oznacza, że są nim obciążone poszczególne fazy
produkcji
i dystrybucji.

Podatek ten został wprowadzony ustawą z dnia 8

stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku
akcyzowym.

Podatnikami VAT są

Osoby prawne, jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej oraz osoby
fizyczne

wykonujące

samodzielnie

działalność gospodarczą. Działalność ta
obejmuje wszelką działalność producentów,
handlowców

lub

usługodawców

(w tym podmiotów pozyskujących zasoby
naturalne i rolników), a także działalność
osób wykonujących wolne zawody, jak
również obejmuje czynności polegające na
wykorzystaniu

towarów

lub

wartości

niematerialnych i prawnych w sposób ciągły
do celów zarobkowych.

Przez pojęcie TOWARY należy rozumieć rzeczy
ruchome (materiały, półfabrykaty, wyroby gotowe,
środki trwałe), jak również wszelkie postacie energii,
budynki,

budowle

lub

ich

części,

będące

przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu, a
także grunty.

Opodatkowaniu podatkiem VAT

podlegają dostawy towarów i świadczenie
usług.

Przez dostawę towarów na potrzeby podatku

VAT rozumie się przeniesienie prawa do
rozporządzania towarami jako właściciel.

Natomiast przez świadczenie usług rozumie

się odpłatne ich świadczenie na rzecz osób
prawnych i fizycznych oraz jednostek
organizacyjnych

niemających

osobowości

prawnej.

W 2008 roku zwolnienie od podatku od towarów i usług
przysługuje

podatnikom,

u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła
łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. Do
wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Podstawą opodatkowania VAT jest obrót.

Jest to kwota należna z tytułu sprzedaży,
pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota
należna obejmuje całość świadczenia należnego od
nabywcy.

Podatek obliczany jest od wartości sprzedaży
netto bez podatku,
a następnie do niej dodawany, co stanowi wartość
sprzedaży brutto.

podatek VAT = sprzedaż netto x stawka podatku

sprzedaż brutto = sprzedaży netto + podatek VAT

Stawki podatku VAT

Podstawowa stawka podatku VAT – 22 %

Stawki obniżone (preferencyjne):

• 7 %, 3 %, 0 %.

W przypadku świadczenia usług, w tym w zakresie handlu
i gastronomii, kwota podatku należnego może być

obliczana

jako iloczyn wartości dostawy i stawki:

• 18,03 % dla towarów i usług objętych stawką 22 %,

• 6,54 % dla towarów i usług objętych stawką 7 %

• 2,91 % dla towarów i usług objętych stawką 3 %.

W jednostkach objętych podatkiem ujęcie VAT w
ewidencji syntetycznej prowadzone jest na koncie
„Rozrachunki z tytułu VAT”.

Na koncie tym:
• po stronie Dt (Wn) ujmuje się kwoty podatku

naliczonego przy zakupach – VAT naliczony,

• po stronie Ct (Ma) ujmuje się kwoty podatku

należnego od dokonanej sprzedaży – VAT należny.

Saldo konta:
• debetowe – należność
• credytowe – zobowiązanie

Kwota zobowiązania podatkowego

podatek NALEŻNY – podatek NALICZONY

Przykład:

W przedsiębiorstwie usługowym „Miś” (podatnik VAT)

wystąpiły następujące operacje gospodarcze zakupu i

sprzedaży:

1.

Otrzymano wraz z fakturą VAT dostawę materiałów:
a) wartość netto zakupionych materiałów 20 000 zł
b) naliczony podatek VAT (22 %)

4 400 zł

c) wartość zakupu brutto

24 400 zł.

2. Wysłano do odbiorcy fakturę VAT za sprzedane usługi:

a) wartość netto sprzedanych usług

30 000 zł

b) należny podatek VAT (22 %)

6 600 zł

c) wartość sprzedaży brutto

36 600 zł

Rozwiązanie:
Kwota podatku należnego

6 600 zł

Kwota podatku naliczonego

4 400 zł

Różnica2 200 zł – zobowiązanie podatkowe

IMPORT I EKSPORT TOWARÓW I USŁUG

przywóz (kupno) towarów:
• z państw UE – NABYCIE WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWE
• spoza terytorium UE – IMPORT

wywóz (sprzedaż) towarów:
• do państw UE – DOSTAWA

WEWNATRZWSPÓLNOTOWA

• poza terytorium UE - EKSPORT

Wewnątrzwspólnotowym nabyciem towaru (WNT)
przez polską jednostkę według ustawy o VAT jest nabycie
prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które
zostały wysyłane lub transportowane na terytorium Polski z
innego państwa Unii Europejskiej.

Z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów (WDT)
mamy do czynienia, gdy następuje wywóz towarów z
terytorium

Polski

na

terytorium

innego

państwa

członkowskiego UE, jeżeli temu wywozowi towarzyszy
przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak
właściciel. W związku z zawieraniem takich transakcji stawka
VAT wynosi 0 %.

Przy WNT, istotne jest to, że VAT naliczany jest w
państwie członkowskim, do którego towary są
dostarczane, co oznacza, że obowiązek rozliczenia
podatku VAT ciąży na nabywcy towaru. VAT od
WNT

wykazywany

przez

jednostkę

równocześnie jest podatkiem należnym i
naliczonym,

pod

warunkiem,

że

podatnik

wykonuje czynności opodatkowane.

Zadanie 1

Dokonać rozliczenia VAT za marzec firmy produkcyjno-handlowej
wykonującej sprzedaż opodatkowaną.

Lp.

Operacja

wartość

netto

wartość

brutto

stawka

VAT

1.

Eksport usług

20 000

 

0

2.

Świadczenie usług na
terytorium kraju

120 000

 

22

3.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie
towarów

56 000

 

22

4.

Import towarów

43 000

 

7

5.

Zakup licencji produkcyjnej

130 000

 

7

6.

Otrzymana faktura za usługi
remontowe

 

19 260

7

7.

Zakup samochodu
ciężarowego

112 000

 

22

8.

Wewnątrzwspólnotowa
dostawa towarów

105 000

 

0

9.

Zakup komputera

 

6 710

22

10.

Sprzedaż towarów na
terytorium kraju

85 000

 

22

11. Zakup surowca

 

36 050

3

Rozwiązanie:

Lp.

Operacja

wartość

netto

VAT

naliczon

y

VAT

należny

1.

Eksport usług

20 000

 

0

2.

Świadczenie usług na terytorium
kraju

120 000

 

26 400

3.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie
towarów

56 000

12 320

12 320

4.

Import towarów

43 000

3 010

 

5.

Zakup licencji produkcyjnej

130 000

9 100

 

6.

Otrzymana faktura za usługi
remontowe

18 000

1 260

 

7.

Zakup samochodu ciężarowego

112 000

24 640

 

8.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa
towarów

105 000

 

0

9.

Zakup komputera

5 500

1 210

 

10.

Sprzedaż towarów na terytorium
kraju

85 000

 

18 700

11. Zakup surowca

35 000

1 050

 

RAZEM

729 500

52 590

57420

Rozliczenie VAT:
Kwota podatku należnego 57 420 zł
Kwota podatku naliczonego

52 590 zł

Różnica

4 830 zł –

zobowiązanie podatkowe

Rozrachunki z ZUS

to rozliczenia z tytułu:
- składek na ubezpieczenie społeczne finansowane ze
środków pracownika
i pracodawcy,
- składek na ubezpieczenie zdrowotne,
- składek na FP i FGŚP.

Inne rozrachunki publiczno-prawne

to rozliczenia z tytułu:
- podatków i opłat obciążających koszty
przedsiębiorstwa,
- podatku dochodowego od osób fizycznych i
prawnych,
- otrzymanych dotacji lub subwencji z budżetu
państwa.

-ROSZCZENIOWYM np. udzielenie

pracownikom zaliczki do rozliczenia, pożyczki
z ZFŚS, powierzenie pracownikom składników
majątku, uprawomocnione wyroki sądowe itp.,
- ZOBOWIĄZANIOWYM np. w przypadku
poniesienia wydatków przez pracownika z
własnych środków na rzecz przedsiębiorstwa,
z tytułu odszkodowań, odpraw pośmiertnych,
ekwiwalentów za zużytą odzież itp.,

to rozrachunki z tytułu:
• wynagrodzeń,
• z innych tytułów o charakterze:

Rozrachunki z pracownikami

Pozostałe rozrachunki

obejmują następujące dziedziny rozliczeń:

- rozrachunki z udziałowcami i akcjonariuszami,
- rozliczenia niedoborów i szkód oraz nadwyżek,
- pożyczki krótkoterminowe,
- roszczenia sporne,
- ubezpieczenia majątkowe i osobowe.

PRACOWNIKIEM

jest

osoba

zatrudniona

na

podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania, spółdzielczej umowy o pracę.

PRACODAWCĄ jest jednostka organizacyjna, choćby

nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba
fizyczna jeżeli zatrudnia pracowników.

Prawa i obowiązki pracowników i

pracodawców są określone w ustawie z dnia
26 czerwca 1974 roku - KODEKS PRACY
późniejszymi zmianami.

STOSUNEK PRACY to taki stosunek prawny, w

którym pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy
na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem i w
miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, natomiast
pracodawca zobowiązuje się zatrudniania pracownika za
wynagrodzeniem. Stosunek pracy nawiązuje się w
terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia
pracy, a jeżeli tego terminu nie określono, w dniu
zawarcia umowy.

Najczęściej

stosowaną

podstawą

nawiązania stosunku pracy jest umowa o
pracę. W prawie pracy istnieje zakaz
zastępowania umów o pracę umowami
cywilnoprawnymi

.

UMOWA O PRACĘ może być zawarta:

• na czas określony,
• na zastępstwo,
• na czas wykonania określonej pracy,
• na okres próbny,
• na czas nieokreślony.

Umowa o pracę musi zawierać:

• strony umowy,
• rodzaj umowy,
• datę zawarcia umowy,
• warunki pracy i płacy tj:

• rodzaj wykonywanej pracy,
• faktyczne miejsce

wykonywania pracy,

• wynagrodzenie za pracę,
• wymiar czasu pracy,
• termin rozpoczęcia pracy,
• (ewentualnie) termin

zakończenia pracy.

Dokumenty zgłoszeniowe do ubezpieczenia
społecznego:

• ZUS ZUA - zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i

ubezpieczenia zdrowotnego,

• ZUS ZCZA - zgłoszenie danych o członkach rodziny, których

adres zamieszkania jest zgodny z adresem zamieszkania
ubezpieczonego, dla celów ubezpieczenia zdrowotnego,

• ZUS ZCNA - zgłoszenie danych o

członkach

rodziny,

których

adres

zamieszkania nie jest zgodny z adresem
zamieszkania

ubezpieczonego,

dla

celów ubezpieczenia zdrowotnego,

Ubezpieczenia społeczne obejmują ubezpieczenia:

• emerytalne,
• rentowe,
• chorobowe,
• wypadkowe.

Z tych składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych
wypłaca świadczenia:

• emerytalne - emerytury z filaru I tzw.

zusowskiego

i

z

filaru

II tj. z OTE,

• rentowe - renty z tytułu niezdolności do

pracy, dodatki do rent, renty rodzinne,
zasiłki pogrzebowe,

• chorobowe

-

zasiłki

chorobowe,

opiekuńcze,

macierzyńskie,

rodzinne,

wyrównawcze, świadczenia rehabilitacyjne,

• wypadkowe - renty, odszkodowania i

zasiłki z tytułu niezdolności do pracy
wywołanej wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową oraz renty rodzinne z
tych tytułów.

Wysokość i źródła finansowania składek na

ubezpieczenie społeczne

Dla płatników niepodlegających wpisowi do rejestru REGON
oraz

podlegających

wpisowi

i

zgłaszających

do

ubezpieczenia

wypadkowego

nie

więcej

niż

9 ubezpieczonych, składka na ubezpieczenie wypadkowe
liczona jest w wysokości odpowiadającej 1,80 % podstawy
wymiaru składki, tj. 50 % najwyższej stopy procentowej
ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności.

* - 7,3 % podstawy wymiaru odprowadzane jest do otwartego
funduszu emerytalnego
** - płatnicy składek samodzielnie ustalają stopę procentową
składki na ubezpieczenie wypadkowe stosownie do przepisów
ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(Dz. U. nr 199, poz. 1673)

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia:

chorobowe

i

wypadkowe

jest

podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
z tym że przy ustalaniu podstawy
wymiaru tych składek nie stosuje się
ograniczenia podstawy wymiaru.

emerytalne i rentowe jest przychód pomniejszony

o ewentualne nagrody jubileuszowe, odprawy
pieniężne, wynagrodzenie za czas niezdolności do
pracy z powodu choroby; składek tych nie potrąca
się, jeżeli roczna podstawa wymiaru składek w
danym roku kalendarzowym jest wyższa od kwoty
odpowiadającej

trzydziestokrotności

prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia - w
2008 roku wynosi ona 85 290 zł;

- od dnia 1 stycznia 2004 r., do dnia 31 grudnia 2004 r. – 8,25 %
podstawy wymiaru,
- od dnia 1 stycznia 2005 r., do dnia 31 grudnia 2005 r. – 8,50 %
podstawy wymiaru,
- od dnia 1 stycznia 2006 r., do dnia 31 grudnia 2006 r. – 8,75 %
podstawy wymiaru
- od dnia 1 stycznia 2007 r. – 9,00 % podstawy wymiaru,

7,75 % kwoty ubezpieczenia zdrowotnego jest odliczane od
zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Ubezpieczenie zdrowotne

Podstawą

wymiaru

składki

na

ubezpieczenie

zdrowotne

jest

wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki
na ubezpieczenie społeczne finansowane ze
środków pracownika.

Pracodawca dokonuje miesięcznego rozliczenia składek
na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne –
ZUS DRA - za siebie oraz wszystkich zatrudnionych
pracowników w terminach:

• do 5 dnia następnego miesiąca – w

przypadku jednostek budżetowych,
zakładów

budżetowych

i gospodarstw pomocniczych,

• do 10 dnia następnego miesiąca – w

przypadku osób fizycznych
opłacających składkę wyłącznie za
siebie,

• do 15 dnia następnego miesiąca – w

przypadku pozostałych płatników.

Pracodawca,

jako

płatnik,

jest

ponadto

zobowiązany rozliczać za każdy miesiąc kalendarzowy
składki na Fundusz Pracy w wysokości 2,45 % oraz
Fundusz

Gwarantowanych

Świadczeń

Pracowniczych w wysokości 0,10 % od podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wynagrodzenie

za

pracę

jest

obowiązkowym,

okresowym

świadczeniem

pracodawcy

na

rzecz

pracownika w zamian za wykonaną pracę, wynikającym
ze stosunku pracy.

Wynagrodzenie spełnia cztery podstawowe funkcje:

• kosztowa,
• motywacyjno - informacyjna,
• dochodowa,
• społeczna.

Wynagrodzeniem za pracę (PRZYCHODAMI Z PRACY)
są w szczególności:

• wynagrodzenie podstawowe zwane płacą zasadniczą,

które

wynika

z umowy o pracę, stanowiące stały składnik

wynagrodzenia i będące podstawą do obliczania

innych elementów; jest ono ustalane w kwotach

miesięcznych lub jako iloczyn ilości przepracowanego

czasu pracy i stawki za jednostkę czasu pracy

(wynagrodzenie minimalne w 2008 roku wynosi 1 126 zł),

• premia,
• nagrody pieniężne - świadczenia fakultatywne o

charakterze uznaniowym,

• prowizja - procentowy udział w uzyskanych dochodach

lub obrotach, zyskach,

• wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatki np. funkcyjny, za pracę w porze nocnej,

motywacyjny,

• ekwiwalent za niewykorzystany urlop,
• wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich

ekwiwalenty,

• wynagrodzenie za 33 dni choroby w ciągu roku

podatkowego,

Dokumentem

stanowiącym

podstawę

ewidencji

rozrachunków z pracownikami z tytułu wynagrodzeń w
księgach rachunkowych pracodawcy (pracowników
zatrudnionych na podstawie umowy o pracę) jest LISTA
PŁAC. Do podstawowych elementów listy płac zalicza
się:

• wynagrodzenie zasadnicze
• dodatki i dopłaty
• wynagrodzenie brutto = płaca zasadnicza +

dodatki i dopłaty

• potrącenia obowiązkowe i dobrowolne
• wynagrodzenie netto = wynagrodzenie brutto

- potrącenia

• zasiłki
• kwotę do wypłaty = wynagrodzenie netto +

zasiłki

Do potrąceń zaliczamy:

• składki na ubezpieczenie społeczne i

zdrowotne,

• należna

zaliczka

na

podatek

dochodowy od osób fizycznych,

• inne potrącenia tj. tytuły egzekucyjne

(karno-sądowe np. zaległe podatki,
grzywny, kary, alimenty itp.) oraz
potrącenia dobrowolne np. składki na
rzecz związków zawodowych, spłaty
zaciągniętych

pożyczek

z

KZP,

ubezpieczenia dobrowolne itp.

SKALA PODATKOWA obowiązująca w 2008 roku

W miesiącu, w którym pracownik uzyskał
dochód przekraczający przedział skali
podatkowej, należy pobrać zaliczkę według
dotychczasowej

stawki

podatkowej.

Zaliczkę według wyższej stawki pobiera się
od następnego miesiąca.

Kwota wolna od podatku – 3 015 zł.

Zaliczka na podatek dochodowy może być pomniejszona
o tzw. ulgę podatkową. W 2008 roku wynosi ona
586,85 zł rocznie tj. 48,90 zł miesięcznie.

Dochód pracownika (podstawa naliczenia

podatku)

jest

to

przychód

ogółem

pomniejszony

o

kwotę

składek

na

ubezpieczenie społeczne finansowane ze
środków pracownika i KUP (koszty
uzyskania przychodu), które w 2008 roku z
tytułu stosunku pracy wynoszą 111,25 zł
miesięcznie tj. 1 335,00 zł rocznie nie
więcej niż 2 002,05 zł dla zatrudnionych u
wielu pracodawców jednocześnie w tej
samej miejscowości, oraz 139,06 zł tj. 1
668,72 zł rocznie dla osób dojeżdżających
do

pracy

z

innej

miejscowości

i 2 502,56 zł dla dojeżdżających z innej
miejscowości

zatrudnionych

u

wielu

pracodawców.

Ewidencja listy płac

1

Płaca podstawowa

2

Inne składniki wynagrodzenia

3

Wynagrodzenie za czas

niezdolności

do pracy

4

Ogółem przychód

(wynagrodzenie brutto)

1 + 2 + 3

5

Podstawa wymiaru

składek ub. społecznych

1 + 2 – 3

6

Ubezpieczenie

emerytalne

5 x 9,76 %

7

Ubezpieczenie

rentowe

5 x 1,5 %

8

Ubezpieczenie

chorobowe

5 x 2,45 %

9

Razem składki na ubezpieczenie

społeczne

6 + 7 + 8

10 Koszty uzyskania przychodów

111,25 zł. (139,06

zł.)

Pozycje listy płac

1

1

Podstawa wymiaru składki

ubezpieczenia zdrowotnego

4 – 9

1

2

Podstawa naliczenia podatku

dochodowego od osób

fizycznych

4 – 9 – 10

(zaokrąglenie do pełnej

złotówki)

1

3

Potrącona zaliczka na

podatek dochodowy

12 x 19 (30, 40) % -

48,90 zł.

1

4

Składka ubezpieczenia

zdrowotnego - potrącona

11 x 9,00 %

1

5

Składka ub. zdrowotnego –

podlegająca odliczeniu

11 x 7,75 %

1

6

Należna zaliczka na podatek

dochodowy

13 – 15

(zaokrąglenie do pełnej

złotówki)

1

7 Potrącenia
1

8 Wynagrodzenie netto

4 – 9 – 14 – 16 – 17

1

9 Zasiłki

2

0 Do wypłaty

18 + 19

1

Płaca podstawowa

3 600,00

2

Inne składniki wynagrodzenia

400,00

3

Wynagrodzenie za czas

niezdolności

do pracy

4

Ogółem przychód

4 000,00

5

Podstawa wymiaru

składek ub. społecznych

4 000,00

6

Ubezpieczenie

emerytalne

390,40

7

Ubezpieczenie

rentowe

60,00

8

Ubezpieczenie

chorobowe

98,00

9

Razem składki na ubezpieczenie

społeczne

548,40

10 Koszty uzyskania przychodów

111,25

Przykład

1

1

Podstawa wymiaru składki

ubezpieczenia zdrowotnego

3 451,60

1

2

Podstawa naliczenia podatku

dochodowego od osób

fizycznych

3 340,00

1

3

Potrącona zaliczka na

podatek dochodowy

585,70

1

4

Składka ubezpieczenia

zdrowotnego - potrącona

310,64

1

5

Składka ub. zdrowotnego –

podlegająca odliczeniu

267,50

1

6

Należna zaliczka na podatek

dochodowy

318,00

1

7 Potrącenia
1

8 Wynagrodzenie netto

2 822,96

1

9 Zasiłki

2

0 Do wypłaty

2 822,96